Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 MAYIS 2004 CUM DIZI Kürt ayaklanmalannın ardında Hafiz Esad yanlısı muhafazakârlann parmağı olduğu ileri sürülüyor BeşarEsadbabasının gölgesiyle savaşıyor... G ezimizın son duragı Şam'dı. AbduOah Ocalan yıllarca Suriye'de yaşadığı içın Türkiye-Suriye ıhşkileri hep gergındi. Öcalan'ın yakalanmasından sonra ise her şey çok ıyi görünüyor. Ekibimiz önce Beyrut'tan Amman'a geçti. Amman'a Suriye üzerinden gitmek zorundaydık. Sonra yeniden Sunye'ye döndük. Her iki geçişimizde de Suriye vizesı almak zorundaydık. Çok dar zaman aralığında bu vizelen alabildik. Bu kolaylığı iki ülke arasındakı sıcak ılişkilere borçlu oldugumuzu söyleyebilinm. Suriye'de üzennde çok konuşulmayan konulardan bınsi geçen aylarda gerçekleşen Kürt ayakJanması. Suriyeliler, devletin her kademesinde Kürtlerin bulunduğunu, bu nedenle Kürtlerin hak istemesinin anlamsız olduğunu düşünüyorlar. Kürtlerin ABD tarafından kışkırtıldığına ınanıyorlar. tİLKENİN TEK HÂKİMİ Suriye'de tek adam egemenligi var. Beşar Esad ülkenin tek hâkimı. Ancak Suriye'yi iyi tanıyan bağımsız kaynaklar, Hafiz Esad taraftarlannın güçlerini koruduklannj belirtiyorlar. Kürt ısyarunı da bu iki güç arasındaki iktidar mücadelesine baghyorlar. îddiaya göre; Kürtleri isyana adım adım eski Hafiz Esad taraftan muhafazakâr Baasçılar kışkırttılar. Sonra da onlann şiddetle bastınlması için Beşar Esad'ı zorladılar. 250 üyeli Suriye Parlamentosu'nda 8 parti temsil edılıyor. Aralannda Komünıst Partisi'nin de bulunduğu meclıstekı cephenin tek hâkımi Esad'ın Baas Partısi. Icraatın başındakı kışı cumhurbaşkanı. referandum yoluyla seçilıyor. Bu referandumun da ağır baskılar altında yapıldığı söylenıyor. Îddiaya göre Esad'ın ısmı yazılı pusulalar önceden dağıtılıyor ve herkesın bu pusulalan sandığa atması ıstenıyormuş. Suriye nın ünlü ıstihbarat örgütü Muhaberat, muhalif güçlere göz açtırmıyor. Son olarak üniversıtede resmı öğrenci derneği dışında demek kurmaya kalkışan 11 öğrenci gözaltına alınmış, ağır baskılara uğramıştı. Biz oradayken bu öğrencilerden 9'unun serbest bırakıldığını, diğer 2 sirun ıse tufukluluğunun sürdüğünü öğrendik. RENKLJ BÎR NÜFUS Suriye, ıçındekı Ermeni ve Arap Hıristiyan nüfusla dikkat çekıcı bır renklılığe sahip. Sur ıçi Şam'da bu renklilik daha da dikkat çekiyor. Suriye'nin dikkat çekıcı bır başka yanı ıse tanhı. Palmıra kentının kalıntılan, Pompei harabelennı aratrruyor tbla'da ortaya çıkanlanlar 5 bin yıl önce Suriye topraklannda modern bir kent kurulduğunu kanıtlıyor. Bir yangın nedeniyle tamamı sertleşerek korunaklı hale gelen 17.000 çıvi yazısı tableti Ibla'nın günümüz modern kentlerindeki kurallara benzer kurallarla yönetıldiğini gözler önüne seriyor. Şam sokaklanndan bir görüntü... Suriye'de tek adam egemenligi var. Beşar Esad ülkenin tek hâkimi. Ancak Suriye'yi iyi tanıyan bağımsız kaynaklar, Hafiz Esad taraftarlannın güçlerini koruduklannı belirtiyorlar. Kürt isyanınj da bu iki güç arasındaki iktidar savaşırmna bağlıyorlar. Suriye, Ermeni ve Arap Hıristiyan nüfusuyia oldukça renkli. RÜZCAR. İSLAMCI HAREKETLERDEN YAIMA ESİYOR am, Osmanlı împaratorluğu'ndan kalan camilen ve çarşılanyla, Türkçe konuşan ve Türkçe pop müzık dınleyen Ermenilenyle, Türkıye'den göç eden Türkmenlenyle, Süleymanıye Camısi avlusundaki Osmanlı hanedanının mezarlanyla bizim ıçın tanıdık bir kent. Şam, yaşayan sıcak bu- eskı Ortadoğu şehri. Bizde bir söz vardır: "Bundan iyisi Şam'da kayısı." Şam'ın tatlılan da. yemeklen de kayısısı da çok güzel. Güvenlı ve sıcak bir kent. ÇATIŞMANIN GÖLCESİNDE Bır haftalık Beyrut, .\mman ve Şam gezimizın sonunda şu değerlendırmeyi yapabüinm. Bu ülkeler Fılistın'deki büyük acılardan ve Irak'ın işgalınden çok etkıleniyorlar. Her şey bu iki büyük çatışmanın gölgesınde. ABD ve Israil en çok nefret edilen iki ülke. Buralan eskiden solculann güçlü olduğu yerlerdı. Bizim gençlığimizde Suriye'ye gitmek. oradan El Fetih kamplarına katılmak en çok arzu edilen şeydı. Yüzlerce 68 'lı, Fihstuı kamplannda asken eğitim gördü, Israil'e karşı savaşlara katıldı. 1973'te BoraGözen, Cafer Topçu, Kerim Öztiirk'le bırlikte 11 arkadaşunız Lübnan'daki Nahr el Bared kampında Israil komandolannın baskınında can verdıler. TüRKİYE YAKINDAN İZLENİYOR Şundı rüzgâr Islamcı hareketlerden yana esıyor. Solun yerini adım adım Islamcılar alıyor. Solun neredeyse esamisi bile okunmaz olmuş. Varhğını sürdüren komünist partılenn çoğu ya rejimlere teslün olmuşlar ya da Islamcı hareketin gölgesinde kalmışlar. Türkiye'nin tutumu bölgede dikkatle izleniyor. Neredeyse. Türkiye'nin her yapfıgına bır not venhyor. Türkıye hakkında karşılaştığunız aynntılı sorulardan şaşırdığımızı söyleyebılınm. Bölge acılan ve çıkmazlanyla bır gözü Irak'ta, bır kulağı Fılistın'de yaşamaya devam ediyor. BlTTİ Lübnan'daki Dürzi toplumunun lideri: Toprak işgal altındaysa tek yol silah ve sonra da banştır Canbulat,Atatürk'ü örnekalıyor İlerici SosyaJist Parti'nin lideri ^ Veİid CanbulaL ~ lerici Sosyalist Parti'nin liden ve Lübnanın ilginç siyasi simalanndan birisi VeHd Canbulat Dürzi toplumunun lideri olan babası Kemal Canbulat 1977 yılında bir siyasi suikastta öldürülünce onun yerine geçti. llk başlarda bohem yaşamı ve Dürzi olmayan Crdünlü bir kadınla evlenmesi tepki topladı. Tam 27 yıldır Lübnan sıyasetinin önemlı aktörlennden bırısı. îç savaş sırasında milıtan tutumuyla dikkat çektı. Pek çok kez ölümden kılpayı kurruldu. ATATÜRKÜN YAPTIĞI ciBi Onunla Beyrut "ta kaldığımız otelın lobisinde görüştük. Fılistın konusundakı duyarlılığını belirterek söze başladı: "Madrid konferansında. Filistin konusunda; yüzde 20 toprak verelim, karşılığında banş elde edennı dertiyordu. Arük yüzde 20 de kalraadı. Bush Baü Şeria'nın tamanunı Yahudilere verdL Geriye bir tek Gazze kaldı. Şaron, Gazze'yi de bir hapishane haline getirdi. Filistin'de iki açık hapishane var: Batı Şeria ve Gazze. Açık olan tek sınır ise Lübnan smın. Bu sının direniş için kullanryoruz. Toprak işgal altındaysa tek yol silah ve sonra da banştir. Tıpkı Mustafa Kemal'in yapüği gjbi. Irak'ta çok güzel şe>1er oluyor. ABD'nin (kitle imha silahı) yalanı ortaya çıkü. Şii-Sünni ajnhğı yok. milli direniş var. İngilizlerin Irak'ı işgali de MiBetler Cemiyeti'nce desteklenmiştL Türkiye'yi de parçalamak istemişkrdi. Mustafa Kemal direndi ve oyunu boşa çıkardı. Ben öncetikie çoğulculuktan yanayım. Islamcı, Hıristiyan, laik hep bûiikte yaşayalun. Arap ülkelerindeki cezaevieri boşabhnah SAVAŞLARIN ORTASINDA ÜÇ KENT •Bejpvt-Amman L ve siyasi özgürlük gerçekleştirilmelL Araplann bbiiği için, İsraile karşı koymak için özgürlük gerekiyor." TüRKİYE-SURIYE İLİŞKİLERİ Görüştügümüz bütün lıderler (Hıristiyanlarhanç) Suriye-Türkıye ılişkılerinin gelişmesinden ve Lübnan- Sunye işbırhğinden memnunluklannı dile getırdıler. Sunye 'nın Lübnan üzerındeki egemenhği her alanda hıssedihyordu. Aynı tutumu Velıd Canbulat da ıfade ettı. "Lübnan-Suriye büiikteliği nedeniyle Türkiye-Suriye itişkilerinin gelişmesinden nıemnunuzT übnan'da 21 yıldır siyasetin en önemli simalanndan biri olan Canbulat'a göre Arap ülkelerinin en büyük sorunu demokrasi. "Demokrasinin alternatifi yok" diyen Canbulat'a göre, Büyük Ortadoğu Projesi emperyalist birproje. Canbulat, "Benim Islamcılar ya da ulusalcılarla problemim yok. Sorun diktatörlüklerden nasıl kurrulacağımız noktasında düğümleniyor. Arap ülkelerinde demokrasi olmadığı için işgale karşı sizin ülkenizde yapılan gösteriler bile yapılamadı" diyor. ne kınıyorum, ne de destekliyorum. Sizin ülkenizdeki canlı bomba eyletnlerini kınıyorum. Demokrasinin alternatifi yok. Büyük Ortadoğu Projesi empenalist bir proje. Benim İslamcılar ya da ulusalcılarla problemim yok. Sorun diktatörlüklerden nasıl kurrulacağmuz noktasında düğümleniyor. Arap ülkelerinde demokrasi olmadığı için işgale karşı sizin ülkenizde yapılan gösteriler bile yapılamadı. Lübnan'da Hizbullah hem silahlı direnişe hem de yerel seçimlere katıldı. Onlarla bir sonınumuz yok." SoSYALİZM 'ESKİ BEYRUT'UN RUHU CİTTİ -Arap dünyasında yaşamış olan sosyalizm değil milbyetçilik ve BaasçıhktL 1967 savaşından sonra Baasçıhk yenildj ve bugün onun yerini İslamcüık aldı. Baö, gerici tslamı Arap dünyasına karşı kullandı. Lsame bın Ladın'idekullandı. İşgal altmdaki 'şehadet operasyonlan'nı "Eski Beyrut güzeldi. Şimdiki Beyrut'u beğenmiyorum. Eski Beyrut'un ruhu gjtti. Eski Beyrut'taki kültürel mozaik çok daha güzeldi. İç savaştan sonra Sob'dere îsinıli bir şirket şehrin mcrkezindeki restorasyonu yapıyor. Bu cinayete mecliste oy vererek ben de ortak oldum. Eski kapahçarşıiar arük yok." BİR BAKIMA SEBVER TANİLLİ BirKrtmaNoktasmJa.., Hatırlanacaktır: 3 Mart 1924 tarihli öğretim Bir liği Yasası, imam hatip okullannı, "aydın din ada mı" da yetiştiımek amacıyla, bir meslek okulu ola^ rak kurmuştu. Ne var ki, bu okullar, 1930'lu yılla- nn başlannda, hiçbir müdahale olmadan birer bi- rer kapandılar. Kurum, 1950'lerdetekrarcanlan- dınldığında, yine bir meslek okulları olarak görü- lüyorlardı. Arna bir süre sonra, bu kisveden sıyn- lıp, "laik okul"un karşısında bir ikinci temel eğitim yolu olarak gelişti, geliştinldi; 70'lerde "lise" diye payelendırilip üniversitenin kapılan da açılınca imam valiler, kaymakamlar, hâkimler, savcılar.. or- taya çıkmaya başladı. Bu saptırmada, hemen bütün partilerin paylan vardır... 28 Şubat müdahalesi yerindeydi: Dinci partile- rin açıkça "arka bahçemiz" diye niteleyebildikle- ri bu okullan asıl yasal mecrasına sokuyor, bir meslek okulu olarak görüyordu; yüksek öğrenim- de de ılahiyat fakülteleri açık tutuldu. Ancak, 30'lu yıllarda gördüğümüz bir olay da tek- rarlanır oldu: 1998'de sekiz yıllık eğitime geçilme- siyle beraber, 192 bin 751 olan imam hatipli sayı- sı, 2004'e gelindiğinde, 97 bin 489'a düşmüştü; yani, öğrenci sayısında yüz bınlik bir azalış vardı. Kurumun giderek silineceği belli oluyordu. Azalır da olsa, rakam yine de çoktu. Türkiye'nin 97 bın imam hatipliye ihtiyacı olabilir mi? Elimiz- de rakamlar var: Din hizmetlerinde 5 bin perso- nele ihtiyacı söz konusu iken, imam hatip okulla- nndan 25 bin kişi mezun oluyor öte yandan, ora- larda okuyan öğrencilerin yüzde 12'si din görev- lisi olmak istiyor, yüzde 88'inin ise meslek üstüne bir istemi yoktur. Böyle bir meslek okulunun yurda yaran nedir? İmam hatip okullarının "din ağıhıklı" bir okul ol- duklan daortada. Oralarda okuyan gençlerin "ecfe- bîzevki" konusunda da birfîkrimiz var Izledikle- ri, birkaç yazar dışında, yüz kızartıcı bir liste! Bundan, nasıl bir aydınlık doğabilir yannlara? Böylece, AKP'nın 13 Mayıs müdahalesi yanlış- tı. İmam hatip okullannı, bir meslek okulu olarak tükenmeye yüz tuttuğuna bakıp, onu, eski haliy- le yeniden canlandırmak yersizdi: Çünkü, anaya- sada korunan "öğretim Biriiği Yasası Devrimi"ne karşı çıkıyordu: Bu devrim, tekrar edelim, imam hatip okullannı bir parantez olarak kabul ediyor; ama onlann, meslekselsınırlarınıaşıp "laikokuf'a karşı bir ikinci temel eğitim yolu olmaları kapalıy- dı; böylece yıllardır üstünde yürünen yanlış bir yolda yürümek ısrarı anlamsızdı. Ne var ki, AKP bakımından anlamlı idi bu ısrar Onun için asıl önemli olan, gözlerin önüne bir du- man pedesı çekip geleceğin imam valilerini, kay- makamlannı, hâkimlerini, savcılannı yetiştirip bü- rokrasınin ön sıralarına yerleştirmektir. Cumhuri- yet Devrimi'nin eğitimde laik temellerıni torpille- menin yolu buydu. Niçin bir kez daha tekrarianamazdı? Şu yaşayacağım/z günlerin gündemtni sezinli- yoruz; Çankaya'da Ahmet Necdet Sezer çapın- da bir kişiliğin bulunması, bır güvencedir cumhu- riyet ve demokrasi için. Sayın Cumhurbaşkanı'nın vetosu aşamasından sonra, sorun Anayasa Mah- kemesi'ne vardığında, Yüksek Mahkeme, bu açık "karşıdevhm" hakkında bütünlüğüne bir bakışla, -türban yasağı gibi- radikal bir karara gidecek ve herhalde imam hatip okullarını kapatacaktır. Yakın günlerin bir gerçeği budur! • AKP'riın 13 Mayıs müdahalesi bir başka gerçe- ği açığa çıkanyor: Bu partiye daha başından bir "muhafazakâr demokrat" etiketi takılmıştı; aslın- da dinci bır parti idi ve mürekkep balığı gibi, her defasında bir mürekkep bulutu yayıyor; ve kendi- ne karşı kuşkulan savuşturuyordu. 28 Mart yerel seçimlerinin ari<asından, "din parti eksenli siya- seti"ni yeniden tırmanışa geçirdi. Son anayasa değişikliği paketinin tartışmaîarında, "kadın-er- kek eşitliği"ri\n radikal bir yorumuna uzakta kalı- şı; sonra imam hatip okullanna yeniden "arka bah- çe"yi açma girişimi, AKP'nin tıynetini ortaya koy- du. Tekrariayalım: Dinci bir partidir iktidardaki! Bu partiyi tutanlarda bir uyanış görülüyor, bu git- gide genişleyecektir; ayakların suya erişmesi, AB'nin standartlannı uyguladığında zaman zaman kararsız olsa da, Avrupa çevrelerinde de gözlere çarpıyor. AKP'nin "laik okul"a saldınsının arka- sında bir tek ABD bulunuyor; hep böyle oldu ve böyle olacak. Türkiye'nin ilerici ve demokrat güçleri ise, saf- larını daha sıklaştırmalıdır. Cumhuriyet mi yoksa demokrasi mi? Ikisi de! Çünkü, "laik eğitim "in temeli yıkıldığın- da cumhuriyet anlamsızlaşır; demokrasi ise hiç ol- maz!.. CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ MAYIS AYIETKİNÜKLERİ Cumartesi Söyleşileri Tımcer CÜCBV06LU (Oyun Yazarı) Tiirkiye 'Yeşü fiece'ye Doğru (22 Mayıs 2004 Cumartesi saat: 15.00) Kitap İmzası: Tnncer CÜCENOĞLl (O)Tin Yazan) \tr : Cumhuriyet Kitap kolübü (Fransız Konsolosluğu'nun yanı) İstiklal Cad. Zambak Sok. No: 4 D: 1-2 B«joğfıı/İstaflbal / Tel: 0212 252 38 81 - 82 Etkinlikler Koop-Ctarafından düzenlenmektedir. Ccretsiz ve herkese açıktır. Kafeteryamız pazar dahıl her gun saat 1000-21 00 arasıaçıknr TÜIKÇENAMAZ böyle kümır Medyanın halktan gızledığı. bu eskı yazısız ve Arapçasız ılk namaz hocası kıtabı şımdı gazete bavılennde ve önvaıgısız kıtapçılarda. Tezgâh altında Israrla ıstejinız. Ödemelı göndenlmez Fıvatı 5 mıKon TL Seçme Kicaplır - P.K. 77 Bahçelievler - IsUnbul