Katalog

26 TKMMUZ 2004 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ BASIN İmgüiz halh, AvrupaAnayasası ve ortakpara birimine ilişkin referandumdaya 'AB'ya da 'ABD' diyecek YA .ABD... ABD Başkanı G«orge Bush en yakuı müttefıid Tony Blairle sık sık Eylül 2OO3"te tamp David'de yürüyüş yaparken okluğu gibi samimi pozlarla basına poz veriyor ve yeniden başkan seçümesi halinde tngiliz Başbakan'ın desteğinin sürmesini istiyor.(AP) YA AB» Almanya Başbakanı Gerhard Schröder (solda) ve Fansız Devlet Başkaıu Jacques Chirac (ortada). 2003 yılında Beıün'de biriikte görüntülendikleri Tony Blair'in ve Ingütere'nin Avrupa Birliği'yle daha fazla özdeşleşmesini istiyoriar. (AP) safinı belirleyecekWILLIAN PFAFF Ingütere'nin ıstihbarat birimlerinin Irak'a ilişkin çalışmalannı inceleyen Lord Buder'ın hazırladığı rapor ve .ABD Se- natosu Istihbarat Komitesi'nin inceleme- lerinin sonucunda çıkan mesaj aynıydı. In- giliz ve Amerikan istihbarat teşkilatlan ya- nılmış ve sıyasete bulaştınlmıştı. Irak'ta- ki duruma ilişkin bulgular tngıltere Baş- bakanı Tony Blair ve ABD Başkanı Ge- orge Bush'un istediği sonuçlan, ikilinin zaten vermış olduklan ışgal karannı hak- lı çıkaracak şekilde "düzenlendT. Saddam Hüseyin hükümeti Körfez Sa- vaşı öncesinde nükleer silah üretmeyi denedi, büyük olasılıkla şantaj yapmak, prestıj kazanmak ve bazı politikalara kar- şı "caydıncı" amaçlar ıçın... Bu geçmiş, otomatikolarakgizliservislerin 1991 yı- lındaki Körfez Savaşı sonrasında Birleş- miş Milletler'in denetçilerine ve kısıtla- malanna rağmen Saddam'm nükleer si- lah üretmeye devam edeceğini düşünme- lenne neden oldu. Devrik liderin eski alışkanlıklanndan vazgeçeceği pek akla yatkın bir şey gibi görünmüyordu. An- cak, "görünmek" ya da "görünmemek* bir istihbarat değildir. Irak'ta yaşananlar CIA ve Ingiltere 'dekı Gizli Istihbarat Ser- visi SlS'e kurumsal anlamda büyük za- rar verdı. Bu ikı kurum arasındaki ilışki eskiye dayanır. Aslında modern Ameri- kan istihbarat kavTamını SIS oluşturmuş- tur. Ingilız istıhbaratçılar ABD'lilere ders vermiştir. SIS, o dönemden ben de At- lantik ötesindeki varsıl kuzenleriyle ken- dilerine üstünlük sağlayan bir ilişki içın- de olmuştur. Soğuk Savaş döneminde ise durum değişmiş, SIS, CIA'in yan kuru- luşu gıbı ohnuştur. İstihbarat yolsuzlugu 11 Eylül saldınlan sonrasında da giz- lı servisler arasındaki ilişki "felaket" de- necek kadar kötü bir hal aldı. Iki taraf da birbirinin hatalannı kapatmaya, eksik- liklerini tamamlamaya çalıştı ve bu za- ten savaş karan almış olan Bush ve Bla- ir'in karannı desteklemek amacıyla ya- pıldı. Ortada bir "istihbaratyolsuziuğu'' var. Londra-Washington istihbarat birim- lerinin ilişkisi bu kadar iç içe olmasaydı savaş öncesinde ortaya konulan istihba- rat daha gerçeğe yakın olurdu. Ve şimdi • AB'yle ABD arasındaki uçurum Bush'un yeniden başkan seçilmesiyle derinleşecek gibi görünüyor. Durum böyleyken şimdiye kadar ABD'nin en yakın müttefiki olan Ingütere'nin bundan sonra Amerika'ya mı Avrupa'ya mı daha yakın olacağını belirlemesi gerekiyor. tngiîizlerin referandumda Avrupa Anayasası'nı onaylamamasını Londra'nın da Avrupa'nın da bir 'final' olarak değerlendirmesi gerekir. lamda hatalı ve güvenilmez olduğuna dikkat çekmesi SlS'in profesyonellik an- lamındaki saygınlığma büyük ölçüde za- rar verdi. Bu. Ingiltere'nin Avrupa Bir- liği'yle ilişkilerine bağlı olarak siyasi an- lamda önemli. SlS'in A\-rupa'daki saygın- lığı tngıltere'nin uluslararası anlamdaki en önemli kozlanndan biriydi. ölen çok sayıda ınsan hayatta olurdu. Senato Istihbarat Komitesi'nin raporun- da belirtilen unsurlar Bush'a, CIA'in ken- disıne söylediklerine inandığı için yan- hş yaptığını söyleme olanağı verdi. CIA'in başkanı George Tenet görevinden aynl- dı ve kurumda yapılacak reformlar böy- le bir durumun yeniden yaşanmasına izin vermeyecek. Blair'in ise işi hiç kolay de- ğil. O, hükümeti ve SIS, Irak konusunda en çok yara alan taraflar oldular. Şimdiye kadar Ingiliz istihbaratının Washington. Avrupa ve dünyanın başka bölgelerinde çok saygın bir ünajı vardı. Ancak, Lord Butler'ın hazırladığı rapor- da, Londra'da başbakanın ofisinin bu- lunduğu Dovvning Sokağı'na gönderdi- ği bilgilerin tartışmaya açık, ciddi an- Seçlm sonucu önemli Avrupa Anayasası ve ortak para biri- mine dahil olup olmama konusunda re- ferandum düzenleyecek olan Ingiltere. AB'ye bağlılığı konusundakı son kara- nnı vermiş olacak. Ingilız hükümeti ve siyasi çevreleri birbirlerine rakip olan ABD ve Avrupa'yla olan ilişkilerini so- runsuzcayürütebileceklerini düşünmeye devam ediyorlar. Ancak bu, şimdiki sü- reçte doğru bir düşünce olmaktan çıka- bilır. Bush yönetıminın polıtikalan ve Blair'in Bush'un liderliği konusundaki desteği birçok Avrupalının gözünde du- rumu değiştirdi. Onlar, kasım ayındakı başkanlık seçi- mi tanhinin Amerika-Avrupa ilişkıleri açısından çok önemli ve belirleyici bir ta- rih olacağını düşünüyorlar. Onlara göre eğer Bush bir kez daha başkanlık koltu- ğuna oturma şansını yakalarsa uluslara- rası meseleler tek taraflı ve siyasi olarak ütopik potilıkalar üreten bir Amerikan hükümetinin egemenliğinde olmaya de- vam edecek. Meydana gelecek olaylar .ABD ve Av- rupa arasındaki tansiyonu artüracak ve ara- dakı uçurumu dennleştirecek. Burada In- giltere'nin CIA'le olan ilişkisi ciddi bir sorun oluşturuyor. Bau Avrupahlar, SlS'in Washington'la olan yakın ılışkisine ve Ingıltere'nin tican amaçla ABD-îngilız- Kanada-Avustralya ortaklığındaki bir iletişim sisteminde yer almasına istemeye istemeye onay vermişti. Başka bir sorun Blaır'ın, Ingiliz Sılah- lı Kuvvetleri'ni ABD'nin komutasında alt binm olarak görev yapabilecek şekilde yeniden yapılandırmasına karar vermiş olması. Bu, Avrupahlar için ulusal bağım- sızlıktan vazgeçme aniamına geliyor kı ulusal bağımsızlık kavramı Avrupa Anayasası'nda yer alan tüm maddelerin en önemlisidır. Avrupa'da birtünlesme döneml Kimileri Bush'un yeniden seçilmesini memnunıyetle karşılayacaktır. Çünkü Bush seçilirse. Avrupa Bırliği üyelerinin kendi kıtalannda siyasi ve stratejik bütün- lük sağlamalannı zorunlu kılacaktır. Bu grup Avmpa'dakı bütünlüğün sağlan- masının çok önemh olduğunu düşünüyor ve Ingiltere "nin buna dahil olmasını is- tiyor. Ve tngıltere'nın referandumda Av- rupa Anayasası'nı onaylamaması halin- de Londra'nın da Avrupa'nın da bunu bir "final" olarak değerlendirmesi gerek- tiği tezini savunuyorlar. (The Observer, İngülere, NeArafat'la NeArafafsız*..• Onun kadar sivri, güç dengelerini iyi ayarlayan ve kendini 'Işin merkezinde ben vanm' diyerek konuşlandıran başka biri yok...Ve, kimse yerine talip olmaya cesaret bile edemiyor. Uzun lafın kısası ortada fasit bir daire var. Ne Arafat'la oluyor ne de Arafatsız. JOSEFJOFFE Ortadoğu'da birçok şey değişmiyor. Ve, birçok taşın altından 36 yıl önce Filistin Kur- ruluş Örgütü'nün lıderi olan Yaser Arafat çıkıyor. Şımdı 75 yaşında olan Arafat, de- ğişime yıne başanyla karşı çıkıyor. Istıfa eden Başbakan Ahmet Kurey, Arafat'a günlerce surat ettikten sonra görevde kal- mayı kabul etti. Arafat, sokaktakilerin bas- kısıyla akrabası MusaArafat'ın omzundan güvenük şefi apoletlerini sökmek zorun- da kalınca biraz olsun süngüsü düştü. Fılistinliler hiç bu hafta olduğu kadar fazla silahlannı birbirlerine doğrultmamış- lardı. İsrail'e karşı intifadaya dahil olan, Ara- fat'ın lideri olduğu El Fetıh Örgütü'nün silahlı kanadı El Aksa Şehitleri Tugaylan bile Musa Arafat konusunda Arafat'ı eleş- tirdi. Insan kendi kendine bu soruyu yönelt- meden edemiyor: Neden Arafat'ın bu ka- dar fazla canı var? Arafat 1970 yılında Ürdün yönetimini ele geçırmeye çalıştı ve Kral Hüseyin tarafın- dan Lübnan'a gönderildi. Orada devlet ıçinde bir devlet kurdu ve sonra bugünkü Israıl Başbakanı Ariel Şaron'un ordusu ta- rafından Tunus'a sürgüne gönderildi. Te- rör stratejileriyle Israil başbakanlanna se- çim kaybettirdi. Bugün ise her yam bom- balanmış Ramallah'ta oturuyor, ne ileri ne gen gidebiliyor. Yukandaki sorunun yanıtı .Arafat'ın yan- hş kararlarının geçmışı kadar eski: Onun kadar sivri. güç dengelerini ıyı ayarlayan ve kendini "İşm merkezindeben vannT di- yerek konuşlandıran başka biri yok... Bun- dan dolayı başka kimse onun yerine talip olmaya cesaret edemiyor. Ne Hamas. ne El Aksa Şehitleri Tugaylan ne de başkalan... Vazgeçllmez bir Mder Arafat'ın aynca oryantal tarzda bir des- potluğu da var. Bu despotluğu da yolsuz- luğun tatlı armağanlanyla uygulayabili- yor. Örneğin, Brüksel'den gelen yüz mıl- yonlarca dolarla... Ithalat lisanslannı da kendisine sadık olan monopol patronlan- na venyor... Arafat, birçok çe\Te için vaz- geçılmez bir lider. İsrail'de yayımlanan Ha'aretz gazetesi, İsraıl'in, oradaki istikran sağlayabilmek için Arafat'ın Gazze'ye gıt- mesıne ızin vermeyi düşündüğünü yazdı. İstikran sağlamak, belki reform yapmak için. Ancak Israıl'le iki devlet olarak konuş- mak için en azından terör eylemlerine son vermeli. Ama bu konuda pek de kararh ol- duğu söylenemez. Uzun lafın kısası. ortada fasit bir daire var. Ne Arafat'la oluyor ne de Arafat'sız! (Die WeH, Almanya, 21 Temmuz) Ennıızdfila istfhborotm yanhş olduğunu öğrenmen daha ryi h«setmeni sağtar mı? Avrupalı Ruslar BORIS K.\GARLITSK\ 1 Ma>as'ta, AB'ye dahil olan Litvanya, Letonya ve Estonya geçmişlenne set çekti. Milli- yetçiler, AB ve NATO üyeli- ğinin Batı'yla yakınlaşmanın beürgin göstergesi olduğunu ve bu üç Baltık ülkesinin Rus- ya'yla olan tanhı bağlannı ko- parabıleceğini düşünüyor. Bu ülkelerde yaşayan Ruslar ise dummlannın iyiye gideceğini düşünü- yor. Çünkü etnik azınlık- lara ilişkin AB yasalan- nın uygulanması halinde bu üç ülke topraklannda yaşa- yan Ruslara her tür hakkı ta- nımak zorunda kalacak. Rusya önem kazandı Görünen o kı Balük mühyet- çileri de bu üç ülkede yaşayan Rus azınlık da hayal kınklığı- na uğrayacak. Bau Avrupa'mn Baltık ülkelerine ihtiyacı var, çünkü Batı Avrupa'nın Rus- ya'ya ihtiyacı var. AB doğu- ya doğru genışledıkçe Rusya daha çok önem kazanıyor. Rus- ya açısından bakıldığında Bal- tıklar'da yaşayan Ruslann faz- la bir değeri yok. Brüksel'de- ki AB yetkılılennm de "Av- rupalı Ruslar"a ihtiyacı yok. Azınlıklann sorunlan Batı- lı siyasetçilen ilgilendirseydi Letonya ve Estonya AB'ye ka- bul edilmezlerdi. Av- rupa'daki Rusya soru- nu çözülseydi mü- kemmel olurdu. An- cak. bu görevi kimse üstlen- mez. Baltıklar'daki Ruslann durumu ümitsiz değil. Gele- cekleri Letonya ve Estonya'da- ki dığer gruplarla ne kadar ış- bırliği yapabıleceklenne bağ- lı. Demokrasi. toplumdaki tüm bireyler aynı haklara sahıp ol- madan işlemez. Estonyalılar, Letonyalılar ve Ruslar kendi geleceklerini yaratacaklar. (Moscmv Tımes, Rusya, 23 Temmuz) İran Devlet Başkanı Muhammed Hatemi'den Irak Başbakanı Allavi'ye anlamlı mesaj: Her alanda işbirliğine hazınzIrak Başbakanı Allavi'ye mesaj gön- deren İran Devlet Başkanı Muham- med Hatemi, yönetimin Irak'ın geçi- ci hükümetine de\Tedilmesiyle ülke- nin tam bağımsızlığına kavıaşmasının sağlanacağı ve sonuç olarak işgalcı güçlerin ülkeden çıkanlacağını um- duğunu ifade etti. Bu mesaj, Iran'ın Bağdat'taki maslahatgüzan Kazemi Qomi tarafından 17 Temmuz'da iletil- di. Qomi, Başbakan İyad Allavi'ye Iran'ın Irak'taki geçici hükümetle her alanda, özellikie de yeniden yapılan- ma ve güvenlik alanlannda, işbırliği yapmaya hazır olduğunu vurguladı. Allavi ise Tahran-Bağda^ arasındaki • Demokratik ve istikrarlı Irak'ın oluşturulması, hiç şüphesiz bu ülkenin olduğu kadar îran ve diğer komşu ülkelerin de çıkanna olur. bağlann güçlendirilmesi gerektiğinı zenlenmesine işin başından beri karşı dile getirdi. Iki komşu ülkenin birçok ortak bölgesel çıkan var. Ve, demok- ratik bir hükümetin yönettiği, istikrar- lı ve güvenli bir Irak'ın oluşturulma- sı bu ortak çıkarlardan biri. Irak'taki işgal kuvvetlennin ülkedeki varlıkJa- nnın uzaması ve bunun ülkedeki ge- ohnasımn nedem budur. iran şımdi de tüm taraflara ışgalın sonlandınlması ve yönetimin tamamen Irak halkına dev- redihnesi yönünde çağn yapıyor. isoalcller engelllvor nel güvenlik durumu üzerindeki olum- suz etkileri bölge ülkelenni. özellikle de komşu ülkeleri kaygılandınyor. Iran'ın Irak'a askeri müdahale dü- Geçici hükümet halk tarafından se- çilmemiş olmasa da seçimler aracılı- ğıyla yönetimin tamamen Iraklılara geçmesinin yolunu açabijeceği için bu hükümetin kurulması olumlu bir adım oldu. Ancak, CIA ve MOSSAD'ın şüphe uyandıran aktiviteleri ve bazı gruplann şiddet eylemlen geçici hü- kümetin amacına ulaşmasını zorlaştı- nyor. Irak'ın hedefine ulaşması için Iran'ın da aralannda olduğu komşula- nnın desteğinden yararJanması şart. Işgalciler Irak'ta istikrar ve güvenliğin sağlanmasını engellemeye çalışıyor- lar. Çünkü dünyaya, ülkedeki ıstikrar sızhk konusunda başkalannı suçl"" mek için Irak'ın yeteri ka^ olmadığı izleniminı \erme» (Tehran Tımes, İran, 19