Katalog

16NİSAN20O4CUMA CUMHURİYET SAYFA H i J v t J i l t_f1VU. ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Bire-kartla okırida 1 gün daha • Ekonomi Servisi - Türk Eğitim Vakfı (TEV), önümüzdeki 23 Nisanı hedefleyerek "Bir e-kartla okulda 1 gün daha" sloganıyla eğitime ihtiyaç duyan çocuklar ıçın bir kampanya başlattı. Katılımcılar, www.tev.org.tr sitesinde yer alan TEV çocuklannın hazırladığı e-kartlan sevdiklerine göndererek yapacaklan her bagışla bir çocuğa "okulda 1 gün daha" kazandıracaklar. TÜPRAŞ'ın devri 28 Mayıs'ta • ANKARA(AA)- TÜPRAŞ özelleştirilmesinde, devir sözleşmesı imza tarihi 40 gün uzatıiırken yeni tarih 28 Mayıs olarak belirlendi. Özelleştırme Idaresi Başkanlığı'nın yaptığı açıklamada, ıhaleyi kazanan Efremov Kautschuk GMBH'ye verilen sürenin 18 Nisan 2004 tarihinde sona ereceği, ancak "sözleşme görüşmelennin tamamlanamaması" nedeniyle söz konusu sürenin 28 Mayıs 2004 tarihine uzatıldıgı ifade edildi. Petrol-tş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Öztaşkın da düzenlediği basın toplantısında TÜPRAŞ özelleştirmesinin peşini bırakmayacaklannı söyledi. Öztaşkın, sendikanın y r ürütmeyi durdurma talebınin reddine ilişkın karara hemen ıtiraz edeceğinı de belırttı. TÜSİAD'dan KKTC ziyareti İSTANBUL (AA) - Türk Sanayicileri ve Işadamlan Derneği (TÜSlAD), Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti'ne (KKTC) gidiyor. TÜSÎAD'dan yapılan açıklamaya göre, TÜSlAD ve KKTC Işadamlan Dernegi (IŞAD) 18 Nisan Pazar günü Lefkoşa'da "Kıbns Ekonomisi ve Yatınm Olanaklan" başhklı ortak seminer düzenleyecek. Hazırlanan yasa taslağına göre konuşma tutannın yüzde 25'i oranında ÖİV alınacak Telefonda ucuzluk hayalHACER BOYACIOGLU ANKARA-Hükümet, sabit telefonlara da Özel Iletişim Vergisi (ÖtV) getirmeyi plan- lıyor. Ulaştırma Bakanlığı ta- rafından hazırlanan ve Tele- kom'un yabancılara satılma- sını öngören yasa taslağına göre sabit telefonlardan ko- nuşma tutannın yüzde 25'ı oranında ÖIV alınacak. Ulaştırma Bakanlığı tara- findan hazırlanan "Ulaştirma Hizmeüeri Alanındaki Çeşit- li kanunlarda DeğişikMk" ya- pılmasına dair yasa taslağın- da, sabit telefonlardaki vergi 1Îİ • Ulaştırma Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Telekom'un yabancılara satılmasmı öngören yasa taslağına göre sabit telefonlardan konuşma tutannın yüzde 25'i oranında Özel İletişim Vergisi alınacak. Tasarının en kısa zamanda TBMM'ye sevk edilmesi planlanıyor. yüküyle ilgili düzenlemeler de yer aldı. Taslakta, ÖÎV'nin tüm telefonlarda uygulanma- sını öngören maddelere yer verildi. MaKye itiraz etmedi Buna göre sabit telefonlar- da aylık hat ücreti, kullanım ücreti, diğer ücretler ve KDV eklenerek oluşturulan "top- lam tutann" yüzde 25' i kadar bir oran; ÖtV olarak alınacak. Konuyla ilgili olarak Ulaş- tırma Bakanlığı, Hazine, Ma- liye ve Özelleştirme tdaresi yetkililerinin de önceki gün bir toplantı yaptığı öğrenildi. Toplantıda, kısa zaman içeri- sinde TBMM'ye sevk edil- mesi planlanan ve Tele- kom'un yabancılara satışına olanak sağlayan yasa taslağı- na son şekli verildi. Sabit telefonlara vergi ön- gören düzenlemeyle ilgili olarak, Maliye Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanhğı'nın daha önce de görüştüğü ve Mali- ye'nin sabit telefonlara vergi getirilmesine itiraz ermediği belirtildi. Türk Telekom'un 1 Ocak 2004'ten itibaren sabit tele- fondakı tekelinin kaldınlma- sının ardından; telekomüni- kasyon hizmetlerinde ucuz- luk sağlanması öngörülüyor- du. Buna göre Türk Tele- kom'un sabit telekomünikas- yon hizmet pazan kademeli olarak rekabete açılacak ve sisteme girecek yeni şirketler fiyatlan ucuzlatacaktı. An- cak, sabit telefonlara getiril- mesi planlanan yüzde 25'lik Özel Iletişim Vergisi'ne bağ- lı olarak, sabit telekomüni- kasyon hizmet pazanndaki "ucuzluğun" kısıtlı olması beklenıyor. Çukurova'ya 50 gündür yağmur düşmedi, zarann 100 trilyon lira olması bekleniyor Buğday tarlaları sökülüyor • Sulama yapılamayan bazı alanlarda ekili tarlalar sürülüyor. Adana'da üreticiler yağış olmazsa Çukurova'dan buğday alınamayacağını ve zarann büyük olacağını belirtirken Mardinli üretici doğal afet ilan edilmesini istedi. SAVAŞ KÜRKLÜ ADANA - Çukurova'da buğday eki- li tarlalara yaklaşık 50 gündür yag- mur düşmemesi, sapa kalkma ve ba- şaklama dönemine giren buğdayın sa- rarmasına yol açarken bu nedenle su- lama yapılamayan bazı alanlarda eki- li tarlalar sürülüyor. Adana II Tanm Müdürlügü'nün ge- çen günlerde yaptığı, "tarlanı sula" uyansına karşın bazı yerlerde bunun gerçekleşmedığini ve çoğu çiftçinin tarlasını sürerek söküm yapmak zo- runda kaldığını söyleyen Ziraat Mü- hendisleri Odası Başkanı Ayhan Ba- rut *Yağmurun gecikmesi çiftçKe tar- la söktürüyor" derken Çıftçıler Birli- ği Başkanı Cumati Dogru da "Bu gûn- lerde yağış olmazsa Çukurova'dan buğday alamayız. Bunun sonucu 100 trilyon zarar demek" dedi. tl Tanm Müdürlügü'nün, su yeter- sizliği bakımından hububatta sapa kalkma ve başaklama dönemlennin ürün için en kritık dönemler olduğu- na dikkat çekerek "Bu dönemlerdeor- taya çıkan su yetersizüği vegatatif bü- yümeyi, başak büyükJüğiinü, başakta- ki tane sayısını etküer, tanenin buruşuk obnasına yol açar. Bu nedenle yağış al- mamış olan bölgelerimizde ekili alan- lann hemen sulanması gerekir" uya- nsına karşın Çukurova ve Hatay'dakı ekili alanlann çoğunda sulama yapı- lamadığını kaydeden Barut. üretici- nin en büyük sonınu olan sulamanın en sağlıklı şeklının mevsim normalle- rine göre düşen yağış olduğunu anım- sattı. Bölgede 300 bın hektar alanda buğ- day ekili olduğunu, beklenen koşulla- nn gerçekleşmesi durumunda 1 mil- yon 300 bin ton rekolte alınması he- saplandığını, ancak yağış olmaması dolayısıyla bunun 850, hatta 800 bin tona kadar düşeceğıni vurgulayan Çiftçiler Birliği Başkanı Doğru ise ya- ğış alamayan yerlerde karpuz ve seb- ze ekili alanlar ile çiçek tutan narenci- ye bahçelennin de olumsuz etkilene- ceğini belirtti. Doğru, "Bu günlerde yağış olmazsa Çukurova bölgesinde su- lama yapüanıayan yerlerde buğday 1 al- mamız zor. Bu nedenle rekolte çok dü- şecek, dolayısıyla hayvancıhğı bile etid- kyebilecek bir olumsuzluk yaşanacak. Ülke ekonomisi kurakhk yüzünden 100 trihon zarara uğra>abilir. Çifçi ise büyük kayba uğrayacak" dedi. Mardin'de arpa kurudu Mardin'de bir a\ dır yağmur yağmaması nedenhie tarlaiarda ekiti buğda\ ve arpalar kurudu. t retkiier. Mardin'in afet bölgesi ilan edilmesini istedi. Birçok köytü yağmur duasına çıkarken Kumlu Köyü Muhtan tbrahim Cengiz, binlerce dekar arazideki ürünlerin yok olduğunu aniato. Borçlannın ertelenmesini isteyen Cengiz, "Hayvanlanmızı bik otlatamıyoruz. Süt verimi düşhı" dedi. Ziraat mühendislerinden oluşan bir ckibin hazırladığı raporda da yağmur yağmamasına bağh olarak hububat ve mercimek ekim aianlannda yer yer kurumalann olduğu. özellikk 1 buğday ve arpa bitkilerinin daha fazla kurakhk sitresine maruz kaldığı beHrtiJdL (ADNANAYUKA) MF, ABD'NtN BÜTÇE AÇIĞIYLA ÎLGlLÎ UYARDI 'Küreseltehditoluşturuyor' Ekonomi Servisi - IMF, ABD'nin yüksek dış ticaret açığının küresel refahı tehdit ettiğini öne sürdü. ABD'nin bütçe açığmı beş yıl içinde yan yanya azaltma çabasmın sürdüğünü kaydeden fon, "Ancak bu çaba, açığın uzun vadede 7 küresel ekonomiye ^ verecegi zaran önlemede yetersiz kalabiür" uyansında bulundu. IMF'nin "Dünya Ekonomik Görünüm" raporunda, ABD bütçe açığımn kontrol altına r \ni alınamaması durumunda, 2O2O'ye kadar, ABD'nin ekonomik büyümesinin yüzde 3.7 oranında azalacağı, küresel ekonomik toplam üretimin de yüzde 4.2 oranında düşeceği z vurgulandı. Öte yandan, '. ABD'de mart ayı .5 enflasyonunun beklenenden yüksek çıkması da endişe yarattı. Analistler, martta tüketici fiyatlannda yaşanan yüzde 0.5'lik artışla birlikte son dört aydır fiyatlann istikTarlı şekilde yükseldiğinin altını çizdi. BD'NtN VERGİ REKORTMENl EXXONMOBIL Petroldevlerinin 'savaş rekoru' NEVV YORK (AA) - Ekonomi dergısi Forbes, ABD'nin en çok vergi ödeyen şırketlerini açıkladı. Buna göre ABD'de en fazla vergi ödeyen şırket, ülkenin petrol devlerinden ExxonMobil oldu. ExxonMobil'in 2003 'te ödediği vergilerin toplamı 11 milyar dolan geçti. Sıralamada, Citigroup 8.2 milyar dolar vergi ödeyerek ikinci olurken üçüncülüğü yine petrol devi Che\TonTexaco aldı. Şirket, 5 milyar 344 milyon dolar vergi ödedi. Bu arada Forbes'in ABD merkezli en büyük 2 bin şirket sıralamasında yer alan şirketlerden en fazla vergı ödeyen ilk 10'unun, geçen yıl ödediği vergilerin toplamının ise 57 milyar dolan bulduğu ifade ediliyor. 2003 yılında en fazla vergi ödeyen 10 Amerikan şirketi şöyle: ExxonMobil, Citigroup, Che\TonTexaco. Alria Group, Wal-Mart Stores. Bank of America, Microsoft. General Electric, American International Group, Berkshire Hathaway. MALİYE YAŞAMINDAN/MUSTAFA PAMUKOGLU e-mail: pamukmc ixir.com Geçen hafta kâr dağıtımı ve istis- na kazançlar için geçerli olan genel uygulamalan açıklamıştık. Bu haf- ta geçiş döneminde geçerli olacak hükümleri açıklayacağız. Geçmiş yıl kârlannın dağıtımı Geçiş döneminde dağıtılacak kârlarda gelir vergisi stopaj esasla- rının nasıl olacağı Gelir Vergisi Ka- nunu'nun 62. maddesinde düzen- lenmiştir. Buna göre, aşağıdaki ka- zançlar dağıtıldığı takdirde Gelir Vergisi Stopajı yapılmayacaktır. a- 31.12.1998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönem- lerinde elde edilen kazançlar, b- 1999-2000-2001-2002 dö- nemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazanç- lar, c- Gelir Vergisi Kanunu'nun ge- çici 61. maddesi uyarınca stopaj uygulanmış kazançlar. Unutmayalım; • 2003 yılı ve müteakip yıllarda- ki hesap dönemlerinde elde edilen ve kurumlar vergisinden müstesna kazançların dağıtımı halinde, dağı- tılan bu kazançlar üzerinden, • 1999-2000-2001 -2002 yıllanna ait kurumlar vergisinden istisna edilmemiş kazançların 2004 veya müteakip yıllarda dağıtılması halin- Kâr Dağıtımında Geçici Hükümler de, dağıtılan bu kazançlar üzerin- den gelir vergisi stopajı yapıla- cakbr. Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 61. maddesi neyi düzenliyor? Bu madde yatınm indirimi ile ilgi- li stopajın nasıl yapılacağını düzen- lemektedir. 24.04.2003 tarihinden (4842 sa- yılı yasanın yürürlüğe girdiği tarih) önce yapılan başvurulara göre dü- zenlenmiş yatınm teşvik belgelerine göre yatırım indirimi uygulayanlar bu kazançlarını dağıtsın dağıtmasın yüzde 19.8 oranında gelir vergisi stopajına tabi tutacaklardır. • 24.04.2003 tarihinden sonra teşvik belgelerine ilave edilen iktisa- di kıymetler için yapılan harcamalar için stopaj yapılmayacaktır. • Bu tarihten önce yapılan yatınm indirimi kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere dev- retmişse bu durum stopaj yapılma- sına mani değildir. • Bu stopaj için aynca fon payı hesaplanmayacaktır. • Gelir vergisi stopaj tutarı beyan edilen dönemde tek taksitte öde- necektir. (Üç taksitte ödeme olana- ğj kaldırılmıştır.) Dar mükelleflerde gelir vergisi stopaj uygulaması 4842 sayılı yasa yürürlüğe girme- den önce dar mükellef kurumlar in- dirim ve istisnalar düşülmeden (iş- tirak kazançlannı düşerek) önceki kurum kazancından hesaplanan kurumlar vergisini ve fon payını düştükten sonra kalan kısmı men- kul sermaye iradı olarak dağıtsın dağıtmasın gelir vergisi stopajına tabi tutmak zorunda idiler. Ancak bu yasa (menkul sermaye iradı ta- nımı değişti; yıllık veya özel beyan- name veren dar mükellef kurumlar indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından hesap- lanan kurumlar vergisi düşüldük- ten sonra kalan kısım) ile belirtilen menkul sermaye iradı sayılan kıs- mın ana merkeze aktardığı kısım üzerinden gelir vergisi stopajı yapa- caklardır. Öte yandan ana merkeze ak- tarılacak kısmtn cari yıla ait ol- ması önemli değildir. Ancak, dar mükellef kurumlar daha önceki yıllarda stopaj uyguladıkları ka- zançları ana merkeze aktarma- lan halinde yeniden stopaj uy- gulamayacaklardır. Kurumlar vergisi beyanları ile ilgili son hatırlatmalar • Zor durum dilekçesi verdiyse- niz beyannamenizi 30 Nisan'a ka- dar verebileceksiniz. • Beyannamelere "enflasyon dü- zeltmesi yapılmış bilançolar" ek- lenmeyecek. • Kurumlar vergisini 30 Nisan'a kadar bir taksitte ödeyeceksiniz. • Artık fon payı hesaplanmaya- cak. Kurumlar vergisi oranı yüzde 30 uygulanacak. • 2003 yılı kârından personel te- mettüsü (temettü ikramiyesi) ver- meyi düşünüyorsanız, bu ayın so- nuna kadar genel kurul kararı al- mak ve tescil ettirmek kaydıyla ku- rumlar vergisi beyannamesinden bu ücret sayılan gideri indirebilirsi- niz. Ancak 20 Mayıs 2004'te bu te- mettü ikramiyesinin beyanını yap- mak zorundasınız. • Bağış ve yardımlarda yüzde 5 uygulamayapılacak kurum kazan- cı şu olacaktır: "Tıcari kazanç + ka- nunen kabul edilmeyen giderler - geçmiş yıl zararian - (varsa) iştirak kazançları." • ödenmeyen SSK primleri, ka- nunen kabul edilmeyen giderlere tekabül eden KDV, motorlu taşıt vergileri, bu yıla dahil edilmiş geç- miş yıl ve gelecek yıl giderieri, Ver- gi Barışı Kanunu ödemeleri kanu- nen kabul edilmeyen giderlerdir. Unutmayın. • ödenmeyen geçici vergiyi ku- rumlar vergisinden mahsup etme- meyi unutmayın. • Finansal kiralamalara ilişkin fa- izleri genel gider yazabildiğinizi hatıriayın. NOTDEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Yoksulluk Resmileşti Devlet Istatistik Enstitüsü (DİE) ülkemizdeki aç- lık ve yoksulluk sınırlannı açıkladı. Araştırmada, dört kişilik bir ailenin gıda ve gıda dışı harcamaları 310 milyon liranın altında kalıyorsa "yoksul", 103 mil- yon liranın altında kalıyorsa "aç" olarak tanımlanı- yor. Bu tanımlamaya göre ülkemizde 1 milyona yakın insan açlık sınınnda, 18 milyon kişi de yoksulluk sı- nınnda yaşıyor. Gerçi veriler 2002 yılına ait ama, 2004 yılında da değişen bir şey olmadığına göre, değerlendirme bugün için de geçerli. DİE açlık ve yoksulluğu tanımlarken gıda harca- malannı karşılayamayanları aç, gıda giderlerini kar- şılayıp da bannma, eğitim, sağlık gibi harcamalan- nı karşılayamayanları ise yoksul sayıyor. Peki dört kişilik bir aile ayda 103 milyon liralık gı- da harcaması ile açlıktan kurtulmuş sayılır mı? 310 milyon lira ile de yer, içer, bannır, giyinir, eğitim gi- derieri ve sağlık harcamalannı da karşılar mı? Bu araştırma yıllardan beri işçi sendikaları tara- ftndan da yapılıyordu. Sendikalann araştırmalarına göre dört kişilik bir ailenin yoksulluk sının 1 milyar 300 milyon lira dü- zeyinde. Üstelik bu harcamanın yüzde 80'i de gıda harcamalanna gidiyor. Bu veriler dikkate alındığın- da ise ülkemizde açlık ve yoksulluk sınınnda yaşa- yanlann ulaştığı düzeyin dehşeti ortada. Ortalama 700 milyon lira geliri olan kamu görev- lilerinin neredeyse tümü yoksulluk sınınnda. DlE'nin yoksulluk sınınnda saydıkları ise açlık sı- nınnda. • • • Yurttaşlarının üçte ikisi yoksulluk sınırında, mil- yonlarcası da açlık sınırında yaşayan ülkenin hükü- metı ne yapıyor? Hükümet yoksullara yaptığı yardımın şeklini de- ğiştiriyormuş. Çarşamba günlü Cumhuriyet gazetesinde yer alan Ebru Toktar'ın haberine göre; "Hükümet ye- rel seçimler öncesi hız verdiği kuru gıda ve kömür gibi yardımlann biçimini değiştiriyormuş. Kuru gı- da dağıtımının suiistimallere yol açtığını ve muh- taç olmayan kişilerin de bu yardımlardan yararlan- dığını saptayan hükümet, Vakıflar Genel Müdür- lüğü kanalıyla yaptığı yardımı 'evlere sıcak aş ser- visi' ile yapmaya karar vermiş... Muhtaç ve yoksul insanların doğrudan evlerine yapılacak sıcak aş servisinin mobilize ekipler kanalıyla gerçekleştiril- mesi, 3 çeşit mönüden oluşması ve öğle yemeği ile sınırlı olması uygun görülmüş. Sıcak yemekleri pişirmek üzere 94 ilde aşevi açılması, dağıtmak üzere de araç kiralanması ya da hizmet satın alın- ması düşünülüyormuş." Gizli açık 13 milyona ulaşan işsize istihdam ya- ratacak, yoksulluğu giderecek politikalar geliştir- mek yerine, yapılabilen sosyal yardımlann şeklini değiştirmek. Açlık sınınnda yaşayanlar için hükümetin yapa- bildiği, sosyal yardımlaria olsa da evinde günde bir defa tencere kaynatma olanağı olanların elinden bu olanağı da almak. Yoksulluklanna karşın aile içi dayanışma ile ayak- ta kalmaya çalışanlann bir tencere etrafında oluşan küçük mutluluklanna da son vermek. Açlık sınınnda olanlara "3 çeşit mönü"den olu- şan yemekleri dağıtacak olan şirketlere ise yeni ka- zanç kapılan açmak. • • • IMF dayatmalan ile uygulanan ekonomi politika- lannın ülkeyi nereye sürükleyeceği yıllardır söyleni- yordu. Yıllardır olacak denilen, ancak gerçekleşeceğine asla inanılmayan olay nihayet resmi ağızlarca doğ- rulandı. Uygulanan politikalaria Türk halkı açlığa sürükle- niyor. Ekonomik sistem işsizlik yaratıyor. Kendi kendini besleyebilen ender ülkeler arasın- da sayılan ülkemiz artık gıda güvenliğine de sahip değil. Bu durum, uygulayıcılarına övgüler dizilen, libe- ral politikalann sonucu. IMF'nin dayattığı, işsizlik ya- ratan ekonomi politikalannın eseri. IMF ve yandaşları yarattıkları bu tablo ile övüne- bilirler. Ancak yoksulluğu ve açlığı kader olarak ka- bul ettiremezler. IMF politikalanna sıkı sıkıya bağh kalarak, işsiz- lik ve yarattığı yoksullukla mücadeleyi kuru gıda yerine sulu gıda vererek çözmeye çalışanlar da ge- reken yanıtı kısa sürede alıriar. temizelf» cumhuriyet.com.tr '2004 cirosu 2.1 milyar olacak' Arçelik hedef büyüttü Ekonomi Senisi - Ar- çelik Genel Müdürü Gündüz Özdemir. bu yıl 2.1 milyar Euro ciro yap- mayı planladıklannı bil- dirdi. Arçelik Olağan Genel Kurul toplantısının ar- dından gazerecilerin so- rulannı yanıtlayan Öz- demir, bu yıl yurtiçinde 80 milyon yatınm yapmayı öngördüklerini belirtti. Arçelik'in kendine bü- yüme hedefi seçtiğini kaydeden Özdemir "Ar- çeBk'in, gerekuygun ko- şullarda yannm yap- mak, gerek şirket, gerek marka satın alma şeklin- deki hedefleri gcaktar" dedi. Gündüz Özdemir, mobilya sektörüne iliş- kin çalışmalara dair bir soruyu da "Sürecin yüz- de 80'i tamanüandı. Ha- ziran ayından itibaren mobiha işinin içine ta- mamen girmiş olacağK" diye yanıtladı. Özdemir, başka bir so- ru üzerine 2003'te, tari- hinin en kârlı yıllanndan birini yaşayan Arçelik'in 2004 yılı sonunda kârda bir rekor da- ha kıracağını ve iç pazarda yüzde 20 bü- yüyeceğini belirterek "tnşaflah 2005 sonunda 3 mUyar Euro ciroya ulaşmış olacağız" dedi. Öte yandan Arçelik 2003'te 1.9 milyar Euro toplam net satışa ulaşa- rak 2002'ye göre Euro bazında yüzde 10 büyü- dü. Şirketin net kân ise yüzde 116 artışla 87 mil- yon Euro'ya ulaştı.