Katalog

SAYFA CUMHURİYET 17ŞUBAT2004SAU 10 D I Ş H A B E R L E R dishab@cumhuriyet.com.tr KAVŞAK OZGEN ACAR İran'da Seçmensiz Seçim İ ran'da cuma günü, 15 yaşını geçen 146 mılyon seçmen sandık başına gı- decekti. Ancak Tahran'dan gelen ha- berlerde başkentte halkın yüzde 9O'ının, öteki yerlefide ise yüzde 70'inin seçimi boykot eaeceği bildiriliyor. Işin ilgınç yanı 1979 iran Devrimi'nin 25. yılının kutlandığı bugünlerde, iran'da bir kagaşa söz konusu. Aralannda, Aye- tullah Humeyni ile Paris'ten gelen uçak- ta yer alan Rıza Yusufyan'ın da bulun- duğu Iranlılar devrimin bugün ulaştığı noktadan pişmanlar. Yusufyan, Şah Rı- za Pehlevi'den kaçarken bugün halkın doluya tutulduğunu söylü- yor, "Kimse Islam Cumhur yeti'nin nereye gittiğini bilmı- yor" diye yakınıyor. 2000 yılında yapılan se- çimde, kadınların katkısıy- la ilericiler (ılımlılar) 29O san- dalyeli parlamentoda ço- ğunluğu sağlamışlardı. Meclise 189 ilerici, 5 4 ge- rici, 42 bağımsız, 5 azınlık milletvekili girmişti. Cum- hurbaşkan, M u h a m m e d M H amaney Hatemı onderiığınde bazı devrimlenn yapılacağına inanılıyordu. Ancak, altısı, dinsel yobaz lider Aye- tullah Ali Hamaney1 in atadığı 12 üyeli "Koruma Kurulu" adlı yüksek karar or- ganı, meclisin üzerinde bir yetkiyle pek çok yasayı veto ederek ileriemeye en- gel oldu. Orneğin meclis evlenme yaşı- nı kızlarda 9'dan 13'e, erkeklerde ise 14'ten 15 yaşına çıkardığmda kurul "ya- şın düşük kalması ahlaksızlığı önler" gerekçesiyle bu degişikliği önledi. llericiier meclise egemendiler. An- cak yasamanın temel kurullannda el- leri kolları bağlıydı. 20 Şubat için se- çim kararının alınmasının ardından Koruma Kurulu 8 bin157 adaydan 2 bin 530'unu veto etti. Bunlar arasın- da şu anda ikisi kadın olan 80 millet- vekili de bulunuyor. Meclis Başkan Yardımcısı, Cumhurbaşkanı'nın karde- şi olan ilerici "İran Islam Katılım Cep- hesi Başkanı" Muhammed Rıza Ha- temi de veto yiyenlerden. Bu gelişmeler üzerine mılletvekilleri, mecliste 26 gün süren oturma eylemi uyguladılar. Içişlen Bakanı Abdülvahit Mussavi Lari "özgür ve de- okratikrekabetiçindeyapıla- ^ayacağı için seçimin erteiene- cegini" söyledi. Açıklamaya tepkı Iran'ın en yüce yetkilisinden, yaşam bo- yu dini liderliğe getirilmiş olan Hamaney'den geldi. Hameney, halka sandığagitme uyansında bulunduktan sonra "Sandığa gidip, oy kullanarak İran 'ın düş- manlanna tokat atınız" dedi. Oturma eyleminden vazgeçen milletvekilleri de kendilerinin oy kullanmayacaklannı açıkladılar, halka sandığa gitmeme, çağrısı yaptılar. Iran'ın siyasal yaşamına, bireysel eko- nomik çıkarian ile de egemen olan ge- ricilerin iki hedefi var. Birincisi geçen se- çimde yitirdikleri mecliste çoğunluğu ele geçirmek. ikincisi Çin'de olduğu gi- bi, siyasal yaşama baskıyla egemen olup, ekonomik alanda liberal uygula- malaria ülkeyi yönetip kendilerinden ko- pan halkı memnun etmek. Bakalım Iran'daki hesap çarşıya uyacak mı? Kıbms giilpembe mi? Perşembe günü Kıbns'ta çözüm- süzlüğü çözmeyi hedefleyen gö- rüşmelere adada başlanıyor. New York BM toplantısından sonra med- yamızda her şey gülpembe. Kıbns sorunu çözüldü. Türkiye de AB'ye alındı. Peki gerçekten durum bu ka- dar iyi mi? Konunun bazı izleyicile- rinden bazı alıntılan dikkatinize sun- mak istiyorum: BM'de yıllarca görev yapmış, emekli büyükelçi Gündüz Aktan: (Radikal 14 Şubat): "(....) Annan ra- porunda Sn. DenktaşV? müzake- relerden kaçtığının söylenmesi na- sıl biryalansa, şimdi New York'ta- ki tutumundan açıkça ortaya çıktı- ğı gibi, Rum tarafının uzlaşmadan yana olduğunu ve Annan Planı'nda öngörülen müzakere yöntemini ka- bul ettiği de bir başka yalan (....). (...) BM Güvenlik Konseyi üyele- ri, Annan'/n yetkilerini aştığını ve taraflaristemezse (BM Yasası mad- de 38) boşluklan doldurmak gibi bir görevi kendisine veremeyeceğini biliyor. Konseye başvurulursa, so- nucu bilinen bir şey için en az bir ay kaybedilecek. (....) (...) Besbelli, Yunan/Rum tarafı kabulü imkânsız taleplerde buluna- rak, müzakerelerden kaçan tarafol- madığı görüntüsü vermeye çabalı- yor. Ama bu defa maymunun gözü açıldı. Bu kadar rezaJeti bizim ba- sın bile yutamaz." Atina siyasasını çok iyi izleyen Yor- go Kırbaki (Radikal 15 Şubat):"{....) New York mutabakatında da iki 'ek- siklik' dikkatimi çekti. Referandum tarihibelirtilmiyor. Tamam 1 Mayıs'tan önce olacak, ama Annan 'ın davet mektubunda 21 Nisan öngörülüyor- du. BM kaynaklan Yunan basmına 'tarih ileride belirlenecek' dedi. İkin- cisi de Annan 'ın mektubunda Türki- ye, Yunanistan ve Ingiltere meclisle- rinin 9 Nisan 'a kadarreferanduma gö- türülecek çözüm anlaşmasını onay- lamalan öngörülüyordu. Mutabakat metninde bu konuda bir şey belirtil- miyor. Demek ki Kofı Annan da rakı- sına epey su kattı." Türkiye'de Yunan-Rum basını yan- sır, her nedense KKTC basınından tek alıntı yapılmaz. "Halkın Sesi" ga- zetesi yazan Ismet Kotak'tan bazı sa- tırlaralahm:"(....)BMveKoffiAnnan, Irak savaşı sırasında kaybettiğipres- tiji Kıbns'ta kazandı. Üstelik tek yet- kili ve tekseçiciolarakatandı. Annan 'Kırk yıllık sorunu çözdük' dedi, oy- sa daha masaya bile gelinmedi. Ni- çin böyle söyledi? Basit olarak an- latayım. Artık Türkiye'nin veya Denk- taş 'ın kırmızı çizgileriortada yok. An- nan Planı vardır. Masaya değişiklikiçin oturacak olanlara sadece 30 gûnlük oyalanma süresi verildi. Sonra ma- saya 5 7/ olarakoturulacaktr. O da yet- mezse ne gam... Annan ve arka- daşlan istedikleri sonucu plana ya- zacaklardır. Geçerii olan bu olacak- tır. Yani şubat, mart oyalanmasından sonra Nisan başında Annan istediği planı dayatma hakkına kavuştu (...). Ben 1960'ta Türk askerinin yeni- den adaya ayak basışını gördüm. 1974'te silahı ile adaya koşarakza- fer kazanan Mehmetçik'i kucakla- dım. Ikinci kez hükümette görev alınca 1983te KKTC ilanına katkı ko- yarak bu olaylann gururunu yaşa- dım. Dua ediyorum, Tannm bana Türkordusunun adadan çıkışınt gös- termesin (....)" Antalya'da gerçek eşcinseller Antalya'nın başanlı belediye başka- nı Bekir Kumbul, bir vefa ömeği ola- rak kente katkısı olanlann heykellerini dikmeyi karartaştırdı. llk olarak kentin kurucusu Bergama Kralı Ikinci Attal- los'un bir bronz heykelini yaptırdı. Kentin ilk adı kurucusundan dolayı "Attaleia" idi. Anadolu'da Hititçe, Phryg'ce, Urartuca, Udce, Karyaca, ükçe gibi özgün diller vardı. Dolayısıy- la Yunancadan farklı yerel sözcükler çoktu. ömeğin Bodrum'un eski adı olan Halikarnassos'da iki (s) harfi vardır. Yunancada iki (s) yoktur. Bu sözcük özbe öz Anadolu köken- lidir. Attalos ya da Attale- ia sözcüklerindeki çift (tt) ise onu daha güçlü ses- le vurgulamak amacıyla kullanılan (d) harfi karşı- lığındadır. Yunancada (tt) yerine (nt) kullanılır. Konu- şurken, düşen (n) bu har- fin (d) olarak okunması gerektiğini anlatır. Dolayı- sıyla kente "Adalya" de- nilmesinin nedeni de bu- dur. Bugün kullanılan "An- talya" sözcüğünün yazı- lışı düpedüz Yunancadan devşirmedir. Antalya'nın kurucusu Attalos (Adalos diye okunması gerekir) kral olması önerildiğinde kardeşinin hakkını savunmuştu. Kardeşi ölünce 61 yaşında lö 159'da kral oldu. Edebi- yatçı idi. Sanatçılar ile bilim insanlarını maddi, manevi destekledi. Büyük Iskender, tarihin en ünlü eş- cinselidir. Yakında Leonordo DiCap- rio, bu ünlü kralın bu yönünü vurgula- yan filmiyle Antalyalılann da karşısına çıkacak. Bugün Antalya Müzesi'nin en görkemli yapıtlanndan biri Perge'de bu- lunan Iskender heykelidir Dünyanın ye- di harikasından biri olan mezannın bu- lunduğu Bodrum'un ünlü Pers Valisi Mausoleos da kız kardeşi Artemisia ile evlenmişti. Dünyadillerine "Mause- lium (Anıt Kabir)" diye geçen bu yapı- nın ünlü heykelleri ne yazık ki Lond- ra'da British Müzesi'ndedir. Günümüzyontuculan, Attalos'un hey- kelini yaparken, resmini bulmakta zor- landılar. Sikkelerden yararlanarak hey- keli bronzdan döktüler. Oysa, Attalos'un en güzel heykelinin başı bundan on yıl önce Ege'den kaçırıldı. Paul Getty Müzesi bir- kaç milyon dolar ödeye- rek heykeli satın adlı. Inanmayanlar, KültürBa- kanlığı ile içişleri Interpol dosyalarına bir göz at- sınlar. (Gerçekten bu hey- kel hâiâ neden geri geti- rilmiyor?) Bir grup, sözde gönül- lü Antalyalı bir açıklama ile Attalos'un eşcinsel ol- duğu "rivayeti" üzerine karşı çıktılar. Yerli-yaban- cı bilim adamları Ikinci Attalos'un eşcinsel ol- madığını kesinlikle açık- ladılar. Eşcinsellik, insanın genlerindedir. Heykele karşı çıkanlann çocuklan da eşcinsel ola- bilirlerdi. Eşcinselliğin tann vergisi birolay olduğunu bu tannsever vatandaşlar ga- liba bilmiyoriar. Onlara göre Osmanlı- lardan, Müslümanlardan eşcinsel ol- maz! Açsınlar bakalım Osmanlı minya- türlerini görsünler, övdükleri Müslüman atalanmızın cinsel sapmalarını. Antal- yalılar şunu unutmasınlar. İki cins eşcin- sel vardır. Biri doğuştan biyolojik; ikin- cisi sonradan olma düşünsel. Antalya- lılar düşünsel sapıklardan kendilerini korusunlar. Avustralya'da, bir gencin ölümünden polisi sorumlu tutan yerliler polisle çatıştı Aborijinler ayaldandı Elmek: oacar@superonline.com Fax: 0312. 442 79 90 Dış Haberier Servisi - A\Tistraly a' nın Sydney kentinde, Aborijin bir gencin ölümünden polisi sorumlu tutan yerli halkla polis arasmda çatışma çıktı. Ll- kede, son 10 yıldır gerçekleşen en bü- yük ayakJanmada en az 50 polis yara- landı. Avustralya hükümeti, Aborijin- lere yönelik "ırkçı" siyaseti yüzünden sık sık eleştirilere hedef oluyor. Kentin iç kesimindeki Redfern tren is- tasyonunda önceki gece toplanan 100 ka- dar Aborijin, 17 yaşındaki bir bisiklet- linin ölümünden sorumlu tuttuklan Red- fern polisine molotofkokteylleri ve tuğ- • 17 yaşındaki Aborijin Hickey'in kuşkulu ölümünün ardından Sydney'de Aborijinler ayaklandı. 9 saat süren isyanda en az 50 polis yaralandı. Ülkede meydana gelen son 10 yılın en büyük isyanı, hükümetin uyguladığı ırkçı politikalar yüzünden Aborijinlerle ilişkilerin iyiye götürülememiş olduğunu gösteriyor. lalar attı. Tren istasyonunu ateşe veren Aborijinlerin, bir aracı da camlarını kır- dıktan sonra yaktıklan belirtildi. 9 saat süren isyanda en az 50 polisin yaralan- dığı, atılan tuğlalar nedeniyle bazı gö- revlilerin çeşitli yerlerinde kınkJar mey- dana geldiği kaydediliyor. Olaylann ar- dından 4 Aborijin gözaltına alındı. Olaylar, 17 yaşındaki Aborijin Tho- mas Hickey'ın bisikletinden düştükten sonra metal bir engele carparak ölmesi sonucu başladı. Thomas'ın annesi Ga- U, oğlunun bisikletle ilerlerken polis ta- rafindan takip edildiğini söyledi. Gail Hic- M. homas Hickey'in ölümünden polisi sorumlu tutan 100 Aborijin, önceki gece tren istasyonunu ateşe verdi,bir aracın da camlanru kırdıktan sonra yaktL (Fotoğraflar: AP BBC) key, "17 yaşındaki oğlum. benden para almayageliyordu ve bu köpekler oğhımu öMürdü" şeklinde konuştu. Dev-riye ge- zen polis görevlileri ise sadece bisiklet- li gencin yanından geçtiklerini ve daha sonra hızlanan gencin bisikletinin kont- rolünü yitirdiğini söylediler. New South Wales Eyaleti Valisi Bob Carr, isyancılara sakin ounalan çağn- sında bulundu ve olaylarla ilgili soruş- turma açtıklannı bildirdi. Aborijin ey- lemcilerden LyaD Munro ise "Dün (ön- ceki) gece burada cesur bir duruş sergi- lendi ve halkmuz, ırkçı poBs taranndan dışlandığı ve rahatsız edildiği sürece bu devam edecektir" dedi. Alkol ve işsizliğin pençesinde Yaklaşık 100 Aborijinin yaşadığı Redfern, "TheBlock" adıyla anılan \ e birkaç sokaktan oluşan bir get- to. Getto girişinde betonlar ve tel ör- güler bulunuyor. Bölge, yıllardır po- lis ve halk arasuıda çatışmalara sah- ne oluyor. Hickey'in ölümünden sonra da gencin ölümüne neden ol- duğu iddia edilen polislerin fotoğ- raflan, duvarlara asılmıştı. Avustralya'da yaklaşık 400 bin Aborijin yaşıyor. Büyük bir çoğun- luğu sosyal yardımlarla geçinen yer- lı halk, işsizlik, aile içi şiddet ve al- kol bağımlılığının pençesinde yaşa- mını sürdürmeye çalışıyor. Abori- jin liderler, Avustralya hükümeti- nin ırkçı tavırlan nedeniyle bu du- rumda olduklannı belirtiyorlar. Meclis Başkanı, 607 kişinin seçimden çekilmesinin, reformculann yenilgisini getireceğini söyledi Iraıı boykotlarla seçime gidiyor Dış Haberier Senisi - îran'da reformcu adaylann seçimler- den çekilmesinın arduıdan ye- nilikçilerin yenilgiyi kabul et- tiği yorumlan yapılrrken önde gelen reformculardan Meclis Başkanı Mefadi Kerrubi, Islam cumhuriyetini demokratikleş- tirme çabalarının seçimden sonra da süreceğini söyledi. Seçimin adil olmadığını dü- şündüğünü ifade eden Kerru- bi, adaylıklan kabul edilen 607 kişinin süreci protesto için se- çimden çekilmesinin, reform- culann yenilgisini getireceği- • Seçimin adil olmadığını düşündüğünü ifade eden Mehdi Kerrubi, her şeye karşın reform çabalannı durdurmayacağını söyledi. ni, ancak reform çabalannı dur- mi'nin genel sekreteri olduğu pıcılan Koafisyonu", "lslami durmayacağını kaydetti. Muhafazakârların denetı- mindeki Anayasayı Koruyu- cularKonseyi"nin(AKK)çok sayıda reformcu adayı engel- lemesinin ardından adaylıkla- n kabul edilen 607 kişi de ön- ceki gün, süreci protesto için seçimlerden çekildikkrini açık- lamışlardı. Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nın kar- deşi Muhammed Rıza Hate- İslami Kaühm Cephe- si"nin de aralannda bulundu- ğu kimi reformcu partıler de cu- ma günü yapılacak seçimleri boykot ediyor. Cumhurbaşkanı Hatemi'nin partısı olarak bilinen "Mihtan MoIlalarBirHği'' ile 7 reform- cu parti ise "tran Koaüsyonu" adlı platform çatısı altında se- çime katılıyor. Muhafazakâr- lar seçime "İslami tran'ın Ya- Iran'm Bağımsız Hizmetkâıia- n" ve daha ılımlı olarak da "Ozgür Düşünürler" gruplan olarak katılıyorlar. Siyasi kriz derinkşiyor Seçim öncesi siyasi kriz de- rinleşirken Meclis Başkanı Ker- rubi, yasalara göre 120 millet- vekilinin topluca istifasının ka- bul edilemeyeceğini, çünkü is- tifalann kabulünün 290 san- dalyeli meclisi resmi görüş- meleri sürdürmesi için gerek- li yeter çoğunluktan mahrum bırakacağını söyledi. iran anayasasına göre, ülke- nin bir gün bile meclissiz ka- lamayacağını hatırlatan Ker- rubi. yasalann toplu istifala- nn kabulüne izin vermediğini vurguladı. Kerrubi, meclisin 26 Ma- yıs'a kadar görevde kalması gerektiğini de kaydetti. Iran'da- ki seçim sürecini protesto eden 120 milletvekili geçen günler- de topluca istifa etmişti. Egemenlik devri yılan hikâyesi ABD, devir sürecinde bazı değişiklikleri kabul etmeye hazır olmasına karşın, Irak'ta 30 Haziran'a kadar seçimler için yeterli zaman bulunduğuna inanmıyor Dış Haberler Servisi - Irak'ta işgal yönetiminin egemenliği Iraklılara dev- ri ile ilgili Birleşmış Mil- letler heyetinin değerlen- dirmeleri beklenirken ABD devir sürecinde kimi değişiklikleri kabul edebi- leceğini ancak haziran so- nuna dek geçici bir mec- lis kurulması konusunda kararlı olduğunu bildirdi. ABD'nin Irak'taki sivil yöneticisi PauIBremer, ge- çici Irak Meclısi'nin böl- gesel toplantılar kanalıyla atanması planında bazı de- ğişiklikler yapılabileceği- ni söyledi. Ancak Bremer, Washington'un 30 Hazi- ran'a kadar Irak'ta genel se- çimlere gidilmesi için ye- terli zaman bulunduğuna inanmadığını yineledi. Iraklı Şiilerin lideri Aye- tullah AJi el Sistani de BM heyetinin doğrudan seçim- lerin yapılamayacağı de- ğerlendirmesi yapması ha- linde alternatif planlan bu- lunduğunu söyledi. Şii din adamlarının oluşturduğu al- ternatıfplanlann şimdilik açıklanmaya- cağı belirtiliyor. Şii liderliğe yakın kay- naklar alternatif planlann "ABD işgaB- ne karşı silahh saknn" gibi seçenekle- ri de içerdiğine dikkat çektiler. Bremer'dan kadmlara söz Şii liderin bir temsilcisi, BM özel temsilcisi Lahdar Brahimi'nin erken seçimler aleyhine bir tavsiyede bulun- madığını ve Amerikan planuıa alterna- tif yeni planlar hazırladığını söyledi. Brahimi'nin önümüzdeki günlerde ko- nuyla ilgili olarak BM Güvenlik Kon- seyi'ne birrapor \ermesi bekleniyor. Bremer, Kerbela kentindeki bir ka- IRAK'TAKİ TUTUKLULAR - Irak'ın başkenti Bağdat'ta, Geçici Hükümet Konseyi üycsi Akila El Haşimi'yi öldürdükİeri gerekçesiyk birçok kişi gözaltına alındı. Bu arada başkentte bir Ukokulda meydana gelen patiamada 2 çocuk öldü. Okulun. Şiilerin çoğunJukta olduğu Hadimhe semtinde bulunduğu kaydedildL Dün. başkentte ABD'li srvilkri taşıyan bir araca yönefik saldındav sa. dini bir örgüte bağlı bir kişinin öidüğü bildirildL Yine Bağdat'ta yola yerleştirilen bombayla düzenlenen saktında da ABD'H bir asker öldü. (Fotoğraf: AP) dın lokalindeki toplantıda yaptığı ko- nuşmada da, kaynağı Islam olan her- hangi bir geçici anayasayı veto edece- ğini söyledi. Bremer, anayasa taslağı- nın Irak'ın resmi dininin Islam oldu- ğunu kabul edeceğini ve tslamdan esin- leneceğini, ancak Islamın ana kaynak olmasına karşı olduğunu ifade etti. Bremer, "Irakhnderlerinanayasanın şeriatyasalan ilke ahnarak haarlanma- sını istemeleri durumunda ne olacağı" sorusuna "Veto yetkisine sahibim" ya- nıtını verdı. "Irakh kadmlaruı eski yö- netim döneminde elde ettikleri haklan ABD'nin gözetiminde hazırlanan yeni anayasa taslağında kaybetmeleri kor- kusu" ile ilgili olarak da Bremer, tüm siyasi organlarda kaduılann temsil edil- mesinin önemine dikkati çekti. Irak'taki işgal yönetimi, Saddam Hüseyin döneminde meclis başkanlı- ğı yapmış olan ve 9 aydır cezaevinde tutulan Sadun Hammadi'yi serbest bı- raktı. Kerbelalı bir Şii olan Hamma- di. 29 Mayıs'ta ABD birlikleri tarafın- dan tutuklanmıştı. 74 yaşındaki eski meclis başkanının sağlığımn iyi oldu- ğu ve "kendisine iyi davranıldığınr söylediği belirtiliyor. Kimi kaynaklar Hammadi'nin bırakılışını, ABD yö- netiminin bir uzlaşma arayışı olarak de- ğerlendinyorlar. FGANİSTAN Seçimler 'bir başka yaza' kaldı Dış Haberler Servisi - ABD yönetiminin, Afganistan'da haziranda yapılması öngörülen seçimleri, ülkede güvenliğin hâlâ sağlanamaması nedeniyle erteleyebileceği öne sürüldü. New York Times gazetesinin haberine göre Afgan yetkililer, ülkenin üçte birinde güvenliğin tehlikeli boyutlarda olduğunu ve seçmenin yalnızca yüzde 8'inin oy vermek üzere kaydedilebildiğini söylüyor. Bu oran kadrnlar arasmdaysa yüzde 2'de kalıyor. Birleşmiş Milletler'in bir seçimin "başanh" olarak rütelendirilmesi için en az yüzde 70 seçmenin bulunması gerektiği yönündeki açıklamasma dikkat çeken gazete, Afganistan'da seçmen kayıtlannın tamamlanabilmesi için ise yalmzca 4 ay kaldığına işaret ediyor. 'Gelecek yıla kadar erteknebilir' Bush yönetiminden bir yetkili, gazeteye yaptığı açıklamada, parlamento seçimlerinin gelecek yıla kadar ertelenebileceğini kaydetti. Yetkili, güvenlik sorununun yanında adaylann seçilmesinin ve partilerin düzenlenmesinin de zor olduğunu söyledi. Ocak ayı başlannda kabul edilen anayasaya göre hem parlamento hem de devlet başkanlığı seçimlerinin bu haziranda yapılması öngörülüyordu. Seçimleri erteleme karan Devlet Başkanı Hamid Karzai'nin inisiyatifinde bulunuyor. Ancak Washington da verilecek herhangi bir karan etkileyebiliyor.