Katalog

1 MAYIS 2004 SALI CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr 15 İ0 yıl önce bugün, çok genç yaşında yitirdiğimiz Sait Faik Abasıyanık yapıtlanyla yaşıyor Öykümüzün büyük ustası s.1 ait Faik, yczdıklarına hiç gr lenip saklanmadan kddini koyuyor, yasadığı dünyayı cönertçesine okarlarıyla pa"laşıyordu. Kendisiyle olsun, caLİandırdığı öykü kişLleriyle olsun okırunun büünleştiğini, iç çe yaşadıklanm çol iyi biliyordu. Buyakınlığı hiç yitrmedi. Sait Faik, küçük insanı konu edinirken eşitlik, özgürlük, hoşgörü, adalet gibi değerleri olanca gücüyle savundu. Saıt Faik'in bırçok öyküsü, pek çok <Jcurunun ezberindeydi. Benim de "Mavuzbaşı, Gün Ola Harman Ola. Dülger Balığının Ölünıii, HiştHişt..." gibi öyküleri tümce tümta hâlâ aklımdadır. Bıbaşansı. yalnızca canlandırdı- ğı şır dolu dünyadan, öykülen ka- lemealan avare adamın 1940'lann ozanarına çok benzemesinden. ne- rede}se onlann tümceleri\le sevgi- yi. y£§ama sev incini anlatmasından değılJi. Chcücü. yazdıklanna hıç gızle- nip sdklanmadan kendıni koyuyor, yaşac»ğı dünyayı cömertçesine okurlrnyla paylaşıyordu. Kendısıy- leolsjn, canlandırdığı öykü kışile- riyle 3İsun okurunun bütünleştiği- ni, içî-çe yaşadıklannı çok ıyi bili- yordu Bu yakınlığı hiç yitirmedı. SaitFalk'ln İstanbul u Sar Faik Istanbul'u, özellikle de Burgci Adası'nı, Rum balıkçılan, halkum ınsanlan. denizi, şiirli bir gerçecçilikle anlattı. Büyük kentin kenar mahallelerındekı ınsanlar. Beycğlu'nun arka sokaklan. onun öyküterinin başka bir izlegıni oluş- turdu Bütün bunlan uçsuz bucaksız bir ınsan sevgisı ıçınde anlattı. Küçük ınsanı konu edinirken eşitlik, özgür- lük, hoşgörü, adalet gibi değerlen olanca gücüyle savundu. tnsanoğlu- na en büyük değeri verdi. Doğal çe\Teyle uyumlu yaşamanın koşul- lannı gösterdi... Yeni insanı sevgı ahlakına çağırdı! Kendine özgü bir söyleyl? Cebinde san deftenyle dolaşan, aklından geçenleri, çevTesinde ya- şananlan Asmalımescit'teki mey- hanede, Kalpazankaya'da, Silivri- kapı 'daki kır kahvesinde kâğıda ge- çiren öykücü. yazacaklannı kurgu- larken hiç de gelişigüzel davranmı- yordu. Son aylannda hastalığıyla başet- meye çabaladığı. ıçınde fırtınalann kopruğu dönemde bir süre elıne ka- lem alamamış. "Çarşıya İne- mem" öyküsünün ılk tümcesı şöy- le: "Sanki yazı yazmaya yeniden başlıyorum"! Bu kaygıyı hep duy- duğu, yazının çetin düğümlerini çözme yollannı hep aradığı için an- latımı öylesine etkileyici. O öykünün bir yerinde bir ara an- lattıklanna son verir gibi oluyor, o arada yazdıklannı sözde beğenmi- yor. "Hikâyeyi böylece bitirebi- lirdim. Benim bitirişlerimden bi- ri olur. Olmasına olur ama, ha- yır" deyiveriyor. Öyküsünün özel- liklerinin nasıl da bilincinde, yapı- tına yansıyan kendi kimliğini ne ka- dar iyi belirlemış! Nasıl başlarsa, nasıl bıtirirse etkili olacağını bili- yor... Tutturduğu ustalıkla yetinmedi- ğinin örneğı ise "Alemdağ'da Var Bir Yılan" kıtabı Son öyküleri Bu kitaptaki bir dizi öyküsü. onun daha önce yazdıklanndan alabıldi- ğine aynlır. Bu öyküler, yazann iler- leyen hastalığından, bilinçaltı dün- yasından denn izler taşır. Toplumun kalıplaşmış deger yargılanna karşı çıkar. Karmaşalı iç dünyasuıı, buna çok uygun ve bizim öykücülüğü- müz için çok yeni anlatım olanak- lanyla dile getirir. "Alemdağ'da Var Bir Yüan" ki- tabı, öykücünün son dönemüıe apa- çık bir tanıklıktır. Kitaptaki öykü- lerde kısa bir süre sonra yazann ya- şamını yitirmesine yol açacak ağır karaciğerhastahğı kendini belli ed- er. Ellisine daha yıllar varsa da vü- cudu yıpranmıştır. Gönlünce yaşa- yamaz. Dünyasını hastaneler, doktor muayeneleri, yıpra- tıcı tahliller doldurmakta, ölüm kendini duyumsat- maktadır. Hasta adam, bir yandan da uçsuz bucak- sız bir yalnızlık duygusu içindedir. Bir öykünün "Yal- nızlığın Yarattığı In- san" başlığını taşıması dikkat çekicidir. Düşünde yarattığı kahramanlar (Panco ile Yani Usta), gerçek dünyada var mı- dırlar, yok mudurlar? Üci ayn kişi midirler, yoksa ikisi aynı kişi midir, an- laşılmaz. Birbirlerine pek benzerler, yalnız adamın dünyasında aynı yeri tutarlar. Dostluğu, in- san sevgisüıi arayan yalnız insarun dün- yası onlarla dolu- • dur; gerçeküstü gö- rüntüler, düşlemler, şiir bu dünyada yerlerini almış- tır... Kimi zaman düş içinde düş görüldüğü olur. Mutlu dünya, böyle bir düş dünya- sı olarak canlandınhr. Engel olan- lar ortaya çıksa da sevgidir, insan- lann yakınhğıdır aranan... Sıkmtı. yalnızlık, sevginin önü- ne set çekenler, anlatımı derinden etkilemiştir, Öykülerde gerçekler bıçim de- ğiştirir. Yaşanan dünya ıle düşlem dünyası iç içedir... Öykücü. yasaklann baskısından kurtulmaya çalışırken yeni ahlakın ilkelerini de dile getırmiş, özlem- lerini zengin ımgelerle canlandır- mış, yepyeni bir anlatım kullanmış- tır. 1954'te yayımlanan bu son yapı- tın öngördüğü ahlak anlayışı ise, yanm yüzyıl sonra hâlâ gerçekle- şebilmiş değildir: "Günün birinde dostluklar- dan, insanlardan ve hayvanlar- dan ve ağaçlardan ve kuşlardan ve çimenlerden yapılmış vazife hissi ile çarpan yüreklerle dolu bir âlemde yaşayaca- ğımızı düşünelim. Bir ahlakımız olacak ki, hiçbir kitap daha yaz- madı. Bir ahla- kımız, bugün yaptıkları- mıza, yapa- cakları- mıza, düşün- dükle- rimize, ! düşü- necek- lerimi- ze hay- retler içinde bakan bir ah- lakı- mız..." IstanbuVdan dünyaya mistik arayışlar Kültür Servisi - Akbank tarafindan düzenenen 'İstanbuTda Ergavan Zanıanı - Tarih \iiizik Oluyor' başlıklı koa<er ve esinlikler dizısı kapsamnda, Vya trini, 12 Mayıs aişamı 'İstanbul'dan Dünyaya Mistik Arayışlar adlı bnsere ev sahipliği yapjcak. Etkinliğin açıluının yapılacağı bu kcoser, 20.30'da başlayicak. Konserde, Cem Maısur praetimindeki Akbank Oda Orkestrası, viyolcnsel sanatçısı Raphael VVallfisch'e eşlik edecek. Konserde, insarun mjaevı arayışlarını yansıtso ikı bestecınin, Arvo Part ve John Tavener'in yaptlan seslendınlecek. Part'ın dilinın temelini.Rus ChcDdoks müzıği oluştun.yor. Bestecinin, 'Fralres', 'Summa', 'Cantus', 'Festina Lente' ve 'Orient & Occident' adlı yapıtlannın seslendirilmesinin ardından, Travener'in Aya Irini'de farklı bir anlam kazanacak olan 'The Protecting Veil'ı müzikseverlere sunulacak. Besteci. bu yapıtında 'Bizans efsanesini' resmettiğini söylüyor ve onu, seslerden oluşan 'lirik bir ikona' olarak tanımlıyor. Istanbul'un Bizanslı geçmişinin dünya, Osmanlı ve günümüz îstanbul'unda izini süren 'mini festival', bu kültürün Doğu'dan gelen yeni güçten nasıl etkilendiğini de ortaya koyuyor. Kültür ve siyaset tarihinin en heyecan verici kaynaşma ve karşılıklı etkileşimlenne sahne olan, üç imparatorluğun başkentliğini yapmış İstanbul için 'bir kutlama' niteliğinde. Anısına hazırlanan dosya ve belgelerle Dergilerde Sait FaikKültür Servisi - Edebiyat, kül- tür, sanat dergilerınden Güzel Ya- zılar. Varlık ve Milliyet Sanat'ta ölümünün 50. yılında bir kez daha saygıyla andığımız Sait Faik Aba- sıyanık'ın izinı sürdük; hazırlanan yazılardan, dosyalardan çıkardığı- mız notlan paylaşmak istedik. Güzel Yazılar'ın Sait Maden ve Nuray Çiftçi imzalı, us- tayı resmeden ıki desen çalışmasının da yer aldı- ğı mayıs-haziran sayısın- da Sait Faik bir dızı yazı ve belgeyle anılıyor. insanı sevmek... Dergide Oktay Akbal. 'Dünya Ermişi' adlı ya- zısında, kalan yüzlerce öyküsü. iki romanı, şiirle- riyle Sait Faik'i yanna ka- lacak sait büyük bir öykü yazan olarak değil, bir 'yaşama ermişi', 'yaşa- ma filozofu' olarak nite- lerken 'Şait Faik Abası- yanık Öldü mü?' adlı yazısında Perihan Ergun evrensel öykücümüz ola- rak seslendiği ustanın ki- şiliğinden yapıtlanna iş- leyen ve kitlelere mal olan içten, yapmacık- sız, ınsan ve doğa âşığı kimliğine değiniyor; o- nun "Bir insanı sevmekle başlar her şey" sözünü hatırlatarak... 'Büyük Bir Yazann Dünyasını Kuşatan Çetin Sorular' adlı yazı- sında ustanın yapıtlanndaki yaşam- ların iç zenginliği artıran. sevgi do- lu, hoşgörülü yapısını anlatan Ko- nur Ertop, Sait Faik'in dünyanın değişmesini, haksızlıklann olma- masını. insanoğlunun ezilmemesi- nı amaçladığınuı altım çiziyor. Nu- ray Çiftçi. 'Anısına...' adlı yazısın- da Sait Faik'i, öyküleri binbir ya- şam, yaşamıysa bir kısacık öykü olan 'büzüngözlü' yazar olarak anarken 'Sait Faik'ten Adsız Kah- ramanlar Sergisi' adlı yazısında Vural Sözer, "Yaşasın Edebiyat" Sait v e öykü slogamnı anımsattığı usUumı _> arat- tığı sayısız kahramandan ölümü- nün 50. yılı anısına derlediklerini paylaşıyor. 'Hangi Sait Faik?' Tekin Sönmez de 'Ne Kadar Sait Faik... O kadar...' adlı yazı- sında 'Hangi Sait Faik' sorusunu açarak her öyküsünde başka bir Sa- it Faik yaşadığmı vurguluyor, tüm o öykülerin içindeki Sait Faik'lerin peşine düşerek... Varlık"ta Sait Faik'e ilişkin ilk ya- zı Mustafa Şerif Onaran imzalı 'Sait Faik Öykülerinin Imgelem Gücündeki Gerçek'.... Yazısında "Her yüz, bir öykü yazar"dan yola çıkarak onun öy- külerindeki gerçeğe götüren im- gelem gücüne dikkat çeken Ona- ran, Memet Fuat, Yaşar Kenıal, Fethi Naci, Behçet Necati- gil'in ustaya ilişkin de- ğerlendirmelerini de anımsatıyor. Sait Fa- ik'in Varlık'ta yayımla- nan yapıtlannın bir lis- tesinin de yer aldığı der- gide 'Bir Hasret Karga- sının Mektupları' adlı ya- zısında Sevengül Sönmez, ustanın mektuplannı. onun yazar olarak kendini nasıl de- ğerlendirdiği sorusunun ardında ınceliyor. Milliyet Sanafın dosyasında ilk olarak Göksel Aymaz'ın Sait Faik'in edebiyatına, yaşa- mına, yaşama bakışma iliş- kin aynntılı bir incelemesi y- er alıyor. Feyza Hepçilingirler'in Sait Faik'ten yola çıkarak öykü türü ve Türkiye'de öykücülük üzerine, Oya Baydar'ın da Sait Faik'in Türk öy- kücülüğündeki yerinin doldurulup doldurulamayacağına ilişkin yazı- lannın ardından dosyadakı son ya- zı, Sait Faik'ten bu çağa nasıl gel- diğimızi işleyen 'Umutsuzluk Ça- ğı' adlı yazısıyla Murat Gülsoy. Troplcal Malady de Cannes'te • BANGKOK (AFP) - Tayland'lı yönetmen Apichatpong Weerasethakul'un son fîlmi 'Tropical Malady', Cannes Film Festivali'nde bü>oik ödül için aday yapımlar arasında. Genç yönetmen, yaptığı açıklamada, fılminin yanşma listesine girdiğini öğrendiğinde çok şaşırdığuu, o denli sade bir fılmin yanşacak olmasının kendisini çok da mutlu ettiğini söyledi. 'O kadar basit bir anlatımı var ki, bir festival filmi olmaya uygun değilmiş gibi gelmişti bana' diyen 34 yaşındaki Weerasethakul, Wong Kar - Wai, Coen Kardeşler ve Michael Moore gibi ustalann da katılacağı festivalde gösterilecek birkaç Asya yapımı filmden biri olan 'Tropical Malady'nin, bir dramanın tüm özelliklerini taşımadığını söyledi. Eurovision Şarkı Yamşması • İSTANBUL (AA) - Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu, Eurovision Şarkı Yanşması'na katılan konuk ülke temsilcileri için 9 Mayıs akşamı Çırağan Sara>a"nda bir resepsiyon verdi. Mumcu gecede yaptığı konuşmada 49. Eurovision Şarkı Yanşması'nın Türkiye'de yapılmasının ülkenin tanıtılması için olağanüsrü bir firsat olduğunu söylerken yanşmaya ev sahipliği yapmanın kendileri için büyük bir mutluluk olduğunu ve büyük bir heyecan içinde bulunduklannı belirtri. Çok sayıda davetlinin katıldığı gecede TRT Genel Müdürü Şenol Demıröz ise konuşmasına 'Aynı gökkubbe altına, Istanbul'a hoşgeldiniz' diyerek başladı. Bu şehirde dostluklann, tarihin ve doğanın yoğun olarak yaşadığuıı belırten Demiröz, 'bu organizasyon a\Tiı zamanda kardeşliğin, dostluğun, banşın bir simgesi olacaktır' dedi. Bif Şafak okuriarıyla buluşuyor B Kültür Senisi - Iki yıldır ABD'de yaşayan ve Michıgan Üniversitesi'nde ders veren Elif Şafak, son romanı Araf'ın imza etkinlıkleri çerçevesinde 15 Mayıs'ta Ankara'da îmge Kitabevi'nde, 22 Mayıs'ta Beyoğlu Istiklal Kitabevi'nde, 23 Mayıs'ta da Kadıköy Penguen Kitabevi'nde okurlanyla buluşacak. Şafak, 23 Mayıs'ta da İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde düzenlenen 'Türkiye- Iran Edebiyat Günleri' kapsamında bir panele katılacak. (0 212 245 45 09) liyatro Festivairnde geri saym • Kültür Senisi -18 Mayıs-4 Haziran tarihleri arasında yapılacak 14. Uluslararası istanbul Tiyatro Festivali'nin biletleri 10 Mayıs'ta gışelerde olacak. 25 oyun ve 55 gösteriyle, 12 yerde gerçekleştirilecek gösterilerin biletleri saat 10.00'dan itibaren tüm Bileûx satış noktalannda satışa sunulacak. (0 216556 98 00) Komettyen Alan King öldü • NEW YORK(AA) - Ünlü Amenkalı komedi sanatçısı Alan King, akciğer kanseri tedavisi gördüğü Manhattan'daki bir hastahanede 76 yaşında hayatım kaybetti. Daha çok kenar mahallelerdeki yaşamlan konu alan skeçleriyle uzun süre gece kulüplerinde komedyen olarak çalışan King, aralannda 'Bye Bye Braverman', 'I, the Jury', 'The Anderson Tapes', 'Lovesick', 'Bonfire of the Vanities', 'Casino' ve 'Rush Hour 2" gibi filmlerin de bulunduğu 20 fılmde yardımcı rollerde oynadı. Aynca 'Memories of Me\ 'Wolfen' ve 'Cattle Annie and Little Britches' gibi filmlerin yapımcılığını üstlenen King, 1997'de 'The College of Comedy With Alan King' adlı bir tele\'izyon dizisi çekri. King'in bunlann dışında yayımlanmış iki tane de mizah kitabı bulunuyor. BUGÜN • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZİ nde 20. OO'de Klaus Leutgeb konseri. (0 212 252 35 00) M BABYLON'nda 22 OO'de Lali Puna konseri. (0 212 292 73 68) • NARDİS JAZZ CLUB'de 21.30'da S.O.R. komeri.(0 212 244 63 27) M YAPI KREDİ KÜLTÜR SANAT YAYLNCILIK'ta 18.30'da 'Efes ve Anadolu Sikke'nin Doğduğu Toprak' adlı konferans. (0 212 4^3 04 44) • KOÇ ÜNFVERSÎTESİ'nde 19.30'da 'Modern Dans Gösterisi'. (0 212 338 17 53) M BİLGÎ ÜNİVTRSİTESÎ DOLAPDERE KAMPUSU'nda 14.30 da 'Altın Çağın Senaristi', 16.30'da 'Ethem Özgüven Filmleri'. 19.00'da 'Ölüm Oyunu' ve 21.30'da 'Donnie Darko' adlı filmlerin gösterimi. (0 212 293 50 10) KUKLA FESTÎVALÎ'NDE BUGÜN • İTALYAN KÜLTÜR MERKEZİ nde 14.00'te Pequeno Teatro de Munecos (Kolombıya). (0 212 293 98 48) • MAYA SANAT'da 10.30'da Karagöz(Kjbns), 20.30'da Magisch Theater(Hollanda). (0 212 252 74 52) • CERVANTES KÜLTÜR MERKEZİ'nde 14.00-18.00 arası 'Akdeniz Kukla Buluşması' adlı konferans, 18.30'da 'Gölgenin Canı' adlı filmin gösterimi. (0 212 292 65 36) M PROFİLO KÜLTÜR MERKEZİ'nde 19.00 da Pequeno Teatro de Munecos (Kolombiya). (0 212 216 44 00)