Katalog

29 EKİM 2004 CUMA CUMHURtYET SAYFA Ü J J\A_Jİ ı U I T J L J . ekonomi(§ cumhuriyet.com.tr 13 Türkiye, Dünya Ticaret Örgütü'ne başvurarak kotalann 2008'e kadar uzatılmasını istedi "Çiıı tehdidi'ne karşı atak hftafaü otomobf ve tenzinsüpüktedi • ANKARA (ANKA) - Türkiye'nin bu yüın ilk dokuz aylık döneminde yüzde 100'den fazla artarak 10 milyar dolan aşan tüketim malı ithalatuu, otomobil ve benzin ithalatındaki hızlı artışlar patlattı. Türkiye, dokuz ayda benzin ithalatına 1.6 milyar dolarla TÜPRAŞ'ın özelleştirme bedelinden daha fazla para ödedi. Devlet Istatîstik Enstitüsü'nün verilerine göre Türkiye bu yıl ocak-eylül döneminde bınek otomobiJ ithalaü için toplam 3 milyar 143 milyon dolar ödedi. Geçen yılın aynı döneminde Tûridye 1 milyar 179.6 milyon dolariık otomobil ithal etmişti. Protestokı seneflerde pekorarüf • ANKARA (ANKA) - Yıluı ilk dokuz ayında toplam tutan 1 katrilyon lirayı aşan 412 bin senet protesto edildi. Merkez Bankasfnın verilerine göre, ocak-eylül döneminde protesto edılen senetlerin sayısı 411 bin 782 oldu. Bu senetlerin toplam tutan ise 1 katrilyon 60.5 trilyon lira olarak gerçekleşti. Geçen yılın eşdöneminde 595.8 triJyon lira tutannda 320 bin 293 senet protesto edilmişti. Tüketicikrediye doymuyor ,' • ANKARA (AA)-Mevduat | bankalannın verdiği tüketici kredilerinin toplamı, bir haftada yaklaşık 69.3 trilyon lira artarak 22 Ekim iubanyla 12 katrilyon 210.6 trilyon liraya çıktı. Mevduat bankalanndan TL cinsinden kullanılan kredilerin dağdınuna bakıldıgında, 2 katrilyon 416.9 trilyon lirası konut. 4 katrilyon 172.4 trilyon lirası otomobil, 5 katrilyon 621.2 trilyon lirası da diger kalemlerden oluşuyor. Bankalann kullandırdığı kredi kartlannın tutan 15 Ekim'de 11 katrilyon 247.2 trilyon lira iken 22 Ekim'de 10 katrilyon 763.4 trilyon liraya indi. • Çin"in tekstil ve hazır giyımde savaş ilan ettığini beiirten Ajnerikan Tekstil Üreticilen Enstıtüsü Başkanı Johnson. 'İstanbul Deklarasyonu ile global cephe oluşturmasaydık, Çin 2005 'te hepimızı silip süpürecekti" dedi. Ekonomi Servisi - istanbul Hazır- giyim ve Konfeksiyon Üıracatçılan Birliğı (İHKİB) Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, Türkiye'nin, Dünya Ti- caret Orgütü'ne (DTÖ) resmen baş- vurarak kotalann 2008"e kadar uza- tılmasını öngören îstanbul Dekla- rasyonu doğrultusunda önlem alın- masını talep ettığım açıkladı. Amenkan Tekstil Üreticileri Ens- titüsü (NCTO) Başkanı Cass John- son ve Amerikan Üreticilen Ticari Eylem Koalısyonu (AMTAC) Baş- kanı Augustine D. Tantillo ile ortak bir basın toplantısı düzenleyen Orakçıoğlu. dünyapazarlannda Çin tehdidine karşı, şubat ayında Ame- TEKSTİL SEKTÖRÜ YAŞLANIYOR YUSUFOZKAN Orakçıoğlu. İstanbul deklerasyonu 52 ortaklı bir güç haline geldi" dedi. rikalı tekstil ve hazır giyimcilerle ortak yayımladıklan istanbul Dek- larasyonu'nun 4 kıtadan 52 ortaklı bir koalısyon gücü haline geldiğini söyledi. Akdeniz havzası ülkelerinin önemlı tekstil ve hazır giyim birlik- lerinin Çin'e karşı birleştiğini ve ABD gibi bir tavır ortaya koyacağı- nı bildiren Orakçıoğlu, "Büyük bir risk alündayız ve bu riski eUerimiz bağb göğüsleyenıezdik. 2008 olurya da obnaz, ama firtmanın yıkımını azaltacak önlemleri almayı başar- chk" dıye konuştu. Çin'in tekstil ve hazırgiyımde sa- vaş ilan ettiğım belirten Johnson ıse •'İstanbul Deklarasyonu ile global cepheoluşturmasaydık, Çin, 2005'te hepimia silip süpürecektT dedi. Nepal, Bangladeş, Sn Lanka'nın da aralannda olduğu yedi ülke, da- ha önce DTÖ'ye önlem alınması is- temıyle başvurmuştu. ÇEŞME -10. Uluslararası Izmir Tekstil ve Hazır Gıyim Sempozyumu Çeşme'de başladı. Sempozyuma katılan Sanko Holding Yönetim Kunılu Başkaru Abdülkadir Konukoğhı, Çin ile rekabet edebılmek için, enerji konusunda sektöre destek sağlanması gerektığıni kaydetti Konukoğlu. "Çin var diye makrne almayahm, \atınnı yapmayalmı nu? Ancak Türk tekstiü kocamaya başladı. Çin'de yeni tesisler kuruluyor. Bunun altında kaimamak için biz de yeni yatmmlara devam etnjefiyiz" dedı 1250 katılımcıyla açılan sempozyumda konuşan Ege Üniversıtesı Mühendıslik Fakıiltesı Dekanı Mustafa Türksever de "Tek başına. istihdamın yüzde 10'unu. GSMH'nin yüzde 12 sini oiuşturan tekstile sahip çıkmak bir önem taşınıaktadır" dedi Dünvanın en büyükşirketini oluşturmava hazırlanan Mittal, özelleştirmeyle ilgileniyor ERDEMİR'e Hintli talip 1.5 milyon Uşiuçtu • ANKARA (ANKA) - Özel havayolu şirketlerinin taşıdığj yolcu sayısı 1.5 milyona yaklaştı. Ozel havayolu şirketlerine iç hatlarda uçuş yapabılme izni veren uygulama ilk yılını doldurdu. Bu dönemde üç havayolu şirketinin gerçekleştirdiği uçuş sayısı 7 bin 589, taşıdığı yolcu sayısı da 1 milyon 484 bin 220'ye ulaşü. Uçuşlann yüzde 97.2 sini, taşınan yolcunun da yüzde 78.8'ini Onur Havayollan gerçeldeştirdi. Ardından sırayla 172 bin 851 yolcujda FLY Havayollan, 141 bin 323 yolcuyla Atlas Havayollan geliyor. Petrol Filipinlilerin mutfağmı yaktıYiiksek petrol fiyattaruıa bağlı olarak >apıian zamlan protesto eden FUipinliler dün yine alanlardaydı. Kadjjı protestocularuı çoğunlukta olduğu eylemde. göstericiler Manila kentinde en büyük caddede vere yatarak trafiği felce uğratü. Temel gıda maddelerİDe vapılan zamlan protesto eden FUipinliler. hükümetin özeilikle pirinç ve şeker gibi ürünlerin fıyadannı doodurması çağnsında bulundu. Başbakan Gloria .Macapagal Arroyo'ya seslenetı ej-femciter, hükümeti gerekli adımlann adlmaması durumunda eylemJeri ya>gınlaştırmakia tehdit etti Öte yandan ABD'de önceki gün açıklanan rafineri ürün stoklannda beklentilerin üzerinde arnş kaydedilmesiyle uJuslararası borsalania petrol fh atiannda baştayan gerileme dün de siirdii. Hafta başında 55.67 dolara kadar çıkan ABD hafif petrolünün varilfiyaü5132 dolara indL (Fotoğraf: AP) • The Wall Street Journal'de yer alan habere göre, LNM Group Başkanı Mittal, çelik sektöründeki faaliyetlerini genişletmek üzere yatınmlan arttıracaklannı söyledi. Ekonomi Senisi - ABD'lı çelık firması In- ternational Steel Com- pany'yi satın alarak dünyannı en büyük çelik şirketini oluşturmaya hazırlanan Ingilterenin en zengin yatırımcıla- rından Hintli Laksmi Mittal, Ereğli Demir Çe- lik (ERDEMİR) özel- leştirmesıyle ilgilendi- ğini açıkladı. The Wall Street Jour- nal'de yer alan habere göre, LNM Group Baş- kanı Mittal, çelik sektö- ründeki faaliyetlerini genişletmek üzere önce- likJe Türlaye ve Asya ül- kelerinde yatınmlarını arttırmak istıyor. Zirveye oynayacak Şirketinin ERDE- MÎR'in özelleştirmesiy- le ilgilendiğini söyler- ken ERDEMİR özelleş- tirmesinin 2005 yılının ilk aylarında tamamla- * nacağını öngören Mit- tal. hafta başında çelik sektöründeki büyüme planlan çerçevesinde birleşme kararını açıkla- mıştı. Bırleşik şirketyıl- lık 70 milyon tonluk çe- lik üretimi kapasitesiyle dünyanın en büyük şir- ketini oluşturarak halen dünyanın en büyük çelik şirketı konumunda bulu- nanyıllık 63 milyon ton- luk üretim kapasiteli Ar- celor'u geçecek. Wall Street Journal'in haberinde, dünya çelik sektöründeki yeniden yapılanmanın devam edeceği ifade edılirken bunun çelik üreticisi ve kullanıcısı şırketleri zor- layabileceği belirtildi. PHH PHIUP MORR1S / SABANCI DUYURU ŞİRKETİMİZİN TORBALI SİGARA FABRİKASI'NDA ÜRETİLEN YENİ ÜRÜNÜ BOND STREET 11 EKİM 2004 PAZARTESİ GÜNÜNDEN İTİBAREN SATIŞA SUNULMUŞTUR. PAKET FIYATI Bond Street Uzun Paket : 1,600,000 TL Bond Street Kısa Kutu : 1,500,000 TL Bond Street Lights Kısa Kutu: 1,500,000 TL PHILSA Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük Sanayi ve Ticaret A.Ş. '"'////////' NOTDEFTERİ ZEKERİYA TEMÎZEL Bağımsız Gelir İdaresi Hükümetin ekonomik karar mekanizmala- rından dışlanması konusunda IMF'nin ısrarı sürüyor. Meclis çoğunluğuna dayanarak yasaları yaptıran Hükümet'in, yasa uygulama konu- sunda eli kolu budanıyor. Varsayım ne? Siyası otoritenin yönettiği Hükümet yansız davranmıyor. Onun için Hükümet'in ekonomik karar mekanizmalanndan dışlanması ve yasa- lan uygulayan idarenin Hükümet'ten bağımsız olarak çalışmas/ gerekir. Peki Hükümet'ten bağımsız olarak çalışan kurumlar neyi uygulayacak? Elbette yasaları uygulayacak. Yasaları kim yapacak? Hükümet'i kuran siyasi partinin Meclis'teki temsilcileri. Yani Hükümet ekonomik düzenlemeleri ve yasaları yapacak ama.. onlan kendine bağlı yönetim birimleri ile uygulayamayacak. Yaptı- ğı yasaların uygulamasını bağımsız kurumlara bırakacak. Yasaları yaparken yansız davrandığı kabul edilen Hükümet, yasaları uygularken yansızlı- ğını neden yitirir? Yoksa yasaları, Hükümet ha- zırlamıyor da, uluslararası kuruluşlar mı daya- tıyor? Uluslararası kuruluşlar yasaları Hükümet'e yaptınp. uygulamasını da Hükümet 1 e bağlı ol- mayan kuruluşlara mı bırakıyor? • • • Bağımsız kurumlar oluşturarak Hükümet'i devletin ekonomik karar organlarından dışla- ma programı GelirlerGenel Müdürlüğü'ne ka- dar dayandı. IMF, siyasi otoriteden bağımsız bir gelir ida- resinin kurulması için bastırıyor. Peki Gelirler Genel Müdürlüğü ne? Gelirler Genel Müdürlüğü, Maliye Bakanlı- ğı'nın bel kemiği. Gelir politikasının belirfenme- sinde, vergilerin tahakkuk ettirilıp tahsil edilme- sinde görevli bir birim. Yani devleti devlet yapan işlevlere sağlıklı gelir kaynağı yaratan, devletin en önemli or- ganlanndan biri. O kadar ki vergi toplama yetkisi olmayan devlet, devlet bile sayılmıyor. Buna karşın IMF ise siyasi otoriteden ba- ğımsız olarak çalışacak bir gelir idaresi olma- dan yeni anlaşmayı imzalamıyor. Vergi toplarken bile yansız ve tarafsız dav- ranamadığını kabul eden bir Hükümet'e, nasıl olur da hükümet etme yetkisi bırakılabilir? Ya da bir hükümet böyle saçma bir varsayı- ma dayanan düzenlemeyi kabul edebilir mi? Kendine güvenemediği için kolunu keser mi? • • • iktidar yarışına giren siyasi partiler vergi politikaları ile iktidara talip olur. Destekleyeceği toplum katmanlarına göre vergi politikasını değiştirır, vergi politikaları va- sıtasıyla toplumun değişik kesimleri arasında- ki gelir dağılımı adaletsizliklerini giderir. Ekonominin gereklerine ve özendirmek iste- diği yatırımlara göre vergi yasalan düzenler. Bu sorumlulukları üstlenen birımin yasalan uygulayamadığı ya da yasaları uygularken yansız davranamadığı, siyasi etki altında ka- larak uygulamada hakkaniyete ve yasalara ay- kırı şeyler yaptığını saptadığında da gereğini yapar. Bunları bile yapmayacak ya da göze alama- yacak siyasi hareket de iktidara talip olmaz. Buna karşın IMF dayatıyor; gelir idaresi ba- ğımsız olmalı. O zaman Hükümet'in görevi ne olacak? IMF'nin emirlerini yerine getirmek mi? Yoksa iktidara gelmenin amacı iktidarı dev- retmek mi? MALİYE YAŞAMINDAN /MUSTAFA PAMUKDĞLU pamukmcS superonline.com 1- Bir sosyal güvenlik kuru- mundan emekli maaşı alan- lann vergi iadeleri Emekli, maluliyet dul veyetim aylığı alanlar 31 Ocak 2005 ta- rihine kadar vergi iade bildirim- lerini TL üzerinden doldurup bankaya verecekler. YTL'ye çevrimi yapmayacaklar. Bu iş- lemi bankalar yapacak. Yanm kuruşun altındaki tutar dikkate alınmayacak, yarım kuruş ve üstündeki tutarlar bir kuruşa ta- mamlanacak. emeklilerin bu kate alarak iad tarını oluşturr rında yarar var. 2- Enflas- yon düzelt- mesi yapma- yacaklar 31.12.2003 ti itibarıyla aktif toplamı 7.5 veya ciroları 15 trilyon lirayı aşma- yanlar isterlerse 10 Kasım 2004 tarihinde verecekleri geçici ver- gi beyannamelerinde enflasyon düzeltmesi yapmayabilecekler. Aman dikkat, bu durumda olan mükellefler enflasyon düzeltmesinden yararlan- madıklarını beyannameye yazsınlar. Aksi halde bu hak- kı kullanmamış sayılacaklar. Yararfanmayan mükellefler için finansman kısıtlama oranı yüz- de 30.6, yeniden değerleme oranı temmuz-eylül dönemi için yüzde 7.3 olarak belirlendi. 3- Yazar kasa kullananlar Yazar kasa kullanan ve KDV beyannamelerini internet üze- rinden verecek mükellefler, bu cihazlardan her ay alacaklan Okuyucuya Hatırlatmalar aylık raporlan beyannameleri- ne eklemeyeceklerdir. Okuyucu soruları 1- Yurtdışına hisse senedi satışı yapmak isteyen bir Türk şirketinin Türk ve ya- bancı aracı kurumlarla yapa- cağı sözleşme- ler (satım opsi- yonu anlaşmasj, yeddiemin an- laşması, hisse senedi rehin an- laşması) damga vergişine tabi mi? (Ömer Col- lak) 20.08.1994 ta- rih ve 94/6035 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi gereği; Halka arz işlemlerinde aracı- lık faaliyeti ile ilgili düzenlene- cek sözleşmelerde damga ver- gisi oranı "0" olarak uygulana- caktır. Burada "halka arz" tanımına bakmak gerekiyor. Hertürlü yoldan halka çağn- da bulunulması, halkın birano- nim ortaklığa katılmaya veya kurucu olmaya davet edilmesi, hisse senetlerinin borsalar ve- ya diğer teşkilatlanmış piyasa- larda devamlı işlem görmesi, SPK'ye kayıtlı halka açık ano- nim şirketlerin sermaye arttı- rımları dolayısıyla payların veya hisse senetlerinin satışı, rüçhan hakkı kullanımla, tahsisli ser- maye arttırımları, halka arz ola- rak kabul ediliyor. Bu durumda; sorunuzda be- lirttiğiniz tüm sözleşmeler ara- cılık faaliyetlerinin unsurian ve aracılık sözleşmesinin ay- rılmaz parçaları ise ki öyle, damga vergisi oranının bun- lar için de "0" uygulanması ge- rekir. Damga Vergisi Kanun 2 sayı- lı tablonun 19, 20, 21, 22, 23 bentlerinde yazılı buna benzer kâğıtlar damga vergisinden is- tisna edildiğine ve yukarıda be- lirtilen sözleşmeler halka arz iş- lemleri için SPKtarafından iste- nen kâğıtlar olduğuna göre ara- cılık sözleşmesinin damga ver- gisi oranı "0" iken, buna bağlı olan tali sözleşmelerin damga vergişine tabi olması vergi hu- kuku tekniğine aykırıdır. Kanun ve kararnamelerde tüm bel- ge ve işlemleri saymak mümkün değildir. Dolayısıyla ana işlem ve belgeye bakmak ve buna göre yorum yapmak şarttır. Eğer sadece aracı kurum aracılık sözleş- mesi için oran "0" ise tali iş- • lem ve belgeler için damga ver- gisi alınması kanun koyucunun işlemleri kolaylaştırıcı anlamın- daki teşvik gerekçesi ortadan kalkar veya tam işlev görmez. Vergi Usul Kanunu'nun 3. maddesinin A bendi uyarınca "vergi kanunları lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder. Lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanun- larının hükümleri, konuluşun- daki maksat, hükümlerin kanun yapısındakiyeri ve diğer mad- delerle olan bağlantısı göz önünde tutularak uygulanır". Bu hüküm gereği, burada kanun koyucunun hükmü koyuş maksadına baktığı- mızda aracılık faaliyeti ile il- gili düzenlenen sözleşmeler ve onu tamamlayan tüm di- ğer belgelerde de damga vergisi oranının "0" alınması gerektiğini düşünüyoruz. 2- Merih Yurtkuran adlı okuyucumuz YTL ile ilgili bolca fıkra göndermiş. "Ali'nin 3 YTL'si var. Alipara- sının altıda biriyle fındık, sekiz- de ikisiyle gofret almıştı. Ali'nin kaç YTL'si kalmıştır? A-aa ba- yıldı çocuk..." "Hâkimim ben anlamam öy- le 6 sıfır falan... Bunun bana 3 milyar borcu vardı, elime 3 bin lira tutuşturdu, ben de vurdum onu. Pişman değilim..." "Hızlandınlmış 'bozuk para kullanımı ve TL'yi YTL'ye çe- virme kursla- n'na hoş geldi- niz arkadaş- lar..." "Hapisten çıktım. Mutlu mesut evime ge- liyorum. Bi baktım yerde 100 bin lira. Almadım tabii. 100 bin lira için eğildiğime değmez. Aaaa çocuklar niye ağlıyorsu- nuz. O ne, hanım bayıldı? Ne oluyorya? YTL de ne? Anlatın kardeşim." 1 Oco* 2005 1 0OO0OC TL , I VTl -- 100 VK ^ L , V.ni Tii, L