Katalog

11 ARALIK 2004 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi(â cumhuriyet.com.tr ŞÜKRAN SONER 13 İŞÇİMNEVRENİNDEN GSMH artış hızı 3. çeyrekte yüzde 4.79, ilk dokuz aylık dönemde yüzde 9.7 olarak belirlendi Büyümede sürpriz Yıllara Göre Gayri Safi Milli Hasıla Hızı (%) EKONOMİST SELİM SOMÇAĞ TÜKETİM AZALIYOR \/ Devletin nihai tüketim harcamalan yılın üçüncü çeyreğinde de bir önceki 3 aylık dönemde olduğu gibi yine daralarak yüzde 7.1 azaldı. • Üçüncü çeyrekte yüzde 7.9 büyüme bekleyen piyasa soğuk duşla karşılaştı. Cari açık endişesiyle alınan önlemler ve ertelenmiş talebin doygunluğa ulaşması büyüme hızının yavaşlamasına neden oldu. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Piyasanın yüzde 7.9 oranında gerçekleşmesini beklediği büyüme hızı, yılın 3. çeyreğinde beklentilerin altında kalarak yüzde 4.7 olarak gerçekleşti. Dokuz aydaki büyüme hızı yüzde 9.7 olurken tanm, inşaat ve kâr amacı olmayan kuruluşlar yılın 3. çeyreğinde küçülen sektörler oldu. Piyasa çevrelerine göre büyüme hızının yavaşlamasında cari açık endişesiyle özellikle otomotiv sektöründe alınan önlemlerle ertelenmiş talebin doygunluğa ulaşması etkili oldu. DİE, 2004 yılı üçüncü üç aylık dönemiyle yılın ilk 9 ayına ilişkin büyüme rakamlannı açıkladı. Buna göre, yılın 3. çeyreğinde büyümenin ana hatlan şöyle oldu: • Yılın ilk 9 ayında Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH), cari fiyatlarla 306 katrilyon 643 trilyon 411 milyar lira oldu. GSMH'deki 9 aylık artış yüzde 9.7 oldu. Veriler ışığında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'daki (GSYÎH) artışsa yılın 9 ayında yüzde 8.7, üçüncü çeyrekte yüzde 4.5 olarak belirlendi. • • Yılın üçüncü çeyreğinde sektörler itibanyla ithalat vergisinde yüzde 20, sanayide yüzde 6.6, ticarette yüzde 7.1, ulaştırmahaberleşmede de yüzde 3.8 büyüme yaşandı. Imalat sanayii de üçüncü çeyrekte yüzde 7; dokuz ayda ise yüzde 11.4 büyüdü. • Temmuzeylül döneminde serbest meslek ve hizmetler yüzde 3.8, mali kuruluşlarla konut sahipliği yüz 4.7'nin3.6'sıstok 17 reel büyüme İnşaat ve tanmda daralma Büyüme Hızlan (yüzde) B Sektörler mi \ HC , l.çyrk ll.çyrk 3.4 14.9 0.2 19.1 10.7 1.2 1.4 12.4 1.0 0.8 335 134 14.4 lll.çyrk 1.6 6.6 1.0 7.1 3.8 1.3 1.3 3.8 1.1 0.7 20.0 4£ 4.7 m 9ay 1.2 10.5 0.4 13.3 6.1 1.0 1.6 7.7 1.2 0.3 28.4 8.7 9.7 7.5 10.3 2.9 16.3 Ticaret ,&*"? Ulaştırma ve Haberteşme 4.3 Mali Kuruluşlar 0.6 Konut Sahipliğı 1.9 Serbest Meslek ve Hız. 8.6 Devtet Hizmetleri 1.4 Kar Amacı Olmayan Kur. 0.9 İthalat Vergisi &0> , 33.8 Tanm Sanayi İnşaat f * l rJfâHts ^EgZ^ Gayri Safi Yuröçl H Gayri Safi MİIN H ^ ^ f 10.1 ^ 5; 12^4 • Gayri safi sabit sermaye oluşumunda bir başka deyişle yatınmlarda 3. üç aylık dönemde yüzde 23.5; yılın ilk 9 ayında ise yüzde 41.1 artış oldu. Özel sektördeki gayri safi sabit sermaye oluşumu yılın ilk 9 ayında yüzde 55.7, 3. çeyrekte de yüzde 44.5 oldu. de 1.3, devlet hizmetleri de yüzde 1.1 büyüdü. • Yılın 3. çeyreğinde tanm yüzde 1.6, inşaat yüzde 1, kâr amacı olmayan kuruluşlar da yüzde 0.7 küçüldü. «/ Harcama gruplanna göre gelişme hızlanna bakıldığında, sabit fiyatlarla özel nihai tüketim harcamalannda, bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6.7, yılın 9 ayında ise yüzde 10.8 artış kaydedildi. Bu yılın ikinci çeyreğinde özel tüketim harcamalannın yüzde 16.4 oranında arttığı göz önüne alındığında, üçüncü çeyrekte özel nihai tüketim harcamalannın hız kestiği görülüyor. • Yılın ilk 9 ayında özel tüketim harcamalan, cari fiyatlarla 210.3 katrilyon liraya çıktı. Bunun alt dallannda, gıdaiçki için 70.7 katrilyon, dayanıklı tüketim ıçınse 31.2 katrilyon lira harcandı. Haziran 2003'te yayımladığı ki artış temposu da % 24'e düş"Ekonomi 2OO2'de Büyüdü mü" müş. Geçen dönem yatınmlar tabaşlıklı makale ile milli gelir ra rihi zirve olan 2000 yılı seviyesikamlan üzerinde dikkate değer bir ne ulaşmıştı, 3. dönemde bu sevitartışma başlatan Ekonomist Se yenin % 14 altına düşmüş. Döviz lim Somçağ, DtE'nın açıkladığı kurunu düşük tutmak ve tüketici 3. çeyrek büyüme artışındaki 3.6 kredislerıni arttırmak suretiyle orpuarunın yine stoklardan kaynak taya çıkan büyümenin geçici olalandığını, bu durumda reel büyü cağını söylemiştik. Bu furya sona menin yüzde 1 'de kaldığını ileri eriyor. sürdü. Somçağ, 2002'deki yüzde 5) Sürekli büyüyen dış ticaret 7.7'lik büyümenin sadece açığından dolayı net 0.7'sinin gerçek anlamda büdış ticaretin milli geyümeden kaynaklandığını, 7 lire yaptığı eksi katpuanınuı ise stok artışı görünkı artmaya devam düğünü hesaplamış, aynı şeediyor. 2003'ün 3. kilde 2003 "te açıklanan yüzdöneminde bu negade 5.8'lik büyümenin de reel nfkatkıO.9puandı; anlamda 2.7 olduğunu belirtbu yılın 3. döneminmişti. Somçağ, son verileri de negatif katkı 2.8 şöyle değerlendirdi: puana yükselmiş. 1)3. çeyrekte GSMH büDış dünyaya giderek yüme hızı yüzde 4.5 ile ilk iki artan ölçekte katma dönemin (1. Dönem 12.4, Selinı Somçağ. değer transfer etme2.dönem 14.4) çok altında. ye devam ediyoruz. 6) Ekonomik sağduyuya aykın 2) Tüketim harcamalan hâlâ arolarak DlE'nin 9 dönemdir üst üstıyor, fakat artış hızı düşmüş. Bu te arttığını söylediği stoklar bu dötalebin artık doyuma ulaşmaya nemde de artmış görünüyor. Hem başladığını görüyoruz. Bu da itde milli gelirin yüzde 3.6'sı gibi halatın frenlenmesi bakımından yüksek bir oranda. Tüketimin ve sınırlı ölçüde olumlu etki yapayatırunlann bir önceki döneme göcaktır. re ciddi boyutta tökezlediği bir or3) Kamunun faiz dışı harcamatamda stoklann artması hiç muhlannda yüzde 7.1 gibi büyük bir temel değil. Bana göre hayali olgerileme var. Bu, IMF'nin bütçe ması çok muhtemel olan bu stok kaynaklannı faiz ödemelerine yönartışını milli gelirden düşersek bu lendirme politikasının vahim sodönemin büyüme hızı % 1 'e genucu. 4) Sabit sermaye yatınmlannda riliyor. STFA'NIN KURUCUSU OPEC'in, arzı günde 1 milyon varil düşüreceğini açıklamasıyla fiyat 43 dolara çıktı Akkaya son yolculuğuna uğurlandı tstanbul Haber Servisi tstanbul'da yaşamını yitiren STFA Grubu'nun ıki kurucusundan biri olan inşaat yüksek mühendisi Feyzi Akkaya (97) törenle toprağa verildi. Akkaya için ilk tören. STFA Grup Merkezi'nde yapıldı. İ ^ f r ^ B Törende konuşan STFA Hol\ • •* lw ^n^ ' c r a Kurulu Başkanı Ü^ >•'' ker Keremoğlu ve Yönetim Kurulu üyesi HaGt Ek, STFA'nın büyük bir insanını, ağabeyini ve reisini, Türkiye'nin yetiştirdiği en büyük mühendislerinden birini kaybettiğini vurguladı. Akkaya'nın cenazesi Alemdağ Mezarlığı'ndaki aile kabristanına defhedildi. Petrol yeniden kanatlandı • OPEC'in petrol bakanlan, dün Kahire'de yaptıklan toplantıda kota fazlası üretime son verme karan aldı. LONDRA/KAHtRE(AA)Petrol Ihraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) günde 1 milyon varile varan "kota fazlası üretime son verme" karan, uluslararası piyasalarda petrol fiyatlannı yükseltti. ABD hafif petrolünün varil fiyatı, karann açıklanmasıyla 47 sent artışla 43 dolara. Brent petrolünün varili de 50 sent artışla 40.17 dolara çıktı. OPEC' in petrol bakanlan, dün Kahire'de yaptıklan toplantıda kota fazlası üretime son verme karan aldı. OPEC, yıl ortalanndan itibaren rekor yükselişler gösteren petrol fiyatlannı denetim altına almak için ağustos ayından beri, kabul edılen 27 milyon varillik resmı günlük üretim kotasınm yaklaşık 1 milyon varil üzerinde üretim yapıyordu. Son kararla, tüketici ülkelerin kota fazlası üretimin sürmesi yolundaki istekleri, ekim aymda 55 dolan aşan petrolün varil fiyahmn son haftalarda 13 dolara varan bir gerileme göstermesinden rahatsız olan OPEC üyelerince kabul görmedi. Sektör kaynaklan. ocak ayı petrol siparişleri alınmış bulunduğundan. kota fazlası üretime son verme karannın uygulamaya hemen değil, ancak 40 günlük bir süre zarfinda konulabileceğini beUrtiyorlar. OPEC petrol bakanlan, karan yeniden gözden geçirmek için 30 Ocak'ta yeniden toplanmayı da kararlaştırdı. Ote yandan Uluslararası Enerji Ajansı, 2004'te son 28 yılın en yüksek talep artışı kaydedildiğini belirtirken Çin'in tüketimini yavaşlatmasıyla gelecek yıl durumun tekrar normale döneceğini açıkladı. 550 MİLYON DOLAR Insan Haklan Evrensel Beyannamesi'nin onaylanmasının dün 56. yıldönümüydü ya.. insan haklan örgütlenmelerinden durum değerlendirmesi niteliğinde çeşitli açıklamalar geldi. Elbette dünyanın her yerinde olduğu üzere haftaya yayılmış etkinliklerle, ülkemizde de insan haklanna yönelik öncelikli soaınlar masaya yatınlıyor... Bizde insan haklan eksenli sivil örgütlenmeler 1980 sonrası önem kazandı. 12 Eylül, Türkiye'de demokrasiye darbe vurup insan haklan ihlallerinde yaşanan ağır boyut, dünya sivil örgütlenmelerinin öncelikli gündemine Türkiye'yi taşıyınca, kaçınılmaz olarak duyarlılık arttı. Doğrusunu itiraf edeceksek cezaevlerindeki sol ağırlıklı onbinlerın, işkence dahil, insan haklan mağdurunun yakınları ilk ortaya çıktılar. Duyarlılıkta, hak ararnaya yönelik cesaretli, onurlu çıkışta, kadınlar, cezaevleri analan, eşleri, kız kardeşleri, aydın kamuoyunun duyarsızlığını kırmada öncülük yaptılar. Zoriana zoriana evrensel insan haklan kavramlan üzerine düşünmeye, "kendimiz için, bize de bir gün gerekeceği" sloganı ile kendimizden olmayanlann da insan haklannı savunmanın insan olmanın gereği olduğunu öğrenmeye çalıştık. İnsan haklan eksenli ilk sivil toplum örgütlenmelerinin gündemi kaçınılmaz olarak cpok genel, cezaevleri, yargısız infazlar, işkenceler öncelikliydi. Yine de dünyadakilerin benzeri sivil toplum örgütlenmeleri arttıkça, yayalann kaldınmda yürüme hakkına kadar uzanan, korunması gerekli tüm kesimleri kapsayan hak kavramlan üzerinde düşünmeye başlar gibiydik. Hele kadın haklan örgütlülüğünde, sorunlannı gündeme getirmede, Türkiye koşullarına göre gerçekten anlamlı yol bile aldık. Yeni açılımlarla, biraz da AB'ye uyum zoriamalanyla sivil örgütlenmeleri, yasal düzenlemeler izledi. Umutlu bir gidişten, gelişmeden söz edilebilirdi. Türkiye sivil toplum örgütlülüklerinde ne yazık ki zaman dilimi içinde, insan hakkı algılamalan, "kendinden olmayanlar için de eş standartlarla gelişecek yerde, kendi için öncelikli, torpilli, hatta hak kavramının özgürleşmeden çok ayrımcılık olarak algılanması, kullanılması.." anlamlannda da gelişti. Siyasi kimliğin, kavramlann kapısından içeıiye giremeyeceği sivil insan haklan örgütlülüklerinin Türkiye'deki benzerierinde, siyasi yelpaze gibi aynşmış bir yerine birçok sivil insan hakkı örgütünün kurulması gibi çarpık durumlar da ortaya çıktı. Her şeye karşın 1980'li yıllardan günümüze kimi yamuk algılama, gelişmelere karşın insan haklan algılamasında ve sivil toplum örgütlenmesinde önemli yol aldığımızı söyleyebiliriz. ••• İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi'nin kabulünün 56. yıldönümünü karabasan yapan gelişmeler, bizim iç sorunlanmız ağırlıklı değil. Dünya ölçeğinde küreselleşme, tek ideoloji olarak pompalanan yeni dünya sömürü düzeni çarklarının işleyişinden kaynaklanan birkarabasanla karşı karşıyayız. Bilimsel teknolojik devrim çağında, bu yüzyılda insan haklan ihlallerinde bu boyutlarda bir vahşetin, dünya ölçeğinde yaşanabileceğini bir yirmi yıl önce söyleseler asla inanmayabilirdik. Zengin kuzey, ABD jandarmalığında emperyalist silahlı güçler desteğinde, kuralsız düzenin kuralsız savaşlan gündemde. Insanlığı uyutmak üzere uygariık, demokrasi, zenginlik ihracından söz ediliyor; adına "kültürler, dinler savaşlan" falan deniliyor. Zengin kuzeyin medyatikgücü ile yaptığı kocaman yalan propaganda. 1980'ler sonrası insan haklannın katledilmesinde çok hızlı bir süreç yaşandı. Evrensel ölçeklerde sadece zengin kuzeyin, daha doğrusu dünya tekellerinin çıkarlannın örgütleri belirleyici olurken insan için ekonomi ile paralel, insan haklannı kollayan örgütlenmelerin evrensel etkinliği eriyip gitti. Dünya savaşlannın ardından evrensel denetim ağında insanlardan yana belirleyici olması gereken BM'nin ağıriığı, tarafsızlığı yerierde sürünüyor. Evrensel ağırlığı olan insan haklan, savaş suçlan denetiminin vartığından bile söz edemiyoruz. Milyonlarca insan doğrudan açlıktan ölürken işsizlere, eğitim, sağlık haklanndan yararianamayanlara her yıl yeni milyonlar eklenirken insanlık seyrediyor. Yetmiyor emperyal çıkarlar adına, her tür savaş suçunun işlendiği emperyal işgaller, savaşlar yaşanıyor. En ileri donanımlı emperyalist silahlı güçlerin karşısına, giderek artan ilkellik, vahşette terörie çıkılıyor. Yoksul güneyin çaresizleri, düzen dışına, insan haklan yaşam alanlarının dışına atıldıkça, giderek daha fazla terörün kucağına düşüyor, ırk ve din aynmcılığının en uç noktalanndafanatizme, ilkelliğe itiliyoriar... Insanlığın, evrensel insan haklan değerien uzerinden evrensel örgütlenme ve kucaklaşmaya, herzamankinden, dünden bugüne daha çok gereksinimi var... soner ' cumhuriyet.com.tr Bir Yıldönümü Âkbank'a yüksek tutarlı kredi tSTANBUL (AA) Akbank uluslararası piyasalardan 550 milyon dolarlık sendıkasyon kredisi aldı. Kredisinin sözleşmesi, 25 ülkeden 57 bankanın katılunıyla Londra'da imzalandı. Bankanın genel müdürü Zafer Kurtul krediye ilişkin düzenlediği basuı toplanhsında, kredinin tamamının ıhracatçı firmaların desteklenmesi amacıyla kullanılacağını bildirdi. Türkiye ekonomisinde yaşanan olumlu gelişmelerin yurtdışı piyasalar tarafindan takdir ve ilgiyle izlendiğini belirten Kurtul, son sendikasyon kredisini komisyon ücretleri dahıl lıbor artı yüzde 1.20 ile aldıklanm, kredinin maliyetinde geçen yıla göre toplam 55 baz puan düşüş sağlandığını söyledi. TMSF tarafindan düzenlenen ihalede Frequency adb lüks yaö bir tngiliz şirketi saön almdL Uzan'ın yatına 32 trilyon lira Ekonomi Servisi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) Uzan Grubu borçlan nedeniyle haczettiği lüks yatlar arasında yer alan Frequency, 32 trilyon liraya avukat Yağız AB Dağh tarafindan îngiüz bir şirket için satın alındı. TMSF'nin Esentepe'deki merkezinde gerçekleştinlen ihalede, toplam muhammen bedelleri 75 trilyon 90 milyar lira olan 2 yat, 1 yelkenli tekne, 1 katamaran yelkenli yat, 1 motor yat ve 1 sürat motoru satışa çıkanldı. Frequency'i alan Dağlı daha önce Uzanlar'ın şarap ve Sikorsky helikopterini müşterileri adnıa satın almıştı. Üıalede Sunseeker marka 15.28 metrelik T m Yours" adlı motor yat da Ipekcan Otomotiv adnıa 175 milyar liraya satıldı. ihalede diğer yat ve motorlar için teminat yatırılmaması nedeniyle açık arttırma yapılmadı. Bu arada, ihale başlamadan önce salona giren ve teknelerin bağlı bulunduğu şirketin avukatı olduklannı bildiren birkaç kişi gözlemci olarak geldiklerini söylediler. Içlerinden biri de noterden geldiğini ve ihalenin yapılıp yapılmayacağını tespit için burada bulunduğunu belirtti. Bu kişiler TMSF yetkilileri tarafindan salondan çıkartıldılar. Fethi Çalık, satılamayan yat ve motorlann pazartesi günü ikinci kez açık arttmnaya çıkanlacağını, o da olmazsa pazarlık usulüyle satışının yapılacağını bildirdi. bzet Baysal'ın anısına pul • Bolulu hayırsever işadamı Izzet Baysal'ın anısına, 2005 yılında PTT tarafindan 500 bin adet hatıra pulu bastmlacak. Izzet Baysal Vakfi Eğitim Koordinatörü Mustafa Yaman, Bolu Valiliğiüniversite ve sivil toplum örgütlerinin ortaklaşa yapacaklan projelerle Bolu'ya hayat veren Izzet Baysal'ın tüm dünyaya tanıtılacağını söyledi. Yaman, "Bolu'da yaptığı, 150 trilyon lirayı aşan yardımlanyla çok sayıda eğitim kurumunun ve sağlık kuruluşunun yapımına öncülük eden Izzet Baysal'ın Türk ve dünya kamuoyuna tanıtıknası için önümüzdeki yıl çeşitli etkinlikler yapılacak" dedi. Izzet Baysal için her yıl 11 Mayıs'ta başlayan "Izzet Baysal'a Şükran Günleri" etkinliklerinin devam edeceğini de belirten Yaman, 500 bin adet hatıra pulu bashnlacağını dile getirdi. Atasay Diyarbahr 'da MKavaldıdere 75 yaşında Atasay Kuyumcuhık Diyarfoakır'da şube acn. Açıhsta, sokak defılesi yapan ünlü manken Nefıse Karatay ve f Ebru Destan'ı görmek isteven baa vatandaşlar elektrik direklerine tınnandılar. Atasay Kuyumculuk'un Diyarbakır şubesinin açılışına kanlan ünlü mankenler Nefıse Karatay ve Ebru Destan'ın sokakta yapnklan defileyi, kadınlardan çok erkekkr izledi. Fllerindeki kameralı telefonlaria mankenlerüı fotograflannı çeken Diy arbakırlı gençler, mankenlere olan hayranhklannı girJeyemezken bir vatandaş ise mankenleri tamyamadL Ünlü mankenler sokak defilesinin ardından altmlan takarak gazetecilerin sorulanm yanıtladılar. Bölgede genç kızlann evlenmeleri önündeki âdederi ve zorluklan öğrenen mankenler şaşkınhklannı gizleyemediler. Türkiye'nin en eski ve ilk özel şarap üreticisi Kavakbdere Şaraplan, 75. yıhnı önceki gece Çırağan Sarayı'nda düzenlediği uTadım Gecesi" ile kutladı. Şarapseverierin ve sektör profesyonellerinin yoğun ilgi gösterdiği gecede, Kavakhdere'nin 75. yılında ürettiği şarap çeşitleruıden secilen 22 değişik şarap tadıku. Kannmcılann şaraplan beğeniyle ictilderi göziendi Gecede şirket yetkilileri, Turkrye'nin en eski ve ilk özel şarabı olan "kavakhdere" markasınm 75 yüdır yüksek kalitesi ve lezzetiyle ayakta durduğunu beijrttiler. Yetkililer, araşarmageliştirme çabşmalanna ağırhk vererek yeni ürünleri şarapseverierin beğenisine sunmaya devam edeceklerini ifade etriler. Ruslcrn nasıl bilirsiniz? Turkije'de gerçekleşürilen Ruslar ve Rusya'ya ilişkin bir arasürmaya göre, "Rusya" denildiğinde yüzde 33.6'hk kesimin aklına ilk olarak hayat kadınlan geüyor. RusTürk Araşhrmalan Merkezi (RUTAM) tarafindan yaptınlan Ruslan nasıl bilirsiniz?*' konulu araşürmanın sonuçlan. RUTAM Başkanı Hakan Aksay'uı düzenlediği basuı toplantısıyla kamuoyuna açıkİandı. Araşnrma, 16 Ağustos18 Kasun 20Ö4 tarihleri arasında İstanbul, Adana, Antalya, Ankara, İzmir, Trabzon ve Samsun'da 1626 kişiyle yapddL KIII>it