Katalog

SATA CUMHURİYET 1 EYLÜL 2003 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER AÇI MJMTAZ SOYSAL Tersyüz Giysiler VOKSULLUK ve yoksunluk günlerinin Türki- ye sinde giysilerin tersyüz edilip yeniden dikilme- si şaşırtıcı sayılmazdı. Giyile giyile kumaşı paria- mış ceketler sökülüp tersyüz edilerek diktirilerek birsüre daha giyilirdi. Çok şükür, bütün bunlara artık gerek duyulmu- yor. A-na, siyasal terimlerin tersyüz edilip tekrar pi- yasaya sürülmesi gitgide yaygınlaşan bir uygu- lamadır. Bu ülkede de, dünyada da. O rneğin, Italya'nın Beriusconi'si. Bir bakıma, çok "radikal"; en olmadık dü- şürceleri ortaya atar görünüyor. Son buluşu, Tre- vi Çeşmesi'nden başlayıp ülkesinin küitürel zen- ginlğini satışa çıkarmak. Çeşmeyi alan şirket ne yapacak? Herhalde, ünlü meydana açılan sokak- laragişe kurup kart satarak para kazanmaya bak- mayacak; olsa olsa, çeşme anıtının temizliğini ve bakmını üstlenip "sponsortuk" reklamı yapacak- tır. Çok mu yeni bir düşünce? Yoksa, kürtürü bir kamu hizmeti olmaktan çıkarıp eski "mesenlik" günterine, yani geriye dönüşün başlangıcı mı? Hele, "ahbap"olarak, Türkiye'nin AKP'sini bui- duğunu düşünürseniz. Doğrusu, siyasal terimlerin tersyüz edilip kul- lanılışı eskiden de vardı. Üçüncü ve Dördün- cü Cumhuriyet Fransası'nda bir ara yıldızlan par- layan "Radikal Sosyalistler", aslında, neradikal- diler, ne de sosyalist. Nitekim, terimlerin yanılt- masıyla ışıldayan parlaklıkları kısa sürede söndü gitti. Bdyle olduğundandırki, terimlerin doğru kulla- nılması için, sözcüklerin kökenine ilişkin etimolo- ji ile oluşumların tarihine birlikte bakmak gereke- bilir. Ne demektir "radikallik"? Sözcüğün Latince kökenine bakarsanız, "köktencilik" demek. Ama, her şeyin mi köktenciliği? Bu sıfatı kendilerine ilk önce yakıştıranlar, Ingil- tere'de sınırlı oy hakkının halk yığınlarına doğru genişletilmesini savunan ve daha sonra Liberal Parti'yi kuranlaroldu. Fransa'dada, Restorasyon döneminde kralcılığa karşı çıkmak yasak olduğu için "cumhuriyetçi"\er kendilerine "radikal" der- lerdi. Demek ki, radikalizmin özünde ileriye dönük bir düzen değişikliği isteği yatıyor. Yani, düzen deği- şikliği; ama hem köklü hem de ileriye, yeniye yö- nelik. Yoksa, bir yandan yerleşik düzeni savun- mak. bir yandan karşı-devrime, geriye dönüşe, hat- ta köktendinciliğe göz kırpanlarla flört etmek ra- dikallik olamaz. Ama, sahteterim ticaretinden de kötü olan, ay- nı sermayeyle bir yığın değişik etiket altında aynı malın satışına kalkışmaktır. özde hep aynı kalan düzen savunuculuğunu fark- lı marka paketlerine sarıp değişik fiyatlaria piya- saya salmak, bir süre, etiket düşkününü de, dü- şük geliriiyi de yanıltarak para kazanmaya yara- yabilir. KapitaJist etik bu mudur yoksa? KIRMIZI BALIK ÇOCUK EVİ 13. YIL SEVGİYLE - GÜVENLE - ELELE BEKLENTİLERİNİZ ÖNEMLİDİR BİZİARAYIN 0-6yaş- Bostancı 0 2 1 6 4 P 1 6 3 6 - Faks-Tel:0216366 1431 0-6 >aş - Mecıdiyeköy : 0 2I2 213 95 88 - Faks-Tel- 0 212 213 8" 40 e-tnıil: kirmizibalik'n superonline.com »nw.kirmizihalik.com I Yönetimlere İlişkin Öneriler... Belediye kurulmasıyla ilgili yöntem ve ölçütleri nesnel. bilimsel yaklaşımlar değil, günlük siyasal yeğlemeler belirlediğinden, Türkiyemizde bu konuda köklü bir yöneltinin geliştirilmesi zorunluluğu vardır. Yerel yönetim düzeltimi bunu sağlayabilmelidir. Prof.Dr.CevatGERAY Y erel yönetımler düzel- tımi sırasında. demok- ratik. verimlı. saydam. kaynak üreten yerel yönetim dizgesine ge- çilmesi için önerilerimizi burada özetlemek istiyoruz. Özeksel (merkezi I yönetimle ye- rel yönetimler arasındaki ılışkiler. yerelde akçalı ve yönetsel özerkliği sağlayacak, yerel halkın yönetıme en etkinbiçimde katılmasına. bu yöne- timlerin etkin ve verimlı çalışmala- nna elverişli yapı ve düzenekJeri ku- racak, özerk ve demokratik bir ya- pıya kavuşturacak biçimde yeniden düzenlenmelidir. Yerel yönetimler ıle özeksel yö- netim arasındaki, yerel yönetimle- rin kendi aralanndakı görev. yetki ve gelir böKişümü bilimsel ve nesnel öl- çütlerebağlanmalıdır Özeksel yöne- tim, yerel niteKkteki işgörülerden \« yerel nitelikteki gelir kaynaklann- dan eüni çekmelidir. Yerel yönetimler yasalarla yasak- lanmamış ve başka bir kamu kuru- luşunun sorumluluğuna bırakılma- mış olan konularda, kent haUanın gereksınim ve ıstemleri doğrultu- sundakı işlere el atabılmelidir. (AKP, böyle bir "genel yetiâ" ılkesını be- nimsemiş görünüyor.) Ancak, yerel yönetimler bu işgörüleri yapabil- mek için gerekli gelirleri. serbestçe toplayabilmeli, topladıklan gelirle- ri yerel halkın gereksinmelerini kar- şılamak üzere serbestçe harcavabil- melidir. Yerel yönetimlerin kararla- n, işlemleri, organlannın oluşumu, çalışmalan üzerindeki \ önetsel ko- rumanlık (idari vesayet) ve yermde- lik denetimi kaldınlmah. serbestçe karar alma ve bunlan uygulama ko- nularında yalnızca tüzeDik denetimi ile yetinilmelidir. Savdanı demokratik,kaüiımcı.bir yerel vönetime sahip olnıak. onun yönetimine kabhnak, onu denetle- mek yerel halkın doğal hakkıdır. Bu bağlamda, kenttaşlann. yerel yönetim organlanru serbestçe seçme. başansız- lıklannı gördüğü yöneti- ci ve temsilcilenn görevi- ne son verme, düşürme konusunda ve öbürönem- li konularda halkoylama- sı yapılmasını istemeye. yazılı, sözlü soru sorma- ya. gelirler. giderler ve ka- rarlar ile ilgili bilgi isteme- ye, yerel meclis toplantı- lanna kaülmaya. yerel yö- netim organlanna serbest- çe seçilmeye, saydamlık gereği yönetimden hesap sormaya haklan olmalı- dır. Ulusal ölçektekı siya- setçilerin. siyasal erki ye- rel halkın temsilcileriyle paylaşmayı yeğlemedikle- ri görülüyor. Yurttaşlann, kenttaşlann etkin biçim- de. bilinçle, duyarlılıkla yerel ve ulusal ölçekte siyasete ağır- lıklannı ko>-malan gerekiyor. Birey- lerin çağdaş, demokratyurttaş,kent- taş olmalan yerel yönetim özerkügi- nin en önetnügiıveneesidir. Sekiz yıl- lık eğitime başlanılmasıyla önemli bir adım atılmasına karşm. bugün- kü eğitim dizgesi, bu tûrden bir yurt- taşhk, kenttaşhk bilinç ve duyarüh- ğuu vermekten uzaktır. Siyasal par- tilere ve demokratik kitle örgütleri- ne halkın siyasallasması konusunda büyük sorumluluklar düşmektedir. îiırttaş ve kenttaş girişimlerinjn bu konudaki kitlesel etkilcri yadsına- maz. Yurttaş ülkesel. kenttaş yerel dü- zeyde politıkaya ağırlığıru koyma- dıkça bu konuda iyimser olamayız. Özelleştirme modası ve söylemi bağlamında yerel haikın topluca tü- kettiği mal ve hizmetler. bugüne de- ğin yerel yönetimlerce yerine geti- rilirken bunlann kâr amacı güden özel kesime devredilmeleri emekçi kesimlerin aleyhine sonuçlar yarat- maktadır. Örneğin. belediyelerin. ekmek ve benzeri temel gıda mad- deleruun ederlerini saptama. özel ulaşım araçlannın bilet ücretlerira be- lirleme yetkilerinin 1991 yılındaçı- kanlan bir yasayla esnaf ve sanatkâr demeklerinedevredilmesi halkın za- ranna olmuştur. Belediye kurulmasında siyasal rüşvet: Kuramsal ve tüzel açıdan ye- rel topluluklann yaşadığı yerleşme- lerde kentsel yönetim fbelediye) ku- rulmasında güdülecek amaçlar şöy- le özetlenebilir: Yerel topluluğun duyumsadığı temel, ortak ve uygar- ca gereksinmelerini karşılamak için en iyi nitelikteki mal ve işgörülerin yerinden sunulması. işgörülerin su- nuJuşunda verimlilik. etkinlik sağ- lanması amaçlanmalıdır. Kent yöne- timine yerel halkın katılmasma. yö- netimi denetlemesine olanak ve or- tam yaratılmalıdır. Kenttaşhk hak- lannın sağlanması yoluyla kentlerin yaşanabilir dunıma getirilmesi. da- ha doğrusu, kentsel yaşam kalitesi- nin. gönenç düzeylerinin yükseltil- mesı amaçlanmalıdır. Yerel yöne- timierde yeşeren demolcrasi ekininın gelişmesine. demokratikleşme)'e kat- b sağlanması. yerel düzeltimin te- mel amaçlanndan biri olmalıdır. Bu- gün var olan belediyeler. yukanda- ki temel amaçlan ne ölçüde gerçek- leştirebilmiştır? Genelde belediyeler, özelde kırsal alandald kasaba beledheleri yerel halka istendik biçimde hizmet ede- mez durumdalar. Küçük beledıyelenn karşı karşı- ya bulunduklan sorunlan öbür be- lediyelerin sorunlanndan avn düşü- nemeyiz. Bununla birlikte, genel ni- telikte olsun olmasm. küçük beledi- yelere özgü sorunlar bulunduğu bir gerçektir. Küçük belediyelerin çoğu. ekonomik açıdan yetersiz kalmak- ta. nüfusça en uygun ölçek büyük- lüğünün altında bulunmakta. bu >iiz- den kişı başma düşen giderleri yük- sek olmaktadır. Akçab denkkştirme Anayasanın buynığuna karşm, ye- rel yönetimlere görevleriyle orantı- lı gelir sağlamak amacnia akçalı denkleştirmenin (mali tevzinl )r a- pılma>ışı \iizunden. belediyelenn gelirleri yasayla jüklenen görevie- ri yerine getrrmeye yetmemektedir. Yeterlı nicelik ve nitelıkte teknik ya da uzman personel çalıştıramamak- tadır. Kadro normlan belırlenme- miş olması nedeniyle belediyeler gereğınden çok personel çahştırdık- lanndan, personel giderleri bütçele- nnde bü)ük bir yük oluşturmakta- dır. Kent belediyeleriyle kırsal alan- daki küçük belediyeler arasında iş- le\ sel açıdan bir ayrun yapılmamış ohnası. geliregöreyapılan isteğe bağ- b ve zorunlu görev a>Tinıının yapay nitetiktaşıması yözündengünümüz- de anlammı yitinniştir. Bu ncdenk. "duyulan gereksınime dayalı tasar- lama">°a ilişkin toplum kalkuıması flkesine uygun biçimde, yerel toplu- luğun gereksüümini duyumsadığı iş- leri ele almak için beledi>elcre genel yetki ilkesi verilmemesi >üzünden halkın karar süreçlerine kanlımı \e tşlerin »örülmesme katkıa smırh kal- maktadır. Belediye kurulması konusunda nüfus sayısının tek ölçüt olarak alın- Kaya Köyü'ndeki Festival... Orhan TEZ 2 8 Temmuz - 3 Ağustos tarihlerin- de Fethiye'nın Kaya Köyü'nde "Av- rupa C^rencileri Fornnı"nun dü- zenlediği ve üstlendiği "Kayaköy Genç- HkveKültürFestr.ali" gerçekleştirildi. Bu etkinlikler çerçevesinde. özellik- le gençleri birbirine kaynaştırma ama- cıyla yürüyüşler, sergiler, amatör grup konserleri. belgeseller, dans gösterileri gıbi birçok etkinlik gerçekleştirildi. Türk ve Yunan gençleri birlikte hazırladıkla- n birçok etkinliği festival boyunca iz- leyıcilerin beğenilerine sundular. Bu arada. Kaya Köyü'nden ve Fethiye'den göç edip giden Rumlann kurduğu Yu- nanistan'daki Neomakri ilçesindengenç- ler de vardı. Aslına bakarsanız, gençler gönüllerince güzel bir hafta geçirdiler. Bu festival. yabancı tunstlerin de ilgi oda- ğı oldu. Buraya kadar her şey iyi. Ama ne- dense, bazılarında bir korku. bir endı- şe.. demeyüı gitsin. Sanki, Yunanlılarkö- yü satın almaya gelmişler! Sanırsınız ki, köyü tapulanna geçirecekler! Ame- rikalıya, Ingilize, hatta Rusuna kucak açanlar Yunan adını duyunca nedense ürktüler. Bütün bu tepkiler, bana göre dar ka- fahhktan, kültürü çok sınırlı, dar bir ala- na hapseden insanlardan geldi çogun- lukla. Oysa, Anadolu'nun güzelliği. bir- çok din. dil ve ırka ev sahipliği yapmış olmasından gelmektedir. Bu güzellikler, üç beş patavatsızın laf ve çamur atina- sıyla bitmez, bitemez. Bir gün, dünyanın hepimize yetecek kadar büyük olduğunu anlayacağız! ması. siyasal yeğlemelerle belediye kurulması için siyasal rüşvet niteli- ğinde keyfiliklere de yol açmakta- dır. Bugünkü 2 bin nüfus ölçütü yük- seltılmek. 5. 10 ya da 20 bine yük- seltilmek istenmektedir. Burada önemli olan kurulan belediyelerin ayakta durabilecek güçte olmasını sağlamaktır. Belediyelerin yaklaşık beşte üçü 5. beşte dördü I0 veonda dokuzundan çoğu 20 bin nüfusun alnndadır. Kurulu olan bu belediye- lerin tüzelkişiliğme son vermek çö- züm olmadığına göre bunlann du- nımu ne olacaktır0 Devletin asker- lik. nüfus. tapu, güvenlik gibi belli işlerinden de sorumlu tutulan köy muhtarlıklan, anayasada öngörülen yerel yönetim birimi olarak kendi- lerine düşen işleri göremez durum- da bırakıhnış, işlevsizleştirilmiştir. AKP belgelerinde. geüşmenin gerek- lerine elverişli yapıya sahip olmayan köy yerel yönetimlerinin. yerel yö- netim düzeltiminde nasıl bir konu- ma getırileceğinden hiç söz edilme- mektedir. Oysa, kırsal alandaki bu yönetim boşluğunun nasıl gıderile- ceği sorusuna bir yanıt vermek zo- runludur. Kimi araştırmalarda be- lediyelerin tüm ülkeyi kapsaması, komisuıde nüfusu 500"ü aşan köy- lerin belediye konumuna getirilme- si önerilmektedir. Buna karşı lık, bir merkez köy çevresindeki köylerin bır belediye çatısı altında toplanması ya da küçük küçük belediyelerin ye- rel yönetim birlikJeri oluşturması yolundakı çözüm önerileri de bir ya- na itilemez. tlçedeki köy ve beledi- yelerin oluşturacağı "üçeyerelyöne- dmleri*' kurulmasuıa ilişkin öneri- ler beş yıllık kalkınma planlanna da gınniştir. Bu gereksinımi karşıla- mak amacıyla pek çok ilçemizde köw hizmet birîikleri kurulduğunu anımsatmak isterim. Anakentlerde büyükşehir belediyesi kunılmasın- daİa ölçek ve yapılanma hatalan ay- n bir yazı konusudur. Kısacası be- lediye kurulmasıyla ilgili yöntem ve ölçütleri nesnel, bilimsel yakla- şımlar değil, günlük siyasal yeğle- meler belirlediğinden, Türkiyemiz- de bu konuda köklü bir yöneltinin geliştirilmesi zorunluluğu vardır Ye- rel yönetim düzeltimi bunu sağlaya- bilmelidir. (Bu konuda benim Türk Belediyeler Birliğince 2000 yılın- ia yayımlanan Belediye Kurulmasın- da OtçütJer ve Yöntem adlı yapıtı- mabakılabilir). Sonuç: Avrupa Birliği yolunda adımlaratarken bü- tün bu sorunlann çözümü demokratik. güçlü yerel yö- netimlerin oluşturulması yolunda kökJü bir yeniden yapılanmaya gitmektir. Av- rupa Yerel Yönetimler Özerklik Koşulu'nun altın- da imzası bulunan, bir ya- sayla ya da bu belgeyi be- nimseyerek bir iç tüze gü- cüne kavuşturmuş olan bir ülke olarakbukonuda iyi ni- yetimizi kanıtlamak için ön- ce koyduğumuz çekincele- ri bir Bakanlar Kurulu karanyla kaldırmak. sonra da anayasa ve yasalarda gereken değişıklıkJeri yap- mak durumundayız. AB böyle istiyor diye değil, çağımız gerektiriyor. hal- kmuz özlemini çekiyor diye bunu yapmalıyız. Bugün 1 Eylül OLAYYARATANDİZİ 28 ŞUBAT'A ILK ADIM Büyüklere Masallar - Küçüklere Gerçekler* 9 Cüneyt ARCAYÜREK CÜNEYTARE 28ŞTJBATA 'TLEADÎM Tiırkiye "28 Şubat"a adım adım ilerledi. Atatürk de\Tİmleri ve laik Cumhuriyetle ilgüı kaygjar 1995 erken seçımlerinden sonra yoğunlaştı. Çankaya'nın, Refah Partisi'nin huküraet kurmasmı engelleme çabaları; TSK'nın olası RP hükümetine bakış açısı; ve bir sabah Smcaniıları uyandıran "tank sesleri" ile simgeleşen bir uyarı... fşte, demokrasi tarihimize damgasını \mran 28 Şubat olayına doğru ılk adımlar... Dizinin öteki kitapları 1. DEMOKRASİ DÖNEMECİNDE UÇ ADAM (3 b s ) 11000ooo • 2. BİR GİDEN - BİR GELEN - BİR BEKLEYEN (2.bs ) 11000ooo- 3. KRIZ DOĞURAN SAVAŞ (2 bs ) 13000ooo 4. BEKLEYEN ADAMIN GERÇEKLEŞEN DÜŞÜ (3,bs.) 13OOOooc- 5. ETEKLI DEMOKRASİ (3.bs.) 13000ooc - 6. BABA'SININ KIZI (2.bs ) 13000ooo 7. SESSIZ DARBE (4.bs.) 13OOOo<M- 8. ÇANKAYA MUHALEFETI (2. bs) 13000ooo • 9. 28 ŞUBATA İLK ADIM 19000t»0 • Yayınevi: 0.312.434 49 99 ,' FaksO 312.431 77 58 Dağıtım : 0.212.522 52 01 / FaksO 212 527 41 19 Kitabevi: 0 312 434 41 06 ' Faks.O 312 433 19 36 www.bilgiyayinevi.com.tr E M R E K O N G A R Yozlaşan Medya ve Yozlaşan Türkçe • Medya ile siyaset arasında kurulan ve demokrasimizi tehdit eden kirli ilifkiler... • Medya dunyamızdan ilginç portreier... • Televizyonlarda ve gazetelerde yapılan yaygın Türkçe yonlışlan... • Oztürkçe ve Arapça kökenli sözcüklerin kullamlıs ve telaffuz hatalan... Prof. Emre Kongar bu kitabında, hem medyamızın ve guzel dilimizin nasıl yozlaştığını anlatıyor hem de bu yozlaşmalardan nasıl kurtulabileceğimize ilişkin gorüşlerini açıklıyor. 3. BASİM REMZI KİTABEVİ Kalbinizi Koruyun TÜRK KALP VAKFI 19 Mayıs Cad. No: 8 Şişli/lstanbul Te): (212) 212 07 07 (pbx) (10 hat) Faks:(212)212 68 35 Türkıye Gazeteciter Cemiyetı'nin yayınladığı günlük Bizim Gazete Ülke sorunlanna ilişkin raportanyta. araştırmalanyla, köşe yazjlanyla, tarafsız haberiefryte sivil toplumlann gazetesı. Duzenlı okumak için abone olun. Tel: 0^12.51106 75 Hükümet'i ve Meclis'i uyarıyoruz! Halkın ve barışın sesine kulak verin! Türkiye halkı Irak'a asker gönderilmesine hayır diyor. Irak halkı işgalcileri topraklarında istemiyor. Tüm dünya ile birlikte ABD halkı da, bu haksız ve ahlaksız savaşı sorgulamaya başladı. Aldanmayın ve aldatmayın: Türkiye'nin Irak'a asker göndermekte en küçük bir çıkarı yoktur. Bush-Blair saldırganlığına kalkan olmak için dökülecek tek bir damla kanımız da yoktur. Halkın ve Meclis'in iradesinin çiğnenmesine göz yummayın. Ülkemizi ve askerimizi işgalcilerin debelendiği Irak bataklığına saplamayın. Savaş suçuna ortak olmayın, bizi de ortak etmeyin. gırışımı