Katalog

17UBAT2004SALI CUMHURİYET SAYFA DİZt Askeri darbeler, siyasi cinayetler ve birbirinin devamı olan asker kökenli kişiler tarafindan yönetilen bir ülke Şeriat r - • / Dr. Şerif Hete ta ve Dr. Nevval el Saddavi... Örtülü kadınların saytsı başı açıklardan daha çok. Nil kıyısı beş ytldızlı yüksek otelterte kuşatrimtş... Fişavi Kahvesi'nde kadınlar da nargile içiyor. M ısır'a gitmeden önce en fazla adı- ru duyduğumuz isimlerden biri- si Dr.'NevalElSaddaviydi; yıl- lardır Mısır'da kadınlara yönelik baskılara, bu bastalann arkasın- daki geleneklere ve bunlann din- le olan bağlantısına dikkat çeki- yordu. Neval El Saddavi, iki yıl önce yap- tığı bır konuşma yüzünden Şeriat Mahke- mesi tarafından din dışı ilan edilmişti. Evet Şeriat Mahkemesi'nden söz ediyo- ruz. Saddavi ve kocası Dr. ŞerifHeteta bu saldınyı gen püskürtmüşler ve evhlikle- rini sürdürmeye devam etmişlerdi. Mı- sır'ın bu ikı yürekli ve mücadelecı aydı- nıyla Kahıre'deki evlerinde görüştük. Mısır'da bızım açımızdan en önemlı ko- nulardan birisi Şenat Mahkemesi ve bu mahkemenin dayandığı yasal zemindı. Bu mahkeme daha önce Mısırh bılım ınsanı Nasır Ebu Zeyd'i de benzer bır gerekçey- le din dışı ilan etmişti. BoŞANMAYIP KAÇAN ÇİFT 1995 yılmda Profesör Dr. Nasır Ebu Zeyd, yazılannda tslami inançlan incitti- ğı gerekçesıyle suçlu bulundu ve din dışı ilan edildı. Bu kararnedeniyle kansına onu boşaması gerektiği karan tebliğ edildı. Mısır'ın medeni yasası, şeriata dayanı- yor. Bu yüzden mahkeme, Zeyd'in eşi Dr. Ithal Vunus a, eşinden aynlması için bas- kı yaptı. Bunun üzerine Mısır'ın bu önde gelen akademisyen çifti yurtdışına kaçtı- lar. Bız Mısır'da iken 6 yıllık bir sürgün- den sonra Zeyd ve eşı Yunus'un Mısır"a döndüklerinı Neval El Saddavi'den öğ- rendik.. Mısır'ın devlet yapısında dinin ve şe- natın önemlı bır ağırhğı bulunuyordu. "DoğuKonferansrheyetiyle 11 Ocak-16 Ocak 2004 tarihlerinde Mısır'da bulun- duk. Mısır'da birçok önemli sivil toplum kuruluşu ve siyasi partılerin yetkılileny- le görüştük. Onlann görüşlennı dınledık. Aralannda "KüreseBeşmeve Savaş Kar- ştfı" sosyahstlerden, Soros'tan destek alan kuruluşlara, Müslüman Kardeşler'ın et- kisı altındakı kurumlara kadar çok deği- şik çevTelerle görüştük. Kahire'run ünlü El Ezher Üniversite- si yanındaki El Halil Çarşısı'nı dolaştık. Yazar Necrç> Mahfiız'un oturup yazıla- nnı kaleme aldığı Fişavi Kahvesi'nde oturduk. Kahire yakınlanndaki ünlü Gize pıra- mitlerini, sfenksi ziyaret ettik. Orada fi- ravunlann nasıl ve nerede mumyalandı- ğını öğrendık. Tarihi Iskenderiye Kürüp- hanesı'nüı yenne yapılan modern kütüp- haneyi dolaştık. tskendenye kentinde Kral Şeriatla laiklik arasmda Kahire'nin en keyrfli mekânı Fişavi Kahvesi'nde bir gezgin müzisyen... Fanık'un konuklannı ağırladığı Selam- lık Sarayı'nda oturduk. Dünyanın yedi harikasından biri olan ünlü Iskendenye Feneri'nin yerine yapı- lan kaleyi gezdık. Osmanlt'ya isyan ede- rek Mısır'ın bağımsızlığı için mücadele eden Kavalan MehmetABPaşa'nın saray- lannı gezdik, heykellerinin yanında fotoğ- raflar çektirdık. TRT'nin Kahire bürosunda, TRT Ka- hire sorumlusu Nuran MflB ve Türkiye Bü- yükelçiliği Müsteşan Nihat Civaner'le görüştük. Onlardan Mısır'a ilışkin bilgi- ler aldık. "Mezar Evier", Mısırlının gün- MlSir tek parti diktatörlüğüyle yönetilen, otoriter bir sisteme sahip. Örneğin Mısır'ın son 63 yılı, 8 yıl hariç bütünüyle "olağanüstü hal" statüsünde yönetilmişti. Ancak görünüşte parlamenter bir rejim var. Bu rejim parlamenter bir rejimde olması gereken seçimlerin yapılmasını sağhyor. Ancak sonuç 1952 yılından beri değişmiyor. Ülkede tek lider var ve rejim onun ellerinde. Her şeyi Cumhurbaşkam Mübarek ve yakın çevresi belirliyor. yöneticileriyle yaptığuruz görüşmeler sı- rasında şunu öğrendık: Bu sivil toplum ku- ruluşlan yöneticilerinm önemlı bır ağır- lığı Müslüman Kardeşler (îhvan-ı Müs- lim'ın) hareketine mensuptu. Müslüman Kardeşler hareketı ise "yasaklTydı. Ancak görüşmelenmiz sırasmda bu hareketin 17 mensubunun Mısır Parla- mentosunda olduğunu söylediler. OTORİTER REJİM Mısır'da Hüsnü Mübarek'in partisi Ulusal Demokratık Parti (UDP) parla- mentoda ezicı bir çoğunluğa sahip. 2000 yılı Kasım ayında yapılan seçımlere gö- re meclıstekı 444 sandalyenın 353'ü UDP'ye ait. 35 bağımsız da UDP ile bırlıkte hareket edıyor. Buna, Cumhur- başkanı Hüsnü Mübarek'in seçme hak- kına sahip olduğu 10 kontenjan millet- vekiüni de eklersek 454 üyenin 398'ı Mü- barek'in elinde. Genye kalan en büyük çoğunluk, Partisizler adı verilen ve iç- lennde çoğıınluğunu Müslüman Kar- deşler'in oluşturduğu 37 mılletvekili. Bunu 7 millervekiliyle liberal Yeni Wafd Partisi izliyor. Solcu sayılan llerıcı Ulu- sal Bırlik Partisi'nin üye sayısı 6. Nası- nst Parti'nin 3, merkezci Ahrar Partisi'nin 1 mılletvekili var. Bütün bu tabloya bakarak şunu rahat- lıkla söyleyebiliriz: Mısır tek parti dik- tatörlüğüyle yönetilen, otoriter bir sis- teme sahip. Ûrneğin Mısır'ın son 63 yı- lı, 8 yıl hariç bütünüyle "olağanüstü hal" statüsünde yönetilmişti. Ancak gö- rünüşte parlamenter bir rejim var. Bu rejım parlamenter bır rejimde olması gereken seçimlerin yapılmasını sağh- yor. Ancak sonuç 1952 yılından beri de- ğişmiyor. Ülkede tek lider var ve rejim onun ellerinde. Her şeyi Cumhurbaşka- nı Mübarek ve yakm çevresi belirliyor. Mısır tarihi, askeri darbeler, siyasi cina- yetler ve sürekli birbirinin devamı olan asker kökenli kişiler tarafından yöneti- len bir ülke. delık yaşamı, Mısır'daki siyasi yapı üze- rine ılk elden bilgıleri onlardan öğren- dik. Ancak bu kısa sürede Mısır'daki si- yasi yapıyı, Mısır'ın şenatla laık yasalar arasındakı yapısmı anlamak kolay değil- di. Çünkü Mısır, karmaşık bir yasal dü- zene sahıpti. Ne Iran'dakı gibi tamamen şenat kurallanyla yönetiliyordu ne de Türkiye ve diğer Avrupa ülkeleri gibi la- ikliğm egemenliği söz konusuydu. MÜSLÜMAN KARDEŞLER Mısır Tabıpler Odası, Mısır Barolar Birliği ve Mısır Gazeteciler Sendıkası Yarın: Enver Sedat dönemi Nasır'ın Islamcı hareketlerle kavgası Iskenderiye'nin ünlü fenerinden iz kalmamış. M ısır'ın yakın tarihinin üç önemli ismi Cemal Ab- dütaıasn-, Enver Sedat ve son olarak Hüsnü Mübarek. Bu üç liderin üçü de asker ve Enver Sedat, Na- sır'ın yardımcısıydı, Hüsnü Mübarek de En- ver Sedat'ın. 1952 yılında Kral Fa- ruk'u bir askeri darbey- le deviren General Ne- cip, yanındaki Albay Ce- mal Abdülnasır, bir süre sonra iktidara tek başrna egemen olur. NİODERNLEŞME... Nasır. Mısır'da yukandan aşağıya modernleşme konu- sunda önemli adımlar attı. Ön- ce tngilizlerin Mısır'daki 72 yılhkvarhğınasonverdi. 1956 yılında resmen Cumhurbaş- kam seçildikten sonra, yeni bir anayasa yaptı. Nasır'ın si- yasi çızgısı Arap sosyalizmi olarak aruldı. Nasır, büyük bir toprak reformu hareketine gi- rişti, bankalan ve sanayi ku- ruluşlannı millileştirdi. Süveyş Kanalı'nı kontrol al- tına almak üzere harekete geç- ti. Bu gınşim üzerine îsrail, Si- na Yarımadası'nı, Ingiliz- Fransız bırlikleri ıse Kanal bölgesıni ışgal ettiler. Birleş- miş Mılletler işgali kınadı ve sonunda işgalcilerböl- geyi terk etmek zorunda kaldılar. Nasır, bölgedeki işgalci güçlere karşı kararlı ru- tumuyla Arap halklannın desteğini kazandı. Batı Nasir, bölgedeki işgalci güçlere karşı kararlı tutumuyla Arap halklannın desteğini kazandı. Batı ülkeleriyle savaşıma girerken en yakın müttefiki olarak Sovyetler Birliği'ni seçti. Bu arada 1958 yılında Suriye ile Mısır, Nasır'ın başkanlığında Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni oluşturdular. ülkeleriyle mücadele ederken en yakın müttefiki olarak Sovyetler Birliği'ni seçti. Bu arada 1958 yıhnda Sun- ye ile Mısır, Nasır'ın başkanlı- ğında Birleşik Arap Cumhuriye- tı'ni oluşturdular. SEYYÎT KUTUB Nasır, bu dönemde siyasi Islamcı hareketlerle kavga- ya girdı. Müslüman Kardeş- ler'in önde gelen isimleri bu dönemde hapse atıldı. Bır kısmı idam edildi. Müslüman Kardeşler, Ce- mal Abdülnasır'a karşı su- ikast girişiminde bulundular. 1954 yılında AbdülMunim Ab- dul Rauf un giriştığı suıkast son- rası Müslüman Kardeşler yasadı- şı ilan edildi 4000 taraftan tutuk- landı. Bunlar arasında siyasi Islam- cı hareketin tanınmış ısımlerin- den Seyyid Kutub da vardı. Bu tutuklamalar sonrası Müslü- man Kardeşler mensuplannın ço- ğu Ürdün, Lübnan. Suudi Arabis- tan ve Suriye'ye kaçtı. NASIRIN ÖLÜMÜ Nasır, 1964 yılında Müslüman Kardeşler'i serbest bıraktı. Ancak daha sonra Seyyid Kutub gibi ön- derlerini idam etti. Nasır ıçın dramatık çöküntü, Is- rail'le 1967 yılında yapılan "6Gün Savaşı"ydı. Mısır bu savaşta ağır bir yenilgiye uğradı. Nasır, bu ye- nilgi sonrası istifa karan aldı. Hal- kın desteğıyle görevine yenıden döndü. Sovyetlerin desteğıyle ayakta kaldı. Üç yıl sonra 28 Eylül 1970 yılında kalp knzi ge- çirerek yaşama veda etti. KAHİRE'NİN İKI FARKLIYÜZÜ P ıramıtler, fıra\unlar ve mumyalar... Bır de asırlardan beri akanNü Nehri. Mısır'ın turistik tarifı kısaca böyle. Hollyvvood fibnlenne gişe rekorlan kırdıran mumyalar, Mısır'da hâlâ en egzotik konu olmaya devam ediyor. Kahire'ye gıdişunizde uçakta baktığımız, Mısır Hava Yollan'nın ocak ayı dergisınin kapağı gerçek bir mumya hikâyesine ayrılmıştı. Yaklaşık 100 yıldır Amerikan topraklannda "varhğmı sürdüren" fıravun... Ramses'ın Kahire'ye dönüşü en ince aynntısına kadar anlatıhyordu. tkinci önemli mumya haberi ıse şöyleydi... Kraliçe Nefertiti olarak dünyaya tanıtılan mumya. DNA tahlillenne göre kadın değil erkek çıkmıştı. Rehberlenmız de bızi sık sık mumyalar, yapdışlan, kullanılan tuz ve yöntemle ilgilı bilgılerle donattılar. îkinci turistik cazibe merkezi ıse fıravunlardı. Kentuı içinde heykel, müzede mumya, sokakta lokanta, Nıl'de tekne, dükkânlarda hediyelik eşya olarak karşımıza çıkıyorlardı. Onlar bu tarihi kentin markası olmuşlardı. Piramitler ise gelenlere kendılerini daha uçakta iken gösteriyorlar.. Kahire'ye 20 dakika bir uzaklıktaki Giza, Sfenks'ın ve pıramitlenn konumlandığı tarihi merkez. Dünyanın dört bir yanından herkes Piramıtlen ve Sfenks'i görmeye geliyordu. E L KONAN PASAPORTLAR Mısır'a havaalanına ındıkten sonra gezimizin ilk macerasıyla yüz yüze geldik. Pasaporttan geçerken ekibimızden iki arkadaşın pasaportuna el koydular. Gerekçesini sorduğumuzda w K)nemli değiL araşünyonız" cevabuıı verdıler. Bu arada yine Türkiye'den gelen bir turist rehberinın de pasaportuna el koymuşlar ve beklemesini söylemişlerdi. tki saat bekledık ve sonunda pasaportlan geri verdiler. Bu ıddiaya göre Mısrr, bir mısilleme olarak böyle bir işleme başvuruyormuş. Çünkü, yıne iddiaya göre Türkiye, pasaport işlemlerinde Mısırhlara sorun çıkanyor ve havaalanında saatlerce bekletiyormuş. Bu kadar uçağı ve turisti bu havaalanı nasıl kaldınyor drye düşündüğümüz Kahire Havaalanından kente doğru yol alırken son derece şık ve göz okşayan bir caddeden geçtik. Karanlıkta Kahire ışıl ışıl görünüyordu ve çok etkileyiciydı. Temiz ve düzenlı bır kente geldiğimıze inandık. Ancak bu inancımızın doğru olmadığını ertesi gün öğrenecektik. Nil kenanndaki Kahire'yi avucunun içine alan bol yıldızlı bir otele Helnan Shepheard'a yerleştik. Ancak sabah bır başka Kahire'ye uyandık. Yarın: Kahlre'de yabancı olmak