Katalog

14ARALIK2004SALI CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur(« cumhuriyet.com.tr 15 • Kültür Servisi Kültür Dostlan Derneği'nin gecesi 16 Aralık Perşembe saat 20.00'de Altunizade Kültür Merkezi'nde yapılacak. Gecede, Sadık Gürbüz'ün konserinin yanı sıra Kültür Dostlan Derneği tamtım filminin gösterimi, Kemal Urgenç'in animasyon gösterisi, MSM Konservatuvan Türk Halk Müziği Bölümü Anadolu Yakası Müzik Topluluğu'nun konseri ve MSM Ritim Grubu'nun gösterisi yer alacak. (0 216 3915410) Modernizmin öncüsü Pessoa NENA ÇALİDİS Portekiz'in 'ulusal hazinesi', ülke edebiyatındaki modernleşmenin kuruculanndan ve dünya şiirindeki en ilginç kişiliklerden biri olan Fernando Antonio Nogueira Pessoa, 47 yıllık ömründe (1888 1935) kendi deyişıyle 'perdeler yerine insanlara bölünmüş bir oyuıT sahneledı. Yetmişten fazla dış kimlikle Portekizce, tngilizce ve Fransızca şiirler, denemeler, öyküler yazdı. Portekizli fotoğraf sanatçısı, küratör ve Portekiz'in başkenti Lizbon'daki Casa Femando Pessoa'nın, admı Alvaro de Campos'un bir şiirinden alan edebiyat dergisi Tabacarianın sanat yönetmeni Joao Francisco Vilhena'nın hazırladıgı serginin amacı, Pessoa'nın 'hayatlar'ının, çevirmeni Richard Zenith'in bir seçme şiirler kitabına verdıği adla 'Fernando Pessoa ve Şürekâsı'nın ördüğü labirentin yollannı aydınlatmak ya da belki 'Pessoa' söz konusu olduğuna göre karartmak... Beş duyuya blrden seslenlş Sergide Pessoa'nın kirtılik belgesı, gözlük ve gözlük kabı gibi kişisel eşyalan, kütüphanesinden çekilmiş, ılgi alanlannı gösteren kitaplann yanı sıra şairin en önemli üç dış kimliği olan Campos, Caeiro ve Reis'e ilişkin görsel malzemeler yer alıyor. Serginin asıl özelliği, küratörünün "ieyişiyle "beş duyuya birden sesleuen", bu yüzden de görenlerin beklenmedik sürprizlerle karşılaşacağı bir sergi olması. Pessoa 30 Kasım 1935'te 47 yaşında öldüğünde '35 Sonnets'(1918), 'English Poems I II', 'English Poems III' (1921) olmak üzere üç tngilizce ve 'Mensagem' (1934) adını taşıyan bir Portekizce kitap bırakmıştı ardında. Yaşamı boyunca kısıtlı bir edebiyat çevresi içinde tanınan şair, ölümünden sonra ailesi tarafından Ternando Pessoa ve Şürekâsı' başlıklı sergi, 8 Ocak'a dek Yapı Kredi Kültür Merkezi'nde görülebilir Kültür Dostları Gecesi r MENSAGEM geçen şair, hak ettiği konumu günümüzde gerçekten buldu mu? Küratör Vilhena bu soruyu şöyle yanıtlıyor: "Pessoa dar bir çevre içinde yaşıyordu, çiinkü kendisini sadece yazıya adamıştı. Sadece şiir değil, politik metinler ve öyküler de yazardı. Kafeste değil, ama küçük bir odada yaşıyordu. Vakrinin tümünü bir şeyler yaratmakla geçiriyordu. 'Mensagem' adlı kitabı yayımlandığında İngiltere ve Fransa'da da tanınıyordu artık. Ancak öldükten sonra insanlar onu daha iyi tanıma nrsatı buldu. Şimdi çok daha iyi ta •Dünya şiirinin en ilginç kişiliklerin, Portekizli Fernando Antonio Nogueira Pessoa, 47 yıllık ömründe kendi deyimiyle 'perdeler yerine insanlara bölünmüş bir oyun' sahneledi. Yetmişten fazla dışkimlikle Portekizce, tngilizce ve Fransızca şiirler, denemeler, öyküler yazdı. Portekizli küratör Joao Francisco Vilhena'nın hazırladıgı sergide şairin 'ruhsal yönünü' Ricardo Reis, gelecekçilik akımını Alvaro de Campos, doğaya aşkını Alberto Caeiro, gerçek kimliğini ise Bernardo Soares temsil ediyor. yönünü' 'Ricardo Reis', gelecekçilik akımını 'Alvaro de Campos', doğaya aşkmı'Alberto Caeiro' ve şairin gerçek kimliğini 'Bernardo Soares' temsil ediyor. Portekiz modemizminin öncülerinden olan Pessoa, Milton, Shelley, Keats, Poe, Byron, VVhitman, Shakespeare, Baudelaire den etkilenmiş ve ilk şiirini 19051908 yıllan arasında Ingılizce yazmıştı. Bu şiiril912'de Portekiz rönesans hareketinin yayın orgam 'A Aguia' dergisinde yayımlandığında, simgesel şiirin ve 'saudosismo'nun (geçmişe özlem) etkisi altındaydı. Aynı yıllarda, düzyazılar (Fausto, Epithalamium, O Marinheiro, Na Floresta do Alheamento. vb), eleştiri ve denemeler de yazdı. 1913'te, gelecekçi harekette yer aldı ve SaCarneiro ile birlikte Portekiz'in öncü edebiyatını başlatarak 'Paulismo' akımını yarattı. 1914'te, her şeyi olabilecek bütün tarzlarda duyumsamak için, kendi içinde banndırdığı farklı yazar kimlikleriyle yazmaya başladı. Pessoa'nın kendi kimliği ve kökteş şairleri aracılığıyla yazdığı şiirler 'Orpheu', 'Portugal Futurista', 'Contemporanea', 'Atena' gibi ancak birkaç sayı çıkabilen dergilerde yayımlandı. 'Yurdum Portekiz dilidir' diyen şair, ölümünden birkaç yıl önce yazdığı, Portekiz tarihinin gizemci ve simgeci bir yorumu olan 'Mensagem' adlı şıiriyle Ulusal Propaganda Sekreterliğı'nin açtığı yanşmada ödül kazandı. Bütün yapıtlan 1942'de yayımlanmaya başlamış ve bugün 26 cilde ulaşmıştır. Başlıcalan şunlar: 'Fernando Pessoa'nın Şiirleri' (1941), 'Alberto Caeiro'nun Şiirleri' (1946), 'Ricardo Reis'in Odları' (1946), 'Estetik ve Edebiyat Kuramı ve Eleştirisi Hakkında Yazılar' (1967), 'Kişinin Kendi Yapıtuu Yorumlaması Üzerine Özel Yazılar' (1966), 'Felsefe Metinleri' (1968), 'Denize Övgü' (1999) ve 'Sırlann Cebiri' (1995). Kültür Servisi 20 yıllık bir tiyatro kumpanyası olan 'Tiyatro Odasf 2000'li yıllarda gişe kaygısı olmadan, Eugene Ionesco'nun 'Krallar da Ölür'; Harold Pinter'ın 'Doğum Günü Partisi'; Shakespeare'in 'Hamlet'; Tom Stoppard'ın 'Rosencranz ile Guildenstern Öldüler' gibi oyunlanm Türkiye'de ilk kez sanatseverlere sunmuşru. Topluluk, uzun bir aradan sonra, yine ülkemizde hiç tanınmayan Amerikalı yazar Ira Lewis'in , 'Çin Kahvesi' (Chinese Coffee) adlı oyunuyla sahnelere geri döndü. Oyun, her salı 20.00'de, Profilo Alışveriş Merkezi'nde sahneleniyor. Al Pacino'nun sinemaya uyarladığı 'Çin Kahvesi'ni dilimize çeviren ve yöneten Can Doğan. Kostüm ve dekor tasanmını Cengiz Cengizev'ın, dramaturgisini Dilek Başak'ın yaptığı oyunda rolleri Şehir Tiyatrosu'ndan Can Başak ve Aziz Sarvan paylaşıyor. Oyun, New York'ta yaşayan iki insanın öyküsünü anlatıyor. Îin Kahvesi' oyunu sahnede nındığını düşünüyorum. Belki Ortadoğu'da değil, ama diğer ülkelerde tanınıyor. Son olarak bir kitabı Israil'de yayımlandı." •Yurdum Portekiz dllldlr' Vilhena onun için daha önce Dublin ve Portekiz'de iki sergi düzenledi. Ama Istanbul'daki sergi onlardan çok farklı. "Kendini 70 değişik karakterle anlatan bir insandan söz ediyoruz" diyen Vilhena, bu sergide Pessoa'yı oluşturan 4 önemli kimliği öne çıkarmayı tercih etmiş. 'Ruhsal Portekiz devletine satılan kendi el yazısından çıkmış yapıtlannın yayımlanmasıyla, ülkesinin önde gelen şairleri arasında yer aldı. Yaşamı dar bir edebiyat çevresınde Dilek Öztekin'in 'Ya Vezirsin Ya Rezil!' adlı kitabı Sistem Yayıncılık'tan çıktı İstanbul Haber Servisi Ressam Muzaffer Akyol'un, "Isıt Yüreğini Pera'da Zemherinin" adlı resim sergısi dün akşam Beyoğlu'ndaki istanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nda açıldı. Birçok sanatçı, siyasetçi ve oyuncunun katıldığı sergiye yoğun katılım oldu. Muhalif yönünü, özünde hiç yitmeyen çocuk naıfliğiyle perçinleyen bir ressam olarak yapıtlannda salt sanatsal niteliği önde tutmak kaydıyla izleyene donuk, mesafeli yaklaşımlar sergilemeyen Muzaffer Akyol, bu sergisinde de şiir tadında, farklı açılar ve duygularda yaşamm, yaşanmışhklann en saf halinden açıyor sanata pencerelerini. Akyol'un sergisi, 9 Ocak'a kadar pazar hariç her gün 10.0019.00 saatleri arasında gezilebilecek. isıt Yüreğini Pera'da Zemherhıin' 'Kithap'ı yutmak... Inat Hikâyeleri Hindistan yolunda GÖNÜL DÖNMEZCOLİN TRtVANANTHAPURAM Güney Hındistan'm Kerala eyaletinde dokuzuncusu gerçekleşecek olan Kerala Uluslararası Film Festivali 10 Aralık akşamı açıldı. Üçüncü Dünya filmlerinin yanşıp diğer ülkelerin de Dünya Sineması bölümünde geniş bir izleyici kitlesiyle buluşacağı festivale bizden de Reis Çelik'in 'İnat Hikâyeleri' filmi katılıyor bu yıl. Yanşan fıhnler arasında Japonya'dan Kenichi Fujiware'nin kuşak farklarını duygulu bir dille perdeye aktaran 'İsa' fıhni ile îsrail'den Eran Riklis'in şimdiye dek birçok festivalde ödül alan 'Suriyeli Gelin' filmi dikkati çekiyor. Dünya Sinemasmdan bölümünde ise Fatih Akın'ın 'Duvara Karşı', Rus Alesander Sokurov'un 'Baba ve Oğuî', Kazakistan'dan Serik Aprimov'un 'Avcı' ve kan'dan Abbas Kiarostami'nin 'Beş'adlı filmleri kapalı gişe oynayacağa benziyor. Ulusal yarışmada... Bu yılki festivalde saygı bölümleri ve retrospektifler önemli yer alıyor. Örneğin Italyan oyuncu Vittorio Gassman, Alman yönetmen Werner Herzog, Fransız etnograf ve belgeselci Jean Reuch, 'In the Mood for Love' gibi Won Karwai fıhnlerinin ardındaki kamera Christopher Doyle, Taiwan sinemasının en önemli isimlennden Tsaş Mingliang ve Meksika Sinemateki ile birlikte tarafımdan hazırlanan Meksika retrospektifı. Eyalette konuşulan Malayali dilinde bir alay Malayalam filmi de ulusal yanşmada. Aynca geniş bir Hint filmleri programı var ki sinemaseverlere son yapıtlan sunmak açısmdan oldukça önemli. Meksikalı yönetmen Paul Leduc'un başkanlık etği seçici kurul üyeleri arasmda Rotterdam Film Festivali eski başkam Simon Fields ve Gine'den ünlü tiyatro ve sinema adamı Mam Keita da var. Sinema kültürünün çok yaygm olduğu Kerala eyaletinin Trivananthapuram kentinde bir hafta sürecek olan festival, 17 Aralık akşamı yerel tiyatro ve dans topluluklarının da katılacağı görkemli bir törenle son bulacak. ECE BAKTIAYA Uzun yıllann bilgi, deneyim ve birikimini kithaplaştırdı Dilek Öztekin. Sistem Yayıncılık'tan çıkan "Ya Vezirsin Ya Rezil!" yurtiçi ve yurtdışında gördüğü eğitimle, oyunculuk, yönetmenlik, dramaturji, eleştirmenlik ve Türkçe diksiyonfonetik konularında uzmanlaşan Öztekin'in ilk kitabı... Dilimizin dünden bugüne değişimı, izlediği yol, dünya dilleri arasındaki yeri, konuşmanın fizyolojisi, doğru konuşmanın kurallan, dil alıştırmalan, sunum hazırlama ve sık düşülen yanlışlar konusunda kapsamlı bir çahşma olan "Ya Vezirsin Ya Rezil!" 15 yıllık bir birikiminürünü... Kitapla birlikte, içinde şiirlerin, bazı öykü ve romanlardan alıntıların yer aldığı bir CD de sunuluyor okuyucuya. Dil bilgisi, kişisel gelişim, yaratıcı okuma ve metüı çözümleme tekniklerinin yer aldığı kitap, aynı zamanda Öztekin'in bir diksiyon kuramını da içeriyor. 7'den 77'ye herkese... Yazar, çalışmasının 'kitap' değil, 'kithap' olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Çiçekleri, ağaçları, her şeyi görmezden geliyoruz. Çünkii artık yaşamımız sadece işe gitmek, eve gelmek, hayatımızı kazanmak üzerine kurulu. Hayattan haz alma duyularımızı yitirmeye başladık. Ben de buna küçük bir gönderme olsun diye çalışmama 'kithap' dedim. Bu hapıyutarsanız bunları da öğrenirsiniz diye..." Bu yıl 8. yılını kutlayan Tiyatro Om'un genel sanat yönetmenliğini de yapan Öztekin, "Türk dili ve diksiyonu üzerine çok önemli araştırmalar ve yayınlar yapmışlar" dediği Suat Taşer, Nüzhet Şanbay, thsan Turgut, Zehra Ipşiroğlu, Ergin Orbey, Ulkü Giray, Doğan Aksan, Enıin Özdemir, 1. Galip Arcan, Muharrem Ergin gibi ustalan incelemiş, kitabını yazmaya girişmeden. Yazarken de didaktik bir üslup kullanmaktan kaçınmış, 7'den 77'ye herkes okuyabilsin diye. "Deneme, söyleşi tadında olsun istedim. Çünkü bu tür kitaplar genellikle ya çok bilimsel olup okuru sıkıyor ya da okura çok tepeden bakıyor. Dolayısıyla okurla özdeşlik kuramıyor. Ben eİeştirdiğira bu yanlışa düşraek istemedim." 'Oha falan' oluyoruz İngilizce, Almanca ya da Fransızca eğitim veren okullarda fonetik ve diksiyon dersleri verilirken kendi dilimize ilişkin böyle bir çalışmanın yapılmadığına dikkat çeken Öztekin'e göre, en önemli eksik, eğitimcilerimizin bu konuda yeterli donanımı olmaması. Kitabının, öğrencilere kaynaklık ederken dili düzgün kullanması gereken satış temsilcisi, avukat, tiyatro oyuncusu gibi meslek insanlanna da yardımcı olmasını umuyor. "Kişiyi vezir eden de, rezil eden de önce niyeti, sonra dili. Nasıl söylediğimiz, söylediğimiz şeyden çok daha önemli. Hiç ulaşamayacağımızı düşündüğümüz bir şeye, doğru sözcükleri ve biçemi seçerek çok rahat ulaşabiliriz." Dil, Türk dili, konuşmada dikkat, din H s M yönetmenden İsral ortakk An • DUBAİ (AFP) Israil ordusuyla fikn çeviren tartışmalı Filistinli yönetmen Hanna Elias, îsrail yerleşmesine ve bölgedeki şiddete bir son vermek ve iki tarafın banş içinde birlikte yaşayabileceğini kanıtlamak istediğini belirtti. Elias, "Israil ordusuyla çalıştığım ilk fihndi. Bu filmi bir Filistinli olarak îsraillilerle birlikte çalışabileceğimizi, sınırlan kaldınp bir ülke olabileceğimizi göstermek için yaptım" dedi. Karmaşık bir Filistin aşk öyküsünü anlatan 'The Olive Harvest' adlı film, ilk Dubai Film Festivali'nde gösterime giren 13 fihn arasında yer almıştı. Filmde Mazen ve Taher adında, aynı kız için savaşan iki kardeş, aynı topraklar için savaşan Filistinli ve Israülileri temsil etmektedir. îsrail ordusuyla çalışmalanndan dolayı eleştirilen Elias, fihnin daha çok sert bir aşk öyküsü olduğunu ve kadmlann yaşamını anlattığını vurgulayarak Kudüs'te bir IsrailFilistin fihn okulu açacağım belirtti. Elias. "Yeni kuşağa odaklanmak istiyorum. Onlar bizim gibi zehirlenmiş değiller" dedi. ilimizin dünden bugüne değişimi, izlediği yol, dünya dilleri arasındaki yeri, konuşmanın fizyolojisi, doğru konuşmanın kurallan, dil alıştırmalan, sunum hazırlama ve sık düşülen yanlışlar konusunda kapsamlı bir çahşma olan " Ya Vezirsin Ya Rezil!" 15 yıllık bir birikimin ürünü... leme gibi konularuı yanında, konuşmannı psikolojik ve sosyolojik yapısını da inceliyor yazar kitapta. Doğru bir sunum yaparken kendi psikolojimiz kadar karşunızdakinin psikolojisini bilmenin de önemli olduğunu gösteriyor. Ona göre, bilinmesi gereken diğer bir nokta ise Türkçenin yazıldığı gibi okunmadığı... "Anlamadığımız şeyler bizim olamaz. Dilimizi anlamıyoruz ki sahip de çıkmıyoruz. Tanısak, sevsek, belki dilimize sahip çıkabileceğiz, onunla gurur duyacak, kullanabileceğiz." Kitabın bir bölümü de doğaçlama, yan doğaçlama ya da hazırlıklı konuşurken yardımcı olabilecek özlü sözlere aynlmış. "Dikkat ederseniz artık toplam 50100 kelimeyle konuşuyoruz. Ve kendimizi anlatamıyor, 'oha falan' oluyoruz. Seyrederken buna gülüyoruz; ama bize. günümüze ayna tutuyor. Bunu engellemek için gerçekten bir hazine olan dilimizi doğru ve iyi kullanmayı öğrenmeliyiz." (www. tiyatroom.com) SİNEMA TARİH BULUSMASI • CINE MAJESTIC 1. SALON'da saat 14.00'te 'OR' (Hazinem), saat 16.30'da 'James'in Kudüs Yolculuğu', saat 19.00'da 'Yasmin', saat 21.30' da 'Uyuyan Çocuk'. • CINE MAJESTIC 2. SALON'da saat 13.30'da 'Gündüz Düşleri Çağı', saat 16. OO'da 'Hep Ateş, Hep Alev', saat 18.30'da 'Tatlı Emma, Sevgili Böbe', saat 21.00'de 'Taşlann İzi'. (0 212 244 97 07) • ALMAN KÜLTÜR MERKEZİ'nde saat 12.00'de 'Yalancı Jacob', saat 14.15'te 'Burası Heartland Değil'. saat 16.30'da 'Kod Adı Kurban Said', saat 18.45'te 'Kahramanlar Efsanesi'.fO 212 249 20 09) • FRANSIZ KÜLTÜR MERKEZİ nde saat 12.00'de 'Bir Köy Partisi', saat 14. 15'te 'Yurttaş King\ saat 16. 30da 'Zaman Çarkı'. saat 18.45'te 'Büyük Manevralar'. (0 212 334 87 40) • • İTALYAN KÜLTÜR MERKEZİ'nde saat 12.00'de 'Seyir Defteri', saat 14. 15'te 'Sarışınlar', saat 16. 30'da 'Akdeniz Hikâyeleri', saat 18.45'te 'Paralel Yolculuklar'. (0 212 293 98 48) BUCÜN • CEMAL REŞİT REY KONSER SALONU'nda 19.30'da İstanbul Otantik Türk Müziği Topluluğu'nun 'Birlikte Söyleyelim Birlikte Dinleyelim' adlı konseri. (0 212 232 98 30) • BİLGİ ÜNİVERSİTESİ DOLAPDERE YERLEŞKESİ'nde 15.00'te 'OUmpo Garajı', 17.00'de 'Merkez Istasyonu' ve 20.00'de 'Işık tnsanlarının Uzun Yürüyüşü'. (444 0 428),