Katalog

SAYFft CUMHURİYET 29 TEMMUZ 2004 PERŞEME U.K kuftur@cumhuriyet.com.tr USTA BUGÜN UĞURLANIYOR OğuzAral'ın lokomotifliğinde, 'mizahın, karikatürün özü, yüzü muhaliftir' düşüncesinden hareketle mizahın keskin muhalifyüzünün ilk kez geniş kitlelere gösterildiği ve kabulgördüğü bir dergi, bir okıddu Gırgır. Bu okulun öğrencileri de herkesti, hepimizdik... Bu okulun unutulmaz öğretmeni Oğuz Aral 'ın cenazesi bugün Levent Camisi 'nde hhnacak öğle namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı 'nda toprağa verilecek. geçme Oğuz AbiMizah okuru genellikle genç kitledir. Oğuz Aral bu noktayı çok iyi yakalamıştı. Derginin bu kadar tutulmasının nedenlerinden başlıcası budur. Bir olgu olarak incelenmelidir G.VMZE AKDEMİR Seçen pazartesi günü usta karikatür saıatçısı Oğuz Aral'ın 68 yaşında kal- buıe yenilerek aramızdan aynlmasıyla biı kez daha anımsadık Gırgır dolu yıl- lan. Oğuz Aral'ın lokomotıfliğınde, 'mi- zaJun, karikatürün özü, yüzü muhalif- tir' düşüncesinden hareketle mizahın keskin muhalif yüzünün ilk kez geniş kıt- lelere göstenldiği ve kabul gördüğü bir dergi. bir okuldu Gırgır. Bu okulun öğ- rerjcilen de herkesti. hepimizdik...Ogün- len. Gırgır'ın 10 yıl yazıişlen müdürlü- ğünü yapan Turhan Günay'la konuştuk. - Oğuz Aral fle nasıl tanışünız? TURHAN GÜNAY - Oğuz Aral'la 68'ın yükselen gençlik hareketlerinin 19Tde boğulduğu çok zorlu. kanşık dönemde tanıştım. Salacak'ta birapart- manda oturuyorduk. Genç arkadaşlan- muı yoğun ziyareti nedenıyle kalabalık ve dikkati çeken bırevdi. Evlere baskın- lar düzenlenen o dönemde tedirgin, bir gözümüz pencerenin dışında yaşıyor- duk. Her akşam siyah gözlüklen. sarkık bıyıklan. yakası kaldınlmış pardesüsüy- le bızım apartmana giren biri bizı tedir- gin ediyordu. Cırgır'a glden yol Bir gün evde Nâzun Hikmet'in kendi sesinden şiirlenni dinliyorduk. Kapı çalındı. Açtım. Karşımda varlığından tedirgin olduğumuz adam vardı. Kızgın bir sesle 'Kardeşün biraz sessiz dinler mi- siniz, yukarıda çocuk uyuvanuvor' de- dı. Özür diledim. o da gıttı. Ertesi ak- şam yemek yerken yine zıl çaldı. Kar- şımda yıne aynı adam ve yanında bir harum. "Ben OğuzAral, bu da eşim Tol- ga TiguT. Ortaokul yıllanmda haftalık dergi ola- rak yayırnlanan "Utanmaz Adam"la ta- nıdığım ve inanılmaz derecede hayranı olduğum Oğuz Aral karşımdaydı. Içeri buyur ettim. Sonralan sevgili "Tolga AMa"mız olan Tolga Tigin'i ıse "Karan- ukta Uyananlar" filmindeki rolü ile ta- nıyordum. Kızı Elgin ile oğlu Seyıta- li'yi de daha sonra tanıyacaktık. Beni so- nunda Babıâli"ye getiren dostluğumuz böyle başladı. Evde sık sık böyle bir dö- nemde çıkanlacak mizah dergısinin na- sıl olması gerektiğini tartışıyorduk. O sırada Günaydın gazetesinin ıçınde dörtte bir sayfa olarak yayımlanan Gır- gır 71'den sonra Gün gazetesinin için- de iki sayfalık bir mizah eki olarak, 73'ün Ağustosunda da haftalık dergi olarak yayımlanmaya başladı. Ben de gazete- cıliğe Oğuz Aral'ın etkısivle Günay- dın'da başladım. 1983 Haziran'ına ka- dar Gırgır, Fırt \ e LakLak dergılennde çalıştım, yazı işleri müdürlüğü yaptım. - İşböiümü nasıidı Gırgır'da? GÜNAY- Gırgır'ın ilk çizerleri Oğuz Aral. Teküı Aral \eMimUykusuz"du. Fe- rit Öngören \ e Oğuz Alplaçin (Hayalet Oğuz) espn üreten beyinlerdi. Dergıye katılan ilk çızer Nuri Kurtcebedir. Ben derginin sayfa düzeni, teknik işleri ve ya- zı işlen görevlerini yürütüyordum. Rı- za Külegeç kardeşimız ıse o dönemki adlandırmayla posta işlerıni yapardı. Sonra Süavi Süalp, Mehmet Polat ve ts- met Çelik kadroya katıldılar. Bulunan esprileri Oğuz Aral çizer, Tekin Aral bir bölüm hazırlardı. Fıkralann içındeki vinyetlere varana kadar her şeyi Oğuz Aral yapardı. - Dunyanın üçüncü büyük mizah der- gisi olabilnüş Gırgır'da satış ne kadar ğuz Aral genelde baskıcı bir kişilik gibi ortaya konur, oysa öyle değildi. İşini son derece ciddiye alan bir sanat adamıydı. İlk bulunan esphnin her zaman iyi bir espri olamayacağım, bunun üzerinde daha düşünülürse esprinin gelişebileceğini, derinlik kazanacağını savunurdu. yükseldi? GÜNAY - Uzun bir süre 40 büı dola- yında basıldı dergi. Sonra 50,60 derken 83'te Gırgır'dan aynldığım zaman 635 bindi. - Gırgır ekolünden gelen sanatçılar... GUNAY-Gırgır'ın tüm yaşamı boyun- ca yüzlerce çizerden söz etmemiz gerek, ama hemen aklımagelenler: Nuri Kurt- cebe. İlban Ertem, Bülent Arabacıoğlu. Mehmet Polat, Necdet Şen. Cevat Özer. Latif Demirci, trfan Sayar, Engin Ergö- nültaş, Behiç Pek, Hasan Kaçan, Ergün Gündüz, KenıaJ Gökhan, Mehmet Çağ- çağ, Metin Üstündağ, Zafer Temoçin, YavuzTaranvd... Mlzah tarlhlmlzde bir olgu - Oğuz Aral'ın kişüiği Gırgır ı nasıl bi- çimledi? GÜNAY - Oğuz Aral genelde baskıcı bir kişilik gıbi ortaya konur, oysa öyle değildi. İşinı son derece ciddiye alan bir sanat adamıydı. ilk bulunan esprinin her zaman iyi bir espri olamayacağım, bu- nun üzerinde daha düşünülürse espn- nin gelişebileceğini, derinlik kazanaca- ğını sa\-unurdu. Çızer ya da yazar arkadaşlar esprile- ri getirdiklen zaman ıçinden seçer, seç- tiklerinin üzerinde biraz daha düşünül- mesini isterdi. Genç arkadaşlanmıza böyle bir davranış ağır geürdi hep (Bun- lann içinde ben de vanm). Şu örneği hep veririm. Eskiden Gır- gır'ın içinde 40 espri vardı. her esp- riye gülerdiniz. Sonrakı mızah dergi- lennde belki beş espriye gülüyordu- nuz... Gırgır mizahın muhalif yanını çok iyi sergiledi. Emekten yana bir dergiydi. Her zaman yönetimin tepki sini çekti. ya toplatıldı ya dava açıldı, birçoğu da aklanrnayla sonuçlandı. Re korlardan biri de yazıişleri müdü- rü sıfatıyla bendedir. Oğuz Aral toplu- muyla, toplumunun her katmaruyla, folk- loruyla, resmiyle, tiyarrosuyla, ede- biyatıyla, kültürüy- le son derece ilgili bir adamdı. Bu ilgı onu halkı da- ha yakın- dan tanı- maya gö- rürdü. Mizah okuru genellikle genç kitle- dir. Oğuz Aral bu noktayı çok iyi yakalamıştı. Dergi- nin bu kadar tutulmasının nedenlerinden başlıcası bu- dur. Mizah tarihçisi arka- daşlanm Gırgır'a dudak bükerek bakarlar genel- likle. Gırgır bence iyi ıncelenmesi ve yerli ye- rine oturtulması gere- ken bir olgu. - Gırgır'dan sonra bir boşluk oluştu mu? GÜNAY-Ardından ge- len dergıler Gırgır'ın boş- luğunu epeyce doldur- muşlardır ama Gırgır bir do- ruk. O satışa ulaşmak hiçbir zaman müm- kün olmadı. URÎ KURTCEBE: AFER TEMOÇÎN: Gûlen gözyaşlanmızla uğurluyoruz Okurların öğretmeniydi "Oğuz Abi benim için bır çizgi roman mito- suydu. Onunla 70 öncesinde Radar Reklam'da. Yalçm Çetin'in yanında çalıştığım sırada taruş- tım. Yalçın abi öğle yemeğıne çıkarken şirketi bana emanet eder, öyle olur olmaz herkesı içeri almamamı tembıhlerdi. Bir gün siyah deri ceketlı. siyah gözlüklü. uzun boylu biri "Yalçın yok mu?" dedi ve gayet rahat masa- nın üstündeki karikatürle- ri kanştırmaya başladı." Siz kinısiniz. nrye kanşün- yorsunuz?" diye hafif ddc- lenınce "Ben Oğuz AnıF dedi. O zaman yerimden kalktım. "Buyur abi, lütfen buraya oturun" dedim. Meğerse bihneden 40 yıldır Babıâh'de, çu-akların ustalara saygı gös- terisi olarak yaptıklan birjesti yapmışım. Çizdiklerime baktı, çok beğendi ve "Bir mizah dergjsi çıkartacağun, gel görüşelim" dedi. Günay- dın "da görüştüğümüzde "Sende gençüğiınin bir parçasmı görüyorum" demesiru unutamam. Gu-- gır'da çalışacağıma söz verdikten sonra kapıya kadar geçirdi, sonra kapıda vedalaşırken eli cebime girdi çıktı. Utandım yanında bakmaya, sonra baktım ki 5 bın lira. O zamana göre çok iyi para, böyle bir insandı. Oğuz Abıyı gülen gözyaşlanmızla uğurluyoruz. Babamdan çok da- • Bab^da* - ta S££*Sh benim değil, Gırgır'da yeti- şen ve bugün hâ- lâ bu işten para kazanan herkesin üzennde. Gırgır Türkiye'nin devlet tasdiksiz mizah üniversitesi- dir. Türkiye bir tiyatro ustasını, bir pando- mim kahramanını. bir çizgi film ustasını, ünlü bir karikatüristiru ve mizah yazannı ve eşine az rastlanan çok iyı bir insanını kaybeth. Güle Güle Oğuz Abi... Aslan Oğuz abim benim, emeklerine çok te- şekkür ederim. çok daha büyük emeği vardır üzerimde, sadece benim değil, Gırgır'da yetişen ve bugün hâlâ bu işten para kazanan herkesin üzerinde. fc Bodrum'da Oğuz *» Aral'ın yaşamını yi- ^/ tirdiği hastanenin ,-'''" " önünde>ım şu an, gecede buradaydım. Dün ak- şam hangj sıfatla geldiğimi sor- dular. "Öğrencisi- vim" dedim, daha son- ra elekt- nk tek- nisyenı oldugunu öğrendiğim bir kışı "Ben de ög- rencisijim" dedi. Baş- hemşire de öyle dedi. Hiç tanımadığım yurttaşlar var- dı onlar da "Biz de öğrencisi- yiz" dediler. "Gırgır okulunu bitirdik, hepunizin hocasıydT dediler. Oğıız Aral'ın en önemlı özelliği bu hocalığıdır. Dün akşam onu gördük, okurların hoca- sıydı, çaktırmadan mızahla bir şeyler ardatırdı Gırgır'da. Zıhinfere, beyinlere çizgi mirası bırakmayı amaçladığım söylerdi. Ve bunu fazlasıyla başardı. Onunla 13 yaşımda tanıştım. ilk karika- türiimü ona gösterdim. Babıâli'de olmayan • Çaktırmadan bir şeyi yaptı. Be- mizahla bir şeyler anlatırdı ğendiği karikatü- Gırgır'da. Zihüılere, beyinlere çizgi rün parasını he- mirası brrakmayı amaçladığım m e n öderdi. Bu söylerdi. Ve bunu fazlasiyla karikatürcülere , , bırıücıguçoluyor- oaşaraı. d u B ı z l e r l e b ü y ü k m . sanmışız gibi konuşurdu. Basın anılannj da anlatırdı. Sırf karikatürün teknik yönüyle ılgilenmez, bir dünya görüşü olarak o karikatürü nasıl çizme- mız gerektiğinı de anlatırdı. Gırgır, bır ekol olmanın çok ötesinde bir çağdı ve o çağ kapandı ne yazık ki. Marmapis Yaz Akademisi • Külrür Senisi - Türkiye Toplum Hizmetleri Vakfı'nın oluşturduğu 'Uluslararası 7. Marmaris Yaz Akademisi'nde farklı ülkelerden gelen sanatçılar ağırlanıyor. Geçen yıllarda Türkiye'den ve yurtdışından eğitimciler, resim, heykel, özgün baskı. fotoğraf, video alanlannda işler üretip Turunç. Marmaris ve Istanbul'da sergilemışlerdi. Atölyeye bu yıl: Zekai Ormancı. Zehra - Cihat Aral, Koray Ariş, Yusuf Taktak, Tayfun Erdoğmuş, Mürteza Fidan, Kemal Gürbüz, Elif Çelebi, Cemile Kaptan, Ali Akay davetli olarak katılacak. Yusuf Taktak'm yönettıği ve 13-27 Ağustos tarihleri arasında yapılacak atölyenin teması "Yazlık - Göç' ka\ramı üzerine kurulu. Bu kapsamda her gün nü çahşmalan. serbest atölye programı, geleneksel ve çağdaş sanat yorumlan, slaytlar ve vıdeo eşliğınde yapılacak. Atölye kapsamında ortaya çıkan yapıtlar Turunç beldesinde sergilenecek. Bozcaada'da khan Berk şiirleri • Kültür Servisi -Bozcada'da bu yıl üçüncüsü düzenlenen \e 6 Ağustos'ta başlayacak olan "Ozan Günü'nün konugu Ilhan Berk. Etkıniik 6 Ağustos'ta Berk'ın 'llyada' okumasıyla başlayacak ve katıhmcılar bu yapıtı ıstedikleri dilde okuyabilecek. Aynı gün Ilhan Berk, katılımcılara kendi şiirlerinden oluşan bir secki sunacak. Etkinliğin ikinci günü olan 7 Ağustos'ta ise 'Bozcaada' söyleşisi yapılacak. 'Troya' filmi ile Türklerin Troyalı olup olmadığının tartışılacağı söyleşiyi gazeteci - yazar Prof. Dr. Haluk Şahin yönetecek. Etkinliğe katılım için tek koşul herhangi bir dilde 'llyada' okumak. Alemrurta çalışmalar başladı • ADIYAMAN (AA) - Adıyaman'ın Kâhta ılçesinde bulunan Nemrut ören yerindeki kabartma yapıtlardan kopan kumtaşı parçalannın yerlerinin belırlenmesi için çalışma başlatıldı. Adıyaman Arkeoloji Müzesi Müdürü Fehmi Eraslan, çalışmayı Amsterdam Üni\ersitesi'nden Prof. Dr. Eric Moorman \e ekibinin gerçekJeştirdiğinı söyledi. Çahşmanın Kültür ve Tunzm Bakanlığı'ndan alınan izin çerçevesinde yürütüldügünü belirten Eraslan, Nemrut ören yerinde bulunan bini aşkın kabartma yapıt parçacığının 50 sandık içinde müzede korunduğunu belırtti. 2 ay sürecek olan çalışma sonunda hangi parçanın. hangi yapıttan koptuğu belirlenecek ve önümüzdeki yıllarda gerçekleştırilecek restorasyon çalışmalanyla bu parçacıklar koptuklan yerlere konulacak. 'Uçuıtma Avcısı' ödüle aday • Kültür Servisi - Dünya Kitap' m her yıl düzenlediği 'Yıhn Çeviri Kitabı' ödülüne bu yıl, Halit Hüseyni'nm yazdığı, Püren Özgören'in Türkçeye çevirdiği 'Uçurtma Avcısı' da aday göstenldi. Seçici kurulda Ferıdun Andaç, Osman Saffet Arolat, Konur Ertop, Turgay Fişekçi, Doğan Hızlan, Selim Ileri. Pmar Kür. Faruk Şüyun, Ayfer Tunç. Tahsin Yücel ve Dünya Kitap'ın temsilcisi bulunuyor. Ödül, Tüyap Kitap Fuan'nda açıklanacak. 'Uçurtma Avcısı". Afganistan'da monarşinın son günlerinden günümüzün mezalimine taşınan, babalar ve oğullan, dostluk ve ihanetı anlatan epik bir öykü. Bono'ya ödül... • Kültür Servisi- Irlandah U2 grubunun yardımsever solısti Bono, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Toplum Haklan Müzesi Özgürlük Ödülü'ne değer görüldü. Memphis'te Martın Luther Kıng Jr.'m öldürüldüğü yerde kurulmuş olan müze, her yıl. sivil haklann sa\'unulmasma destek veren kişileri Özgürlük Ödülü'yle onurlandınyor. 18 Eylül tarihinde müzenin Uluslararası Ödülü'nü alacak olan Bono, müziği ve etkinlikleriyle sosyal hukuk savunuculan arasında bulunuyor. Bu yıl ödül alacaklar arasında Amerikalı politıkacılardan John Le\vis de yer alıyor. Daha önce ödül alan tanınmış kişiler arasmda Rosa Parks, Nelson Mandela ve Jimmy Carter da yer almakta. HyiPfcw»-*' ^ ^^^^^fc.»