Katalog

J1 ARALIK 2004 CUMA CUMHURİYET SAYFA l l j j v t / l l U1VJJ. [email protected] 13 NOTDEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Bu sece herkes tedbirli olsun ANKARA (AA) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkam Sureyya Serdengeçti, yılbaşı akşamı naİcit açısmdan tedbirli olmakta fayda bulunduğunu söyledi. 31 Aralık gecesi kredi kartlannda ortalama 1 saat, ATM'lerde, telefon bankacılığı ve intemet bankacıhğında ise ortalama 4 saat kesinti olacağını belirten Serdengeçti, kesinti sürelerinin bankadan bankaya değişeceğini ifade ederek "Yılbaşı akşamı, bu bilgiler doğrultusunda nakit açısından tedbirli olmakta fayda var" dedi. Serdengeçti, bu gece için bankalann bu dönüşümünü "dakika dakika'' izleyeceklerini, dönüşümün uzun sürmemesi için ellerinden ge YTL için tüm hazırlıklann tamam olduğunu belirten Merkez Bankası Başkanı Serdengeçti: Gelen Öliimü Seyretmek 2004 yılı Dünya'ya derin bir çentik atmadan gitmedi. Amerika yetmezmiş gibi, bu defa da çentik atarken dev deprem dalgalannı (tsunami) kullandı. Attığı çentik o kadar derindi ki; dokuz ülkeyi birden çizdi. Güney Asya haritasında değişmeler oldu. ölü sayısının yüz binleri aşmasından korkuluyor. Atılan çentik o kadar derindi ki; Dünya yörüngesini şaşırdı. Yer kabuğundaki kütle hareketi yüzünden, Dünya'nın kendi etrafındaki dönme hızında değişiklik oldu, bunun sonucunda da bir günün 3 mikro saniye kısalmış olabileceği ileri sürüldü. 2004 yılı, giderayak, Dünya'da yaşamanın ciddiye alınması gerektiğini birdaha insanlara hatııiattı. "Yaşamak istiyorsanız umursamakzorundasınız, Dünya'ya kayıtsız kalamazsınız" dedi. Hepsinden önemlisi bu çentik, felaket bölgelerinde hayatta kalan insanlann da yaşam umutlarını kararttı. Dünyanın kötülüklerinden uzak, doğal koşullardayaşamaya çalışan Andamanen ve Nikobaren adaları sakinlerinin 572 adasından 15'i tamamen yok oldu. Doğa harikası mercanlar dalgalann getirdiği kum ve çamurun altında kaldı. ••• Felaketin meydana geldiği yerlerde nüfus yoğunluğu çok yüksek. Yoksulluk diz boyu. Bölge, yağmurlar, kasırgalar nedeniyle, sürekli felaketlere açık yaşıyor. Bölge halkı, riski yaşamının bir parçası olarak görüyor. Riski azaltmak için yapması gereken yatınmlan yapacak kaynağı yaratamıyor. Deniz düzeyi ile neredeyse eşit olan bu topraklarda insanlar "bacasız sanayi" turizm ile yaşamlarını sürdürmeye çalışıyorlar. Yaşamlarındaki riski kabullenerek yaşayan bu insanlar, yaşamlannda riskin payını en aza indirmiş insanlara hizmet ederek yaşam sürdürüyorlar. Peki yaşamlannda riski en aza indirerek yaşayanlar, bundan sonra, bedava tatil olanağı bulsalar bile yaşamlarını riske atarlar mı? Devletler, bundan sonra, tatile giden yurttaşlarının karşılaşacakları risklere kayıtsız kalabilirler mi? Kızgın kumlann üzerinde meyve kokteyllerini yudumlarken bir dalgaya kapılmak korkusundan insanlar kurtulabilirler mi? ••• Hint Okyanusu'nda 15 kilometre derinde meydana gelen depremden sonra deprem dalgalarının kıyılardayarattığı hasan öğrenmeye çalışırken, Avusturya Televizyonu'ndanduyduğumuzhaberkanımızı donduracak nitelikteydi. Avusturya Gözlem Istasyonu, depremi ve büyüklüğünü saptamış, bu depremin yaratacağı deprem dalgalannın büyüklüğünü de tahmin etmişti. Bu durumu saptayan sadece Avusturya Gözlem Istasyonu da değildi. Pasifik Okyanusu'ndaki Honolulu Uyan Merkezi de depremi saptamıştı. Muhtemelen diğer gözlem istasyonlan da. Kısacası tüm dünya felaketi saptamış, ancak felakete uğrayacaklan uyaramamıştı. Deprem dalgalan depremden 23 saat sonra kıyılara ulaşmıştı. Bu türolaylarda birkaç dakikada bile binlerce hayatın kurtanlabileceği bilinirken, dünya üç saat boyunca gelen ölümü seyretmişti. Küreselleşme süreci sonucunda dünyanın tüm olanaklarından yararlanabilen insanlık nedense dünyanın riskli bölgelerinderisklerinazaltılması konusunda duyarsız kalıyor. Küreselleşme şimdilik çokuluslu şirketlere hizmet veriyor. Yoksul halklann ölümlerini azaltmak onlann işi değil. Ancak dünya, önlenemeyen afetlerin felakete dönüşmesini artık önlemek zorunda. Çünkü afet Hint Okyanusu' nda meydana geliyor ama orada Almanlar da, Ingilizler de, Türkler de ölüyor. Ülkemiz de kendi uyan sistemini hiç vakit geçirmeden daha da geliştirmek zorunda. Eğer her yıl 12 milyon insanı konuk etmek konumundaysak, yaşama da onlann gözüyle bakmak zorundayız. Doğal afetlere karşı risklerin en aza indirildiğini göstermeliyiz. "Bizde olmaz" diyemeyiz. 1609 yılında Fethiye ve Rodos açıklannda olan deniz dibi depremi ile oluşan dev dalgalann 12 bin insanın yaşamına mal olduğunu hatıriamamız yeter. Unutmayalım ki o yıllarda kıyılarda milyonlarca insan kumların üzerinde güneşlenmiyordu. Savaşlann bittiği, felaketlerin seyredilmediği bir dünya dileğiyle, mutlu yıllar. temizel@ cumhuriyet.com.tr • Yeni Türk Lirası na geçiş nedeniyle bu gece herkesin tedbirli olması gerektiğini belirten Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, bir aksama olmaması için bütiin önlemlerin alındığını belirtti. 'Yuvarlama etkisi olacağını düşünmüyoruz' diyen Serdengeçti, faizler ve döviz kurlarının artacağı yolundaki söylentilere de itibar edilmemesi gerektiğini belirtti. len tüm desteği sağlayacaklannı belirtti. Merkez Bankası Başkanı Serdengeçti şu noktalan vurguladı: da etkili olacak. Vatandaşlanmızın, etiketlerde çift fiyat bulunmasına dikkat etmesi çok önemli. Euro'ya geçiş sıfır atma operasyonu değildi. Kaldı ki Euro'ya geçilen yıl olan2002 yılında yıllıkyüzde 2.2 olan Euro bölgesindeki enflasyon oranı 2001 yılındaki yıllık yüzde 2.5'lik enflasyondan düşüktür. Operasyonun, kurlara ve faizlere etkisi olmayacak. Zira gerek faiz oranlannı gerekse döviz kurlannı etkileyen başka faktörlerdir. Bu tür söylentileri asla ciddiye almamalıyız. Ekmegin KDV'si ne olacak Uygulama ile ilgilı çeşitli ömekler veren Serdengeçti, YTL'ye göre küçük fiyatlı kalan ürünlerin KDV'si konusunda ekmeğj örnek vererek şunları söyledi: "Orneğin bir ekmek bayisi, 1 ayda tanesi 030 YTEden 60 bin adet ekmek satü ise (030 x 60.000=) 18.000 YTL geur elde etmiş demektir. Ekmegin KDV oranı yüzde 1 olduğuna göre, bu mükenefîn ödeyeceği KDV = (18.000 x 1) / (1 + 100) formülünden = 178.2178218 YTL olarak hesaplanacak ve vergi dairesine 178J2 YTL olarak beyan edilecek." Yuvartama etkisi olmayacak Yeni Türk Lirasf na (YTL) geçış sürecinde, Türkiye'de kayda değer bir yuvarlama etkisi yaşanacağını düşünmüyoruz. Fiyatlann yuvarlanmamasında, 2005 yılında etiketlerde çift fiyat gösterme zorunluluğu Söylentilere aldırmayın Sıfır atma operasyonlan ekonomik göstergeler üzerinde etkili olan operasyonlar değildır. Enflasyon ve faizler düştükçe çıkarlan bozulan bazılannın 'gizii devaJüasyon, gizii borç konsob'dasyonu' gibi söylentiler çıkarmaya çalıştığı da görüldü. HAZIRLIKLAR TAMAM 6 bin 500 ton para ° dağıtıldı o Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdür Vekili Anmet Büyükkaymaz, önceki gün itibanyla 6 bin 500 ton ağırlığındaki 1 milyar 200 milyon adet madeni paranın Türkiye geneline dağıhmını tamamladıklannı bildirdi. Büyükkaymaz'ın verdiği bilgilere göre bu yıl için hedeflenen 1 milyar 200 milyon adet madeni paranın tamamı basıldı. Madeni paranın dağıtımına ekim ayında başlandı. Öncelik kış koşullan nedeniyle doğu ve güneydoğudaki illere verildi. Fstanbul dışındaki dağıtım 250'ye yakın TIR ile PTT aracılığıyla gerçekleştirildi. Babacan dan öğrencilere YTL dersi Devlet Bakanı Ali Babacan, kendisinin de me/unu olduğu TED Koteji'nde Söyleşi Günleri çerçevesinde öğrencüere YTL hakkında bilgiler verdi ve sorulannı yanıtladı. Babacan, "Bütün dünyaya ilan ediyoruz ki arnk bol sınrfa paramı/ kalmadL Bunun hem psikolojik etkisi var, yani arnk Türkiye normal bir ülkedir" dedL 2005 >> n uyann" diye konuştu. Söylelında çift etiket uygulamasına şinin ardından Babacan'a, geçileceğini hahıîatan BabaTED Vakfi Genel Müdürii Sücan, "Kantinde etiketlerde, iki ha Günel tarafından üzerinde ayn fiyat yaznuyorsa uyann. Babacan 85" yazüı şapka ile Annenize, babamza kardeşleBabacan'ın TED Koİeji'nden rinize, büyükannelerinize, de mezun olduğu gün diptoma tödelerinize bunu anlatın. Hiç çe reninde çekilmiş resmi ve çerkinmeden. utanmadan çift eti çeveletilmiş diploması hediye ket uygulamasına uymayanla edildi (Fotoğraf: AA) 2004'ü 2005'e bağlayan saatlerde banka hizmetlerine kısa süreli ara verilecek Vezneler açık Darphane ve Damga P | Genel Müdürlüğü, madeni para ihtiyacını karşılamaya dönük, 1 Ocak Cumartesi ve 2 Ocak Pazar günü açık olacak. Kurum ve kuruluşlar, ticari işletmeler, marketler veya vatandaşlar, ihtiyaç duyacaklan madeni para taleplerini doğrudan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nden de karşılayabilecekler. Bu amaçla, 1 ve 2 Ocak 2005 tanhlerinde Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü açık tutulacak. ^ o SmO Cebinizde ııakit bıılıııısıııı ANKARA (Cumhuriyet Burosu) Yeni Türk Lirası (YTL) için geri sayım başladı. Yetkililer tüketicileri, banka sistemlerinde bu gece yaşanacak kesintiler için "nakh taşıma" konusunda uyardı. Bazı bankalann sistemlerinde yaşanacak kesinti süresi ve bankalann sürdürdüğü çalışmalar şöyle: Ziraat Bankası: ATM'ler, saat 23:30 ile 00:30 saatleri arasında, 1 saat boyunca kullanıma kapalı olacak. POS makinesi ile işlem yaptıracak kredi kartı müşterileri ise yaklaşık 20 dakika bekleyecek. tş Bankası: Kredi kartı işlemleri, bankamatik kartı işlemleri, anlaşmalı üye işyerinde bulunan POS cihazlan, bankamatik cihazlan, telefon bankacılığı ve internet şubesi uygulamalannda, 31 Aralık 2004 günü saat 23:50 ile 1 Ocak 2005 günü saat 00:10 arasında, 20 dakika civannda bir kesinti öngörüyor. Yapı Kredi: Bankalar Birliği'nın açıklaması çerçevesinde YTL'ye geçişi planlıyor. Buna göre muhtemel kesinti süresi 31 Aralık 2004 akşam saatlerinden itibaren ortalama 4 saat, kredi kartında ortalama 1 saat. 6 SIFIRIN MAÜYETİ 20 MİLYON DOLAR TURKIYE CUMHURIYETİ UZMANLARDAN ÖNERİ: RESMİ 60 V EN I KURUŞ Borsada tatil Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (ÎMKB) dün işlem yapılmadı. Borsada bugün de işlem yapılmayacak. IMKB Hisse Senetleri Piyasası'ndaki 2 günlük ara, takas sürecinde herhangi bir olumsuzluk yaşanmasını önlemek, borsa üyelerinin YTL'ye geçişe yönelik test çalışmalan ile birlikte yıl sonu işlemlerini sağlıklı bir şekilde yürütmelerine imkân tanıyabibnek amacıyla alındı. PTT Genel Müdürlüğü, 1 Ocak 2005 tarihinde tedavüle gjrecek Yeni Türk Lirasf na uygun pullan tanıra. Yeni pullarda ilkrin resimleri, kamusal işlemlerde kullanılan resmi pullarda ise ilk kez kamu kurumlannın resimleri yer alacak. YTL'nin bir banknotunun üretim maliyeti, yaklaşık 4.5 5 sent olarak açıklandı. Merkez Bankası'mn hesaplamasına göre YTL operasyonu yapılmamış olsaydı. Banknot Matbaası'nda yaklaşık 700 milyon adet TL banknot üretilecekti. Operasyon nedeniyle bu yılki üretim yaklaşık 1.1 milyar adet oldu. Bu verilere göre. yaklaşık 400 milyon adet ilave banknot üretilmesinın toplam maliyeti, yaklaşık 20 milyon dolar civannda gerçekleşti. 00.00 ile 00.30 arasında YTL'ye dönüşümü tamamlamayı hedefliyor. Her türlü olasılığa karşı bilgi işlem personelini yılbaşı gecesi sabaha kadar görevde tutacak. Yılbaşında tombala yerine YTL oynayın ANKARA (ANKA) Uzmanlar yılbaşı akşammı evinde geçirecek yurttaşlara tombala yerine, ailecek "YTL'ye uyum oyunu" oynamalannı öneriyor. Yeditepe Ünıversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Psikiyatr Doç. Dr. Arif Verimli, 2005 yılının ilk gününden itibaren ceplerde 6 sıfırdan anndınlmış Yeni Türk Liralan olacağını ammsatarak bu yaşam değişikliğine bir an önce uyum sağlanması gerektiğini vurguladı. Akif Verimli, yazılı bir açıklama yaparak, yılbaşı akşammı evinde geçireceklerin tombala yerine "YTL'ye uyum oyunu" oynamasmı önerdi. Verimli, "Çokzorve kanşık rakamlan Yeni Türk Lirası cinsinden en hızlı şekilde yazan oyunu kazansuı. Ozellikle kuruş hesabında bir hayli zorlanacağuu beklediğim halkımızuı bir gün sonrasuıa ahşması için i>i bir fjrsat olabileceğini düşünüyorum" dedi. Nakliyeciler ilanla çare arıyor İZMİR (Cumhuri>et Ege Bürosu) 25 Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe girecek Karayolu Taşıma Yönetmeliği'ne karşı nakliyeciler, gazete ilanlanyla seslerini duyurmaya çahşacak. Izmir Kamyoncular ve Kamyonetçiler Odası Yönetim Kurulu Başkanı Yıldrnm Kaya, uygulamanın ülke genelinde 400 bin kamyoncuya zarar vereceğini belirterek, "Yönetmeliğin amacı denetimden çok bizim sırtunızdan para kazanmak. Avrupa'nın hiçbir ülkesinde böylesi bir uygulama yok" dedi. Akbank: ATM'ler gece saat 23.57 ile 00.20 arası 23 dakika çalışmayacak. Kredi kartlannda gece 23.58 ile 00.10 arası 12 dakikalık bir kesinti yaşanacak. Vakıfbank: Vakıfbank bu gece VERGİLERİN YÜZDE 200 ARTMASI HEDEFLENtYOR MALİYE YAŞAMINDAN /MUSTAFA PAMUKOĞLU pamukmcâ superonline.com Yeniyılda beyaz eşyadafiyatartacak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Vergi y asalarında değişiklik içeren yasa, sermaye piyasası araçlannın vergılendirilmesinde yeni sistem getiren düzenlemelerle Meclis'ten geçti. Hükümet, fıyatlan cazip hale gelen dayanıklı mallarla ilgili tüketimi sınırlamak ve vergi hedefini tutturmak için, buzdolabı, çamaşır makinesi, DVD çalar gibi ürünlerin vergisini yüzde 200'e yakın oranda arttıracak. Sıcak paranın kalıcı hale gelmesini sağlamak, borsada spekülasyonlan azaltarak istikran özendinnek amacıyla da yatınmcıya vergi kazanımlan öngörüldü. Meclıs'te önceki gece kabul edilen yasayla, dayanıklı tüketim mallanndaki özel tüketim vergisinin yüzde 6.7'den yüzde 25'e kadar arttınlması için Bakanlar Kurulu'na yetki verildi. Hükümetin bu vergi kaleminden 2005'te 885 trilyon lira dolayında gelir beklediği belirtildi. Yasa, menkul kıymetler ile dığer sermaye araçlannın elden çıkanlması konusunda ise yeni bir vergi sistemi getiriyor. Yatınm fonu katılma belgeleri ile yatınm ortakhklannın hisse senetlerinin satışı aşamasında herhangi bir vergileme yapılmayacak. Vergileme, bu fon ve ortaklıklar bünyesinde gerçekleştüilecek. 2 yıldan fazla elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkanlmasından doğan kazançlar vergiye tabi otmayacak. Kurumlann, en az 2 tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerin satışından doğan ve sennayeye eklenmesine karar verilen kazançlan kuramlar ver^isinden muaf olacak. Yeni bir yıla giriyoruz. Bu yıl önemli bir yıl olacak. YTL uygulaması ve AB müzakere hazırtıklan yıla damgasını vuracak. Yeni yılda uygulanacak bazı düzenlemeler yapıldı; hadler YTL'ye uyarlandı. önemli bir vergi tasansı kanunlaşmak üzere. Bugün, bu düzenlemelerin bazılannı size aktaracağız. KDV oranlannda değişiklikler yapıldı 01.01.2005 tarihınden itibaren uygulanmak üzere bazı mal ve hizmetlerde KDV oranlan indirildi. 1Ekmekte KDV oranı Buğday unundan yapılmış kepekli veya kepeksiz ekmeklerde yüzde 1, Bunun dışında her türlü ekmekte yüzde 8, Simit, galeta, poğaçada yüzde 8 Bu değişiklik yapılmadan önce tost, sandviç ve hamburger ekmeği ile katkı maddeli veya yağlı, sütlü ve üzümlü gibi yaygın olarak tüketilmeyen ekmekler dışında her türlü ekmek yüzde 1 oranına tabi idi. Şimdi bu değişti. Sadece buğday unlu ekmekler yüzde 1 oranına tabi kılındı. 2 Su, maden suyu, reçel, pestil, helva, tahin, pekmezde KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'eindi. 3 Taze meyve ve sebzelerin konserveleri, salamuralan, turşulan ve kurutul Yeni Yıla Girerken Yapılan Ban Düzenlemeler Miras hisselerinde evlatlıklar dahil, füruğ ve eşten her birine isabet eden tutann 75.719 YTL'si (füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinin muşlan da yüzde 8 oranına tabi kılındı. rıldı 151.526 YTL.) 4 Kurşunkalem, boya kalemleri, suluArsalann aşın fiyat artışlannı önlemek boya ve pastel boyaları, okul defterteri, üzere tanzim alış ve satışı yapmak, konut, Ivazsız intikallerde 1.748 YTL silgi, cetvel, pergel gönye, iletki, kalemtı sanayi, eğitim, sağlık ve turizm yatınmla Par ve mal üzerine düzenlenen yanşraşta KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e n ve kamu tesisleri için arazi ve arsa te ma ve çekilişlerde 1.748 YTL vergiden isindi. min etme görev ve işlevi olan Arsa Ofisi tisna olacaktır. 5 özel eğitim ve öğretim hizmetleri, tasfiye edildi. Bu görevlerToplu Konut Ida' Tarife değişti. 120.000 YTL için veraresi Başkanlığı'na devredildi. Taşınmaz okul servis hizmetleri, özel yurt hizmetleset yoluyla intikallerde yüzde 1, ivazsız inrinde KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e variıklan Hazine'ye devredildi. Döner ser tikallerde yüzde 10 olarak belirlendi. indi. (öğrenim maliyetinin düşürülmesi he maye işletmesi Karayollan Genel MüdürÖdeme kaydedici cihaz kullananlalüğü'ne devredildi. deflendi.) nn katma değer vergisini nasıl hesap6 Sağlık Bakanlığı'ndan ruhsatlı veya Emlak vergisi 2005 vergi değerleri layacaklan formüle bağlandı ithaline izin verilen beşeri tıbbı ürünlerde tespit edildi Formül şu; (Beyan Edilecek KDV = VerKDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e indi. 2005 yılı bina, arsa ve arazi vergi değer gili BedelxVergi Orant/vergi oranı+100) 7 Tıbbi cihazlar ve bunlann kiralanma leri 2004 yılı değerinin yüzde 5.6 oranınörnek: sı işlemlerinde KDV oranı yüzde 18'den da arttınlması yoluyla bulunacaktır. 2004 Bir ekmek bayisi, 1 ayda tanesi 30 yüzde 8'e düşürüldü. yılında arsa veya arazi alan bir kişi ne yaYkr'den 60 bin adet ekmek sattıysa 178 Anonim şirketlerin hisse senetlerinin pacak? YTL 22 Ykr KDV ödeyecektir. Emlak bildirimini 2004 yılında belediye (KDV=18.000 rabari kıymef en az 1 Yeni Kuruş oldu Türk Tıcaret Kanunu'nda 9.12.2004 ta ye vermiş olmalıdır. Bu arsanın takdir koYTLx1/1+100=178.2178218) Buna nerihinde yapılan değişiklikle hisse senetle misyonunca belirienen değeri hangi yılda den gerek bulundu, 1 ekmekte KDV 0, iki rin nominal değeri YTL'ye geçiş nedeniy belirienmişse o yılı takip eden ikinci yılın ekmekte 1 Ykr çıktığı için bu kayıp ortale 1 Yeni Kuruş oldu. Bu kıymetler en az başından itibaren her yılki ilan edilen ye dan kaldınlmış olmaktadır. Ancak bu dübirer Yeni Kuruş olarak yükseltilebilecek. niden değerieme oranının yansı oranında zenleme birtebliğleyapıldığından YTL Kakümülatif olarak arttınlarak 2005 yılı emAnonim şirketler ana sözleşmelerini bu nunu karşısında tartışmalı bir durum yaduruma 31.12.2009 tarihine kadar intibak lak vergi değeri bulunacaktır. ratmaktadır. Kanun yuvariamalann etkisiettirebilecekler. Veraset ve intikal vergisi istisna tuni gidermek konusunda idareye yetki vermemiştir. ^ Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü kaldı tarlan belirlendi 4