Katalog

-12 HAZİRAN 2004 CUtMARTESl CUMHURİYET SAYFA DIZI SHP, DEHAP, EMEP, ÖDP, ÖTP ve SDP, tek parti çatısı altında girdikleri seçimde düş kınklığına uğradı Güçbirliği' güçsüzkaldıBAHAR TANRISEVER S onseçimler * etnik siyaset" tartışmalan- na da yeni bi«" boyut getirdi. CHP lideri Deniz Baykal 'ırı sert eleştirilerine hedef olan "Demokratik Güçbirtiği" seçimde umduğunu bmılamadı. Alınan sonuçlar, özellikle C H P içinde "Etnik siyaset dö- nemi bitti", " D E H A P Türkiye pârtisi ola- madT yönündeki değerlendirmelerin yay- gınlaşmasına yol açtı. 6 parti, ilke ve görüş farklılıklanna karşın güçlerini arttırmak amacıyla tek parti çatı- sı altında bir araya gelerek girdikleri seçim- de düş kınklığın a uğradı. "Güçbirliği'' par- tileri seçimden "güçsüz" çıktı. Seçimlerinar- dından iç kavga ve Demokratik Güçbirli- ği'nden istifalar yaşandı. Kulislerde, yeni parti kurma söylentileri de dile getirilmeye başladı. SHP, Genel SekreterFikriSağlarve bazı yöneticileriın istifasıyla ıç tartışmalara sürüklendi. YoL AYRIMININ İŞARETLERİ 28 Mart yerel seçimlerinde SHP, DEHAP, EMEP, ÖDP, ÖTP ve SDP, "Demokratik GüçbirtiğT adı altında SHP çatısında seçi- me girdı. Ancak daha adaylann belirlenme- si sırasında ortaya çıkan görüş farklılıklan, seçimde beklenenin çok altında bir sonuç ahn- masının ardından daha da ön plana geçti. SHP lideri Karayalçın'ınyüzde 10'uaşa- caklan savına karşıhk, güçbiriiği ıçindeki partiler yalrazca yüzde 5.1 oy alabildi. DE- HAP'ın tek başına 2002 seçimlerinde elde ettiği yüzde 6.2'lik oy oranına bile ulaşıla- madı. DEHAP' ım etkin olduğu Doğu ve Gü- neydoğu'da bazı kentlerdekı oy oranlannın 2002'ye göre azalması dikkat çekti. "Güç- biriiği'' Türkiye'nin batısında ve özellikle metropollerde varlık gösteremedi. Seçimler sonrasında "Demokratik güç- birtiğTnde de yol aynmma gelindiğinin ılk ışaretlen görülmeye başlandı. ' SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın güçbirliğini "3-5 oy için" değil, Türkiye'de toplumsal banşın kurulması, kardeşliğin güçlendirilmesi ve yurttaşlann bir bölümünün "öteki" olarak görülmemesi için yaptıklannı söyledi. Seçimin olmadığı bir ^ ortamda ittifak kurumuna gerek olmadığını belirten Karayalçın, "kararlı ittifakçı" kimliğini yine •^ sergileyerek, 3.5 yıl sonraki seçimlerde - "*" daha geniş bir güçbirliği istedi. Sol geleceğinî an vor 4 Murat Karayalçın, 3.5 yıl sonra yapılacak milletvekili seçimleri için sol partilerin çok daha geniş bir ittifak yapması gerektiğine inanıyor. 6 Seçîm yoksa itlifaka gerek yok' sHP lideri Murat Karayalçın, güçbirliğini "3-5 oy için" değil, Türkiye'de toplumsal banşın kurulması, kardeşliğin güçlendiril- mesi ve yurttaşlann bir bölümünün "ötekT olarak göriilmemesı için yaptıklannı söyle- di. Seçimin olmadığı bir ortamda ittifak kurumuna gerek olmadığını belirten Kara- yalçın, "kararh ittifakçı'' kimliğini yine ser- gileyerek, 3.5 yıl sonraki seçimlerde daha geniş bir güçbiriiği istedi. Karayalçın sorulanmıza şu yamtlan verdi: ' B A Ş A R I S I Z L I K DECİL1 - Seçûn sonuçlannı nasıl değerlendiriyor- sunuz? KARAYALÇIN - Seçimden 3. parti çık- mayı öngörmüştük, 5. olduk. Solun ikinci partisiyiz. Aslında ilk kez girdiğimız seçim- de 20 parti arasından 5. çıkmamızı önemsi- yorum. Bu bir başan değil ama bir başansız- lık da değil. 44 belediye ile girip 70 belediye ile seçimden çıkmamız, il genel meclisinde yüzde 5 oy almamız gerçekten önemli kaza- nımlardır. Daha yüksek düzeyde sonuç alı- nabüirdi.. ancak Türkiye'de ilk kez 6 parti- nin katılımıyla bir ittifak gerçekleştirildi. Bunun pratik bazı sorunlannı yaşadık. Geç açıklayabildik. yalnızca 2 aylık bir süre var- dı önümüzde. Benim Ankara Büyükşehir Belediye Başkan adayı olmam da istediği- miz çalışmalann yapılmasını büyük ölçü- de engelledi. CHP'nin çok hak- sız, yanhş ve siyasi ahlakla bağdaşmayacak suçlamalan- na muhatap olduk. DEHAP ile PKK özdeş gösterilmeye çahşıldı. Mali kaynaklanmız da yetersizdi. Türkiye gene- linde yalnızca 300 milyar liralık bir harcama yapabıldik. - Metropoflerde oy oranınız düşük kaldı~ KARAYALÇIN - Bu sonuçlar 2002 ile karşılaştınlmamah. Bu seçimde yeni bir do- ku ortaya kondu. 28 Mart'ı başlangıç nokta- sı olarak almak daha doğru olur. Solun oyla- n ve seçime katılma oranlan düzenlı ve sü- rekli olarak geriliyor. Sol terk ediliyor adeta. Sol seçmen ittifak kurulamamasına, sol par- tilerin seçimlerde birlikte da\Tanamamasına tepki göstererek sandığa gitmiyor. Solun; ör- Daha geniş ittifaka doğru gütsel yapılanma, program yenilenmesi ve terk edilmişlik sorununu çözmesi gerekir. Bu da bilinçle olur. Biz program konusunda çok önemli bir çalışmayı başlatıyoruz. Son- baharda bir sol düşünce platformu oluştur- mak istiyoruz. Biz varoşlara en son 1989'da uğradık. Bir de bu seçimlerde varoşlar için özel program hazırladık. Ama bütün tartışmalar DEHAP ile itti- fak üzerine yoğunlaştığı için bunu tartışamadık. İŞ İTTİFAKA DOĞRU' - Güçbiriiği devam edecek mi? KARAYALÇIN - Güçbiriiği bir seçim it- tifakıdır. İttifak seçimde olur. îlişkiler sür- melidir ama seçimin olmadığı bir ortamda ittifak kurumu işlemez, gerekliliği de yoktur. Biz belediye başkanlannın partimizde kal- masını istiyoruz. Bundan 3.5 yıl sonra yapı- lacak milletvekili seçimleri için sol partile- nn çok daha geniş bir ittifak yapması gerek- tiğine inanıyorum. Siyasi Partiler Yasası ve Seçim Yasası'nda çeşitli değişikliklerin ya- pılacağı bir döneme giriyoruz. Bunlar içinde ittifak konusunun yasal bir düzenlemeye ta- bi tutulması da olmalıdır. - Başbakan Yardımcıhğı göreviniz sırasın- da Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yaşanan baa olaylar nedeniyte DEHAP tabanının size tepki göstererek oy vermediği tddia ediliyor» KARAYALÇES - Böyle bir tepki alma- dım. Seçimlerden sonra bu tür yorumlar olu- yorsa. "Bunu ittifakı kurmadan önce niye söylemedin?" demek gerekir. SHP, Kürt so- rununun çözümü için çok ciddi önemli ve kalıcı çalışmalar yapmış ve ciddi bedeller ödemiş bir parti. Bir çatışma ortamının yaratmış olduğu olumsuzluklann faturasını ne bir döneme, ne bir kişiye, ne de bir partıye kesebilirsiniz. Bu değerlendirme doğru değil. Biz bazılan gibi bu ittifakı 3-5 oy hesabıyla değerlendir- medik. ittifakı, aynı zamanda Türkiye'de toplumsal banşın kurulması, kardeşliğin güçlendirilmesi için istedik, yurttaşlann bir bölümünün öteki olarak görülmesine karşı çıktık. Son derece doğru bir iş yaptık. Biz etnik siyaseti hiçbir zaman düşünmedik. Sol siyaset dışlanmış olan herkesi kucaklamak zorundadır. Düşkırıklığı ile sonuclandı Kürtlerle 'başaraISIZ ittifaklar S osyal demokratlann, Doğu, Güneydoğu eksenli politika yapan partilerle yakınlaş- ma girişimleri hep hayal kınklığıyla sonuc- landı. Erdallnönüliderliğindekı SHP'nin listesinden Meclis'e giren LeylaZana nın yeminini Kürtçe yapmasıyla başlayan tartış- ma aradan 13 yıl geçmesine karşın hafıza- lardan silinmedi. SHP, 1989 yerel seçimlerinde uzun za- mandır özlediği zaferi kazandı. Ancak par- ti içi tartışmalar bıtmedi. Paris'te düzenlenen Kürt konferansına katılan SHP'li 7 millet- vekilinin ihracı, beraberinde istıfalan da ge- tirdi. Partiden aynlanlar Fehmi Işüdar lider- liğinde 7 Haziran 1990'da Halkın Emek Par- tisi'ni (HEP) kurdu. HEP ile SHP'nin yolu 1991 seçimlerinde buluştu. Yapılan ittifak so- nucu HEP'li 19 kışı SHP listesinden millet- vekili seçildi. 1992'de SHP'den aynldılar. Terörle mücadelenin yoğunlaştığı dönem- de Meclis'e gelen bu milletvekillerinden Leyla Zana'nın yeminini Kürtçe yapması yıllarca sürecek tartışmayı başlattı. DGM Başsavcılığı 19 milletvekılinin dokunulmaz- lığının kaldınlması için fezleke hazırlayarak Meclis Başkanlığı'na gönderdi. Dokunul- mazlıklar görüşülürken sağ partiler, SHP'yı "HEP'leittifakvaparakPKK'viMecİB'eta- şunatda" suçladılar. SHP'lilerinblokolarak "hayır" oyu vermesı de HEP'lilerin dokunul- mazlıklannın kaldınlmasını önleyemedi. SHP yıllarca bu olayın yarattığı olumsuz izlenimden kurtulamadı. HADEP DEHAP OY KAYBI "Etnik sryaseT yaptıklan, "Türkiye par- tisi olamadjklan" eleştirilerine hedef olan partilerin son seçimlerde aldıklan oyun düş- mesi Baykal'ı umutlandırdı. HADEP. DEHAP ve son olarak "güçbiriiği'' olarak SHP çatı- sı altında girilen seçimlerde bölgede ağırlı- ğı olan çizgideki partilerin aldıklan oy oran- lan bazı illerde şöyle: Seçim Çevresi HADEP 19991%) 33.7 Bingöl Bitlis Diyarbakır Hakkâri Mardin Mus Siirt Tunceli Şanlıurfa Vsn Batman Şırnak 12.9 13.7 45.9 46.1 25.3 DEHAP 2002 (%) 35.1 SHP 2004 (%) (» 18.9 22.1 13.0 29.6 56.1 45.2 39.6 31.8 22.1 32.0 15.2 42.3 31.0 26.9 29.4 26.7 13.4 32.6 17.6 16.6 19.4 16.8 35.7 41.0 26J 43.4 47.1 50.3 24.1 46.0 38.0 29.7 32.4 24.0 (*) 11 Genel Meclısı w Rürt sorımu tekelmıizde değû 9 D 'YETERSÎZ O L D U ' Bakırhan: Güçbiriiği yetersiz bir oluşum oldu. Toplumsal muhalefeti geliştirecek çaba yok. Bu^ıkin geniştetmeyi, daralül- ma>^ çabşılnor. Bu ittifak SHP-HEP ittifakından far&ydL Güçler, kimlik- lerini koruyarak bir araya geldiler, inanılarakyapıldı ama sonuç ahnamadı. EHAP Genel Başkaru Tuncer Bakır- han. parti tabanına Demokratik Güç- biriiği'ni (DGB) yeterince anlatama- dıklannı belirtirken, güçbirliğindeki diğer partileri de ciddi biçimde çalış- mamakla suçladı. Etkin olduklan her yerde diğer partilerin birleşerek karşıla- nna çıktığını anlatan Bakırhan, "Türki- ye'de DGB'nin başansız olması gereki- yordu ve sistemin de antidemokratik uy- gulamalanvia karşumzda birblokohıştu- rularak seçime güildi" dedi. DEHAP lideri Bakırhan, sorulanmızı şöyle yanıtladı: - Seçimkrdeki bu sonuca hangi etken- ler neden oldu? BAKIRHAN - DGB, beklentilerin al- tında bir sonuç aldı. Bunda, DGB içinde- ki partilerin yeterince örgütlü olmaması, çok geç oluşması, yeterince anlatılama- ması ve AKP-CHP ikilemi karşısında bir alternatif olduğunun görülememesi etki- li oldu. Çevremizdekileri bırakın.. taba- nımıza bunu yeterince anlatamadık. AKP ulusal ve uluslararası kamuoyunda deği- şimci, dönüşümcü olarak algılandı. CHP de seçim stratejisini AKP üzerine değil, "Kürt sorunu. Türkiye'nin sorunudur" diyen DEHAP Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, güçbirliğinin yetersiz bir oluşum olduğunu belirtti. Güçbirliğinin şu anda sürdüğünü anlatan Bakırhan, "Birliği oluşturan siyasi partiler yeterince ciddi bir çalışma içinde olmadığından mevcut sonuç ortaya çıktı. Sağlam temellere oturtularak sürdürülmesi gerekiyor" dedi. DGB üzerine kurdu. Türkiye'de ilk kez programlan birbirinden farklı 6 siyasi parti bir araya geldi. Ankara ve Mersin dı- şında metropollerde güçlü ve iddiah adaylar da çıkmadı. -Geçmiştej^aşanan olum- suzdeneyimler deetkili ol- du mu? BAKIRHAN - Tabii, SHP ile HEP arasındaki it- tifakın ortaya çıkarmış olduğu eksikliklerve tartışmalann giderilmeme- si, benzer bir tablonun ortaya çıkabilece- ği kaygısıyla da seçime girildi. Bir önce- ki seçimlerden daha yüksek oy almamı- za karşın, Siirt'te, Bingöl'de, Ağn'da be- lediyeleri kaybetmemizin temel neden- lerinden biri, DGB karşısında sistem ta- rafından bilinçli olarak oluşturulan ve di- Hodri meydan' ğer siyasi partilerin de ideolojik farklılık- lanna bakmadan o tek cephede buluşma- landır. Iğdır'da MHP, Mardin'de SP, Di- yarbakır'da AKP adayı üzerinde yogun- laşma oldu. Daha önce yüzde 30 ile kazandığımız Siirt'te bu kez yüzde 45 ile kaybettik. - DEHAP Türkiye'nin ba- osı ve metropollerde neden varlık gösteremiyor? BAKIRHAN - Aslında büyük şehirlerde taraftanmız var. Ama bekledi- ğimiz sonuçlan alamıyoruz. Bunda. seç- menin kayıtlı olmayışı, seçmen olmak is- teyenlere büyük zorluk çıkanlması, en önemlisi de tabanımızı oluşturacak ke- simlerin bir oyun bile ne kadar önemli olduğunun bilinciyle hareket etmemesi, bir boşvermişlik etkili oldu. Demek ki biz de metropollerde tabanımız olabile- cek kesimlerin taleplerini yeterince dile getiremiyoruz. - GüçbirBği sürecek mi? BAKIRHAN- Şu anda sürüyor. Bunun bir seçim birlikteliği değil, bir gereklilik, ihtiyaç olduğunu seçim meydanlannda da söyledik. Güçbirliğini oluşturan siya- si partiler yeterince ciddi bir çalışma için- de olmadığından mevcut sonuç ortaya çıktı. Bunun daha sağlam temellere otur- tularak sürdürülmesi gerekiyor. Bir DGB cephesi, ortak bir çatı parti ya da mevcut partilerin dışında toplumsal kesimlerin de katılacağı güçlü bir parti olabilir. -CHP'nin KürflereyöneBkyeniaçıhm- lannı nasıl değerfcndiriyorsunuz? BAKIRHAN - CHP bir açmaz içinde. DGB'ye yönelik gerirdiği eleştiriler ve suçlamalardan sonra Kürt sorununa dö- nük verdiği mesajlar olumlu. Kürt soru- nunu tekelimizde görmüyoruz, Türki- ye'nin sorunudur, herkes eğilmelidir. Bi- zim hassasiyetlerimizi dile getirmek iste- yen siyasi partilervarsa hodri meydan de- riz. Bu bizi sevindirir.. üzmez, tabanımız- dan kaygılanmayız. YARIN: Parlamento dışındakiler... İniş çıkışların partisi DSP. Bindelik oranlan aşamayan 'sol'