Katalog

2 NİSAN 2004 CUMA CUMHURİYET SAYFA ÜJ J V U I M U1VJ.1 ekonomi(5 cumhuriyet.com.tr 13 Çin tehlikesine karşı çıkış yolu arayan sanayici, çareyi fabrikayı taşımakta buldu Dericilerde Çin' Türkiye'de deri sektörü son 3 yıldır yükselişte. Ancak sektör \etkilileri. üretiminin hızla Uzakdoğu'ya kay masından dol endişeliler... Büyüme rakamları Refah düzeyi krizöncesini yakalayamadı ANKARA (Cumhumet Bürosu)- Devlet İstatıstık Enstıtüsü"nün bü- yüme rakamlan. kamunun gıderek küçüldüğünü ortaya koyarken kla- sik hesap yöntemine göre kişi başı- na mıllı gelır rekor diizeye çıksa da yurttaşlann satın alma gücünün knz- den önceki yıl olan 2000'dekı düze- yıne hâlâ ulaşamadığı behrlendi. Toplam yüzde 5.9'luk büyümenın yaşandığı 2003 yıiında, kamunun rü- ketim harcamalan yüzde 2.4 azaldı. Aynı dönemde kamunun yatınmla- n da yüzde 11.2 düzeyınde geriledi. 2003 yılı büyüme rakamlanna gö- re, kamudakj tasarruf önlemleri bü- yümeye olumsuz katkı da bulunu- yor. Buna göre büyüme rakamlan- nın detaylan şöyle sıralanıyor: • Can kurla hesaplanan rmlli ge- lirin nüfusa bölünmesı şeklindekı klasik yöntemle hesaplanan kışı ba- şına millı gelir 2003'te 7 85 dolar ar- tarak 3 bin 383 dolarla Türkiye tan- hinin rekorunu lararken satın alma gücü paritesine göre hesaplanan ru- tar 271 dolar artışla 6 bın 660 dolar oldu. Satın alma gücü paritesine gö- re kışi başına mılli gelirde kriz ön- cesındekı 6 bın 789 dolarlık düzey yakalanamadi. • 2003 "te özel nihai tüketim har- camalan yüzde 6.6 arttı. Özel nihai tüketim harcamalannın alt kalemle- ri olan gıda-ıçki harcamalan yüzde 4.1 artarken dayanaklı tüketim mal- lan harcamasında yüzde 24'lük ar- tış oldu. Konut sahipliği yönündeki harcamalar ise sadece yüzde 1.4 art- tı. Tüketim harcamalanndaki artış- ta. TL'dekı değerlenmenın de payı olduğu behrtılıyor. • Dönmez Deri, İzmir'deki fabrikasını Çin'e taşımanın hazırlığını yaparken Antilop Deri ise Çinli bir firma ile ortakhk görüşmelerini sürdürüyor. ÖZLEMAS Dünya pazanna sunduğu ucuz ve çok çe- şitli ürünlerle birçok sektörü tehdit eden Çin mallan, Türk den \ e ayakkabı sektörünü de etkilemeye başladı. Dünyanın her yerine ayak- kabı başta olmak üzere ucuz ve seri imal edilmiş deri ürünleri satan Çın'e karşı, Türk dericileri çı- kış yolu anyor. Dönmez Deri, İzmir'deki fabrika- sını Çin'e taşımanın ha- zırlığını yaparken Anti- lop Deri ise Çinli bır fir- ma ile ortakhk görüşme- lennı sürdürüyor. Gırdi ve işgücü mali- yetlennin düşüklüğü ve Çın'de üretilen üninle- rin kolayca dünya pı- yasalanna girmesinin dünyanın her yerin- dekı yatınmcılann ^5, (,'ın'e yönelmesine neden olduğunu belirten Dönmez Deri Yönetım Kurulu Başkanı Cemal Dönmez, Çin'ın koşullan kendilenne daha cazip gel- diği için oraya gideceklerini söyledi. Dön- mez, "Çok ucuz iiretim yapabiien Uzakdo- ğu ülkelerinin imalat kalitelerinin geüşmesi, Türkiye'de hayvancıhğın önemini yirirmesi ve tüketicinin daha ucuz alternatif ürünlere yönelmesi nedeniyle sektörü zor günler bek- üjor. Aynca deri sektörü de\ letfen hiç teşvik aİamıyor. Hammadde ithalatı için çok zor kredi alıyoruz. Bizden sonra Çin'e birçok fir- manın geleceğini tahmin ediyorum" dedi. İki fabrikadan bırini 3-4 ay ıçınde söküp Çin'e taşıyacaklannı belirten Dönmez, Domning firmasıyla anlaştıklan- nı söyledi. Dönmez, "Çin'de faaliyet göste- recek 2 bin kürk ka- pasiteli fabrikanın yüzde 60"ı bizim, 40 ise Domning'in ola- cak. Deri işini biz onlara öğretece- ğiz. Formül biz- de" dedı. Çinli bır firma ile görüşmeler yaptıklannı be- lirten Antilop Deri'nin sahibi Mehmet Oray ise çıkış yo lu olarak bu ortakhğı düşün düklennı söyledi. Oray, "tş- ler eskisi gibi değiL Aynca deri, emek-yoğun sektörlerden birisi. Maliyetlerimizi karşılayamadığı- mıziçin de buna başvurduk. Sektör bir arayış içinde. Biz burada kalma- yı tercih ederiz. Ancak görüşmeler sonunda fabrikadaki teknolojiyi ahp gidebiliriz" dedi. Çın'in her gün daha fazla ham den ithal ettığıni ve dünyanın her yenne ıhraç ettiğini belirten De- ri Sanayicıleri Derneği Başkanı Seyit Ali Gündüz. deri sektörü- nün Çın'le rekabet için ttalya'yı örnek alması gerektiğinı söyledi. Gün düz, "Kaliteyi ve yenihği ön planda rut- nıamı/ gerekir. Ucuz Çin ürünlerine karşı şu an Türkiye'deki deri sektürü- nün sahip olduğu birikjnı savesinde mü- cadeleedebiliyonız. Maalesefşu anda sek- törde Çin'de yatınm yapma arayış ve girişi- mi içinde olan dericiler var" dedı. Dünya deri konfeksiyon pazannda bırin- ci, den aksesuvar alanında ise İtalya'dan son- ra ıkıncı olan Türkiye, 2003 yıiında 2 mil- yar 300 milyon dolar ihracat, 600-700 mil- yon dolar ıthalat gerçekleştirdı. Den sektö- rü bır önceki yıla göre ıhracatta yüzde 33.2 oranında artış gösterdi. REZERVLERÎN YÜZDE 30 U BÎZDE 'Türkiye mermerden, çok ekmek yiyebilir' lZMİR(Cumhuriyet EgeBürosu) - Türkiye Ihracatçılar Meclısı (TfM) Başkanı Oğuz Satıcı. dünya mermer rezervlennin yüzde 30'unun Türki- ye'de bulunduğuna dikkat çekerek, mermenn ışlenerek ihraç edilmesiy- le Türkıye'nin bu sektörden çok ek- mek yiyebıleceğini kaydetti. Satıcı, İzmir'deki 10'uncu Ulusla- rarası Mermer, Doğaltaş ve Teknolo- jileri Fuan'nın açılışında yaptığı ko- nuşmada, Türkiye'nin mermer sek- töründe tedarikçilikten çıkıp mima- ri süreçlenn bır çözüm ortağı haline gelmesi gerektığini savundu. Satıcı, katma değen tamamen Türkiye'ye ait olan tek sektörün mermer sektö- rü olduğunu ifade etti. Fuann açılışında konuşan Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen ise Türki- ye'nin ihracat stratejısinde mermere yoğun olarak yer verecekJerini bildir- di. Sektörün 1995'te 77 milyon dolar gelir getirdiğini kaydeden Tüzmen, geçen yılki ihracatın 430 milyon dolara ulaşrığına dikkat çekti. 25 bin metrekarelik alanda açılan fuar 4 Nisan'a degin sürecek. ANKANIN YENİ YÖNETİMİ OLUŞTURULDU Yapı Kredi'den ileriye dönük planlar Ekonomi Senisi - Yapı Kredi Bankası'nın önceki gün toplanan genel kurulunda yapılan yönetım değişikliğini değerlendiren uz- manlar, gelişmeleri "olağan" ola- rak nitelendirdı. Yapı Kredi Bankası'nın yüzde 45 oranındaki hissesinin sahibi olan Çukurova Grubu'nun Pa- mukbank'ın Fona devredil- mesi nedeniyle oy verme de dahil "ortakhk hak- lannı" kullanamadığı- nı anımsatan yetkili- ler, yönetimin belir- lenmesi sürecinde BDDK'nin Çukuro- va'yla yakın temasta ol- duğuna dikkat çektı. Yapı Kredi 'nin önceki gün ger- çekleştırilen olağan genel kuru- lunda. aralannda AKP'nin kuru- culanndan Dr. Mustafa Ünal'ın da bulunduğu yeni yönetim oluştu- ruldu. Bankacılık deneyimi olma- yan Ataköy Marina'nın genel mü- dürü Sedat Altunay. Mehmet Çe- kinmez,ÖmerKemalGürer. Prof. Dr. Havva Güzin Üçışık, Semih Çağlar ve Mustafa Selçuk Tamer yönetimde yer almıştı. Yapı Kredi Bankası'nın önceki günkü olağan genel kurula kadar yönetiminde bulunan bir yetkili, gelişmeleri değerlendirirken "KarşıhklıanJaşmanın sağlandıgı, ileriye dönük planlann yapüdığı söylenebUir" dedi. Yasa gereğince Çukurova Gru- bu'nun Yapı Kredi'deki his- selerini 2005'e kadar sat- mak zorunda olduğunu belirten eski yönetici, " Yönetim kurulunun değişmesi beklenijor- du. Fonun ağıriığı ol- ması da çok doğal. A\n- ca Çukurov a'yla yakm te- mas içinde olunduğu için son gehşmeler bir anlaşnıa olduğuna işaret edivor" diye konuştu. Bu arada, Yapı Kredi Banka- sı'nda yaşanan yönetım değişikli- ğini zaten "beklenen bir gelişme'1 olarak algılayan İstanbul Borsa- sı'nda hisselerin seyri etkılenme- di. Önceki gün Borsa'da 3 bin 700 liradan işlem gören Yapı Kredi hisseleri dün 3 bin 675 liradan ka- pandı. VERGI L>UNYASI/MUSTAFA PAMUKOĞLU e-mail: pamukmCa ixir.com Kurumlar vergisine tabi kurum ve ku- ruluşlar 15 Nısan 2004'te zor durumda olduklarını bıldırırlerse, 30.4.2004 tarihi- ne kadar vergı beyannamelerini verecek- ler. Bu nedenle mükelleflere bazı hatırlatmaları yapmakta yarar görüyoruz. 1 - Kurumlar vergisı oranı yüzde 30 uygulana- cak. Artık fon hesaplanmayacak. 2003 yıiında ödenen fon payları vergiden mahsup edilmeye- cek. 2- Beyan edılen vergı 30 Nisan tarihine kadar tek taksitte ödenecek. 3- Yeniden değerleme oranı yüzde 28.5 alına- cak. 4- Fınansman gıder kısıtlama oranı yüzde 14.9 uygulanacak. 5- Kurumlar vergisine esas bilanço ve gelır tablolannda enflasyon muhasebesi düzeltmesi yapılmayacak. Bu nedenle enflasyon düzeltme- si vergi matrahını etkılemeyecek. 6- Leasing yoluyla alınan kıymetleraktife kay- dedilecek. Sabıt kıymet bedelınden amortisman ayrılacak. Faızleri ise gıder yazılacak. 7-Gelecekyıllara ait tahsıl edılen kiralarvedı- ğer hasılatlar dönemsellık ılkesı gereği 2003 yı- lı gelırlerıne dahıl edılmeyecek. 8- Kurumlar vergısi mükelleflerı faalıyetlerın- de kullanmak üzere satın aldıkları veya imal et- tiklerı amortismana tabı ıktisadi kıymetlerin ma- Kupumlar Vergisi Beyan Dönemi Başladı liyet bedelinin yüzde 40'ını yatınm indi- rimi istisnası olarak indirim konusu ya- pabileceklerdir. Yatırım indirimine harca- manın yapıldığı yıl başlanır. Ancak aşağı- daki kıymetleriçın yatınm indırimı hesap- lanmaz: • Bedeli 5 mılyarTL'yi aşmayan iktisa- dı kıymetler... • Yurtıçinde veya yurtdışında daha ön- ce kullanılmış kıymetler... • Gayri maddı haklar (yatınm indirimin- den yararfanan iktisadi kıymetin kullanı- labilmesi için yatınm indirimi hesaplana- caktır)... • Bedelsiz olarak iktisap edılenler... • Arazı vearsalar... • Binek otomobil ve benzeri kara taşıt- ları, yat, kotra, tekne ve benzeri motorlu denız araçları ile uçak ve helikopter gibı havataşıtları... • Mal veya hizmet üretim alanı olarak kullanı- lacaklar hariç olmak üzere satın alınan veya in- şaedilen bınalar... • Yurtdışındakı yatınmlarda kullanılmak üze- re alınan iktisadi kıymetler. Bu indirim tutan beyannamede, matrahtan düşülecektir. 9- Personel temettüsü vermek isteyen kurumlar 30 Nisan tarıhı- ne kadar genel kurul kararı almak zorundadırlar. 10- Tam mükellef kurumlar kâr dağıtımı yapmayacaklarsa veya kârlannı sermayeye ilave edecek- lerse gefir vergisi stopajı uygu- lamayacaklar Ancak dar mü- kellefler (örneğin ana merkezi Amerıka'da olan bır şirketin Tür- kiye'deki şubesi) kârlannı dağıtsın dağıtmasın gelır vergisi stopajı ödeyeceklerdir. Kurumlar Vergisi Hesaplama Formatı 1- Dönem kârı veya zararı... 2- Kanunen kabul edilmeyen giderler... • Motorlu taşıtlar vergisi... • Ödenmeyen sigorta pnmleri... • Kıdem tazminatı karşılıkları... • Kabul edilmeyen bağış ve yardımlar... • Cezalar ve gecikme zamları... • Kanunen kabul edilmeyen giderler için öde- nen katma değer vergisi... • Deprem vergileri... • Vediğer.. 3- önceki yıl indirim konusu yapılan gelir tahakkuklan... 4- İndırımler... • Personel temettüsü... • Gelecek yıl gıderleri... • Yatınm indirimi tutan (yüzde 40)... • Yurtdışı faalıyetlerınden doğan zararlar... • Verilen vadeli çek reeskontu... 5- İndirim ve ıstisnalardan önceki kurum ka- zancı (1 artı 2 artı 3artı4)... 6- Istisna ve ındırimler... 7- Geçmiş yıl zararları (mali zarar)... 8- Diğeristisnalar... • Kooperatif risturn istisnası... • Devralınmış şirket zararları... • Yatınm indirimi (eskı uygulamadan doğan)... 9- Kurumlar Vergisi Matrahı (5-6-7-8)... 10- Hesaplanan Kurumlar Vergisi (9* yüzde 30)... Stopaj Oranları... Yüzde 19.8 orana tabi istisnalar: Eski uygu- lamaya göre ayrılan yatınm indirimi... Yüzde 10 orana tabi istisnalar: B tipi yatı- rım fon ve ortaklıkların portföy ışletmecılıği ka- zançlan kâr payı stopaj oranı yüzde 10 olarak uygulanacaktır. NOTDEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Yerel Seçimlerden Alınacak Dersler Yerel seçımler yapıldı ve sol partiler başarısızlı- ğa uğradı. "Hiçbir mazeret başarının yerini tutamaz" de- miş bir bilge. Çok doğrudur. Hiçbir gerekçe de başarısızlığı başanya dönüş- türemez. Bu gerçeği kabul etmemek, başansızlıktan da ağır sonuçlar doğurur. Çünkü, başarısızlığı kabul etmemek, başansız- lığın nedenlerinı araştırmamak demektir. Başarısızlığın nedenlerini araştırmamak ise, so- nuçları yaratan koşulları değiştirmeyerek, gele- cekteki başansızlıkları hazırlamak demektir. Gelecekteki başarısızlıkları hazırlamak ise, hal- kın vermeye çalıştığı dersleri anlamamakta diren- mek ve halktan tamamen uzaklaşmak demektir. Halktan uzaklaşmak ise liderin etrafında çörek- lenmiş, halktan kopuk, üretimsiz bir avuç insanın varlıklarını sürdürmesine olanak vermektir. Bu oligarşik grupların parti yönetimlerinde var- lıklarını sürdürmeleri ise, demokratik çağdaş top- lumu kurmaya çalışanların siyasetten uzaklaşma- lan demektir. Siyasetten uzaklaşmak ise laik, demokratik, sosyal devlet savaşımını kaybetmektır. • • • Şu anda bu süreç yaşanıyor. Ön üç milyon seçmenin sandık başına gitmeme- si de siyasetin halktan kopmasının sonucu, Peki toplam seçmenin yüzde otuzunu oluşturan bu kadar seçmen, en doğal demokratik haklarını neden kullanmadı? Neden sandık başına gitme- di? Destekleyecekleri bir sıyasi parti olmadığı için mi, yoksa siyası partiler desteklenmeye değer bir şey üretemedıklerı için mi? Siyasetı yönettığını sananların, siyaseti sadece kendilerinin kullanacağı bir hak olarak görmesin- den mi? Bu soruları daha da çoğaltmak mümkün. Ancak sol partiler açısından siyasete ilgi sağla- namamasının nedenlerini iki grupta toplamak ola- naklı. Bırincı neden, sol partilerin tabanlarını genişle- tecek, halkın beklentilerıne yanıt verecek prog- ramlarüretememesi. Sol partiler, ınsan onurunu en fazla yücelten şeyın çalışmak ve üretmek olduğu- nu sankı unuttular. Insanı ınsanlıktan çıkaranın ça- lışamamak ve üretememek olduğunu bir yana bı- rakarak uluslararası sermayenın dayattığı politi- kalara sahip çıkmaya başladılar. Işsızlik yaratan büyüme politikalan, gelir dağılımını daha da kötü- leştıren bölüşüm düzenlemeleri, sol partilerin prog- ramlarına girdi. ikinci neden ise halkı siyasetten dışlayan, siya- seti sadece belirli bir grubun yapacağı bir uğraş olarak gören anlayışlann sol partilere egemen ol- ması. Oysa, demokratik partılerde siyaset, parti il- kelerinı benımseyen herkes ıçın bır hak olarak dü- zenlenır. Parti tüzükleri ile belırlenen yükümlükle- ri yerine getirenler, yine tüzüklerın öngördüğü hak- ları kullanırlar. Parti içerisındeki ilişkiler eşıtler ara- sı ilişkilerdir. • • • Halkın sorunlanna yanıt verecek politikalan üre- temeyen, siyaseti de benzerdüşünceleri paylaşan herkesin yararlanacağı hak olarak düzenlemeyen partilerin, halk tarafından talep edilmesı beklene- mez. Siyaseti belli bir tabana dönük söylemlerie sınır- lı olabileceğını sanmak ise yanılgıların en büyüğü- dür. Sıyasette geçerli olan, bır görüşü paylaşacak tabanın genışletilmesidir. Bırakın bellı bir tabanı korumayı, o tabanı genişletememek de başarısız- hktır. Sol partiler bu değişimi gerçekleştirmek ve si- yaseti bu gerçekler üzerine kurmak zorundadır. 3 Kasım seçımlerınin yarattığı depremde ağır hasara uğrayan sol partilerin, yerel seçimlerin ya- rattığı depremde çökecek hale gelmesinin nede- ni bu değişimi gerçekleştirememesidir. Hasar, çat- lakların sıvanmasıyla giderilecek bir hasar da de- ğil. Sol partiler bu değişimi gerçekleştiremezlerse, gelecek seçim depremlerinde bu ağır hasariı ya- pılar mutlaka yerle bir olacak. Bu gerçeği bilerek, özverili insanlan buralarda oyalamaya kalkmak da büyük haksızlık. Zaten yerel seçim sonuçları da sol seçmenin bu haksızlığa daha fazla katlanmayacağını ve seçim depremlerinde başına çökmeyecek, içine girerek ilkelerini güvenle savunduğu biryapının arayışına girdiğini gösteriyor. temizel" cumhuriyet.com. tr Akışık'tan itiraf: Bankacılık sığ • İSTANBUL (AMC\)-Eski Kamu Bankalan Ortak Yönetim Kurulu Başkanı Vural Akışık, Türkiye'deki bankacılık sisteminin çok sığ olduğunu söyledi. Akışık, "Bankalann toplam bılançolan 140milyardolarlarda. Türkiye'nin milh gelin 220 milyar dolar cnannda. BunJan bir biriyle oranladığımız zaman da bunun yüzde 65 olduğunu görüyorsunuz. Bu ölçüt AB'nin bankacılık konusundab en sığ ülkelerinde bile 1.5'inüstünde" dedi. Dış bopç stoku 147 milyar dolar • Ekonomi Senisi - Türkiye'nin toplam dış borç stoku geçen yıla göre 16.3 milyar dolar artarak 147 milyar dolara yükselirken Euro'nun dolar karşısında değerlenmesi, dış borç stokunu arttırdı. Hazine Müsteşarhğı'nm dış borç stoku açıklamasma göre, 2003 yıh içinde kısa vadeli dış borçlar 6.5 milyar dolar, orta-uzun \adeli dış borçlar ise 9.8 milyar dolar arttı Zam rekoru balık ve rakıda • Ekonomi Senisi - Martta, fıyatı en fazla artan ürün balık olurken rakı da yüzde 21.8'lık artışla fiyatı en fazla artan ılk dört ürün arasında yer aldı. İstanbul Ticaret Odası, İstanbul Ücretliler Geçınme Endeksi kapsamında yer alan perakende fiyatlan en fazla artan maddeleri açıkladı. Buna göre martta en fazla fiyat artışı yüzde 27.8 ile balıkta yaşandı.