Katalog

2 NİSAN 2004 CUMA CUMHURİYET SAYFA JvLJ lu Jİ U J \ kulturiacumhuriyet.com.tr 15 Parlak kadrosundan bekleneni veremeyen, vasat bir edebiyat uyarlaması bugün başlıyor Aslıııı reddeden Akhilleus Her zamanki oyununu oynayan Anthony Hopkins ile zorlandığı belli olan Nicole Kidman'ın kimyaları hiç tutmamış 'Insan Lekesi'nde. Yaklaşan gelenek- sel festival heyecanı- nın artmaya başladığı bugünlerde daha bir burun kıvırarak göz attığunız gösterimde- ki filmlerden bugün başlayan Robert Ben- ton imzalı tnsan Lekesi, ilk bakış- ta sağlam kadrosuyla dikkati çeken, Miramax yapımı, edebi bir uyarla- ma. Günümüz Amerikan edebiyatı- nın tanınmış isimlerinden Philip Roth'un, 1998'depatlakverenbaş- kan Clinton-Monica skandalının arka planını oluşturduğu, The Hu- man Stain adh, Pulitzer ödüllü ro- manından uyarlanan film. zenci as- lını inkâr edip gizleyerek yıllar yı- lı yalanlar üstüne bir hayat kurmuş ve tanınmış bir klasik edebiyat pro- fesörü, otoriter bir üniversite deka- nı olmuş, 70 yaşı da devirmiş, say- gıdeğer Yahudi Coleman Silk'in (Anthony Hopkins), çeşitli sürp- rizler içeren yaşamını, uzunlu kısa- lı geriye dönüşlerle anlatıyor. Profesörün klmllk arayısı Geçmişiyle şımdıkı zamanı ara- sında gidıp geldiğimız ama gerçek bir bağ kuramadığımız (ancak Ba- tı kültürünü bızim Izmirlı Home- ros'un ölümsüz destanı Ilyada'yla başlatmasından gönendiğimiz) bi- ri Silk. Filmin başında, okula de- vamsız iki kara derili öğrencisi hak- kında, argodaki anlamını bilmeden sarf ettiği ve yanlış anlaşılan bir sözcüğü yüzünden ırkçılıkla suçla- nınca görevinden ıstifa etmeyi se- çiyor. Kara derili bir aileden gelen, beyaz tenli dekan Silk'e kaderin acı bir oyunudur bu aslında, ironik bi- çimde. Kocasına yapılan haksızlığa kafayı fazlasıyla takıp kalpten dün- yasmı değiştiren karısı Iris'ın (Phyllis Newman) kollannda ölü- münden kendisini sorumlu tutan ve kendisinı Akhilleus'la özdeşleşti- ren Silk, hayatım roman deyip tüm acılannı, yalanlannı bir bir anlatıp açıklamak için bir başına ormanda- ki bir eve kapanmış, münzevi yazar Zuckerman'ın (Gary Sinise) kapı- sını çalıyor ve dost oluyor Zucker- man'la Silk. Dahası, Faunia (Nico- le Kidman) adında, üniversitede hademelik yapan, kızı yaşmdaki es- rarengiz, çekici bir kadına tutuluyor yaşlı ve kırgın Silk. tki çocuğunu yangında kaybetmiş, Vietnam gazi- si, çatlak, tehlikeli kocası Lester'ı (Ed Harris) terk etmiş, kocası baş- ta olmak üzere erkeklerin neden olduğu çeşitli travmaların ruhsal dengesini bozduğu bezgin, bedbin. güzel ve seksi Faunia'nın cinsel çe- kimine iyice kapılan, daha iyi yaşa- mak adına uzun yıllardır kökenini reddetmiş Silk"e ilaç gibi geliyor The Human Stain / Yönetmen: Robert Benton / Senaryo: Nicholas Meyer, Philip Roth'un romanından / Kamera: Jean-Yves Escoffier / Müzik: Rachel Portman / Oyuncular: Anthony Hopkins, Nicole Kidman, Gary Sinise, Ed Harris, Wenworth Miller, Jacinda Barrett, Mili Avital / ABD 2003 (özen Film) bu skandal ilişki... Ilk bakışta, Döşeğimde Ölür- ken'iyle büyük romancı \Villiam Faulkner'la ilişkilendirilebilecek Philippe Roth'un, ırkçılık ve önyar- gılar, sımf farklılığı, kimlik arayı- şı, cinsellik, yahıızlık vb. temalan banndıran hacimli romanının içer- diği derinlikten, öncelikle 105 da- kikalık, yetersiz süresi bakımından yoksun tnsan Lekesi'nı Robert Benton yönetmiş. Ancak romanın olay zengınlığıni, derinliğini yan- sıtmaktansa kişılik kesitlemeleri çizmekle yetinmiş. Bekleneni veremlyor Kramer Kramer'e Karşı, Pla- ces in the Heart, Still of the Night vb. gibi 1980'leri etkilemiş kimi filmleriyle anımsadığımız, Holly- vvood'un eski kuşak senarist-yönet- menlerinden Robert Benton'un ar- tık mazide kalmış, başanlı, parlak günlerini aradığını gösteren Insan Lekesi, kâğıt üstünde ağız sulandı- ran, zengın kadrosuna karşın so- nuçta ağır aksak bir tempoda iler- leyen, vasat (hatta yüzeysel) bir edebı uyarlama olmaktan öteye ge- çemiyor. Anthony Hopkins bir kez daha yıllardır ezberledığimız bir yaşlı, yalnız entelektüel kompozısyonu çızerken kimyasının hiç tutmadığı ve ahşıldığı üzere yine bataklıkta yetişmış çıçek gibi zarif ama çok gergın bir Nicole Kidman da olduk- ça zorlanmış, düşmüş Faunia'da. Faunia ıçın tehdıt unsuru olagelen kaçık kocası rolündeki (sakalmın çok yakıştığı) Ed Harris de adeta otomatik pilota takmış, uçuyor. Silk'in gençliğini canlandıran yeni yetenek Wenfworth Miller'in öne çıktığı tnsan Lekesi, filmin şık şı- kırdım görüntülerini çektikten son- ra 50 küsur yaşında ölüveren ünlü kameraman Jean-Yves Escoffie'ye adanmış. Havası kaçmış bir Ameliel Fransız yapımı 'Çocuk Oyunlan' anlattığmdan çok kurgusu ve anlatımıyla ilgi çekiyor Çevresınce dışla- nan. yoksul göçmen kızı Sophıe'yle anne- sı kanserden ölen, ba- basıyla da çatışan, ha- şan Julıen'ın, çocuk- luklanndan başlayıp süren tuhaf aşklannı nakleden ve Cesaretin Var mı Aşka? gibisın- den şaırane bir ısimle göstenlen Fransız fil- mi Jeuxd'enfantsha- len ıkinci haftasında. 1965 doğumlu Fransız illüstratörü-çizeri Yann Samuellin fırsatını denk düşürüp 38 ya- şında gerçekleştirebildiği bu 'ilk film'i, anın- da Jean-Pierre Jeunet'nın güzelım Amelie Poulain ını çağnştıran. hafif, uçan ve şirin bir Fransız yapımı olmak iddiasında. Fransız işl cllvell. romantlk komedl Aslında çocukluk aşkı ömür boyu sürmez gerçeğini tersyüz ederek yola çıkmış Samu- eirin. gücünü renkli çocuk dünyasından ve oyunlanndan alan bu fantezisi, gi- derek sevımhlığıni yıtirip tek rara düşerek iyice bayıyor sona doğru. Küçüklükle- rinden ben sürekli be raber oyun oynamayı bir hayat tarzı haline getirmiş, delıdolu ikı sevgili (Sophie - Ma- rion Cotillard, Julıen - Guillaume Canet: Sophie'nin küçük- lüğünü Josephine Lebas-Joly. Juh- en'ın çocukluğunu daThibaultVerha- eghe oynuyor). dün- yaya meydan oku- maktan ve büyük bir aşkın kahramanlan olmaktan hiç vaz- geçmiyorlar. Romantızmle kara mızah arasında ka- * Jeux d'enfantS / Yönetmen: Yann Samuell / Senaryo: Y. Samuell, Jacky Cukier / Kamera: Antoine Roch / Müzik: Philippe Rombi / Oyuncular: Marion Cotillard, Guillaume Canet, Thibault Verhaeghe, Josephine Lebas-Joly / Fransa 2003 (1 Film) rarsız salınan ve aynı zamanda yetişkinliğe geçiş üstüne bir mesel nitelığindeki fılmde, oyunbazlık had safha- da. Adeta çocukken kendi kendilerine be- şik kertmesı yapmış i- ki sevgilinin oyunlarla beslenen aşkını hikâye ederken günün geçerli modasına uygun bır kokteyl kıvamını tut- turmuş senarist-yönet- men Samuell, iki doz kendini ıyi hissettir- me, bir doz kara mizah, bir doz da romantizm... Yansından itibaren kabak tadı vermeye baş- layıp sempatikliği giderek antipatikleşen film- de, buram buram reklam estetiği kokan, cilalı anlatımıyla görsel- likten sınıfı ge- çerken anlattı- ğıyla bütünle- meye kahyor yönetmen. Peş peşe liseli şakalannı, yeniyetme muzipliklerini izlemekten iflahı kesilen seyirci Sa- muell'in Jeunet-Ame- lie'nin izinden giden, canlı, civelek ve özen- ti üslubunun, belirgin göz zevkınin çekıcili- ğıne kapılıyorsa da bu filmi kurtarmaya yet- miyor. Yeryer 1940'lann Fransız sinemasına özgü şiirsel gerçek- çiliğinden esintiler taşıdığı da söylene- bilecek bu Jeux d'enfants seyreder seyretmez unutuluve- ren, muzipce kotanl- mış, şirinlikten öteye geçemeyen, havası kaçmış bir Amelie sonuçta. Yine de va- kit geçirmeye bire bır. İZLEYİCİ GÖZÜYLE ERDAL ATABEK Filmin üçlü küvet sahnesinde Eva Green, Michael Pitt ve Louis Garrel. Cinsel tabular yıkılırkenBernardo Bertolucci, geçmişin sarsılmaz sayılan kurumlannın bir bir sorguya çekildi- ği '68 Mayısı'nın ateşli fonunda cinsel tabu- lan sorguluyor 'Düşler, Tutkular ve Suçlar' adh filminde. Artık tarihin büyük bir döne- meci olan '68 Mayısı', en önemli toplumsal kurumlann sarsıldığı bir dönemdir. Endüst- ri-eğitim-din üçgeni tahtından indirilmekte- dir. Fabrikalar ve fakülteler işçilerle öğren- cilertarafından işgal edilmektedir. Kilise gü- cünü yitırmektedir. Toplumun tartışılmaz ta- bulan ayaklanan gençlik taranndan yıkılmak üzeredir. Bu ortamda, sinema tutkunu ikiz kardeşler Henri Langlois tarafından kuru- lan sinematek ıçin venlen kapatma karannın protestosuna katılmışlardır. Paris'e eğitim için gelen Amerikalı Matt- hew, bu ikiz kardeşlerle burada tanışır. Kar- deşlerin erkeği Theo ile kız kardeşi îsabelle ateşli isyancılardır. Matthevv'u evlerine da- vet ederler. Babalan bir şairdir, anneleri bir Ingiliz. Aile liberal görüşlere sahiptir, baba bu denli isyanı haklı bulmamakta, daha sa- kin hak arama yöntemlerini kabul etmekte- dir. Ama iki kardeş, tabulan kırmakta bek- lenenden de ileri gitmektedirler. Matthew, gece tuvaleti ararken ikı kardeşin aynı yatak- ta çıplak yattıklannı görür ve çok şaşınr. Ba- ba ve anne bir geziye gitmiştir, birkaç gün ev- de olmayacaklardır. Çocuklar bu olayı nor- mal karşılamakta, birbirlerinin yakınlığını doğal bulmaktadırlar. Bir süre sonra Matt- hew da bu oyuna katılrr. Insanın bu en gizli duygulan. bu en mahrem cinsel tabulan bir- birlerinin katılımıyla ortadan kaldınlmakta- dır. Matthew ile îsabelle'in sevişmelerini Theo izler. Üçü birden banyoya çıplak girer- ler. Bu sahnelere karşın filmin estetik düze- yi pornografik imgelere yer vermeyecek öl- çüde yüksek olduğu için olayı doğru yorum- lamak gerekir. '68 Mayısı' ve cinsel arayıslar Bertolucci, bir tabu kıncı olarak bilinçdı- şının diplerine inmektedir. Ensest olgusunun araştınlması da belirli bir cesareti gerektirir. Orji denemeleri de bir anlamda cinsel itkile- ri çağnştırmaktadır. '68 Mayıs olaylan'nı fon olarak seçişi de tabulan kırmanın bütün- lüğünü ortaya koymak içindir. Elbette ki '68 Mayısı'nın bu tür cinsel arayışlarla doğrudan ilgisi yoktur, çünkü Bah kültürü cinsel sonın- lan büyük ölçüde çözümlemiştir. Ama sine- mada cinsellik olgusunun daha önce tartışıl- mamış alanlara el atması da çok önem taşı- yan bir girişimdir. Insanın kendi derinliklerini sorgulaması, başkalan hakkındaki önyargılannı gözden geçirmesi. erişkin birey olmanın önemli öl- çütleridir. Konuya bu açıdan bakmak, filmi de doğru yorumlamak, izleyici için çok önemli. Görülmesı \e değerlendirilmesi ge- reken bir film. KEDt GOZU VECDİ SAYAR Kardeşliğe Çağrı Akılla yürek el ele verdiği zaman güzele ve doğruya ulaşmak daha kolaydır. Bu yüzden, çoğu kez sanatçılar politikacılardan daha ko- lay görebilir doğruları. Kıbnslı sanatçılar, nice- dir halkların banş içinde bir arada yaşaması için çaba gösteriyor. 'Artists and Artists' gru- bunda yan yana gelen Türk ve Rum şairler, re- ferandum öncesi halkları kardeşliğe çağırıyor, ortaklaşa oluşturdukları dizelerle. Neşe Yaşin, Filiz Naldöven, Lily Michaili- dou, Fikret Demirağ, Elli Peonidou, Zeki Ali, Takis Hadjigeorgiou, Tamer Öncül, Feriha Attok, Neriman Cahit, M. Kansu, Stephanos Stephanides, Gür Genç, Jenan Selçuk ve MichalisPapadopoulosun 'Evet:NeSevinç- li Kelime' şiirini yalnızca Kıbns halkına değil, tüm dünya halklarına yapılmış bir çağrı olarak görüyor ve tüm kalbimle destekliyorum. • • • Evet, kanatlannı açmış kuşa Açık göklere, denizlere Evet, gülümsemek için açılan dudaklara Bir dileğe, bir umuda Büyülü sözcükler Susmuş yüreklerin intikamı tarihten Aşkın rüzgânyla öpüşürken Paylaşmak aynı alevi Aynı şarkıyı söylemek Aynı tutkuyla esriyip Aynı ay attında sevişmek Kalbim ve bedenim hafif olsun ki konuşabileyim diye Rumca nedir ve Türkçe İki ev midir birbirini değişen İki hayat mıdır biriken, kum torbalarına boşaltıp içini Evet, dedim çizer gibi soyu tükenmek üzere olan güzel bir kuşu Sana uzatıyorum Bir renk de sen kat içine Kalbimde ne zamandır saklı bir kuş Bir E(VET) kuşu; kalbimi patlattı patlatacak Al şu mutluluğu Kuşun kanadına tak Yeni fidanlar diker gibi Bir güzel ormana Oturuyorum, terli ve nefes nefese Içimden bir dalgayı göndermek için Işte orada, yüreğimin uçurumlannda Ateşler içindeki o şey "evef'tir Kayacak hayat da, biryıldız gibi Ve değişeceğiz biz de Sının geçtim? Göç eden Binlerce kelebeğin gürültüsüyle Biliyorum bu Mayıs günü o gün olacak ölüler bir kerelik canlanacak Senin taşlannı gömeceğiz Ortak evimizin temellerine ey duvar Tek bir sözcüğe sığmış Bütün evren Evet: Ne sevinçli kelime! Söylemek türküsünü gökçe bir aşkın Evet de! Sürgündeki iyi komşularına Aralayıp kapılan elinle Evet de! Çıkalım kapı önlerine Yaralanmızı ayıklayalım öpe öpe Çocuk kitabı yazarları buhışuyor • Kültür Servisi - Çocuk ve Ilkgençlik Kültürü ve Edebiyatı Araştırmaları Derneği, Çocuk Yayınlan Derneği, Çocuk Vakfı Çocuk Edebiyatı Okulu'nun öncülüğünde çocuk kitabı yazarlan Istanbul'da buluşuyor. Çocuk Vakfı Kültürevi'nde yann saat 13.00'te gerçekleştirilecek olan etkinlikte, Mustafa Ruhi Şirin ve Adnan Ay'ın 'Çocuk Edebiyatı Kültürü ve Türkiye" konulu sunumundan sonra gündeme ilişkin görüşler dinlenecek. Bu ay Aytül Akal, Ayşe Kilimci, Can Göknil, Ethem Baymak. Ferit Avcı gibi isimlerin katılacağı etkinlik, her ay farklı bir gündemle gerçekleştirilecek. (0 212 240 23 83) KCAN film ve Müzik Yanşması • Kültür Servisi - Bılkom'un kısa merrajlı film ve müzik dallannda yeni yetenekleri desteklemek amacıyla düzenlediği 4. i-CAN Film ve Müzik Yanşması başlıyor. ikı ayn dalda yapılacak olan yanşmada seçici kurul üyeliklerini film dalında Meltem Cumbul, Sinan Çetin, Okan Bayülgen. Serdar Erener, Ömer Vargı ve Ali Hakan, müzik dalında ise Melih Kibar, Murat Uncuoğlu, Nezih Ünen, Ömer Karacan ve Sarp Özdemiroğlu yapacak. Her iki dalda birinciliği kazanan yanşmacılar Bilkom tarafından Apple Power Mac G5 ve 17 Apple Srudio Display ile ödüllendirilecek. Son başvoıru tarihinin 12 Haziran olduğu yanşmada ilk üçe giren yanşmacılar, 8 Temmuz'da düzenlenecek törenle ödüllerini alacaklar. (Bilgi için: www.i-can.bilkom.com.tr) BUGÜN • ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ nde 19.30'da İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası'nın şef Rodolfo Bonucci yönetiminde vereceği konserin solistleri Yelda Kodalh ve Manfred Hemm (0 212 251 56 00) • IŞSANAT'ta 20.00de Compania Nacional De Danza 2'nin gösterisi. (0 216 454 15 55) • İTALYAN KÜLTÜR MERKEZt'nde 19.00'da Riccardo Tesi ve Banditalia'mn konseri dinlenebılır. (0 212 293 98 48) • BABYLON'da 23.00'te Client/Live Andy Fletcher/ DJ Set. (0 216 454 15 55) • TARIK ZAFER TLNAYA KÜLTÜR MERKEZİ'nde 15.30da 'Yedi Güzel' ve 19.00'da 'Uzak Sahillerde' adh filmlerin gösterimi. (0 212 293 12 70)