Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 16 NİSAN 2004 CUMA
14 JV.LJJLJ1 U J \ kultur@cumhuriyet.com.tr
88 yıl önce bugün doğan BehçetNecatigil'e göre radyo oyunu tiyatrodan çok şiire yakındı
Radyo içinyazılan şiirlerEJLKUAYYAZ
Ülkemızde radyo oyunu yazarlığı alanında
uzun yıllar emek vermiş ve dramatik edebiya-
tımıza sözü olan oyunlar üretmiş bulunan Beh-
Çet Necatigil radyo oyununu şiire en yakın tür
oiarak tarumlar ve ironiyle, simgelerle bu 'ken-
dine özgü türün' işlevsellik kazanabileceğini
belirrir Necatigil'e göre radyo oyunu, çok kere
mecaz diliyle konuşur. Alegorik ve trajiktir. Tu-
lıoatla, skeçle, kabare ile hiç ilgisi yoktur. Dü-
şiindürücüdür. Okuyucusundan, dinleyicisin-
den incelmiş bir zevk ve beğenı bekler. Sahne
cryununun klasik edebiyattan gelmesine karşın,
radyo oyunu modern edebiyatın bir koludur.
Necatigi], radyo oyununu şiire en yakın tür ola-
rak tanımlar. Yazann deyişiyle, "Yazdığı oyun-
lann çoğunda ka\ bolmuş bazı değeriere karşı ya-
kıinuş ağıtiar görülür. Şiirin lirizmi nasıl çok va-
tât hüzünlerden, acılardan doğuyorsa o oyunlar-
da da belli belirsiz ince acılar dile getirilmiş. Bu
da bu oyunlan şiire yaklaştıran özelliklerdir".
Şimdı Necatigil ın oyunlanru dramatik ede-
biyat açısından irdelemeye, söz konusu oyun-
lann nası] bu denli özgün bir duruma yükseldi-
ği üzerüıde durmaya çalışacağız.
Bir oyun klşlsl oiarak 'mekân'
Necarigil'in oyunlannda neredeyse bir 'dış
aksht»n' bulunmamaktadır. Daha çok iç aksiyon
önem kazanmakta, birdurum oyunu kurulmak-
tadır. Çatışmalar, kriz anlan, harekette kınlma-
lar, kahramanı bir baht-dönüşüne sürükleyen
olay'ilişkiler yoktur. Oyun kişileri durum için-
de kendi dünyalannı sergilerler. Durumu yara-
tıp kuran da kişilerin içsellüderidir. Böylece im-
gelem dünyası ıle durum örtüşür. Dramatik olan,
bu örtüşmeden doğmaktadır.
Sözünü ettiğimiz durum, gerçekçi dramın yas-
landığı çevre koşulundan son derece farkhlık gös-
terir; sosyal çevre koşulundan öte bir anlamla
yüklüdür. Oyun kişilerinin geçmışten getirdik-
leri, imgelem dünyalan, an'daki tasanmlan, on-
lann yaşamlannda belirleyici olmakta, giderek
adeta kendilerinin 'çevre koşulunu' yaratmak-
tadır. Böylece insanın derin gerçeği yalnız dış
koşullarda değil, dış ve iç koşullann bütünlü-
ehçet Necatigil, radyo oyununun, çok kere mecaz diliyle
konuştuğunu söyler: Radyo oyunu alegorik ve trajiktir.
Tuluatla. skeçle, kabare ile hiç ilgisi yoktur. Düşündürücüdür.
Okuyucusundan. dinleyicisinden incelmiş bir zevk ve beğeni
bekler. Sahne oyununun klasik edebiyattan gelmesine karşın,
radyo oyunu modern edebiyatın bir koludur.
Bugün verflfyor
Necatigil
Şiir Ödülü
Erözçelik'in
13 Aralık 1979'da yitirdiğimiz şair Behçet
Necatigil'in anısına her yıl düzenlenen
'Necatigil Şiir Ödülü' bu yıl 'Kitaplar' adlı
yapıtıyla Seyhan Erözçeük'e verildi.
'Kitaplar' (Toplu şiirler 1980-2003) adlı
yapıtta Erözçelik'in daha önce yayımlanmış
şiir kitaplannın yanı sıra yayunlanmamış ikı
kitabı da yer alıyor: 'Bitti' ve 'Kara Yazüı
Meşkler'. 1980 yılından bu yana verilen
ödülün seçiciler kurulu Adalet AğaoğJu,
Doç. Füsun Akath, Prof. CevatÇapan,
Mehmet H. Doğan, Doğan HcJan, Hilmi
Yavuz ve Prof. Tahsin Yücel'den oluşuyor.
Ödül, Seyhan Erözçelik'e usta şairin doğum
günü olan bugün saat 20.00'de Iş Sanat'ta
düzenlenecek törenle verilecek.
ğündearanır. 'Mekân'açısındanbakıldığındada,
oyun kişilerinin içsel belirleyici koşullan ile bir
örtüşme kendinı açığa voırmaktadır.
Necarigil'in radyo oyunlannda mekânı, deyim
yerindeyse, bir oyun kişisi gibi görmek gerekir;
bir özdeşlik saklıdır burada. Mekân, içerisi ile
dışansını 'işaret eden' bir simge-motıf'tir.
Pencere oyununda Içeri'nın asal simgesi Ev;
Dışan'nın ise Sokak'tır... Pencere, içeriyle dı-
şan arasında köprüdür. Giinünü dar basık oda-
da geçirmek zorundakı yatalak anne damadının
yanına sığınmıştır. Oyun boyunca kısık bagnş-
lannı, ınlemelerinı işitıriz yalnızca. Kan-koca
bu inleyişlerin, çırpınışlann nedenını araştınr.
Yıldızlara Bakmak, yıldızlan görmek ıçin
gözlemevı müdürlüğüne baş\iıran bir adamın dra-
mını sergiler. Adarn, hep kendi önüne bakmış-
tır, sonra çocuklanna, bakkalın, kasabın ellen-
ne bakmıştır. Yıldızlara bakmaya zamanı olma-
mıştır.
Kadın ve Kedi oyununda yazar, eski ıle yeni
kiracıyı karşı karşıya getirir. İmgelem dünyala-
n, içsel yaşantılan aynı mekânda boy vermiştir.
Belirleyici olan Ev'dir. "Ev; yaşannlara el koy-
muştur." Evin iki hali, iç ve dışı var etmektedir.
Asal motlf dışarı çıkma Isteği
Uzak Yol Kaptanı, İç ve Dış" ın bir yolculuğu-
dur adeta. Yeni evli çift, gün görmüş Kaptan'ın
yönetiminde deniz motoruyla yolculuğa çık-
mışlardır. Çift, ümit dolu beklentiler içindedir.
Fakat Kaptan'ın deyişiyle: "-.gemilerinveinsan-
laruı beklenmedik engeller karşısında vatak de-
ğişrirmesi kolay olmaz.*
1
Denız, Dışan'nın, 'ya-
tak değiştirme' îç'in simgesidir.
Üç TUrunçlar'da Dış bir masal evreninde ve-
rilir. Dar, loş odalarda bunalmış, yaşamaya ça-
balayan üç kız kardeşin kurtulma çabalan, oyu-
nun asal motifidir. Dış (masal evreni), îç (bek-
lenti-çabalar) oyunun ana göstergeleri oiarak
öne çıkmaktadır.
Yazann son oyunu Temmuz, yaratma sürecin-
de bir sanatçıyı Ev'de ve çalıştığı yeraltında
(Temmuz odası) ele alır. Iç dünyanın zenginli-
ği, sevinçler, ince sızılar Temmuz odasında boy
verir. Yukansı Dış'ın, yeraltı îç'in simgesidir.
Oyunlarda, kişilerin Dışan çıkma isteği her za-
man varlığını sezdınr. Bu istek içsel çatışmanın
ateşleyicisidir. Dışan çıkanlar 'içeride' yüklen-
dikleri dünyalan da birlikte götürürler. Drama-
tik edebiyatımıza ilginç, düşündürücü, kendine
özgü oyunlar vermiş bulunan Behçet Necati-
gil'in oyunlanndan öğrenilecek çok şey var.
KÜLTVK • SANAT (0312) 293 «9 7«
FERNANDO KRAPP
BANA MEKTUP YAZMIŞ
Yazan
Çeviren
Yönetefi
Oekor
Kostüm
Münk
Oyuncular
Femando Krapp
Julia
Kont
Baba
>TanKred Dorst
>Zeynep Avcı
>lşıl Kasapoğlu
>CXıygu Sağıroğlu
>Canan Goknıl
>Joe(Simon
>Selçuk Y'ontem
>Tlıbe Saran
>Bekır Aksoy
»Cuneyt Turel
Her Cuma > 20.00
Her Cumartesi > 17.00/20.00
Akb*nk Kûttür Sau* M«rtezi
> D212 252 35 ÜO 0 1
İlanlannız İçin
(0212)293 89 78
perareUam@pefarekiam com tr
perareltlanı@5uperonlıne.ccmı
www.perareklam.com.tr
JT.C KÜLTÜR ve TURZİM BAKANLIĞI
İDEVLET TİYATROLARI
J
GENELMUDÜRLUGÜ
ISTANBUL DEVLET TİYATROSU MÜDÜRLÜĞÜ
Hafta içi 20.00 Cumartesi 15.00 / 20.00 Pazar 15.00
Taksim Sahnesi 0212.249 69 uu
N.VGogol
Müfettiş
16-17-18 Nısan
Darıo Fo
Bir Anarşistin
Kaza Sonucu Öliimü
20-21-22-23-24 Nısan
Neıl Sımon
Güneş Cocuklar
27-28-29-30 Nisan
1-4-5-6-7-8 Mayıs
Enc Vos
Dans Eden Eşek
(Cocuk MuzıkalıJ
20-21-22-23-25 Nısan Saat:H.OO
AKM Aziz Nesin Sahnesi 0212.245 25 90
AKM Aziz Nesin Sahnesi 0212.245 25 90
Nazım Hıkmet
Benerci Kendini Niçin Öldürdü
4-5-6-7-8-9-11-12-13-14-15 Mayıs
AKM Oda Tiyatrosu 0212.245 25 90
Aleksandr Gelman
Bankta İki Kişi
20-21-22-23
24-25 Nısan
Martın Crımp
Kır
27-28-29-30 Nısan
1 Mayıs
Yakup Kadrı Karaosmanoğlu
Yaban
16-17-18 Nısan
4-5-6-7-8-9 Mayıs
Ephraim Kıshon
Oh Romeo, Oh Juliette İRousseDT)
2 Mayıs
AKM Büyük Salon 0212.245 25 ?û
Memet Baydur
Kamyon
16-17-18 Nısan
Edip Cansever
Ben Ruhi Bey Nasılım
20-21-22-23-24-25 Nısan
Martın McDonagh
Leenane'in
Güzellik
Kraliçesi
27-28-29-30 Nısan
1-2 Mayıs
Gişe Çalışma Saatleri: Pazar ve Pazartesi : 10.00 -19.00
Salı, Çarşamba, Perşembe, Cumartesi, Pazar: 10.00 - 20.00
internet gişesi: www.istdt.gov.tr
Toplu Satış Rez: 0212 292 39 00/111 / Öneri Dilek Şikayet Hattı: 0212 293 61 61/5
Bilet Fiyatları:6.000.000 TL. / 4.000.000 TL. Çocuk Oyunlan: 2.000.000 TL.
Nazım Hıkmet
Kuvayi Milliye
18 Nısan
Yazan IHUflc C«M0LEm
CAN KAPVUI
e<ar PlERRE COANEMAU
Şaskın
Asıklar
KOMEDİ2BÖLÜM £Z£gZZ$&XZ
T"coew ÇETH AKCAM
KESVA^K-SIKESELÇUK
MURTAZO r h a K f nı a
Sahneye Uyartayan
Gunay Ertekin
toneten
Işıl Kasapoğfu
Biilent Emin Yarar
İlanlannız İçin
(0212) 293 89 78
perareklam@perareklam.com.fr
perareklam@superonline.com
www.perareklam.com.fr
16 Nısan Cuma 20 30 Çevre Tiyatrosu
1 ^ Nısan CuTiartesı 2C 30 Çevre Tiyatrosu
" 9 N san Pazadesı 20 30 Afrfe Jale Sahnesi
22 Nısan PerşemSe Oyun Atölyesı
0 212 585 59 35
J
ÇEVRETIVATIOSII
«0CHMÜSIAMM5A
( Afife Jale Sahnes \
Pnncess Otel Yanı / Ortakoyy
Oyun Atölyesı 0216 3453939
1
ncıtnuRK
Cumhurfye<
New York'ta kutlamyor
Köy Enstitükri'nin
64. kuruluşyüdönümü
KüJtür Servisi - 'Övkülü Gcceler' ekibı ile diğer bir
Türk kuruluşu olan 'Moon and Stars
Pojeck/Ma>fest 2004' ekibinin ortaklaşa
düzenledikJeri Öykü Festivali'nin bu ayki teması
•Bir AydınJanma Projesi ve Türkhe'deJd l nurulmuş
Köy Enstitüleri' Bugün ve yann New York'ta
düzenlenecek festivale Köy Ensritülü yazarlardan
Talip Apavduı, Pakize Türkoğiu, Osman Şahin ve
gazeteci VarhkÖzmenekkatılacak. Festı\alin ilk
gününde, Genç Köy Enstıtülülerin yayımladıklan
'Yeniden tmece Dergisi'nin, enstıtülerin tarihsel
sürecini anJatan 'Yanm Kalmış Mucize' başlıklı
fotoğraf sergisı açılacak. Açılışın ardından Can
Dündar ve .\hmet Soner'in hazırladıklan 'Köy
Enstitüleri' belgeselleri gösterilecek. Talip
Apaydın, Pakize Türkoğiu, Osman Şahin ve Varlık
Özmenek, Köy Enstitüleri'ndeki eğıtım, sonuçlan,
dün ve bugün temalı konuşmalar yapacaklar.
Festivalin ikinci gününde Talip Apaydın ve
Osman Şahin'in öyküleri okunacak; Köy
Enstitülü öykücülerin yaşamöyküleri ile birer
öykünün yer aldığı kitapçıklar dağıtılacak.
Ardından yazarlar, New York'ta yaşayan Türk
okurlarla söyleşerek kitaplarmı imzalayacaklar.
Program akordeon ve piyano eşlığinde 'Ziraat
>Iarşı"nın topluca söylenmesiyle son bulacak.
İlk gösterimi yarın yapılacak
'Saraydan Kız
Kaçırma Almanya'da
Kültür Servisi - Yekta Kara
Almanya'nın Karlsruhe
kentinde Baden Devlet
Operası'nda Mozart'ın
'Saraydan Kız Kaçırma
1
operasıru sahneye
koyuyor. Kara, konusu
Istanbul'da Topkapı
Sarayı'nda geçen
operayı, yapıta genelde
yüklenen folklorik
özelliklerin ötesinde
farklı bir anlayışla
sahnelediğini belirtiyor.
Yorumunda. Doğu-Batı
ikilemiyle eski-yeni çatışmasınj ön plana
çıkardığını ve bunun yanı sıra kadın-erkek ilişkısi
ile sadakat kavTamını da sorguladığını
vurguluyor. Yapıtın tanıtımı ıçin düzenlenen
basın toplantısında Kara, külfürler ve dinler arası
diyalogun önemini sa\Tindu. Aynca, insan
ilişkilennde önyargılardan sıynlmamn ve
birbirine hoşgörüyle yaklaşmanın günümüzde
daha da önem kazandığını vurgulayarak
'Saraydan Kız Kaçırma'nın içerdiği çağdaş
boyuta dikkat çekti. tlk gösterim Karlsruhe'de
yann yapılacak ve gösterimler aralıklı oiarak
8 Mayıs'a kadar sürecek. 'Sara>dan Kız
Kaçırma' aynı zamanda 17. Avrupa Kültür
Günteri'nin de açılış gösterisıni oluşturuyor. ,
Yapıti Yekta Kara
sahneye koyuyor.
YAZI ODASI
SELİM İLERİ
llkyaz Eşiğinde Boğaziçi
Son otuz yılın yıkım tablosunda her şey gibi
Boğaziçi de çehre değiştirmeye zorunluydu.
Öyle de oldu.
Boğaziçi konusunda karar veren, yetkili ama
bilgisiz kişiler, kurumlar, Istanbul'un bu en gü-
zel semtler, köyler ırmağını amansızca kurut-
tular. Bugün, dünkü Bogaziçi'ni bir iki eski, yı-
kık yıprak, çok şükür güncel restorasyona uğ-
ramamış yapı, silik çizgilerle belgeliyor.
Boğaziçi'nin başına gelen yıkım, doğrudan
doğruya, "okumama"nın sonucudur.
Sırtlardaki o ürkünç villa sitelerinde oturan-
lar, birkaç kitap okusalardı, şüphesiz bu kadar
açgözlü ve zevksiz olmayacaklardı. Onlann Bo-
ğaziçi üzerine yazılmış eserleri okumalarına da
gerekyoktu. Koru gezintilerinden, kotralardan,
yalılardan, köşklerden söz açmış bir iki aşk ro-
manı bile yeterliydi.
Boğaziçi birdenbire göçmedi. Boğaziçi'ne
özgü doğa güzelliklerini taşra zihniyetinin kur-
banı olmaya usul usul sürükledik.
Boğaziçi'nin sırtlarında/Amer//(a'yı çağnştırır
villalar. Oralarda oturanlar, ne taşralı, ne Istan-
bullu,amaAmerika'dabulunmuş. Istanbulşim-
di böylesi bir yaşayışın içine çekilmekte.
Keşke Kafka'nın Amerika'sını okusaydılar.
Amerika'yı görmeden yazılmış bu eşsiz kâbus
romanı belki bir şeyler fısıldayabilirdi...
Boğaziçi siteleri için özel dergiler yayımlanı-
yor. Ne hikmetse, bana da gönderiyorlar. Yerli
Kafka olabilirim...
Kitaplığımdaki Boğaziçi kitaplarını ayn birkö-
şede biraraya getirmeye çalışıyorum. Boğazi-
çi üzerine pek çok şey yazılmış.
1930'larda Refik Halid en az yedi sekiz ya-
zı yayımlamış. Çeşitli kitaplarında yer alan bu
yazılarında Nilgün romancısı, Bogaziçi'ni "ha-
rap " haliyle koruyalım, o, harap haliyle daha gü-
zel, daha özgün demeye getiriyor.
Demek ki açgözlülük, zevksizlik yetmiş kü-
sur yıl önce başlamış.
Refik Halid'in bir de Boğaziçi'nde geçen ro-
manı var: Bu, Bizim Hayatımız. Etkileyici Bo-
ğaziçi tasvirieriyle yüklüdür.
Doğaya düşmanlık çok daha eskilere daya-
nıyor. Hüseyin Rahmi Gürpınar, Namuslu Ko-
kotlar romanında, Maslak yolundaki bitki örtü-
sünün gaddarca yok edilişine değinir.
Yeşillik, ağaçlar yerle bir edilip kökten sökü-
lürken korulara sığınmış kuşlar, börtüböcek
savrulup gider.
Ruşen Eşref'in Boğaziçi Yakından kitabı
çağdaş edebiyatımızın ender bitki örtüsü mo-
nografilerinden biri olmakla kalmaz, Cumhuri-
yetin ilk kuşağına seslenir:
"Cumhuriyet nesilleri, dünyanın en güzelyaz
şehri olan Boğaziçi kıyılannda, yeni anlayışla-
nnın ve dileyişlerinin sürekli umranını, onun
tükenmez şirinliğine yaraşacak bir üslupta ye-
niden diriltecektir."
Ama diriltememiştir...
Boğaziçi'nin "müze"yedönüşmesini, Boğa-
ziçi'nde müzeler var olmasını, orada, yaşayan,
canlı bir geçmiş zaman ortamı dileyen Abdül-
hak Şinası bugün artık hiç okunmuyor.
Abdülhak Şinasi'nin sayısız ayrıntıyla gör-
kem kazanmış Boğaziçi metinleri mevsimler-
den, rüzgârlardan, denizden söz açar, ayışı-
ğından, musikiden.
Bir zamanlar deniz mavisi, çınar yeşili ve ah-
şap renkli, beyaz meımeıii Boğaziçi'ne giden
yollarda yükselen soğuk cam yüzlü dev gök-
delenler, tarihi bir kentin siluetini sonsuza dek
harap ettiler.
Geçenlerde, akşam saati, Beykoz'a gidiyor-
duk. Alacakaranlıkta ışık ışık koru villalan göz
okşuyordu. Sadece uzaktan. Hepsinin bir ör-
nek dünyasını düşündükçe, ürküp kalıyorsunuz.
Kapılarda aynı otomobiller, aynı cipler. Pence-
relerdeaynı perdeler. Bahçelerdeaynı düzen...
Yahya Kemal, bir köyden ötekine yol aldık-
ça, Boğaziçi'nde diyarlar gezildiğini söyler.
llkyaz geçsin, üç beş erguvanın eflatun çiçek-
leriyle bu yıl da avunuruz.
Öneriler:
Kitap / Manzaralı Oda, E.M. Forster, Sevil
Cerit çevirisi, lletişim Yayınları, 2002.
K Ü L T Ü R I Ç İ Z İ K
K Â M İ L M A S A R A C I