Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
23 OCAK 2004 CUMA CUMHURİYET SAYFA
JljJvUiıU1VUL ekonomi@cumhuriyetcom.tr 13
Kamuoyunapompalanan 'ekonomide pembe tablo', devletin resmi verileri ile çelişiyor
Işteİstihdamda umut yok HACERBOWIOĞLU
Hükümet,
azaüamryor
• Hükümet 2004-2006
arasındaki ekonomik
hedeflerini beliriediği planda,
işsizlik oranlannnı azaltılması
ve sanayinin gelişmesi
konusunda da umut vermedi.
EBRÜTOKTAR
ANKARA - Hazırladığı 'Ön Ulu-
sal Kalkınma Planı' ile Türkiye'nin
ekonomik haritasını çıkaran DPT,
istihdam konusunda umut vermez-
ken önümüzdeki 2 yılda ekonomi-
nin çok da parlak olmayacağını or-
taya koydu. DPT'ye göre 2002'de
yüzde 10.3 olan işsizlik, AKP ikti-
danndaki 2OO3'te yüzde 11.2'ye
çıktı.
Istihdamdaki gerilemenin "tanm
alanındaki küçülmeden" kaynak-
landığının belirtildıği raporda, kent-
lerdeki işsizhk orannıın da kırsaldan
daha büyük olduğuna dikkat çekıl-
di. 2002 yılındaki kırsalda işsizlik
oranı yüzde 5.7, kentlerde ise yüz-
de 14.2 düzeyinde. Türkrye'de res-
mi rakamlara göre 2.5 milyon işsiz
bulunuyor. Hükümet, 2004-2006
yıllan arasındaki ekonomik hedefle-
rini beliriediği planda, umudunu ih-
racata yöneltirken işsizlik oranlan-
nın azaltılması ve sanayinin geliş-
mesi konusunda da umut vermedi.
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın
(GSYÎH) büyümesinin yılhk orta-
lama 5 civannda olması beklenen
plandaki hedeflerden bazılan şöyle:
X TÜFE'de enilasyonun 2004'te
yüzde 12.2005"te yüzde 8,20O6'da
yüzde 5 olması beİdeniyor.
X 2004-2006 yıllan arasında mal
ve hizmet ihracatının yılda ortala-
ma yüzde 9.2, ithalaün ise yüzde 7.7
oranında artacağı öngörülüyor.
X 2003'te GSYİH'ye oranı yüz-
de 4.6 olanyatınmlann 2006 sonun-
da yüzde 5.3 olması hedefleniyor.
X Istihdamdaki artış beklentisi
düşük. 2003'te yüzde 11.4 olan iş-
sizlik oranının 2004'te yüzde 10.4'e,
2OO5"te yüzde 10'a,20O6'da ise yüz-
de 9.6 düzeyine gerilemesi tahmin
ediliyor.
X 2003'te yüzde 50.2 olan işgü-
cüne katıhm oranı da 2006 yıhnda
bu oran sadece yüzde 50.8'e çıka-
cak.
^
r
Tulceticl Yüzyılı'
Müliyetçi
reklamlar
revaçta
• Eğilimlerin
değerlendirildiği
MediaCat
Forumu'nda21.
yüzyıl 'Tüketici
Yüzyıh" olarak
adlandınldı.
Ekonomi Servisi - Reklamlar ya-
ratılırken toplumun korkulan, be-
ğenılerinin su yüzüne çıkanldığını
', söyleyen Anadolu Üniversite-
, si'nden Prof. Dr. Haluk Gürgen,
Türkiye"de son günlerde en çok va-
: tanseverlik, milliyetçilik ve güven
: konseptlerini işleyen reklamlann
ağırhkta olduğunu belirtti.
; Pazarlama Üetişimi sektörü dergi-
• si MediaCat tarafindan düzenlenen
"Tüketiei Yüzyıhnda Pazarlama"
konulu forum, dün Istanbul Ceylan
Oteli'nde başladı. Forumda konu-
şan Prof. Dr. Gürgen, son zamanlar-
da "alaturka" trendinin çok moda
olduğunu ve bunu öne çıkaran,
Türklüğü öven, o ürünü yabancıla-
nn beğendiğini gösteren reklamla-
nn çok iş yaptığını söyledi.
1950'lerin ortalanndan önce iyi
üretim ve dağıtım yapanlann kazan-
dığını belirten Unilever Yönetim
Kurulu Üyesi Hakan Befahl de artık
tüketiciye kendini iyi tanıtan ve on-
lann ne istediğini bilenlerin kazan-
dığuu söyleyerek 21. yüzyıh ''Tü-
ketici Yüzyuı" olarak adlandırdı.
Behlil aynca, küreselleşme, doğa ve
çevre büinci, AB üyeliği, genç nü-
fus, rahatlık, sağlık, kaliteli yaşam
ve kadın hareketlerinin dikkate ahn-
ması gereken güncel konseptler ol-
f , duğunu dile getirdi.
'Türkiye
ANKARA - 2003 yüında tutturulan
yüzde 6.5'lukfakdışı fazla hedefinin
maliyetini reel ekonomi ödedi. Devlet
Istatistik Enstitüsü'nün (DÎJE) resmi
) verilerine göre rakamsal açıdan başa-
' nyla bitirilen 2003 yıh, ücrethye ve re-
el sektöre yansımadı. DtE verilerine
göre 2003'ün reel sektör açısından
! "rakamsal" açılımlan şöyle:
• KazançJargeriledi: Yılın ilk 11 ayın-
; da üretimde çalışılan saat başına ücret
yüzde 3.9, üretimde çahşan ldşi başı-
na kazanç yüzde 8.5 ve diğer işlerde
çalışanlarda kişi başına kazanç yüzde
2.3 oranında geriledi. Üretimde çahşı-
lan saat başına ücret, devlet sektörün-
de reel olarak yüzde 8.6; özel sektör-
de ise yüzde 1.4 azaidı. Kişi başına ka-
zanç ise kamuda reel olarak yüzde
Kazançlar düştü
Lokomotif sektörler küçüldü
tstihdam oranı düştü, kadınlar eve çekildi
•/ Şirketler kapanmaya devam etti
11.4, özel sektörde yüzde 6.2 azaidı.
Lokomotif sektörler küçüJdü: Yılın
ilk 9 ayıyla ilgıli açıklanan rakamlara
göre, Türidye'de en önemli sektörler
arasında gösterilen "tanm, inşaat" ve
"finans" yılın ilk çeyreğinde küçüldü.
Tanm sektörü binde 5, inşaat sektörü
yüzde 16.2, mali kuruluşlar ise yüzde
6.9 oranında küçüldü. Sektörtemsilci-
leri, tanm ve inşaat sektöründeki kü-
çülmenin bu yıl da sürmesini bekhyor.
İşgücü tabanıküçüldü: îşgücü piya-
sasında cıddı bır daralma görüldü. îş-
gücü piyasası, DİE'nin verilerine gö-
re; 2003 yüının 3. çeyreğinde 196 bin
kişi azaidı. Buna bağlı olarak; geçen
yılın aynı döneminde yüzde 9.6 olan
işsizlik oranı, bu yıl yüzde 9.4'e geri-
ledi. Olumsuz veriler arasında, kadın-
lann işgücü piyasasından aynlması ve
istihdam edilenlerin sayısının gerile-
mesi de yer ahyor. Buna göre geçen
yılın aynı dönemine göre; bu yıl istih-
dam edilenlerin sayısı 22 milyon 833
binden 22 miryon 411 bine geriledi.
Kadınlardaki işsizlik ve eksik istihdam
oranı Türkiye genehnde yüzde 11,2'ye
ulaştı.
Kadın istihdamı geçen yılın aynı dö-
nemine göre de yüzde 6.6 azaidı. Haf-
tada 40 saatin altında çalışan, ücretin-
den memnun olmayan ve ış arayanla-
nn dahil olduğu eksikistihdamrakam-
lan da dikkate ahndığında, yıhn üçün-
cü çeyreğindeki işsizlik oranı yüzde
14'e ulaştı.
Şirkeder kapandı, fırmalar çoğakh:
DİE verilerine göre yıhn ilk 11 ayın-
da kapanan şirket sayısında ciddi bir
artış görülürken. firmalann durumun-
da düzelme görüldü. Buna göre kuru-
lan şirket ve kooperatif sayısı yüzde
2.8 artarken: kapananlann sayısı, yüz-
de 56.4 arttı. Bahkçıhk sektöründe ka-
panan şirketlerin sayısı yüzde 100, eği-
tim sektöründe yüzde 109.1, sağhk iş-
leri ve sosyal hizmetlerde yüzde 104.3
oranında arttı. Yıhn reel sektöre iliş-
kin tek olumlu gehşmesi ise firmalar
bazında oldu. Resmi verilere göre ye-
ni açılan firma sayısı yüzde 38.9 artar-
ken; kapanan firma sayısı yüzde 15.3
azaidı.
TÜSÎADBaşkanlığını ÖmerSabancı ya devreden Tuncay Özilhan:
HükümetkadarIMFyide uyardık
• Patronlar Kulübü Genel Kurulu'nda Ömer
Sabancı, Türkiye'de gerçekçi konularla uğraşmakta
fayda olduğunu belirtirken Sakıp Sabancı da yeni
işyerleri açılmamasuıın felaket olacağını savundu.
Ekonomi Servisi - Türkiye nu, ancak bu konuda fazla yol
Sanayıci ve Işadamlan Derne-
ği (TÜSİAD) başkanlığını dev-
reden Tuncay Ozühan, Güçlü
Ekonomiye Geçiş Progra-
mı'nm yapısal reformiara ön-
celik tanıyarak kendınden ön-
ceki uygulamalardan aynldığı-
m ifade ederek "Bu sayede 2001
yıh, Türkiye için bir kriz yın oJ-
manın yanı sıra bir reform yıfa
da olabildi. TÜSİAD,ekonomik
progranun uygulamaya koyul-
masuun ardmdan programda
beürtilen yapısal reform taah-
hütlerini sıkı takibe alarak gö-
riişlerini sık sıkkamuoyıına flet-
ti. Uyanlannı >alnız hükümefe
değiİ EVIF'ye de yöneltti" dedı.
Genel kurulda konuşan Saban-
cı Holding Yönetim Kurulu
Başkanı Sakıp Sabancı yeni iş-
yerleri açılmazsa felaket olaca-
ğım, yatınmlara gidibnesi yeni
işler yapılması gerektiğinin al-
tını çizdi. Umut veren yerlerin
yanı sıra yetennce performans
gösterilemeyen konular da bu-
lunduğunu belirten Sabancı,
adil kazanan. adıl bölüşen bir
Türkiye"nın gündemde olduğu-
yürünemediğini söyledi.
TÜSlAD'ın 34'üncü genel
kurulunda Tuncay Özilhan baş-
kanlığı, TÜSÎAD Başkanveki-
li Ömer Sabancf ya devrettı.
Özilhan, artan güven orta-
mıyla birlikte 2003 yılının eko-
nomik istikrar, yapısal iyileştir-
meler ve büyüme dogrultusun-
da önernli kazanımlann sağlan-
dığı bır yıl olduğunu söyledi.
TÜSÎAD Yüksek Istışare
Konseyı Başkanı Muharrem
Kayhan. "2004'te, ekonominin
dizginJerini elimizden kaçır-
maz, demokratik reformlanmı-
n içimize sindirir ve uygular-
sak, Türkiye'yi büyükbir sçra-
ma \-apmaktain kimseniıı alıko-
yabilecegini sanmryoruz" dedi.
Yönetim değlsmedl
TÜSÎAD'ın yönetim kurulu,
"Ömer Sabana Mustafa Koç,
Ömer Aras, Pekin Baran, Cem
Duna, Sadi Gücüm. Tufan İ nal
Okta> Varüer, Arzuhan Yalçın-
dağ, Haluk Tükel ve Ayça Droç-
kök Sandıkçıoğtu"ndan oluştu.
Üyesi arttı, bütçe açık verdi
TÜSİAD üye sajısı, kaüian 95 veni üye ile
birlikte 525'e .vüksddi TÜSÎAD Ğenel
Sekreteri Haluk Tükel TÜSİAD
bütçesinin 2003'te 1 mihon dolar açık
verdiğini belirterek gelirlerinin dolar
bazında olduğunu, harcamalannın da
TL olması nedenMe bu açığı verdiklerini
anlatü. TükeL, 4.5 milyon dolar gelir
sağlamalanna karşın harcanıalaruı 5.5
milyon dolar olduğunu belirterek 7 bin
dolar olan aidatiannın, 7 bin Euro'ya
çıkanlmasuu önerdi. Kurucu üyeierden
Fev^az Berker üyeleri ikişer bin dolar
vermeye çağırarak bütçedeki açığuı
kapaülması önerisinde buiundu. Öneriye
sıcak bakılmaması üzerine yeni başkan
Sabancı, harcamalarda kısuıma giderek
açığı kapatacaklaruu, bu nedenle ilave
bir aidat arbşma gerek olmadığını
söyledL (Fotoğraf: AA)
Hükümetin
tesvikini
AKP'liler bile
beğenmedi
ANKARA (Cumhurij^t Bürosu) -
Hükümetin, önceki gün TBMÎvI
Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan ge-
çerek Genel KuruFa inen "kişi başı-
na yıllık geliri 1500 dolardan az olan
illere teşvik" venlmesine yönelik ta-
sansı, AKP'li milletvekilleri ve işa-
damlan tarafından da sert biçunde
eleştirildi.
AKP Aksaray Milletvekili Ruhi
Açıkgöz. "Tasan yasalaşırsa, bekle-
nen faydayı sağlayacağını düşünmü-
yonım. Partimizin kalkmma adına
yapacağı bu işi adaletle de destekle-
seydik fvi olurdu" derken Adıyaman
Milletvekili Mahmut Uslu. "Mev-
cutlara haksızhk yapüıyor", Dıyar-
bakırMilletsekili .\ziz Akgûl"Teş-
vikler suurlandınlmalıydı'
1
, Kütah-
ya Millen ekili Hasan Fehmi Kmay
da "İşsizlerin jiizde 83'ü faydalan-
mayacak" dıye konuştular.
Teşvik kapsamı dışında bırakılan
illerden Tunceli'nın Ticaret ve Sa-
nayi Odası Başkanı Ali AskerGûler
de "Hükümete söyledik ama dinle-
mediier. Bize üvey evlat muamelesi
yapüıyor" tepkisinde buiundu.
"Yatırun ile istihdamın teşviki"
hakkındaki tasanmn görüşmeleri sı-
rasında konuşan Maliye Bakam Ke-
mal Inakıtan, mılletvekıllennin
eleştirileri karşısında zor anlar yaşa-
dı.
Bu teşvikleri daha ileri noktalara
götüreceklenni vaat eden Unakıtan,
"Daha iyi, iyinin düşmanı. Izun
uzun düşünmektense hemen çıkar-
makta fayda var. Türkiye işsizlik
problemi yaşıyor, işsizliği çok daha
aza indirmemiz lazım, yaürunı art-
ürmamız lazım" diye konuştu.
VERGIDUNYASI/MUSTAFA PAMUKOĞLU e-mail: pamukm ' bdr.com
02.01.2004 tarih ve 25334 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanarak yü-
rürlüğe giren 5035 sayılı Yasa ile bir-
çok vergi kanunlannda değişiklik ya-
pıldı.
Biz bu değişiklikleri ve mali konu-
ları bundan böyle birkaç yazı dizisiy-
le ve her cuma sizden gelecek soru-
larla birlikte irdeleyeceğiz. özellikle
yasa hükümleri gerekçeleri üzerinde
duracağız.
Bugün yapılan değişiklikleri genel
olarak bilgilerinize sunuyoruz. Faks
ve e-maillerınizi de bekliyoruz.
- Gelir Vergisi Kanunu'nda ya-
pılan değişiklikler nelerdir?
• Mevduat faızleri, repo kazançla-
n, özel fınans kurum kâr payian için
2004 yılında da Gelir Vergisi beyan-
namesi verilmeyecek.
• 31.12.2004 tarihine kadar ihraç
edilen devlet tahvili ve hazine bono-
su faiz ve satış kazançları ile istisna
uygulaması devam edecek. 2004'te
verilecek beyannameler için istisna
sınırı 121 milyar 794 milyon TL'dir.
• Muhtasar beyannameler yine es-
kisi gibi her ayın 20'sinde verilecek;
ancak ödemeler ise aynı ayın 26'sı-
na kadar yapılabilecek.
• On kişiden daha az işçi çalıştıran
kişiler ise muhtasar beyannameleri-
ni ocak, nisan, temmuz ve ekim ay-
lannın 20'sinde verecek; 26. gün ak-
şamına kadar da ödeme yapacak-
lardır.
• Tüm gelir vergisi mükellefleri be-
yannamelerini 15 Mart 2004 tarihine
kadar vereceklerdir. Kira geliri elde
Yasalarda yapılan değişikliklen
edenler artık ocak aylannda beyan-
name vermeyeceklerdir.
• Teknoloji geliştirme bölgelerinde
(teknoparklar) faaliyette bulunan bil-
gisayaryazılımcılan ve araştırmacıla-
rın elde ettikleri gelirler gelir vergisin-
den istisna olacak. Bu önemli bir teş-
vik olarak araştırmacı-
lan ve yazılımcılan r~===ı
destekleyecek.
• Geçici vergi be-
yannameleri artık üç
aylık dönemi izle-
yen ikinci ayın
KurutnlarvergEİfuksondunm
• Kurjmlar Vergisi beyannamesı en geç 15|
Nısan a kadar venlecek: öde-j
10'una kadar ve-
rilecek, ödeme-
ler ise 17'sine
kadar yapıla-
cak.
• Avukat-
lar, müşavir-
ler, mimarlar
gibi serbest
meslek er-
babı kazan-
cını tespit
ederken fa-
aliyeti için
zorunlu gi-
derleri "ge-
nel gider"
olarak mas-
raflaştırabilecek. Bu konuda masraf
yazacağı kalemler artmış olmaktadır.
Yanında çalıştırdığı kişilerin ilaç, te-
davi giderlerini bile masraf yazabile-
meler:
\ lablec
A sure
w rnul<
meler30Nısan'akadaryapK
lablecek.
Geçici vergi ve muhta-
beyannamelerle ilgıli
sureler kurumlar vergıss
mukelleften ıçın de yukan-
dakı süreter ojacaktır. Herhangı bır|
farklılık yoktur.
• Teknotojı geliştirme bo(getenncle|
faaliyette bulunan şirketler de yukan-''
da belirtılen ıstBnadan yararianacak. i
• Şırkettenn bılançolannda yer alanj
taşınmaz variıklan ile ıştıraklennı satıpf
eJde ettıklen durumıj 31.12.2004 tarihı-j
ne kadar uzatıldı. I
• KuaımlarVergsı oranrfonpayt kaldınl-
dığından artık % 33. Nısan 2004 tej
verilecek beyannameler bu{
oran uzennden ventecek '
cek.
• Müteahhitler yıllara sari işlemle-
rin kâr ve zarannı artık geçici kabul
tutanağının işverence anaylandığı ta-
s~\ rihi izleyen yıl verecek.
ı,O, • Mazbut vakıflara yapı-
lan kira ödemelerinden artık
, stopaj
yapılma-
yacak.
• Der-
nek ve
vakıfların
elde et-
tikleri ai-
datlar ve
benzeri
geliri eri
için kendi
kendileri-
ne uygu-
layacak-
lan stopaj
yükümlü-
lüğü artık
olmaya-
cak.
- Diğer
kanun-
lardaki
değişik-
likleri temel başlıklar halinde şöy-
le sıralayabiliriz:
• Senetlerde artık damga vergisi
olmayacak.
• Sermaye arttırımlarında olduğu
gibi şirket kuruluşlannda da damga
vergisi tahsil edilmeyecek.
• Kredilerin temininde ve geri
ödenmesinde (temdit edi(mesinde)
artık damga vergisi uygulanmaya-
cak.
• Indirimli oranlara tabi katma de-
ğer vergisinde "mahsuben iade"
için eskisi gibi 1 yıl beklenmeyecek;
her ay mahsup yapılabilecek.
• Gecikme zam nesabı kesirli ay-
lar için artık aylık değil ne kadar gün
gecikme olmuşsa o kadar gün üze-
rinden hesaplanacak. Maliye faize fa-
iz (bileşik faiz) yürütebilecek.
• FaturaJar artık mal ve hizmet tes-
liminden itibaren 10 gün değil 7 gün
içinde düzenlenmek zorunda.
• Fakirlere yardım amacıyla gıda
bankacılığı yapan vakıf ve dernekle-
re bağışlanan gıda maddelerinin tes-
lim KDV'den istisna olacak.
• Metal, plastik, kâğrt ve cam hur-
da ve atıkların satışında KDV uygu-
lanmayacak.
• Maliye, vergi borçlarının özel
ödeme şekilleri ile ödenmesi zorun-
luluğu getirebilecek.
• özel iletişim vergisi kalıcı hale
geldi; şans oyunları vergisi konuldu.
Her şans denemesi artık vergiye ta-
bi.
• Motorlu Taşıtlar Vergisi hesabı
büyük tartışmalara konu olmaya de-
vam ediyor. Aracın ağırlığı yerine si-
lindir hacmi vergi tarifesinin esasını
oluşturdu. 2003 yılında ek MTV öde-
yenler Ocak 2004'te bunu ocak tak-
sitleriyle mahsup edebilecekler.
NOT DEFTERI
ZEKERİYA TEMİZEL
1yi Haben'fn Mumu
önce bir hatırlatma.
Maliye Bakanlığı 2003 yılının 11 aylık bütçe uy-
gulama sonuçlannı açıkladığında, sonuçlar bazı
gazetelerde "Faiz dışından iyi haber" başlıklarıy-
la verilmişti. IMF tanımlı faiz dışı fazla yıl sonu he-
defi 17.9 katrilyon lira olarak öngörülmüşken, ka-
sım sonunda 19.6 katrilyon lira olarak gerçekle-
şip hedefin üzerine çıkmıştı. Üstelik bu perfor-
mans "kasım ayında beklenen gelirierin birktsmı-
nın, ay sonuna denk gelen Ramazan Bayramı ne-
deniyle aralık ayına sarkmasına rağmen" sağlan-
mıştı.
Sonra ne oldu?
Yedinci gözden geçirme için ülkemize gelen IMF
heyetinin bütçe ile ilgili olarak yaptığı saptamalar
ortalığı kanştırmaya başlayınca, Maliye Bakanı
2003 yılının geçici bütçe uygulama sonuçlannı
açıkladı.
öncelikle faiz dışı fazla hedefinin tutturulama-
dığı anlaşıldı. Harcamalar yılın son ayında patla-
mış, aralık ayında faiz dışı bütçe 2.6 katrilyon lira
açık vermiş, kasım ayındaki iyileşmeyi götürmüş-
tü. Af yasaîarı ve Anayasa Mahkemesi tarafından
iptal edilen ek motorlu taşıtlar vergisi tahsilatlan-
na karşın vergi hedefine ulaşılamamıştı.
Yani mali disiplin felsefesi sözde kalmıştı.
Aslında aralık ayı verilerinin böyle gerçekleşme-
si sürpriz değil. Yıl boyunca sürdürülen işlerin har-
camalan yılın son ayına ve mahsup dönemine yı-
ğılır. Onun için de araJık ayı harcama rakamlan di-
ğer aylardan çok daha fazla gelir.
Bütçe uygulamalannın seyri konusunda dene-
yimi olmayanlar da bu gelişmelere şaşar kalır. Ca-
ka satılırken işler sarpa sardınlır.
• • •
IMF 2003 yılı faiz dışı fazla hedefinin tutturula-
madığını anlamak için bütçe döneminin kapanma-
sını beklemek zorunda kaldı ama, 2004 yılında or-
taya çıkacak sapmayı bütçenin mürekkebi bile
kurumadan saptadı. Asgari ücret ve emeklilere
yapılan zam nedeniyle ortaya çıkan gider için de
3 katrilyonluk kaynak sağlanması isteniyor. Ayn-
ca aralık ayı sonuçlan dikkate alınmadan iyimser
verilere göre yapılan 2004 gelir tahminlerinin de re-
vizyonu gerekiyor.
Yani hükümet IMF'nin yedinci gözden geçirme-
yi tamamlaması için, yapılan zamlann kamu ma-
liyesine getireceği yükü yeni kaynak yaratarak kar-
şılamak zorunda.
IMF 7. gözden geçirmenin ilk bölümünde bu
beliriemeleri yaptıktan sonra, bu kaynağın nasıl
sağlanabileceğine ilişkin önerilerde bulunup gitti.
Aslında bu konuda söylenebilecek şeyler de sı-
nıriı.
öncelikle bütçe giderterinden kesinti yapılarak
açığın kapatılması öneriliyor. Ancak faiz ve perso-
nel gideri kalemlerinden oluşan bir bütçede bu
gerçekçi ve inandırıcı olamıyor.
Bu durumda ya yeni vergi getireceksiniz ya da
kamu işletmelerinin ürünlerine zam yapacaksınız.
Yeni bir vergi düzenlemesinin vergi gelirlerini ar-
tırmak yerine, vergilemedeki psikolojik sının zor-
lamaya başlaması yüzünden, gelir azalmasına ne-
den olması daha büyük olasılık.
Geriye, yıllardan beri özelleştirilsin diye dayatı-
lan KlT'nin ürünlerine zam önerilerek programın fi-
nansman dengesinin korunması seçeneği kalıyor.
Ancak asıl endişe veren husus ise hükümetin bu
gelişmeler karşısında ne yapacağını bilen bir gö-
rünüm sergileyememesi.
Asgari ücrete ve emeklilere yapılan zamlara ge-
reksiz demek olanaklı değil. Hükümet sosyal zo-
runluluklan karşılamaya çalışıyor ama bu adımdan
sonra atacağı adımlann neler olduğu anlaşılamı-
yor.
Gerekli sosyal harcamayı yapan hükümetin bu
harcamayı mali dengeleri bozmadan nasıl karşı-
layacağını da inandıncı bir şekilde ortaya koyma-
sı gerekmez mi?
Bütçe verilerini birsonraki ayı bile düşünmeden
parlak bir şekilde açıklayarak yeni harcamalann
yolu açılırsa, ortaya çıkan sorun da mali dengele-
rin korunması gerektiğini söyleyenlere fırça atıla-
rak çözülemez.
temizel(a cumhuriyet.com.tr
Emeklilere farklar bayramdan
önce verilecek
• ANKARA (AA) - Emekli
Sandığf ndan aylık alan
emekli, dul ve yetim
maaşlanndaki net 35 milyon
370 bin liralık (yüzde 7.9)
artışla, en düşük emekli aylığı
483 milyon 840 bin lira oldu.
Sandıktan yapılan açıklamada, 1
Ocak 2004 tarihinden geçerli
oünak üzere aylık katsayısı 36 bin
420, taban aylık katsayısı 429 bin
250 lira olarak beliriendi. Buna göre, en düşük
emekli aylığı 448 miryon 470 bin liradan 483
miryon 840 bin liraya yükseltildi.
Emekli, dul ve yetimlerin 1 Ocak 2004
tarihinden geçerli olan aylık farklan,
1. gruba girenlere 1,2. gruba girenlere
2 ve 3. gruba girenlere de 3 aylık olmak
üzere 1 milyon 514 bin 264 kişiye,
103 trilyon 708 milyar 722 milyon 280 bin lira
ödenecek. 1. gruptan aylık alanlarla maaşlarmı
her ay alanlann farklan 26 Ocak 2004, 2.
grupta aylık alanlann farklan 27 Ocak 2004 ve
3. grupta aylık alanlann da farklan 28 Ocak
2004'ten itibaren verilecek. Ayıklannı Ziraat
Bankası dışındaki bankalardan, PTT
işyerlerinden ve PTT aracılığla konufunda
alanlann farklan da 26 Ocak 2004 tarihinden
itibaren ödenecek.
PTT Bank martta kuruluyor
• Ekonomi Servisi - Türkiye genelindeki bürün
online PTT merkezlerini dağıtun kanalma alan
uygulama için PTT ile Family Finans Kurumu
anlaşmaya vardı. Anlaşma yaptıklan banka ve
özel finans kunımlannın sayısının 9'a
ulaştığmı belirten PTT Genel Müdürü îbrahim
Şahin, mart ayında PTT Bank ismiyle şubesi
ohnayan bankalara bankacılık hizmeti sunacak
yeni bir banka kuracaklannı söyledi. ^