Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
13ŞUBAT2004CUMA CUMHURİYET SAYFA
r L J v U l l l_fITJJ. [email protected] 13
Işçiden AKFye
siyahçelenk
• AMC\R.\(Cumhuri\et
Bürosu) - Petrol-İş
Sendıkası, TÜPRAŞ'ı
özelleştiren AKP'nın genel
merkezine siyah çelenk
bıraktı. Sendikanın Ankara
Şubesi Başkanı Mustafa
Özgen, Türkiye'nin "çok
ciddi bir kuşatma ve tehdit
altında olduğunu"
belirtirken AKP Genel
Merkezi önünde öğle
saatlerinde toplanan
yaklaşık 200 kişilik Petrol-
İş üyesi "TÜPRAŞ
halkındır, halkın kalacak",
"Tayyip'i alana Unakıtan
bedava" sloganlanyla
tepkilerinı dile getirdüer.
Damştay'dan
hukumete pet
• ANKARA (ANKA) -
Bakanlar Kurulu "nun,
Şişecam grevini "milli
güvenlik" gerekçesiyle
erteleyen karannın
yürürlüğünü durduran
Danıştay 10'uncu
Dairesi'nin karanna yaptığı
ıtiraz, Danıştay Dava
Daireleri Genel Kurulu
tarafindan reddedıldi. 13
fabrikada alınan grev
karannın ardından,
Bakanlar Kurulu grevin 60
gün süreyle ertelenmesini
kararlaşhrmıştı.
Yaptbirân
maüyetleri arth
• ANKARA (ANKA) -
Bayındırhk ve lskân
Bakanlığı'nın Resmi
Gazete'de yayımlanan
tebliği ile mimarlık ve
mühendislık hızmet
bedellerınin
hesaplanmasında esas
alınan yapı yaklaşık binm
maliyetlen, 2004 yılı için
yüzde 6.7-7.6 oranlan
arasında arttınlarak
yeniden belırlendi. Proje ve
kontrollük ışlennde
uygulanacak fiyat farkı da
bu yılın ılk yansı için
yüzde 6 oranında arttınldı.
Armaıfdan
danışmanlık ağı
• İSTANBUL (ANKA) -
Yabancı Sermaye
Demeği'nin (YASED)
genel sekreterliğini 14
yıldır yürüten ve geçen
günlerde bu görevi bırakan
Abdurrahman Anman,
danışmanlık ağı oluşturdu.
Anman, yaptığı yazılı
açıklamada, YASED'deki
görevi sırasında edindiği
tecrübeleri genç kuşaklann
ve yatınmcılann hizmetine
sunmak amacıyla
bırakrığını belirtti.
ChevroletTürkiye
pazarında
• İSTANBUL(AA)-
Türkiye"de otomobil
sektörünün nostaljilerde
kalan markası Chevrolet,
yeniden hayranlanyla
buluşuyor. General
Motors'un Opel ve Saab
markalanndan sonra 3.
markası Chevrolet de
Türkiye pazannda hizmet
vermeye başladı.
Che\TOİet yeni
ürünlerinin anahtar teslim
fiyatlan 19 milyar 367
milyon liradan başlıyor.
TürkEximbank'tan
fâzindiPimi
• ANKARA (AA)-
Devlet Bakanı Kürşad
Tüzmen, Türk Eximbank
ihracat kredıleri faiz
oranlannda 2 puan
indirim yapıldığını
açıkladı. Tüzmen, konuyla
ilgili yaptığı yazılı
açıklamada. mali
piyasadaki gelişmeler
yakından takip edilerek
periyodik olarak yapılan
indirimlerde ihracatçılara
yüzde 14-24 arasında faiz
oranlan ile kredi kullanma
ımkânı sağlandığını belirtti.
Normal mısırda kâr marjı yüzde 334, genetikyapısı bozulmuş üründe ise yüzde 711
Şekerdeithalatçıvurgunu• 74 ilde ortalama 10 milyon
insanın geçimini sağladığı
şekerpancan üretimi
engellenirken nişasta bazlı
şeker fiyatlan Türkiye'de
dünya ortalamasınm yüzde
360 üzerinde seyrediyor.
FATMAKOŞAR
Faturalar üzerinden yapılan bir he-
saplama, şeker kavgasının Türkiye de
gerek üretici gerek tüketici açısından
ne denli büyük önem taşıdığını ortaya
koydu. Pankobirlik'ın faturalar üzerin-
den yaptığı hesaplamaya göre transge-
nik (genetik değişıme uğramış) mısır-
da, maliyetle Türkıyedeki satış fîyan
arasındald kâr marjı yüzde 587 ile yüz-
de 711 oranında. Normal mısırda ma-
liyetle satış arasındaki fark da yüzde
334 ile 414 arasında değışıyor.
Türkiyede 74 ilde ortalama 10 milyon in-
sanın geçimini sağladığı şekerpancan tan-
mı kota ve düşük fıyatla engellenirken tale-
bi karşılayan nişasta bazlı şekerde tam an-
lamıyla vurgun yapılıyor. Pankobırlik tara-
findan yapılan çalışmada, sıvı olması ve üre-
timde kullamm kolaylığı nedeniyle nişasta
bazlı şekeri tercih eden sanayicinin de mağ-
dur olduğu savunuldu. Çahşmaya göre ni-
şasta bazlı şeker fiyatlan Türkiye de dünya
ortalamasınm yüzde 360 üzerinde seyredi-
yor. New York Borsası'nda Şubat 2004'te
tonu 110 dolardan satılan normal (orijinal,
anaç, sertifıkalı kademedeki tohumdan üre-
tilmiş) mısınn tonunun, yüzde 30 (ton başı-
na 15.6 dolar), sigorta, navlun masrafıyla
(20 dolar) 90.6 dolara mal edildiğı belırtile-
rek şu saptamalar yapıldı:
• 1 ton ithal mısınn Türkiye'ye maliye-
ti 90.6 dolar (1 milyon 350 bin liralık dolar
kurunagöre 122.310.000 TL).
• 1.600 kg ithal mısırdan 1 ton glikoz şu-
rubu elde edilır (Yüzde 65-70 tatlılıkta).
%/ tthal transgenık mısıra göre nişasta
bazlı şekerintonmaliyeti 200 dolar.
• Normal mısır olduğu varsayımıyla gli-
koz maliyeti hesaplandığında 163 dolar ton.
• Faturalara göre bu ürünlenn toptan ve
perakende satış fiyatlan (lıtresı) 1.100.000
ile 1.300.000 lira arasında. Buna göre tonu-
nun gerçek satın alma fiyatı l .623 dolar. Bu
da 200 dolar maliyete göre yüzlerce kat kâr
anlamına geliyor.
• Oysa Türkiye de pancar şekennin ton
maliyeti 810 dolar. Satış fiyaü 1.120 dolar.
Kâr marjı yüzde 38.
• İddialann tersine pancardan üretilen
şekerin fiyatı yüzde 42 daha ucuz.
• Şekerpancanndan şeker üretimi yapı-
lan ülkeler içınde Türkiye, bu ürünü en ucu-
za tüketen ülkeler arasında.
t/ Fruktoz şurubunun kilogramının dün-
ya borsalanndaki fiyatı 0.33 dolar ıken Tür-
kiyede satış fiyatı 1.62 dolar.
Oğul
Unakıtan
a binton
mısır
ithal etti
ANKARA (ANKA) - Son günlerde
tartışma konusu olan Maliye Bakanı
Kemal Unakıtan
1
ın oğlu Abdullah
Lnakrtan ın sahibi olduğu AB Gıda
Sanayii ve Ticaret AŞ'ye, Balıkesir
Tanm tl Müdürlüğü tarafindan 4 bin 400 ton
ABD menşeli mısır ithalatı için
kontrol belgesi düzenlendiği. bu izin ile 4
Ağustos 2003 tarihinde 4 bin ton mısır
ithalatının gerçekleştiği ortaya çıktı.
Tanm ve Köyişleri Bakanı
SamiGüçlü'nün adına CHP'li Enis
Tütüncü'nün soru önergesini yanıtlayan
Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Unakıtanın
oğlu Abdullah Unakıtan'ın mısır ithalatı ile
ilgili konuya açıklık getirdi. 2003 yılı Eylül
ayı sonu itibanyle fiili mısır ithalatı
miktannın 1.8 milyon ton olduğunu dile
getiren Akdağ, bu ithalat için de yaklaşık
268 milyon dolar ödendiğini bildirdi. Akdağ,
Türkiye'de 2003 yıhnda mısır ithal eden belli
başlı 68 adet firma bulunduğuna işaret etti.
ABD'den
Türkiye'ye
Frankenştayn'
mısır
Türkiye'de genetik yapı-
sı değiştirilmiş ürünlenn
üretimi yasak, ancak ithala-
tına karşı örüem alınmıyor.
Türkiye, mısır ithalatının
yansından fazlasını
ABDden yapıyor ve bu ül-
keledeki transgenık ürünler
ile normal mısır arasındaki
maliyet farkı yüksek. Bu
fark tonda 100 dolara yak-
laşıyor.
Türkiye mısır, pamuk ve
soya fasulyesi başta olmak
üzere yeni bakteri ve hay-
van geni nakledilerek yük-
sek verim elde edilen, gene-
tik yapısı değişime uğramış
ürünlerin açık pazan haline
geldi. Güney Âmerika, Do-
ğu Asya ve Doğu Bloku ül-
kelerinde ABD'lı şirketler-
ce üretilen ve ucuza satılan
(normal mısıra göre 2 - 3
kat verim alınıyor) ürünle-
ri Avrupa Birliği ülkeleri,
gıda kodeksini sıkı dene-
timle uygulayarak kontrol
altında tutuyor.
ABD'de de bebek matna-
lannda kullanımı yasakla-
nan transgenik mısır ve
ürünleri Türkiye'ye rahat-
lıkla ithal ediliyor ve sana-
yide kullanılabiliyor. Oste-
lik Avrupa'da gıda kodeksi
gereği ürünlerin etiketinde
"üründe kullanüan katkı
maddelerinin oranı net ola-
rak" belirtilirken Türki-
ye'de sıkı bir denetim olma-
dığı için bazı ürünlerde be-
lirtilmeyebiliyor.
YİD'LERÎN DURUMU BELİRSİZ
Enerjide lisans
bümecesi
Ekonomi Senisi -
2005 'te libarelleşmesi
planlanan enerjı pıyasın-
da yap-işlet-devret
(YÎD) santrallanna lı-
sans verilmesi konusu
Enerji Piyasası
Düzenleme
Kurulu'nu
(EPDK) zorlu-
yor. EPDK
Başkanı Yusuf
Günay YİD'le-
rin lisans ala-
maması duru-
munda konu-
nun muhatabı-
kendilerinın
olmayacağını söyledi.
Ekonomi Muhabirleri
Derneği'nin düzenledi-
ği sohbet toplantısına
katılarak EPDK'nin ça-
lışmalan hakkmda bılgi
veren Günay. enerji pi-
yasasının liberalleşmesi-
YusufGünav
nin ardından lisansı ol-
mayan hiçbir işletmenin
faaliyet gösteremeyece-
ğini söyleyerek garanti
ve imtiyaz gibi durumla-
nn da ortadan kalkacağı-
nı ifade etti.
Günay,
YlD'ler konu-
sunda "Kanıın
bu konuda ku-
rula açıkça ver
yadavermede-
miyor. Kurul
bu konuda de-
ğerlendirme
yapacak" de-
di. 2004'ün,
elektrik özelleştirmele-
rinin yoğun olarak ya-
şandığı bir yıl olacağını
kaydeden Günay, doğal-
gazda olduğu gibi ser-
bestleşmeyle fiyatlann
kademeli biçimde in-
eceğini belirtti.
BDDK Başkanı TevükBilgin bankacüarla buhıştıı
Yasada uzLaşma arayışıEkonomi Servisi - Istanbul'dakı
bankacılarla tanışma toplantısında
bir araya gelen Bankacılık Düzen-
leme ve Denetleme Kurumu
(BDDK) Başkanı Tevfîk Bilgin,
BDDK'nin önderliğinde hazırla-
nan yeni Bankacılık Yasası hakkın-
da "EksikKkleri varsa, onlar yerine
getirilecektir" dedi. Mevduat gü-
vencesi konusunu kendisinin dile
getirdiğini belirten Bil-
gin, "5 Tenunuz 2004
tarihi itibanyla suur 50
milyar liraya inecektir"
diye konuştu.
Bankacılıkta daha
yalm bir kanun yapma
ihtiyacı bulunduğunu
belirten, Garanti Ban-
kası Genel Müdürü Er-
gunÖztn ıse~Birtakım
anlaşılmaa zor tarafla-
n var" dedi. Özen,
mevduat güvencesinin
sınırlandınlmasındaki
nihai hedefin AB
normlan olan 20 bin
Euro'ya ındirmek oldu-
ğunu söyledi. Türkiye Bankalar
Birliği Başkanı ve tş Bankası Ge-
nel Müdürü Ersin Özince, BDDK
önderliğinde hazırlanan yeni Ban-
kacılık Yasası'yla ilgili talepleri ve
önerileri olmadığını belirtti. Özin-
ce, mevduat güvencesi sınınnın 50
milyar lira olmasını da doğru bul-
duklannı söyledi.
Öte yandân TBMM'de oluşturu-
lan araştırma komisyonuna bilgi
veren BDDK Başkanı ve Hazine,
batık bankalardan ayn olarak ka-
mu bankalanna göre\
r
zararlan için
aktanlan 22 milyar dolarla birhkte
bankacılık knzinın Hazıne'ye top-
lam maliyeti 58 milyar dolara,
TMSF ve Hazine'ye toplam mali-
yetinin ise 77 milyar dolara ulaştı-
ğıru açıkladı.
'Prim 'e vergi maaşı düşürecek
HACER BOYACIOĞLU
ANKARA - Bürokrasi, kaynak pake-
ti kapsamında çalışanlan kızdıracak bir
düzenlemeyi gündemine aldı. Uygula-
ma yaşama geçirilirse vergi matrahlan
hesaplanırken SSK primleri de dikkate
alınacak. Bu teknik düzenleme, çalışan-
lann daha çok vergi vermesine ve ücret-
lerde de buna bağlı düşüşler yaşanması-
na neden olacak.
Şu anda çalışanlann vergi yükü he-
saplanırken SSK primi dışanda bırakı-
lıyor. Buna göre çalışanın ödediği SSK
primi düşülüyor ve sonrasında bulunan
gelir üzerinden, ödenecek vergi miktan
hesaplanıyor. Tartışılan düzenlemenin
yaşama geçirilmesi durumunda ise öde-
nen SSK primi vergiye esas gelirin kap-
sammda olacak. Bu çalışanlann vergi
yükünün artmasına ve değişik oranlar-
da ücretlerde düşüş olmasma neden ola-
cak. tşçi ve memurlann ücretlerinin bir
bölümünü vergi dışı bırakan özel indirim
uygulaması 2003 sonu itibanyla kaldı-
nlmıştı. 1 Ocak'ta ücretler 6 milyon 750
bin lirayla 9 milyon 450 bin lira arasın-
da değişen oranlarda düşmüştü.
VERGİDÜNYASI/MUSTAFA PAMUKOĞLU e-mail: pamukmu bdr.com
Bazı İller Yatırım ve İstihdam Teşvik Kapsamına Alındı1. Hangi İller Bu Kapsamda Olacak?
• 2001 yılı için DlE'nin kişi başına belirie-
diği gayri safi yurtiçi haalası 1.500 USD ve-
yadahaaz olan iller bu kapsamdaolacak. (Bu
iller, Adıyaman, Ağn, Aksaray, Amasya, Ar-
dahan, Bartın, Batman, Bayburt, Bingöl, Bit-
lis, Çankın, Diyarbakır, Düzce. Erzincan, Er-
zurum, Giresun. Gümüşrıane, Hakkâri, Iğdır,
Kars, Malatya, Mardin, Muş, Siirt, Sinop, Sı-
vas, Şanlıurfa, Şımak, Ordu, Osmaniye, To-
kat, Uşak, Van, Yozgat).
2. HangiTeşviklerVar?
• Bu teşvikler 31.12.2008 tarihine kadar
uygulanacak.
• Ücretliler 01.10.2003 tarihinde işe baş-
layan mükelleflerin yanında çalışanlaria, da-
ha önce mükellef olanlann 01.10.2003 tari-
hinden sonra işe girenlerin gelir vergisi sto-
paj tutannın organize sanayi veya diger en-
düstri bölgelerindeTAMAMI, diğeryerlerde-
ki işyerleh için yüzde 80'i TERKİN edilecek
yani tahsil edilmeyecek.
• SSK Primlerinin organize sanayi veya
endüstri bölgelennde tamamını, diğer bölge-
lerde yüzde 80'ini HAZİNE karşılayacak.
• Bedelsiz yatnm yeri (arsa, arazi) dev-
ri yapılabilecek. Ancak en az 10 kişi istihdam
eden yatınmcılara bu devir yapılacak. Dev-
redilecek arsa üzerinde kamuya ait bina var-
sa bu da emlak vergi degeri üzerinden yatı-
nmcıya devredilecek.
• Enerji Desteği verilecek. En az 10 kişi ça-
lıştıran imalat sanayii. madencilik, hayvancı-
lık, seracılık, soğuk hava deppsu, turizm ko-
naklama tesisi, eğitim veya sağlık âüanlann-
da faaliyetyapanlann elektrikgiderlerinin yüz-
de 20'si HAZİNE tarafindan KARŞILANA-
CAK.
SERBEST BÖLGELERDE VERGİ AVAN-
TAJINA SINIRLAMALAR GETİRİLDİ
• Serbest bölgeler gümrük ve kambiyo
mevzuat hükümlerinin uygulanmadığı güm-
rük bölgesi dışında sayılacak. Yani vergi mev-
zuatı hükümleri artık uygulanabilecek.
• Bu bölgelerde elde edilen kazanç-
lann faaliyet ruhsatnda yer alan 9
siireye kadar (yani sınıriı bir süre) ~ •
gelir veya kurumlar vergisinden is- 'f
tisna olacak. Ancak kâr payı dağı-» .
tımlannda Gelir Vergisi kesilecek.
• Bu bölgelerde istihdam edilen
personele ödenen ücretlerde gelir
vergisi stopajı KESİLMEMESİ uygu-
lamasına 31.12.2008 tarihine kadar
devam edilecek. Ancak faaliyet ruh-
satı bu tarihten önce sona eriyorsa
bu tarihe kadar bu istisna uygulana-
cak; 2008 yılına kadar uzamayacak.
• Bu bölgelerde gerçekleştirilen fa-
aliyetlerie ilgili işlemler 31.12.2008 tarihine
kadar her türiü vergi, resım, harçtan müstes-
na olacak.
• Bu bölgelerde imalatçılann imal ettikleri
mallann satışından elde ettikleri kazançlar
Türkiye Avrupa Birttği'ne gireceği tarihe
(tam üyelik tarihine) kadargelir veya kurum-
lar vergisinden istisna edildi.
• Vergi dışı teşvikler uygulanabilecek.
• Vergi Usul Kanunu'na tabi olmayan ka-
yrt ve belge düzeni getirmeye Maliye Bakan-
lığı yetkili olacak. Bunun anlamı bazı tedbir-
lerin alınmak istendiğidir.
OKUYUCU SORUYOR
1. Inşaat müteahhidi bir okuyucumuz res-
mi kurumlardan ihale alanlann işi idarenin de
onayı ile bir başkasına devretmek için noter-
de yapacaklan sözleşme ve taahhütnamede
Damga Vergisi ve Harç tutariannın ne olaca-
ğını soruyor.
• Belli bir meblağ ihtiva eden sözleşmeler
binde 7.5 damga vergisine, binde 0.90 (her
imza için) harca tabidir
• İdarenin istemiş olduğu, sadeceişin
devrini gösteren, ilgili sözleşme ile bü-
tünlük kurulmayan, sözleşmenın yapı-
labilirliğini sağlayan taahhütnameler
belli meblağ ihtiva etmiyorsa sadece
maktu 5.900.000.- TL damga vergisi
alınır. Taahhütnamelerde harç uygu-
lanmaz.
A 2. Birokuyucumuzda2003yılınaait
verilecek Gelir ve Kurumlar Vergisi be-
yannamelerinde fon payı hesaplanıp hesap-
lanmayacağı, 2003'te ödenen fon paylannın
ne olacağını soruyor.
• Mart ve Nisan ayında verilecek beyan-
namelerde artık fon payı hesaplanmayacak.
2003'te ödenen fon paylan iade edilmeye-
cek.
• 2003 yılı gelirleri 2004 Nısan ayında ve-
rilecek Kurumlar Vergisi beyannamesinde
Kurumlar vergisi yüzde 30 uygulanacak.
Ödenen fon paylan bu vergiden de mahsup
edilmeyecek.
VERGİ İSTATİSTİKLERİ
TABLO 1.
Gewl Bitçe Gelrteri lahsilat Dağıhını
(KatriyNTU
Yıl
2000
2001
2002
Yıl
2000
2001
2002
Genel Vergi Vergi Dışı
BûtçeGeSn Geirien NormalGelir
33.0 2 6 i 3.4
50.6 39.7 74
74.5 596 108
ÖzelMr
»eFon
3.0
37
10
TABLO 2.
Vergi Gelirlerinin Dağthım
(Katrilyon TL)
Vergi Dolaysız
Geliıieri Vergiler
265 10.8
39 7 16.0
59 6 20.0
Dolaylı
Vergiler
15.6
23.6
39.5
• Görüldüğü gibi genel bütçe gelirieri için-
de vergi gelirieri 2003 yılında yüzde 80,2001
yıhnda yüzde 78, 2002 yılında ise yüzde
80'dir.
• Vergi gelirleri içinde ise dolayiı vergiler
(harcama vergıleri), dolaysız vergilere (gelir
ve servet) nazaran daha fazla pay almakta,
son yılda bu yüzde 66 olmaktadır.
NOT DEFTERİ
ZEKERİYA TEMİZEL
Yapı Denetimi, Sigorta
ve Uygulanmayan
Kurallar Çöplüğü
Karşılaştığımız felaketler kurallar olmadığı için
mi, yoksa kurallara uyulmadığı için mi meydana
geliyor?
Kural koyma konusunda dünyanın önde gelen
ülkelerinden sayılırız.
Kurala bağlanmamış neredeyse hiçbir işimiz
yok. Ancak kurallar uygulanmıyor. Ülkemiz sanki
uygulanmayan kurallar çöplüğü.
Bunun iki temel nedeni var.
Birinci neden, yasayapıcılann kurallan koyarken
sorunu yaşayanlara danışmak yerine kendi çö-
zümlerini dayatmalan. Kural koyanlar, meslek ku-
ruluşlannın birikimlerinden yararlanmıyor. Sonuç-
ta kâğıt üzerinde anlamlı dursalar da uygulanma
olanağı olmayan kurallar ortaya çıkıyor.
Ikinci neden ise doğru dürüst kurallar konulsa
bile bu kurallann uygulanmasını sağlayacak ör-
gütlerin kurulamaması. Türkiye koyduğu kurallan
koşulsuz uygulatacak örgütleri kuramıyor, kurduk-
lannıdayönetemiyor. Kurulan "cücekurumlann",
yüklenen büyük sorumluluklann altında ezilmesi-
ne göz yumuluyor. Kamunun küçültülmesi için çı-
ğırtkanlık yapanlann doğurduklan sonuç bu. Ka-
mu otoritesi yok ediliyor.
Üç beş milyar tasarruf sağlayacağız diye devle-
ti küçültenler yüzünden de paha biçilmez hayatlar
söndürülüyor.
• • •
Konya'ya "çöken felaket" de, var olan kurallara
karşın meydana geldi. Yapımcının, mühendislerin
ve belediyelerin müşterek sorumluluklarına karşın
oldu. Olayda insanlann kademe kademe sorumlu
olması çöküşü önleyemedi.
Sorumlulardan her biri, işini gereği gibi yapma-
dığı için çıkar sağlıyorsa, sorumlular ortak çıkarda
buluşabiliyorlarsa, müşterek sorumluluk üzerine
kurulan sistemler, başanh olamıyor. Kurallan çiğ-
neyenler buradan çıkacak cezayı da birfikte göze
alıyorlar.
Oysa değişik kademelerde yapılan denetimlerin
başarısı, işi yapanla denetleyenler arasında çıkar
karşıtlığı yaratılmasına bağlı. Birisinin sorumlulu-
ğunun bittiği yerde ikincinin sorumluluğunun baş-
laması gerekiyor.
• • •
Yeni Yapı Denetimi Yasası ile sorumluluklardaki
ayrtşma bir noktaya kadar yaratılmaya çalışıldı. In-
şaatın tüm aşamalarında sorumluluk yapı denetim
şirketlerine bırakıldı. Inşaat yapılacak parseldeki
zemin etüdünün yaptırılmasından, inşaat projele-
rinin onaylanmasına, inşaatın onaylanan projelere
uygun olarak yapılmasına kadar tüm aşamalarda
yapı denetim firmalan sorumlu tutuldu. Denetim fir-
maları her kattaki demir dizinleri ve beton kalitesi-
ni bile belirleyip belediyeye bildiriyortar. Bir bina-
nın ayakta kalma sorumluluğu artık yapı denetim
şirketlerinde. Yapı denetim şirketiyle anlaşmadan
inşaata başlanamıyor.
Bu sorumluluğun karşılanabilmesi ise yapı de-
netim şirketlerinin sorumluluklannın sigortalanma-
sına bağlı. Nitekim yasa, yapı denetim şirketleri-
nin hem mali hem de mesleki açıdan sigortalan-
masını öngörüyor.
Ancak yapı denetim sistemimizin sigorta ile ilgi-
li hükümleri işlemiyor.
Çünkü sigorta şirketleri denetim fırmalannı mes-
leki açıdan sigortalasalar bile mali açıdan sigorta-
lamıyorlar.
Sigorta sistemi işlemediği zaman ortaya çıkacak
sorumluluklann aJtından yapı denetim kuruluşları-
nın kalkması olanaksız.
Bunun için de mali gücü olan büyük kuruluşlar
yapı denetiminin sorumluluğu altına girmekten ka-
çıyor. Sistem birçok sağlıksız denetim firmalan üre-
tiyor. Bu kuruluşlar para karşılığında ımza atıp bü-
yük sorumluluk üstleniyor. Yapı denetimi birforma-
liteye dönüşüyor. Imzalan atanlar nasıl bir sorum-
luluğun altına girdiklerinin henüz farkında değil.
Çağdaş ülkelerde yapı denetimi sigorta sistemi
sayesinde işliyor. Bizde ise sistem yeni yapı dene-
tim sistemine direniyor. Oysa sigorta şirketleri, gü-
venilir denetim şirketlerinin işlerini sigorta ederek,
az güvenli olanlann sigorta primlerini yükselterek,
güven duyulmayanlan ise sigorta dışı bırakarak
sistemi işletebilir.
Devlet ise yaptığı yasayı uygulatamıyor, olmaz-
sa olmaz hükümlerini erteliyor. Yeni yapı denetim
sistemi de büyük sorunlara gebe. Sorunların ön-
celikle çözülmesi, denetim yasasının eksiklikleri-
nin giderilmesi gerekiyor.
Aksi halde Konya'daki felaket ile bundan son-
raki felaketler, konulan kuralı bile uygulayamayan
"küçük devletin" eseri olacak.
[email protected]
Dizayn Crup başlattı
Beyin göçüne
karşı kampanya
Ekonomi Servisi - Di-
zayn Grup tarafindan bu
yıl 3. kez düzenlenen
"Beyin GöçüneKarşıBe-
yin Gücünü Teşvik Edi-
yoruz" kampanyası baş-
ladı. Özel sektörde bir il-
ki gerçekleştirerek yetiş-
miş beyinleri harekete
geçirmeyi amaçlayan Di-
zayn Grup, böylece be-
yin göçünü en-
gellemeyi
amaçlıyor.
Düzenle-
nen basın toplantısında
kampanya hakkında bil-
gi veren Dizayn Grup
Yönetim Kurulu Başka-
nı îbrahim Mirmahmu-
toğullan. Ar-Ge"nın ülke
ekonomisinin gelişimi
açısından büyük önem
taşıdığını belirterek bu
noktada yetişmiş beyin-
lerin artı deeeî üretimi
için çalıştıklannı söyledi.
Mirmahmutoğullan,
"2002 vıhnda 71,2003te
ise çeşifüdanardatoplam
100 proje başvurusu ya-
pıkta ve bu sayının gjde-
rek artmasını temenni
ediyoruz" dedi. Destek-
lenmeye değer tanm tek-
nolojileri, jeotermal su
taşıma, kombi-
ne enerji ve ya-
pı elemanlan
üretim sistem-
leri konulu 4 proje hak-
kında bilgi sunulurken
proje sahiplerine başan
belgeleri verildi.
3. kampanya takvimi-
ne göre, 20 Şubat'ta
başlayacak baş\oırular,
30 Mayıs'a kadar de-
vam edecek. Başvurular
www.arge.dizayng-
rup.com adresine yapı-
lacak.