Katalog

! MART2004 RAZARTESİ CUMHURİVET SAYFA ROPORTAJ ABDÜLCANBAZ TURHAN SELÇUK LJİM TANfeıNiN OtihupE Dıl £ NuZ, 1Ç1M V l ^ . AltAHlM, iŞı$/ TEfc&VA. <{£<£. D£.' (u Mustafa 'nın külliyesindeki medreseyanıp kül oldu; istanbuVda ilk toplu konutyangınzede içinyapıldı HI. Mustafa'nm 18. yüzyıl ın Odnci yansında yaptırdığı Laleli Camisi'ne 20. vüzyıhn başında yangınzedelerin Tayyare Apartmanlan komşu gelmiştL. (Fotoğraflar SERKAN Y7LDIZ) LaM'den L ale şıınnde Orhon 4nbur- nu, •'Lalefim/ LaJelide otu- rarJ Laleli lak fcokar lale- limdenV Laleliden geçiür/ Latelimden geçilmez!" dı- yor Beyazıfla Aksara\ arasındakı bu semte neden "LalelT dendığı ıse pek bılınmıyor Varsayımlar Sultan III. Ahmet'ın Lale Devn sırasında bura- di bır lalezar. yanı lale bahç esı olma- smda ya da HL Ahmet'ın oğlu III. Mustafanın saJtanat donenunde lale- li bır çeşme bulunmasında yoğunla- ŞWOT Oyle veya böyle III Musta- fi'nın yaptırdığı ve 1763'tetamamla- mn "LaleB Camisi'' ıle semtin adı La- lelı oluyor Beyazıt'tan Aksaray a doğru ıner- len hele tam da Laleiı durağına gelın- c: göz. çevTede bır lale anyor Ee; mimarcian blr caml Lale bırüennınaklınageldîğındels- tnbal un çıçeğı olarak da aıulır tedense lamsenın ailına Laleh'yı Ue er e donatmak gelmıyor LJe nann çıçek Her mevsım aç- naz. djğrudur Pela. Laleli 'ye yol bo- \j rengârenk taşlardan lale yontula- r, f gulen nıye konmaz0 LJelı'de herkesın aklı tıcarette favjlhra doldurulacak tunst ışı den gvderde Sdtm III Mustata, Lalelı'de bır kılLye yaptırmadan once bolgeyı ıs- tmLkettırmış - Beş mımann çızdı- ğ pojeler sonunda bır projede karar Lhniîş Carrunin mıman olarak Meb- •etlahir Ağa'nııı aaının geçmesıne lar-M ınşaatı "Mınurbaşı Hacı Ah- •et \ja yurutrnuş lafriratı paraya çevirmek LJeı Camısı, Aksarav "a ınen cad- eş u tten bakıyor Camının altı, bır t2i iudcân başlaradığmda temel kazısı çıkan toprakanbalarla Lan- a bsanına taşınmi) ve burada de- izıiodurmak ıçın kulanılnnış Kı- ı i yıratılan auazı de Ermenılerle udaa satılmı ş II Mustafa'ruın "ujanıkfikirli'' ol- ii| bışunasoylenmemış HeleTbr- gut Özal o de\ ırde yaşasa III Musta- fa ya mutlaka sadrazam olurdu 1 An- cak Istanbul ne olurdu orası bılınmez' Laleli Camısı, barok stılde lale gı- bı nann yapısına karşın açıldıktan uç yıl sonra Istanbul'un en buyuk dep- remlennden bınnı yaşamış Atlatmış Harlkzedegân Apartmanlan tlgınçtır, camı tek mınareyle açılmış Üancı mınare altı yıl sonra yapılmış 1782'dekı buyuk yangını. dukkân- lan feda ederek atlatmış Yangın, îstanbul'un eskı kaden A\e\ ahşaba ışledıkten sonra gen ka- lan ahşap e\ ler ıçın bırer kı\ılcım ye- tıyor 1918"de Istanbul en buyuk felaket olan duşmanın ışgalıru beklerken bek- lenmedık bır anda bır başka felaket ya- şıyor, en buyuk yangınlardan bın çı- kryor Alev ler Cıbalı, Fatıh, Altımer- mer'ı yutuyor Sokaklar canını kur- tarmış ama malını mulkunu yıtırmış "harikzede^den geçılmıyor Hank. yangın Yangınzede tstanbul halkının bağışlanyla yan- gınzedelerin yanı "harik7edegân"ın hıç olmazsa bır kısmına başlannı sokacak bırer e\ yapılması planlanıyor Laleli kullıyesının parçalanndan Koska Medresesı, 1894 depremınde harap, 1911 yangınında kul olmuş, Laleli Camısf nın tam karşısındakı ar- sa boş duruyor Evkaf Nezaretı arsa- >T v enyor, Manizade Hacı Hüseyin Efendı'nın başkanlığında bır kurul bağışlan topluyor ve burava "Harik- zedegân Apartmanlan" yapılıyor Donemın en unlu mımarlanndan Kemalettin Bey'ın altışar katlı dort blok halınde v e toplam 124 daıre ola- rak tasarladığı apartmanlann ınşaatı 1922 'de bıttığı zaman Osmanlı da bıt- mış oluyor v e Turkıye Cumhun^etı ıle bırkkte bu apartmanlar Turk Hava Kurumu'na devTedılıp kıraya venlıyor Apartman deyıp geçmeyın Turk Hava Kurumu'ndan Tayya- re" adını alan bu apartmanlar. Istan- bul'un betonarme ıskelet sıstemıyle ın- şa edılen ılk bınalan Aym zamanda tanhı yanmada, vanı sur ıçınde yapı- lan ılk apartmanlar Avrupa'dakı gıbı banyoda musluğu çevınnce suyu akan, odada duğmevı çevınnce elektnğı > a- nan, hatta ve hatta mutfakta kovayı çev ınnce çoplen ozel bolume dokü- len en modern apartmanlar İstanbulda Ilk toplu konut Herkesın gozu bu apartmanlarda Her daırenın ayn komurluğu. her- kesın ortak çamaşırlığı varmış Teraslann ustu kapalıymış Bazı daıreler uç, bazı daıreler beş odalıymış Ust katlara av ludakı merdıv enle çı- kılıvormuş, herkes bırbınne selam ve- nyormuş tç av luda kat kat balkon varmış. sohbet edılıyormuş Altta da dukkânlar \ armış bakka- h manavı evın altındavTtıış Tayyare Apartmanlan. tstanburda aılelenn kalabalık >a da değıl ama m. Mustafa Laleli Camısı'mn temel kazısından çıkan toprağı denızi doldurmakta kullanmış ve Yenikapı'da azanılan arsayı Ermenılerle Rumlara satmıştı. butçesıne gore herkesın ahşap ya da kâgır bağunsız ev lerde, koşklerde ya da konaklarda y aşadığı sırada ılk top- lu konut orneğı oluvor îyı mı oluyor, kotu mu 0 Iyı oluyor, modern yaşama geçışı sağlıyor Kotu oluyor, kullanım öm- runu tamamlayan eskı bınalann >en- nı hızla kuçuk apartmanlar ahyor ve daha sonra tstanburda yapılaşma çar- pıldıkça çarpılıyor, tanhı evler ınsaf- sızcayok edılıvor' Kadenn cılvesı Tayyare Apart- manlan da kullanım omrunu tamam- ladığında değışen yaşam koşullanna gore elden geçınlebılecekken 1980'h yıllarda elden çıkartılıyor ve otel ya- pılıyor Laleli "den "Tayyare'' gelıp geçmış oluyor II. Mustafa görmesln! III Mustafa'nın "Tayyare''den ha- ben yok, Laleli Camısı 'ndeh türbe- sınde oğlu Sultan III Selım'le bırlık- te yatıyor Turbe, cadde uzennde Tur- benın onu otobus durağı Turbenın pencerelen tahtayla kapatılmış Tur- benın yanında sebıl Sebıl, kıraya ve- nlmış, bır havayolu şırketı bılet satış burosu y apmış Turbenın pencerele- nnın kınk dokuk tahtalarla kapatıldı- ğı ıyı olmuş. III Mustafa sebılın bu halını gormuyor Sultanların turbesı- nın arkasına "haseki suttaniar" ıçın baş- ka bır turbe yapılmış, bu kuçuk tur- benın tepesındekı âleme bın bır anten takmış, televızyonu ıyı gosteny or ol- malı Tarih ml dovlz ml? Laleli Bılmem yazmalı mı, tanhe not duş- melı mı 9 Laleli, kadın başına Rusya'dan ba- VTII doldurmaya gelıp seks tıcaretıne soyunanlann da mekânı oluvermışn bır ara Polıs peşlenne duşmuştu de bı- raz olsun durulmuştu ortalık Laleli \ arsa yoksa tıcaret Tunstler bavul- lannı doldursun yeter Memlekete "tarih" değıl dovız lazım bırader1 KENTİ ANLATACAK MÜZE 2010YILINDA TAMAMLANACAK w 'Istanbul 9 ügün sayıyor • "Istanbul Muzesı" projesıyle Roma ve Kudus ıle bırlıkte Uluslararası Dan Davıd Odulu'ne layık görulen Tanh Vakfı. 17 bın 500 metrekareye yayılacak Istanbul Muzesı'nı 2010 yılında tamamlamayı hedeflıyor tPEKYXZD\Nİ "İstanbul Muzea" projesıy le Roma v e Kudus ıle bırlıkte Uluslararası Dan David Odülü'ne layık gorulen Tanh Vakfı. 17 bın 500 metrekareye yayılacak ve uç ımparatorluk ıle cumhunyet tanhı boyunca Istanburu anlatacak muzeyı 2010 yılında tamamlamayı hedeflıyor Tanh Vakfı Yonetım Kurulu Başkanı Orhan Silier, "Bizim kafamızdaki İstanbul Müzesi, gezilip çüalacak bir tnuze değil. Kentte oturan yıırttaşlann \e sKil toplum örgüderinin kende ilgili karar verme sdreçlerinde etkili olmalannı saglayacak bir muze" dedı Sılıer Lluslararası Dan Davıd Odulu'nun kentlere ve kentler ıçın çalışma yapan projeler çerçevesınde yaratıcı, adalet ve demokrası gıbı evTensel değerlere bağlı ve ınsanlann banş ıçınde yaşamasına katkı v encı çalışmalara venldığını soyledı Bu yıl 23 kentın katıldığı yanşmada. Istanbul'un Kudus ve Roma'yla bırhkte odule layık gorulduğunu ıfade eden Sılıer, "Halkı geçmişi konusunda büinçlendirme \e gelişkin bir tanh duyarülığı için katkılanndan dolayi Istanbul Muzesi projesini destekiemek uzere \akfimıza 300 bin dolarhk ödul verilecek, ancak proje için 40 milyon dolarhk bir kaynak gerekiyor, bunun için de UNESCO,A>Tiıpa Birliği. \\nipa Konseyi, \\Tupa'daki Turk işadamlan ve İstanbuKu seven herkesten destek isteyeceğjz" dıye konuştu Turkıye'dekı muzelenn çok onemlı koleksıyonlan banndırdığını. ancak toplumla ılışkılennın çok kopuk olduğunu belırten Sılıer, "Müzecilik yeni bir anlayışla ele alınıp sadece yabancı turisderin gezdiği yerler otanaktan çıkanlmalı" dıye konuştu Tanh Vakn'nınbuyenı muzecılık anlayışını one çıkarmak ıçın yıllar once yenı bır muze kurmaya karar verdığını ıfade eden Sılıer, "tstanbul'la ilgili çok fazla çalışma yapüğınuz için bu düşunce bizi bir kent muzesi kurnıa anlayışuıagoturdu"" dedı Sılıer, muzenın Tanh Vakfı tarafından 49 yıllığına kıralanan "Darphane-i Amire" bınaîannda kurulacağını soyledı Kultur ve Tunzm Bakanlığrnın Topkapı Sarayı ve çevTesınde oluşturmayı planladığı "Müzeler MahaDesi"nın en olgun projesının Istanbul Muzesi olduğunu vurgulayan Sılıer, projenın, Rockefeller Vakfı tarafından da desteklendığını behrttı Sılıer, muzenın ıçenğını şoyle anlattı "Müze, beş bolümden oluşacak. Birinci bolümde. Darphane-i Amire'nin tarihL ikinci bölümde, İstanbul'un fiziki gdişmesi, uçiıncü bolumde Roma. Bizans, Osmanb ve Cumhunyet dönemlerinde İstanbul'da ozel yaşam anlaülacak Dorduncü bolumde kamusal yaşam, tkaret, egitim. poiitika ve din hayaünda İstanbul'da vaşamın nasıl geliştigi gösterilecek. Beşinci bolum ise Çocuklann Istanbulu olarak" Sılıer, muzede bır kutuphane ve arşıv olacağını, aynca tıyat"o, sınema, atolye çalışmalan ve konserlenn duzenleneceğını behrttı AD4YL4R SORGUL4NACAK Orhan Sılıer, yeret seçımlerden once partılenn tstanbul buvukşehır beledtye başkan adaylanyla goruşeceklenm ve buadavlam kentte tanhsel nuntsın korunması ıle dgılı duşunce ve pmjelennı soracakkuinı so\ledı Deniz Som Râıesusia Herefcyfa? Anadolu'da Rönesans ve reform hareketlerı ancak 20 yüzyılın başmda Kemal Atatürk'ün önderlığınde Turkıye Curflhunyetrnın kuruluşu ıle başlamıştır Fakat, Ataturk sonrasında Turkı>e'\ı ortaçağ karanlığına doğru sürükleme çabaları, dını sı>asete alet edenlerın temel polıtıkasını oluşturmuştur ve bu polıtıka gunumuzde de geçerlıdır GÜNİZİ YAYINCILIK Tel: (0212) 512 42 19 Fax: (0212) 51211 72