Katalog

1 EYLÜL 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA JV LJ I_j J. LJ M\ kultur(a cumhuriyet.com.tr 15 HAYATIN ÖTE YAKASI FERİDUN ANDAÇ Lükiis Hayat Kıbrıs'ta • Kültür Servisi - 2003-2004 tiyatro sezonunda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehır Tıyatrolan'nda 20. yılını kutlayacak olan Ekrem Reşit Rey - Cemal Reşıt Rey kardeşlerin 'Lüküs Hayaf opereti. Kuzey Kıbns Türk Cumhunyeti Kültür ve Mılli Eğitim Bakanlığrnın davetlisi olarak Kıbns tumesine çıktı. Türk tiyatro tarihinin mihenk taşlanndan olan 'Lüküs Hayat' opereti, Türkiye'nin Cumhunyet sonrası değişımıne tanıkJık ederken, sonradan görme ınsanlann Batılılaşma hevesıru komik ve sıcak bir üslupla anlatıyor. Haldun Dormen'in sahneye koyduğu oyun bugün saat 20.30'da Girne Kalesi'nde, 3 Eylül Çarşamba ise saat 20.30'da Magosa Othello Kalesi'nde sahnelenecek. Oyunda, Zihni Göktay, Funda Postacı. Ali Berge, Şenay Saçbüker. Sezai Aydın, Aslı Seçkin, Ali Karagöz, Oya Palay. Bilge Zobu, Sibel Topaloğlu, Savaş Barutçu. Vildan Türkbaş, Ya\ıız Şeker, Betül Kızılok. Kutay Kırşehirlıoğlu, Güneş Han, Selçuk Yüksel, Emrah Özertem, Caner Çandarlı, Kosta Kortıdis. Melahat Abbasova ve Deftıe Gürmen rol alıyor. Zeugma'da farklı mozaikler • GAZİANTEP (AA) - Gaziantep'ın Nizip ilçesinde Fırat Nehn kıyısında bulunan Zeugma antik kentinde bulunan Dionisos Villası ve kıyı şeridinde yapılan kazı ve restorasyon çalışmalan sırasında bırkaç yenı farklı mozaik ve figür bulundu. Dionisos Villasf nda restorasyon çalışmalannın devam ettiğini, restorasyon sırasında, şaraplann saklandığı bır kuyu ile yenı bir su çeşmesinin ortaya çıkanldığını ifade eden yetkıliler. daha önceki yıllarda kaçak kazı sırasında yapılan bir bölümde yeni bir odanın bulunduğunun tespit edildığını. ancak bu odanın ortaya çıkanlması için henüz çalışmalara başlanmadığını bildirdıler. Yetkililer, kazılar sırasında bulunan mozaik ve figürlerde kimlerin betimlendiğinin belirlenmesı amacıyla 'adlandırma' çalışmasının da sürdüğünü, son kurtarma kazılannda bulunan mozaiklerin tarihi ve kimlere aıt olduğunun belirlenmesinin ardından kamuoyuna net bır açıklama yapılacağını kaydettiler. Müziğin bukalemım adamı • Kültür Servisi - Kariyeri boyunca; tarzını, müziğini her yeni albümüyle bırlikte yenileyen David Bowie'nin son çalışması "Reality', Columbia etiketiyle bu ayın sonunda satışa çıkacak. 9 yepyenı Bovvıe parçasından oluşan albümde 2 tane de cover parça yer alıyor: Jonathan Rıchman tarafından yazılan ve orijinalini 'The Modern Lovers'ın yorumladığı 'Pablo Picasso' ve George Harrison bestesi 'Try Some. Buy Some'. Ekim ayından itibaren uzun bir ara verecek ve Avrupa turnesine çıkacak olan sanatçı, yeni albümü 'Reality'yi, digital şekilde sinemalarda bir konserle dünyaya tanıtıyor. 8 Eylül'de Londra'da gerçekleşecek projede; sanatçı interaktif bir ortamda hayranlanyla sohbet edecek. yepyeni şarkılannı ve unutulmaz klasiklerini seslendirecek. 90 dakikalık gösten. uydu aracılığıyla tüm dünyada belirlenen sinemalarda izlenebilecek. Ataol Behramoğlu şir dinletileri • Kültür Servisi - Şaır Ataol Behramoğlu okurlarla 2, 3 ve 4 Eylül tarihlennde sunacağı şiir dinletileriyle buluşacak. Behramoğlu bu kapsamda 2 Eylül Salı günü saat 21 .OO'de Selçuk Belediyesi Kurtuluş Haftası programı içinde Selçuk Efes Tiyatro Salonu'nda; 3 Eylül Çarşamba günü Kuşadaası Sanat Merkezi Salonu'nda saat 21.OO'de ve 4 Eylül Perşembe günü Torbalı Belediyesi ve EĞİTÎMSEN ortak etkinliği olarak saat 20.30'da Gazi Çamhğı'nda şiirlerini okuyacak ayrıca kitap ve kasetlerini imzalayacak. Dinletilere müzisyen Haluk Çetin 'Ataol Behramoğlu Şarkılan' ile eşlik edecek. (0 232 892 99 73) Okuma yazma etkmHderi siirâyop • Kültür Servisi - Kozyatağı Rotary Kulübü'nün. önceki yıl başlattığı '242O.Bölge 12.Grup KOYE Okuma Yazma Projesi'ne katkı amaçlı etkinlikleri sürüyor. Bu etkinlikler çerçevesinde şair yazar Sunay Akın yann saat 19.30'da Çevre Koleji'nde 'Sunay Aİan Anlatıyor" başlıkJı bir gösteri sahneleyecek. Akın dana önce kitaplannda yer verdiği, Resneli Niyazı'nin, Kulüp Rakısı'nın etiketine, Halide Edip Adıvar'ın SinekJi Bakkal Sokağı'ndan Titanik'i kaçıran yolcuya uzanan bağlantılan okurlanyla paylaşacak. Proje, yetişkinlerin 7 0-90 saatte okur-yazar olmalannı sağlamayı amaçlıyor. (0 212 293 80 55) Sizin de bir yazarmız olmalı"Aym gayın düşlerin beyi..." Böyle derdi, ha- lam; düşlerimi anlatmaya durduğumda. Okudu- ğum bir öyküyü, beni saran bir romandan bölü- mü yasamışçasına anlatırdım. Ilkokul öğretme- nimiz Leyla Hanım, okunan bir metnin anlatıla- bilirliğini, hatta onun üzerine yazılabüeceğini de gösterip, öğretmişti bize. Okuduğum her kitap bende öylesine anlamlamr; ötede bende her oku- dugumla ilgili söze durur. düşlerimin mührünü çözerdim. Halamın anlattığı masallarla benim- kiler yan yana yüz yüze gelır; ben düşçü, o ma- salcı olarak anıladururduk. Beni günlerce kendine tutsak eden. anlattığı dünyanın hem düşçüsü. hem gezgini kılan yaza- nn önümde açtığı 'yeni dünya' sarsalayıcıydı. Anlatılan öykü kadar, o güne değin tanımadığım, üzerinde düşün(e)mediğim ıki kavram getirip yerleştirmişti yaşantıma, Jack London : Yazar - yazmak eylemi. Ilk aşlcı erken yaşta keşfetme- nin büyüsü gibiydi bu da benim ıçin. Önünüze yeni bir kapı açılıyor. Ilk adımınızda sarsalayıcı bir yolculuğa çıkacagınızı hissediyorsunuz. Bir alt-üst oluş, alabora. söz tufanlannın içe işleyen en derişik durumlan zamanla kılavuzunuz ola- cak bir deneyımi yaşatıyor size. Yazıda deneyimin aktanlabileceğine. usta-çı- rak ilişkisine inamyorsunuz. Yazann çalışması- nın kol gücüyle çalışanın çabasından daha yo- ğun, daha anlamlı olabileceğini de öğreniyorsu- nuz o süreçte. Fartanda olmadan yazmak Döne döne okuduğum satırlan bir deftere yaz- maya koyulmuş, kitabın ruhunu oraya sindirerek kendımle bendeşleştirmenin tek yolunun bu ol- duğunu düşünmüştüm. Bır yazı oyunuydu bu. Farkında olmadan yazmanın büyüsüne kapıl- maktı.Evet, bir kitapbir yazar sizin okuma dün- yanızda o yaşlarda yer ediyorsa; onu yakın bir dost bilip, yanıbaşınızda tutmak istiyorsunuz- dur. Onun size sözü vardır. Elinın sıcaklığı eli- nize değmiş, sözcüklerin büyülü yolculuğuna adım atmanızı sağlamıştır. Jacİc London'ın Mar- tin Eden'ınden halama söz etriğimde, düşleri- min yorumunu yapmaya başlamıştı bile. Oysa, geldiğim noktada, roman okumanın ne anlama gelebıleceğini kavramakla birhkte; yazmanın ne- yi içermesi gerektiğini düşünmeden yazmaya koyulmuştum. Okumak çok somuttu, dokunulan nesne, âşık olunan kız gibiydi, tutku vardı ucun- da. Yazmaksa çok soyut geliyordu. Var olarıın ötesine geçip, siz bir şey kurup, söylemeye çalı- şıyordunuz. tşte bu çahşma eyleminin ne oldu- ğu ; olabileceğini, bunun bir insanın hayatında nasıl niçin neden yer edebileceğini bana Jack London öğretti demeliyim. Hemen ardından keşfettiğim John Steinbeck, Hemingway, Dostoyevski, Tolstoy, Gogol, Gor- ki, Turgenyev, Çehov, Balzac, Stendhal, Sait Faik. Halikamas Balıkçısı. Orhan Kemal. Ya- şar Kemal, Kemal Tahir, Kemal Bilbaşar gi- bi yazarlar böylesi bir yolun ne anlama gelebi- leceğinin sınırlanm genişlettiler benim için. Yazmak ve okumak üzerine düşünürken, gü- 1 eni günlerce kendine tutsak eden, anlattığı dünyanın hem düşçüsü, hem gezgini kılan yazann önümde açtığı 'yeni dünya' sarsalayıcıydı. Anlatılan öykü kadar, o güne değin tanımadığım, üzerinde düşün(e)mediğim iki kavram getirip yerleştirmişti yaşantıma, Jack London : Yazar - yazmak eylemi. Ilk aşkı erken yaşta keşfetmenin büyüsü gibiydi bu da benim için. nüme geceme giren yazarlann getirip önüme koyduklan gerçek; edebiyat bilgisi olmadan ede- biyat düşüncesinin olamayacağı, bunun da ancak yazarlann dünyalanyla ka\Tanabileceğidir. OKUMA ÖNERILER! *Jack London: Sevginin Katıksızı, Çev.: Şemsa Yeğin, 2003, Payel Yay., 300 s.; Martin Eden, Çev.: Mete Ergin, 1972, Varlık Yay., 460 s. / Ateş Yakmak, Çev.: Memet Fuat, 1992, Adam Yay., 69 s. / Beyaz Diş, Çev.; Sönmez Ozanoğlu, 1976; Cem Yay., 162 s. / Uçurum tnsanları, Çev.: Zeyyaz Özalpsan, 1990, Engin Yay., 223 s. / Marguerite Duras : Yazmak, Çev.: Aykut Derman, 1997, Can Yay, 106 s, / Somut Yaşam, Çev.: Bertan Onaran, 1997, Can Yay, 135 s. BELLEK KUTUSU "Jack London, günün birinde Martin Eden 'in, bütün bir Amerikan yazarlan kuşağını etkileyip binlerce okuyucu tarafından romanlarının en güzeli olarak kabul edileceğini bilseydi, yazdıklarının en başarılısı olduğuna inandığı bu eserin o yıllarda gördüğü kayıtsızlığa ve uğradığı haksız eleştiriye daha az üzülürdü." Irving Stone Yazariarla kurulan bağ Bunlardan birinin size tuttuğu ışık, yolunuzu aydınlatmakla kalmayıp, başka yazarlann keşfi- ni de getiriyordu. Jack London'da çekici' çarpı- cı gelen salt serüven duygusunu körüklemesi de- ğildi, kuşkusuz. Anlattığı. gösterdiği dünyanın gerçekliğinde öne çıkan insan-doğa ilişkisinin in- celikli yanlan. bireyin var oluş mücadelesinde- ki aşkrnca tavn onun diğer yapıtlanna yönelme- niz için tek bir neden bile olabilirdi. Bir yazann sizin dünyanızda yer etmesini salt anlatısının etkileyiciliğıne de bağlayamayız. Bir denk düşme an'ıdır buluştuğunuz noktayı an- lamlı kılan. Tıpkı, benim. okumalarla geldiğim yerde, yazının ' yazmanın anlamını kavrama is- temimle. yazarlığın ne olduğunu öğrenme duy- gumun baskın gelmesi gibi.... 'Jack London, bu romanı benim için yaz- mış,' diyebıleceğiniz yerdeyseniz eğer; sizin bir yazannızın olabileceğinin de işaretini almışsınız- dır. Yıl lar sonra. Marguerite Duras ya yüzümü döndüğümde; onun yazdıklanyla aramda kur- duğum bağ, gene uzun, bağlayıcı < etkileyici bir yolculuğun sonucudur. "Benim yazanm," diye- bileceğıniz çizgiye gelebilmek ıçin; ibrenizi dön- düğümüz yazarla yoğun' katmanlı bir okuma se- riivenine yönelmeniz gerekecektir. Bulunduğu- nuz yer, yaşadığınız yaş dönemi, duygu atlasını- zın rengi bu okumalara bir şeyler katabileceği gi- bi; bunlarla iç gözünüzün bakışı da değişebile- cektir, eminim. Bugün, ellerimin arasında tuttuğum 'Sevgi- nin Katıksızı' romarunı sevgiyle okşayıp durur- ken; bana Martin Eden'in dünyasını bağışlayan, yazdıkJannın tutkunu kılan Jack London'la yıl- lar sonra buluşmanın heyecanını yaşadığımı söy- lemeliyim. Şimdi hayata ' yaşamaya dair bütün kapılanmı kapatıyorum bir süreliğine. Jack Lon- don' ın bu romanıyla baş başa kalmak istiyorum. Bu sıcaklığı sizinle paylaşmak istedim sevgili okurum. tşte size ilk sayfa, ilk satırlar, benim sevgili yazanmla yeni bir yolculuğa başlamanın ılk işareti: "Zenci avcısı bir köpek olan Mic- hael, Tulagi Adası'ndan denize açılan Eug'e- nie adlı gemiye bir daha hiç binmedi..." Kültür ve doğa varlıkları açısından zengin olan bu topraldarın 'Uygarhklar Ülkesi' olduğunu süreMi unutuyoruz yönlendirebüiyor muyuz? ALÎ KILIÇKAYA On bin yıldan beri süreklı yerleşme gören yurdumuz pek çok uygarlığa sahne olmuş- tur. Ülkemiz, kültür ve doğa varlıklannın zenginliği bakımından adeta bir açık hava müzesi görünümünde olup zengin bir kültü- rel mirasa sahıptir. "Uygarhklar Ülkesi" olmakla haklı olarak övünüyoruz. Peki yur- dumuzun geçmişini, tarihini ne kadar bili- yoruz. Geçmişimizi öğrenip ondan dersler çıkararak geleceğimizi yönlendirip biçim- lendirebiliyor muyuz?Geçen yılın sonunda Londra'da yapılan dünya güzellik yanşma- sında Türkiye güzelinin dünya birincisi se- çildiğini ülkemizde duymayan belki de çok az kişi kaldı. Peki, tarihte ilk güzellik yanş- masının Anadolu'da, Çanakkale ili sınırlan içindeki Kaz Dağı'nda (tda Dağı) yapıldığı- nı ve yanşma hakeminin de Anadolulu bir prens olan Troya Kralı Priamos'un oğlu Pa- ris olduğunu kaç kişi biliyor? Ya tarihteki ilk Doğu-Batı savaşımn MÖ 1240'ta Hel- lenler ile Troyalılar arasında, Çanakkale ili sınırlan içindeki antik Troya kentinde yapıl- dığını, savaş nedeninin de Troya Prensi Pa- ris'in Hellenli güzel Helena'yı kaçırması ol- duğunu?.. Yaşadığımız günden haberslzlz Troya Savaşı'ndan camnı kurtaran Troyalı prenslerden Aeneas ve yanmdakiler, söylenceye göre, deniz yo- luyla Italya'ya giderek orada Roma tmparatorluğu'nun temel- lerini atan kentler kurarlar. O nedenle Roma imparatorlan soy- lannın Troya'ya dayandığını kabul eder, Troya kentine bazı ay- ncalıklar tanır, yardımlarda bulunurlar. Öyle ki 1202-1204 ta- rüıleri arasında yapılan 4. Haçh Seferi'ne katılan Batılı şövalye- ler Çanakkale Boğazı'nı geçip Troya önlerine gelince, "Troya bizim atalanmıza aittir ve Troya'dan kaçanlar bizim bölge- mize yerleşmişti. Şimdi, sonunda kendi ülkemize dönüyo- nız" derler. Şimdi şöyle bir durup düşünelım: Bu şövalyeler ya- şadıklan dönemden 2440 yıl öncesindeki tarihlerini biliyorlar. Peki, ya bız? Bırakın dünü, yaşadığımız günden bile habersiziz. Fatih Sultan Mehmet'in tstanbul'u fethetmesine Papa büyük tepki gösterir. Ancak yeni bır Haçlı Seferi de düzenleyecek du- rumda değildir. Papa'nın tepkisine karşılık olarak Fatih Sultan Mehmet, "Bizans'ı aldığım için Papa bana neden kızıyor, an- ' skiçağda dünya- nın yedi harikası ka- bul edilen yapıtlann ikisi, Bodrum'daki Maussolleion anıtı ile Efes'teki Arte- mis Tapınağı'dır. Ancak, Maussolle- ion'a ait heykel ve kabartmalarla Arte- mis Tapınağı'na ait bazı parçalar bugün İngiltere'nin baş- kenti Londra'daki dünyaca ünlü Bri- tish Müzesi'nin sa- lonlannı süslemek- tedir. Tıpkı Anado- lu'dan talan edilen diğer pek çok kültür varlığı gibi. temis Tapınağf na ait bazı parçalar bugün in- giltere'nin başkenti Londra'daki dünyaca ün- lü British Müzesi'nin salonlannı süslemekte- dir. Tıpkı Anadohı'dan talan edilen diğer pek çok kültür varlığı gibi. 1952 yılında Kore'ye, hangi emperyalıst ülkenin çıkarlan uğruna Mehmetçikleri ölü- me gönderdik ve öldürttük, bunun bile hâlâ bi- lincinde değiliz. 'Uygarlıfc bu mu?' lamıyorum. Oysa ben Bizans'ı almakla. onların atalanna Troya'da yapılanların öcünü aldım" der. Gazi Mustafa Ke- mal de Sakarya zaferinden sonra yanındaki komutanlara, "Tro- ya'da Hektor'a (Troya Kralı'nın oğlu) yapılanların öcünü al- <iık" demişti. Bugün ülkemizin en önemli sorunlanndan biri olan Kıbns, 1878 tarihinde II. Abdülhamid zamanında, Ruslara karşı Osman- lı Devleti'ni korusun diye Ingilizlere üs olarak verilmişti. O In- gilizler de, ondan 37 yıl sonra, 1915 'te bağdaşıklan Ruslara yar- dım etmek için, ordulan ve donanmalanyla Çanakkale Boğaz' rn- da Osmanlı tmparatorlugu'nun karşısına dikildi. Ancak. döne- min o üzerinde güneş batmayan dünya imparatorluğunun donan- ması Çanakkale Boğazı'nın derin sulannda battı. Eskiçağda dünyanın yedi hankası kabul edilen yapıtlann iki- sı. Bodrum'daki Maussolleion anıtı ile Efes'teki Artemis Tapı- nağı'dır. Ancak, Maussolleion'a ait heykel ve kabartmalarla Ar- Birinci Dünya Savaşı sırasında Atman em- peryalizmınin çıkarlan uğruna Arap çöllenn- de tngiliz-Arap işbırlığıne karşı savaşırken binlerce ölü brrakan kafada; eğer bugün biraz- cık tarih bilinci, yurtseverlik bilinci, etik bilinç ve evrensel bilinç oluşmuşsa, günümüzde komşu ülke Irak'ı özgürleştirme adı altında sömürgeleştirme ve köleleştirme uğraşı veren ABD ve tngiliz sömürgecilerinin çıkarlanna alet olmaz, aynca Mehmetçiğin kanını, etik olmayan ve bitmeyen bir savaşta ve yine etik olmayan ihaleler için can pazanna dönüşen I- rak'ta pazarlık konusu yapmaz. Hele ki Süley- maniye'de kafasına çuval geçirilen Türk as- kerleri olayından sonra.Irak'ta tüm dünyanın gözü önünde tarih katledildi, yağmalandı. In- sanlık tarihinin yaşanan geçmişinin, ne oldu- ğu bilinmeyen bir kesitı yok edildi. Kim tara- findan ve ne uğruna? Tarihi olmadığı için ta- rih bilincinden yoksun. 250 yıllık bir geçmişi olan, günümüzün tek kuruplu dünyasının jandarması tarafından ve de petrol uğruna. Peki, nerede Birleşmiş Milletler, Güvenlik Konseyi, Avrupa Birligi, UNESCO? O, ağızlanndan hiç düşür- medikleri uygarlık ve ınsanlık bu mu? "Türkiye, Türklerin eli- ne bırakılmayacak kadar önemli bir ülkedir" diyenler var. Geçmişte ve günümüzde dünyada yaşanan siyasal ve toplumsal olaylara baktığımızda, bunun kim veya kimler tarafından söylen- diğini, ne anlama geldiğini, 80 yıldan beri Türkiye Cumhuriye- ti'nin bağımsızlık senedi olan Lozan Antlaşması'nın kimler ta- rafından imzalanmadığını, başka seçenekleri olmadığı için de kimlerin istemeyerek imzaladığını, Se\T Antlaşması'nın düşü ile yatıp kalkanlan hâlâ anlamayacak kadar tarih özürlüsü, bilinç- siz, duyarsız ve vurdum-duymaz bir toplum mu olduk! Olduy- sak, vay haUmıze. *Arkeplog K