Katalog

SAYFA 14 CUMHURİYET 24ARALIK2004CUMA KULTUR kuftur@ cumhuriyet.com.tr Devlet Opera ve Balesi'nin 55. yılı yann akşam Ankara Opera Sahnesi'nde kutlanıyor 'Yaşasın opera ve bale... YAZI ODASI SELİM İLERİ Kış Geceleri Cihangir'den komşumuz Saraylı Büyükhanım, Istanbul dendi mi, ille çınarlardan, denizden, kubbelerden ve kış gecelerinden söz açardı. Elbette her birinin özellikleri vardı. Çınarlar uluydu. Yaz boyunca bir Boğaziçi kahvesini örterlerdi. Âz ötede mermer çeşme... Sonra hemen deniz. Fakat öyle bir deniz ki, köpük köpük dalgalanıyor, yazın en sıcak, en durgun gününde bile ansızın hırçınlaşıyor. Saraylı Büyükhanım bu denize mavi diyenlere de dudak büker; "Boğaziçi'nin birçokmavisini, birçoklaciverdini, birçokmenekşerengini gördüm!" derdi. Kubbeler, camilerin kubbeleriydi. Istanbul'un silueti onlardansooılurdu... Kış gecelerine gelince, hepsi törensi gecelerdi. Saraylı Büyükhanım, gözlerini kapar, geçmişe dalar, kim bilir kaç yıl öncesinin imparatorluk başkentine geri döner ve anlatırdı: Kış, narla birlikte geliyordu. Nar ayıklandıkça yakut taneleri dökülüşüyordu. Kuçük kâselerde sunulan bu yakut taneleri, artık kış misafîrliklerinin de başladığını haber veriyordu. Daha sonbahardan, kış misafirtikleri için 'ince kiler" hazırlanıyordu. Bu 'ince kiler' sözü pek hoşuma giderdi. Anladığım kadanyla, ince kiler ötekı kilerden farklıydı. İnce kilerde yalnızca konuklara sunulacak yiyecekler, içecekler saklanıyordu. Mesela kuru incir, mesela kuru üzüm, pestil, badem, konuklar geldiğinde patlatılacak mısır, dut, vişne, elma hepsi kurutulmuş, ceviz, fındık, daha neler... Bir de 'tatlılimon' vardı ki, ne otduğunu, sahıden lımon mu olduğunu hıçbir zaman öğrenemedim. Gelgelelim, Saraylı Büyükhanım, "Tatlılimon..." dedikçe ağzım sulanırdı. Hepsinin büyük tepsilere sırayla dizilişı, küçük mumlarla bezenmesi, kış törenlerinin en eğlencelisiydi. Saraylı Büyükhanım, geçen yüzyılın başındakı gecelere geri dönüyor, küçük mumlann ışığıyla gözü kamaşmışçasına, zaten küçülmüş gözlerini büsbütün kısıyordu. Kış gecelerinin mısafirlerine önce kahve ikram ediliyormuş. Her konuğun nasıl, şekerii mi, orta, az şekerii mi, sade mi kahve içtiğini ev sahibi bir kere sorar, sonra artk ezberinde tutarmış. Çünkü ikide bir sormak, misafire saygısızlık, değer vermeyiş anlamına gelirmiş. Söz, söyleşi sürüp giderken kahveden sonra sıra şerbete gelirmiş. Oburcuğun Edebiyat Kıtabı'nda yazdığım gıbi, Saraylı Büyükhanım'ın 'menekşe şerbeti' meşhurdu. Ama demimindi, ahududu şert>etlerini de unutmamak gerekir. Yine kış geceleri için, gül şerbeti, gelıncik şerbeti, menekşeyi de eklersenız, adeta bir buket, bir çiçek demeti... Sonra adını yeni işittığim 'harup' şerbeti. Eski sözlükler 'harvp'u 'hamup 'a yolluyor. Hamupta da karşımıza çıka çıka 'keçıboynuzu' çıkıyor. Bununla birlikte, küçümsemeye yeltendığımiz keçiboynuzu da en az kuşbumu kadar yararlıymış. Keçiboynuzu pekmezi pek çok hastalığın önleyicisi! Harup şerbetinın lezzetini Saraylı Büyükhanım anlata anlata bitiremezdi. Fazla tatlı gelmış olabıltr. O zaman koruk şerbetini tercih edeceksiniz: O daima buruk... Kış gecelennin bir başka gözde içeceği, söylemeye gerek yok, boza. Hele Vefa'ya yakın oturanlar için, boza binnci sırada ikram. Şimdi serpiştirmesinden ödümüz patlıyor ama, 1900'lerin kışlannda kardiz boyu. Kımsenin korktuğu yok. Sobalar yanıyor, kahveler, şerbetler, bozalar içiliyor, meyveler atıştınlıyor ve Istanbul'da kar yağışlı gece, Cenap Şahabettin'in şiiri olup çıkıyor! Saraylı Büyükhanım'ın anlattığı kış geceleri, bilmem neden, bana hep Andersen'in masallannı çağnştınrdı. Keşke kaleme getırse, yazsaydı onlan Saraylı Büyükhanım. Öneriler Dergi / Adam Sanat, Aralık 2004. (özellikle Çehov yazılan. Başar Sabuncu'nun nefis yazısı...) Kültür Servisi 1949 yılında çıkanlan 1309 sayılı özel yasayla kurulan Devlet Opera ve Bale», bu yıl 55. sanat yılını kutluyor. Yann akşam saat 20.00'de Ankara Opera Sahnesi'nde yapılacak kutlama gecesinde, özel olarak hazırlanan' Yaşasn Opera ve Bale' adh gösteri sahnelenecek. Gösteri, Devlet Opera ve Balesi'nde bugüne kadar sahnelenmış ve gelecek dönemlerde sahnelenmesı tasarlanan yerli ve yabancı yapıtların yeni ve farklı bir anlayışla yorumlanan çarpıcı bölümlennden oluşuyor. Puccini, Verdi, Bellini, Dvorak, Strauss, Bernstein, Musorgsky, Loewe, Mozart, Donizetti, Leigh, Çaykovski, Ada ve Tüzün'ün yapıtlarından alınan 19 bölüm iki perdede sunulacak. Sanat yönetmenliğini Gürçil Çetiktaş ın üstlendiği yapıtın orkestra şefi Naci Özgüç. Gecenin konuk sanatçısı ise klasik bale dünyasında bır ekol olarak bilinen Kirov Balesi'nin başdansçısı Uliana Lopatkina • 55. yıl kutlama gecesinde sahnelenecek 'Yaşasın Opera ve Bale' adlı gösteri Puccini, Verdi, Bellini, Dvorak, Strauss, Bernstein, Musorgsky, Loewe, Mozart, Donizetti, Leigh, Çaykovski, Ada ve Tüzün'ün yapıtlanndan alnıan 19 bölümden oluşuyor (solda). Tasarımı 1995 yılında hazırlanan Ankara Kongre ve Kültür Merkezi'nin (Opera, Bale, Tiyatro, Kongre Merkezi) yapımına olanaksızlıklar nedeniyle bugüne kadar başlanamadı (altta). rında ana sahnesi, aynı ölçülerde yan sahneleri ve arka sahnesi bulunan salonun sahne ağzı 18x8,50 m, sahne kulesi yüksekliği 45 m. ve sahne derinliği 20 m. olarak tasarlandı. Yeni Ankara Opera ve Bale Binası bu ölçüleriyle Avrupa'nın en büyük sahnelerinden biri olmaya aday. fik gibi tüm plastik ve fonetik sanat dallannı içinde banndıran, geçmişe ışık tutarken geleceği aydınlatan bu görkemli sanat dalında, sanatçılan ve hazırladığı yapımlarla ülkemizı yurtiçinde ve yurtdışında başanyla temsil ediyor. Avrupa Festivaller Birliği üyesi Aspendos Uluslararası Opera ve Bale Festivali ile Bodrum Kalesi'nde yapılan Bodrum Uluslararası Bale Festivali de uluslararası düzeyde gösterileriyle aynı amaç doğrultusunda üstlerine düşen görevi yerine getirirken, ülkemizin tanıtımına da kültürel bir boyut kazandınyorlar. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü ile dört ilde bulunan müdürlükleri, yurtiçi ve yurtdışı turnelerin yanı sıra Topkapı Sarayı, Dolmabahçe Sarayı, Kız Kulesi, Mardin Kasımiye Medresesi, Side Antık Tıyatrosu gibı tanhi yerlerde de etkinhkler düzenliyor. Başkent Ankara, Opera ve Bale Blnası'nı Istlyor 1995 yılında Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı'nın Ankara Kongre ve Kültür Merkezı (Opera, Bale, Tiyatro, Kongre Merkezi) yapımı için düzenledıği yanşmada birincilik ödülünü kazanan Özgür ve Azize Ecevit'in mimari tasanmının gerçekleştirilmesıne maddı olanaksızlıklar nedemyle bugüne kadar başlanamamasına dikkat çekmek amacıyla kutlamanın teması "DOB Genel Müdürlüğü'nün 55. yılında başkent Ankara, Opera ve Bale Binası'nı istiyor" olarak belirlendi. Hipodrom yakınında, büyük bir yeşil alan içinde yapılması tasarlanan Ankara Kongre ve Aspendos ve Bodrum festivalleri uluslararası düzeyde Atatürk'ün çağdaş uygarhk yolunda başlattığı müzik devrimini sürdürmeyi amaç edinen Devlet Opera ve Balesi, bır yandan opera ve bale gösterileriyle Ankaralıların sanat gereksinımini karşılarken, bir yandan da Ankara'yı aynı zamanda bır kültür başkentı yapmak ıçin çalışıyor. Dans, resım, müzik, tiyatro, ışık, dekor, kostüm, heykel, gra Kültür Merkezı, OperaBale. Tiyatro ve KongreGösteri Merkezı olmak üzere üç bağımsız bölümden oluşacak. OperaBale bölümünde üç balkon ve 1400 kişilık izleyici salonu olacak. 29x24 m. boyutla Ünlü yazar/düşünür ölümünün 100. yılında etkinliklerle anılacak 2005 Sartre yılı olacak BUGÜN FİKRET'İN DOĞUMUNUN 137.YILI Kültür Servisi Fransa, ölümünün 100. yılında Jean Paul Sartre' ı anmaya, anımsamaya hazırlanıyor. LeMonde'un 3 Aralık 2004 tarihli kitap ekinin haberine göre, gelecek yıl Sartre için pek çok etkinlık yapılacak. Fransa Ulusal Kitapbğı (Bibliotheque Nationale) 8 Mart30 Ağustos tarıhleri arasındaTolbiac salonunda, 'Sartre ve Dönemi' adlı bir sergi açacak. Serginin düzenleyicisi MaurioetteBerne. Namık Kemal, Tevfîk Fikret, Atatürk; üç kılıç... AZİZNACtDOĞAN Büyük vatan şairi Namık Kemal21 Aralık 1840ta Tekirdağ'da doğdu. Yine bir aralık gününde, 2 Aralık 1888'desürgünde bulunduğu Sakız Adası'nda öldü. "Vatanın bağnna düşman dayamış hançerini/Yok imiş kurtaracak bahü kara maderini" dizelerini ileride bir genç Harbiyeli, Mustafa Kemal "Vataıun bağnna düşman dayasm hançerini / Bulunur elbet kurtaracak bahü • Atatürk kara maderini!" döneminde Fikret için, bıçimınde coşkuyla "Onu iyi tamyanlar, arkadaşlanna onu iyi tanıyacaklar okuyacaktır. ınzivaya çekilir Fikret. Abdülhamit istibdadının tüm ağırlığıyla Osmanlı toplumuna çöktüğü o çetin dönemde yazdığı "Sb", "TarüVi Kaâun", "Sabah Olursa" gibı şıirleri gizlice elden ele dolaşır. Hürriyetin ılanı sonrasında Âşiyan'ından çıkar. Umutludur. "Rücu"yu, "Ferda"yı yazar. Ama özgürlüğü getirenlerin kısa bir süre sonra Abdülhamit'ı bıle gölgede bırakan bir buyurganhğa yönelmeleri karşısında umudu kınlır. "Doksan Beşe Doğru"yu, "Hâm Cumhuriyet Yağma"yı yazar. KurdaküTun ardından Kurgusal bir fllm Sergiyle birlikte bir katalog yayımlanacak. Fransa ve başka ülkelerde de bırçok toplantı, açık oturum, panel yapılacak. Temmuz ayında Cerisy'de Michel Rybalca ile Mkhd Skard, nisan ayında Harvard'da Susan Sukimaa ekım ayında New York'ta Denis Holler ile Tom Bishop birer toplantı düzenleyecek. Gallimard Yayınevi mart ayında, Pleıade dızısinden 'Sartre'ın Bütün Oyunlan'nı yayımlayacak. Le Monde gazetesi çahşanlanndan MichelContat'nın 'Sartre'uı Tutkusu: Ozgürtüğün Yakalanması' adlı kıtabı da tanmmış bir Jean Paul Sartre 1%4'te Nobel Yazın Ödülü'nii geri çevirmiştL yayınevinden çıkacak. Champion, aralık ayı sona ermeden François Noudelmann ile Gilles Philippeın yönetımınde 'Sartre Sözlüğü'nü basacak. Daha genış kapsamh bır çalışma, MichelAntoineBurnier ile Michel Contat'nın yazdıklan, Jacques Kirsner'ın yapımcısı olduğu 'Sartre, UtkularÇağı' adlı; 1958 ile 1964 arasında Paris, Havana, Moskova arasında geçen, Sartre'la Simone de Beauvoir'ı Cezayır savaşı, Küba devrimi ve KnışçefyıUannda Sovyetler'de bir öğrenci çiftle karşı karşıya getiren, kurgusal bir fılm. France 2 Televizyonu ile daha birçok Avrupa televizyonu için çekilecek fılmin önemli bir bütçesi olacak. Ancak filmin yönetmeni ile Sartre ve Beauvoir'ı oynayacak oyuncular henüz seçilemedi. • Haber Merkezi Edebiyat Koop, geçen günlerde yitirdiğimiz Şükran Kurdakul anısına etkinlik düzenledi. 'Şükran Kurdakul'un Ardmdan' başlıklı panelde usta yazarın edebi, siyasi kişiliği ve yapıtlan tartışılacak. Demirtaş Ceyhun ve Doğan Kıhçkaya'nın konuşmacı olarak katılacaklan panel. bugün saat 19.30'da Edebiyat Koop semıner salonunda yapılacak. R Ü L T Ü R İ Ç İ Z İ K KÂMİL M A S A R A C I Umudu gençlerdeydi Yunus Emre Araştırma Merkezi kuruluyor ESKtŞEHİR (Cumhuriyet) Eskişehir Sanat Derneği Başkanı Şahabettin Tosuner, Yunus Emre Araştırma Merkezi'nin kurulması için çalışmalara başladıklannı söyledi. Tosuner, "1. Eskişehir Yunus Emre Şür Buluşması'yla Yunus Emre' nin tanıülmasına yöneük ulusal düzeyde etkinliklere başladık. Bu buluşmada, Yunus Emre üzerine ciddi çanşmalar ortaya çıkü" dedi. Araştırma Merkezi'nin yanı sıra yapıtiannm yayımı için de çahşmalar yapılacakür" diye konuştu. Yunus Emre'nin tanıtımına yönelik etkinliklerin bundan sonra da süreceğini belirten Eskişehir Sanat Derneği Başkanı Tosuner, yazar Vecihi Timuroğlu'nun "Yunus Emre Üzerine Bir Deneme" adlı kitabının çıkarılmasına katkıda bulunduklannı sözlerine ekledi. Bu zamana kadar Eskişehir'de Yunus Emre adına ciddi adımlann atümadığını vurgulayan Tosuner, şunlan söyledi: "Sanat derneğinin basuğı 'Yunus Emre Üzerine Denemeler', Prof. Dr. Orhan Oğuz'un 1965'te yayımlanmasını sağiadığı 'Yunus Emre Divanı'nıntıpkıbasımıveHalim Baki Kunter'in yazdığı 'Yunus Emre'BilgilerBelgeler' adhkitabından sonra Esldşehir'deyavımlanan en önemti, araştırmaedara kaynakkk edecek khap özelnği tas.ımaktadır." İlginç çakışmalar ödüllü kltap yayımlandı Yunus Emre Araştırma Ödülü'nü alan yazar VecihiTunuroğlu'nun kitap haline getirilen denemesinin Yunus Emre'yi tanımak isteyenlere kaynak olacağım söyleyen Tosuner, "Yunus Emre'yi anma etkmükleri bu zamana kadar ülke genehnde yapılan en kapsamh etküıük oldu. Yunus Emre'yi uluslararası düzkme taşunak için Yunus Emre 24 Aralık 1867'de Tevfik Fikret Istanbul'da dünyaya gelir. Namık Kemal'in "Vatan mahzun, ben mahzun" diye hüzünler içinde dünyadan göçtüğü yıl genç Fikret, Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) birincüıkle bitirir. Hayranı olduğu "Vatan Kasidesi" şairi Namık Kemal'in oğlu Ali Ekrem, en yakın arkadaşlanndandır. Şiirde ustalığını sergileme firsatını bulduğu Serveti Fünun döneminin ardından, 1901'den Ikinci Meşrutiyet'in ilan edileceği 1908 yılına değin bugün benim yapmak 'istediklerimi kavrayacak kimselerdir" diyecek ve her fırsatta övgüyle anacaktır. Işıklar içinde yatsmlar... Artık yalnız gençlerde ve gelecek kuşaklardadır umudu. Onlara oğlu Haluk'un kimliğinde seslenir. Zorbalığa, yobazlığa, her türlü ilkelhğe karşı yiğitçe savaşımla geçen erdemli ömrünü 19 Ağustos 1915'te Âşiyan'ında ve ilginç rastlantıdır ki Namık Kemal'in öldüğü yaştayken tamamlar. Atatürk, Cumhuriyet döneminde Fikret ıçin, "Onu iyi tamyanlar, onu iyi tanıyacaklar bugün benim yapmak istediklerimi kavrayacak kimselerdir'' diyecek ve her firsatta övgüyle anacaktır. Işıklar içinde yatsınlar... ,. n r