Katalog

29 AĞUSTOS 2003 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Meksika'da gerçekleşecek Dünya Ticaret Örgütü toplantılanna ülkeler soluksuz hazırlanıyor Kifesel sömüriiyeyenizirve• ABD ve Avrupa Birliği'nin tanmda taviz vermeye hazırlanması, rekabet ve yatınmlarla ilgili anlaşmalan azgelişmiş ülkelere kabul ettirebilmek için taktik olarak yorumlanıyor. ÖZLE.YIYTJZAK Meksika'nın Cancun kentinde 10-14 Eylül arasında gerçekleştirilecek Dün- ya Ticaret Örgütü (DTÖJ toplantılan için geri sayım başlarken geJişmiş üJ- kelerin kendi aralannda tanm başta ol- mak üzere bazı konuJarda vardıklan an- laşmalar, gelişmekte olan ülkelerin bır kez daha ciddi bir tehditie karşı karşı- ya kalacağını gösteriyor. ABD ve Av- rupa Büiığfnin tanmda taviz vermeye hazırlanması, rekabet ve yatınmJarla il- giii anJaşmalan az gelışmış ülkelere ka- bul ettirebilmek için taktik olarak yo- rumlanıyor. 2001 'deki Doha Raundu'nun uzantı- sı olan Cancun toplantılan için hazırla- nan taslak metinde tanm. tanm dışı ürünlerde pazar erişimi. ticaret ve kai- kınma dahil ticaret müzakerelerine da- ir 25 alan var. Ancak, metinde anlaş- mazlık alanlanna dair aynntılar yok. Anımsanacağı üzere DTÖ'nün en tartışmalı konusu tanm. Kendi üretici- lerine ciddi tanmsal destekJer veren ge- lişmiş ülkelerin bu konudan taviz ver- Cancun'ungündemiyoğun Bugüne kadar her toplantısı küreselleşme karşıtlannın yoğun protestolanna sahne olan DTÖ'nün Cancun zirvesiııe 200 bini aşkuı eylemcinin kanlnıası beklenivor. Türkhe'den ise hiçbir grup ve örgüt protestolara kaülmayacak. Tanm: Ihracat destekterinin kademeli olarak düşürülerek kaldınlması. Hizmetler: Serbest pazann daha da güçlendirilmesi Sanayi ürünleri: Gümrük vergılerinin azalhJması ya da kaldınlması Fikri haklar mülkiyeti ve sağlık: Yoksul ûlkelenn ucuz ilaç erişımlerinin bir anlaşmayla kolaylaştınlması Yatınm, rekabet: İlgili kurallann ve • çerçevenin oluşturulması meye yanaşmaması, yıllar boyunca yoksul ve gelişmekte olan ülkelerin üre- ricilerinin mağduriyetine yol açmıştı. Ancak geçen hafta ABD ve Avrupa Bir- liği'mn tanm konusunda anlaşmaya vardığı ortaya çıktı. ABD ve AB, dün- ya tanm ürünleri ıhracatının yüzde 51.8'ini elinde tufuyor. Uluslararası si- vil toplum kuruluşu Oxfam'a göre ge- lişmiş ülkeler devlet destekJı tanm ürünJerini yoksul ülkelere satmayı sür- dürdükJeri sürece Cancun toplantılan yoksul ülkelerin lehine bir çerçeveye asla oturamayacak. Örneğin ABD'nin kendı mısır ürericısine sağladığı destek (10 milyar dolar), geçimini yalruz mı- sırdan sağlayan 15 milyon Meksıkalı çiftçınin mahvolmasuıa yol açı- yor.VVTO Genel Konseyi Başkanı ve Uruguay Temsilcısi Carios Perez del CastiOo, sübvansiyonlann kısılması, sa- nayiı ürünlerinde ithalat tarifelen ile bankacılık ve telekomünikasyon gibi hizmetler sektörü ricaretinde farklılık- lann nasıl giderileceğine dair öneri ta- sarladı. Metinde, AB ve ABD'nin tanm ürünleri ithalatında gümrük tarifelen- nin kısılması görüşü yer aJdı fakat ra- kam yok. Kalkmmakta olan ülkelerin de gümrük tarifelerini kısması zoruniu görülüyor ve bunun miktan konusun- da iki öneri var. AB, sübvansiyonian azaltmaya hazır, fakat tamamen ortadan kaldıramayacak. Brezılya ve Avustral- ya gibi önde gelen tanm ürünleri ihra- catçısı ülkeler ise "ihracatsübvansryon- lannın AB mallannı suni olarak ucuzlatüğT savında. Cancun toplantı- lannın bir diğer önemli gündem mad- desi yatınmlar ve rekabet konusu. Pe- rez del Casnllo'nun uzlaşma metninde, hizmetlersektöründekalkınmakta olan ülkeler için yabancı ülkelerdeki vatan- daşlann istihdamı gibi bazı kolaylıklar yer alsa da bunun göstermelik olduğu iddia ediliyor. Japonya, ABD ve AB'nin yatınm kurallannı belirleme baskısına Hındistan itiraz ediyor. DİSK uzmanı Caye Yılmaz. Türkiye net değilTürkiye'nin kendi geleceği için yaşamsal önem taşıyan DTÖ 5. Bakanlar Toplantısı'na yönelik tavn net değil. Türkiye"nın DTÖ nezdjndeki daimı temsilcisi Büyükelçi Mehmet Görkay, "Ülketer arasında hâlâ ciddi uziaşmazlıklar var ve zirvede net bir tavnn ortaya çıkması giiç" dedı. Öte yandan DİSK'in Dış Ilışkıler Dairesi Uzmanı Gaye Yılmaz'a göre, Cancun'dan son derece hayati sonuçlar çıkabilır. Hükümetin sivil toplum örgütlerinın görüşüne başvurmamasını eleştiren Yılmaz, gelişmiş ülkelerin, tanmda ödün vererek çok taraflı yatınm anlaşması MAl'yi kabul ettirmeye çalışacaklannı \aırguladı. Bakan Kiirsat Tüzmen: Son aşamadayızANKARA (AA) - Deviet Bakanı Kürşad Tüzmen, DTÖ zirvesi için Dış Ticaret Müsteşarhği koordinasyonunda yapılan hazırlıklann son aşamasına geküğini bildirdi. Türkiye'nin zirveyi, tanm sektörünü olumsuz etkilemeyecek şekılde en az tarife indirimiyle bitirmek istediğini söyleyen Tüzmen, 'Sanayi ürünlerindepazara giriş' konusunun da Türkiye'nin yakından takip ettığı bır diğer müzakere alanı olduğunu belirtti. Hazırlık Toplantısı'na Dışişleri Bakanlığı, Tanm Bakanlığı, Kamu thale Kurumu, Gümrük Müsteşarlığı, Türk Patent Enstitüsü, Sanayi Bakanlığı, Malıye Bakanlığı. Cevre ve Orman Bakanlığı. TlM, TGSD, TOBB ve TÜSÎAD'dan temsilciler katıldj. Yoksul ülkeler ucuza alacak Ilaçta anlaşma Ekonomi Servisi - DTÖ'nde, ABD ıle kalkınmakta olan ülkeleri temsilen anahtar grup arasında, taklit marka, patentsiz, ucuza ilaç temini anlaşması imzalandı. Küresel tıcaretin serbestleştirilmesi çerçevesındeki anlaşma uyannca, AJDS, sıtma ve diğer salgın hastalıklann ilaçlannı üretemeyen yoksul ülkeler bunlann taklit marka olanlannı ucuza ithal edecek. Anlaşma, ABD ile taklit marka ilaç ürericisi ülkelerden Brezilya ve Hındistan ve Afrika'yı temsilen Güney Afrika ve Kenya tarafindan imzalandı. Yoksul ülkelere satılan taklit marka ilaçlar ve ilaç girdilerinin zengin ülkeler pazarlanna girmemesı için her türlü önlem alınacak. TÜRKİYE ELEKTRIK SATACAK Irak7a ticarette yoğun trafîk Ekonomi Servisi - Irak'la olan ticaret girişimleri hız kazanıyor. Türkiye'den Irak'a elektrik satılmasına ilişkin görüşmelerde anlaşma sağlanırken. çeşitli ülkelerden ticaret heyetleri bu ülkede işbirlıği olanaklannı araştırmak üzere Türk işadamlan ile bir araya geliyor. Türkiye'nin Irak'a elektrik satmasına ilişkin anlaşma eylül ayında imzalanacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, Amerika'nın [rak harekâtının ardından Irak'ın yeniden yapılandınlması konusunda Türkiye tarafindan başlatılan girişimlerin ilki sonuç verdi. Açıklamaya göre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Irak'a 50 megavattan başlamak ve 200 megavata kadar kademeli olarak artacak şekilde elektrik satışı konusunda prensip anlaşmasına vardı. Irak ve Türkiye arasındaki bu anlaşmaya ilişkin protokol, _ ^ _ ^ _ — ^ _ ^ _ _ _ _ eylül ayı başında Enmerji ve Tabii Ka\vaklar Bakanlığı Irak 'a elektrik satılmasına ilişkin anlaşma sağlarken Hollandah işadamlan Irak'ta iş biriiği konusunda görüşmelerde bulunmaküzere Türkn'e \ >egeldi. Ankara'da taraflann katıhmı ile düzenlenecek törenle imzalanacak. HoHanda heyetl Bu arada Çinli ışadamlannın ardından dün de Hollanda'nın önde gelen kuruluşlanndan oluşan bir heyet Türkiye "ye geldi. NCH'nin organizasyonu altında, Irak'ın yeniden imanna ilişkin Irak Task Force'un (Görev Mısyonu) kurulmasının ardından, Hollandah işadamı heyeti, Türkiye, Crdün. Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni kapsayan gezi çerçevesinde fstanbul'da görüşmeler yaptı. Türk- Hollanda İş Konseyi ile Türk-Irak îş Konseyi ortak organizasyonuyla "Irak'ta İşbiıüği Olanaklan" konulu toplantıdan sonra sorulan yanıtlayan Türk- Hollanda İş Konseyi Başkanı Zekeriya Yıldınm bölgede yeni iş imkânlan arandığını, işbirliğinin temelinde Türkiye ve Hollanda arasında olgunlaşmış ticari potansıyelin yattığını söyledi. Hollanda'nın Irak Görev Gücü Başkanı Arie Kraaijeveld ise, Türkıye'nin Irak'a çok yakın komşu olması ve Türk firmalannın geçmişte Irak'ta tecrübe sahibi olması nedeniyle Türk firmalan ile ışbırliğine gittiklennı belirterek, Irak'ta taşeron olarak çalışma konusunda işbirliği yapabileceklenni kaydetti. En düşük motorgücüne sahip modellerin bile anahtarteslim fîyatlan yüksek Otomobil için en az 19 milyar Bursa'dald fabrika, Megane II Sedan'ın dünyadaki tek üretim merkezi olacak. YeniMeganeeylüldeyollarda NECDETÇALIŞKAN DENİZLİ - Renault'un Bursa'daki fabrikasında üre- tilen Megane II Sedan, eylül ayının başında Avrupa'dan önce Türkiye pazanna çıkı- yor. Megane II Sedan'ın üreti- mi ile ihracat yaprığı ülke sa- yısmı 55'ten 84'e çıkaracak olan Bursa Oyak Renault Otomobil Fabrikalan, yeni modelin dünyadaki tek üre- tim merkezi oluyor. Denizli'de, Megane II Se- dan'ın tanıtım toplantısı ile test sürüşünü gerçekieştiren Renault'un Uluslararası Operasyonlar Direktörü Luc Alexandre Menard, Megane II Sedan'ın ürerimi için 200 milyon Euro ci vannda bir ya- tınm yapıldığını anlattı. Megane Il'nin eylül ayının başında Türkiye'de ve 12 Ey- lül'de de tüm dünyada satışa sunulacağuu belirten Rena- ult Mais Genel Müdürü Ibra- him Aybar da, " Yıl başuıda 120 bin olan saüş tahminimi- zi 175 bine çıkartük. ÖTV in- dirimlerinin de Türidye'deki binek otomobil pazannı can- landıracağını tahmin ediyo- ruz" dedi. Izmir Fuan'na katılan 16 firma yeni ürünlerini tanıtıyor Otomotivcilerdenbüyük ilgi YUSUFÖZKAN İZMİR - Uluslararası İzmir Fuan. otomotivcilerin gözdesi oldu. Geçen yıllarda füara ilgi göstermeyen firmalar, bu yıl geniş katıhmla fuarda yer alı- yor. Aralannda Mercedes. Ford, Hyundaı. Peugeot. Toyo- ta'nın da bulunduğu toplam 16 firma, pazar paylannı genişlet- mek ve yeni ürünlerini sunmak için ftıar ziyaretçileriyle bulu- şuyor. Mercedes Otobüs Satış Mü- dürü Ekrem Kuraloğlu, yatı- nmlannın sürdüğünü belirte- rek, otobüste Avrupa üretim ayağını Türkiye'ye kaydıra- caklannı söyledi. Türkiye oto- büs pazannda yüzde 71 'lik pa- ya sahip olduklannı kaydeden Kuraloğlu, "Günde 11 olan ürcrinıimizi 2'ye katlayarak 20'ye çüiarma\ı planladık" de- di. Ford Otosan Genel Müdü- rü Turgay Durak da, 2004 Mart'ından sonra Belçika'daki üretimin Türkiye'ye aktanla- cagını belirtti. • Ekonomik modellerin bile yan fiyatına satılan Lada Samara dışında, yerli ve yabancı firmalann en düşük motor gücü ve donanıma sahip modelleri de alım gücünü zorluyor. BURSA (AA) - Ekonomik kriz \ e daralan iç pazara rağ- men, otomobil fiyatlan alım gücünün sınırlanm zorluyor. Yerli ve yabancı otomobil fir- malannın en düsük motor gü- cü ve donanıma sahip model- lerinin bile anahtar teslim fi- yatlan 18.8-24.9 milyar lira arasında değişirken sadece La- da Samara 11 milyar liralık fi- yatıyla ekonomik otomobille- rin bile yan fiyatına satıhyor. Türkiye pazannda faaliyet gösteren firmalann en düşük motor gücü ve donanıma sa- hip modellerinin fiyatlan ağırhklı olarak 20 milyar lira- nın üzerinde seyrediyor. Lada Samara 11 milyar Tofaş'ın "Patio" modeli 18 milyar 850 milyon liradan başlayan fiyatıyla en ekono- mik yerli otomobil olarak gö- ze çarparken, Tofaş'ın Albea, Renault'un Clio, Ford'un Ka ve Kia'nın Rio modellerinin bazı versiyonlan da yine 20 milyar liranın altında fiyatlar- la satıhyor. Ancak, Lada Sa- mara, 11 milyar 50 milyon li- ra olan fiyatı ile ekonomik otomobillerin bile yan fiyatı- na sahip. Volksvvagen'in en düşük fiyatlı modeli konu- mundaki "Polo"nun anahtar teslim fiyatı ise 24 milyar 940 milyon liradan başlıyor. Piya- sada, 20 milyar liranın altın- da beğenıye uygun "0" kilo- merre otomobil bulmak güç- leşirken, ekonomik otomobil- lerin anahtar teslim fiyatlan, daha çok 20- 24 milyar lira arasında yoğunlaşıyor. NOTDEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Deneyimden Yanaplanmak ya da Yok Saymak Aynalara da zarnan ayırdığımız yıllardı. Meslek- te tutunma, ev kurma gibi sorunlardan kaynak/a- nan sıkıntılarla saçlanmızdan geçirdiğimiz parmak- lanmızın arası, sabarılan başımızı kaidırdığımız yas- tığın üstü, saç doluyordu. Kaçınılmaz olarak günü- müzün önemli bir k/smını da saç muhabbetleri oluş- turuyordu. Aynı sorvnlan yaşadığımız arkadaş/anmızdan bi- risi birgün, saç mücadelesini kaybetmekte olan bir üstadımıza yaklaşarak; "Üstat, saçlann için ne ya- pıyorsun" diye sordu. Üstat, uğraşının başkalan tarafindan da fark edildiğinin sevinci ile kullandığı yöntemleri ve reçeteleri uzun uzun anlattı. Üstat aynldıktan sonra, "Yahu, adamın yöntemi işeyarasa bu duruma gelmezdi, ne demeye soru- yorsun ki" dedik. Zekâsı espri yeteneğ/ni besleyen arkadaşımız; "Bizim yaptıklanmız onunkinin aynısı ise boşuna uğraşmayalım, aynı değilse de onun yaptıklannı yapmayalım diye sordum" dedi. Şimdi aradan tam otuz yıl geçti. Üstadın yöntem- lerini uygulamayarak saçını korumaya çalışan ar- kadaşımız dazlak. Yöntemini uygulamadığı üstadın ise kafasında görüntüyü kurtaracak kadar saç var. ••• Bir çabadan hemen olumlu sonuç alınmaması, o işin başanlamayacağı anlamına gelmiyor. Kaldı ki, yöntemler tutariıysa, birilerinin başaramaması başkasının başaramayacağ/ sonucunu da doğur- muyor. Bu değeriendirmeter ekonomi politikalan için de geçerli. Bazılannın kastı ya da hatası yüzünden iyj işleme- yen kurumlar yok edilmek zorunda değil. Ülke ge- reksinimlerine göre oluşturulan ekonomik kurumlar iyi yönetildiğinde, geçmişte olduğu gibi, gelecekte de büyük başanlar elde edilebiliyor. Buna karşın, geçmişte uygulanan ekonomi poli- tika deneyimlerinden yarartanılmayarak, bazı politi- kalartoptan reddedilerek önemli fırsatlar harcanıyor. Kamu Iktisadi Teşebbüsleri (KİT) bir dönem yan- lış yönetilmiş, zarar etmesine neden olunmuş ya, ar- tık onlann iyi yönetileceğine ve kâr edeceğine bir tür- lü inanılmıyor. Oysa KİT'/er kâr rekorlan kınyor. Yenileme yatınmlanna olanak verilip piyasa koşul- lanna göre çalıştınlsa, yönetsel hatalardan kurtanlıp liberal ekonomik düzende diğer ekonomik kuruluş- iarta rekabet edebi/ecek düzeye getirilse, ekonomi- ye katkısı çok daha fazla olacak. Bunun yerine yok etmekte ısrar ediliyor. özelleştirme havuzunda bo- ğulup zarar ettikleri kanıtlanmaya çalışılıyor. Aynı hata tanm politikalarında da tekrarianıyor. Tanmsal üretimi destekleyen piyasa düzenleyici kurumlar, destekleyici kuruluşlar,finansmankurum- lan bir bir yok edilip, tarımsal üretim çökertiliyor. Yoksul köylüden çiftçi yaratan, dünyaya örnek ol- muş Cumhuriyet'in tanm politikalan yerine, çiftçi, pi- yasa ekonomisinin acımasız fiyat mekanizmasına kurban ediliyor. ••• Ülkemizde de kayrt dışı ekonominin kayıt altına alınması, vergi sisteminin içerisinde yaşanılır bir ha- le getirilmesi için yapılan vergi düzenlemeleri, saç kurtarma mantığı benzeri bir mantıkla kaldınlmıştı. Vergilendirmede "nereden buldun" uygulaması- nın kaldınlması nedeniyle takke düştü kel göründü. Türkiye'de kayıt dışı ekonomi tavana vurdu. Kayrt dışı ekonominin yüzde 66 lara ulaştığı hem de Işve- ren Sendikaları Konfederasyonu tarafindan (TISK) açıklandı. Ne olacak şimdi? Vergi uygulamaları için yüzlerce vergi teorisi yok ki. Ya kaynak teorisine göre vergilemeye devam edip kayıt dışı ekonominin yarartığı haksız rekabete kat- lanacaksınız. Ya da net aktif teorisine göre vergile- meye geçerek, ekonomik ve sosyal olaylardan kay- naklanan parasal hareketleri çağdaş yöntemlerle iz- leyerek, vergi dışı tutariar için de "nereden buldun" diye soracaksınız. Yöntem ve fikirdoğru, sorunlar uygulamadan kay- naklanıyorsa, eksiklikJeri gidermek dururken düzen- lemeyi toptan kaldırmak gerekmez. Varolanı, daha iyisini yapmadan yok etmek de ba- şan hanesine yazılmaz. temizeJ(« cumhuriyet.com. tr Vakko'dan yurtdışı atağı • tSTANBUL (AA) - Vakko, yurtdışına açılıyor. Türkiye'de 10 Vakko, 10 Vakkorama, 4 W, 19 Vakko butik mağazası ve sayısız corner'lanyla ülke çapında hizmet veren Vakko, ilk yurtdışı mağazasını bugün Hamburg'da açacak. Yılbaşına kadar Frankfurt, Abu Dabi ve Dubai'de de mağazalar açacak olan Vakko, mağaza sayısını 43'ü yurtiçinde olmak üzere 47'ye çıkaracak. AB devleri esnek biitçe' dedi • EkonomiServia-Avrupa Birliği'nin (AB) en büyük iki ekonomisine sahip Almanya ve Fransa, büyümenin ön planda tutularak Avrupa Büyüme ve İsökrarProgramı'ndakı bütçe kurallannın esnetilmesini istedi. Almanya Başbakanı Gerhard Schröder, katı kurallan esnerilmiş bır programdan yana oldukJannı söylerken, Fransa Başbakanı Jean- Pierre Raffarin de, AB normlannın büyüme ve isrihdama engel olduğunu belirtti. ABirde büyüme sürppiri • VVASHEVGTON (AA) - ABD ekonomisı 30 Hazıran'da sona eren yılm ikinci 3 aylık döneminde beklenenin üzerinde büyüme gösterdi. ABD Ticaret Bakanlığı 'nın açıklamasında, söz konusu dönemdeki yılhk büyüme hızının daha önce tahmin edıldiği gibi yüzde 2.4 değil, yüzde 3.1 olarak gerçekleşriğmı belirtti. HSCB'ye trilyonluk ceza • AıNKARA (ANKA). Rekabet Kurumu, rekabet yasağı uyguladığı gerekçesiyle Benkar Kart Hizmetlen'ni devralan HSBC Bank'a 5 tnlyon lira ceza verdi. Aralannda Cem Boyner'in de bulunduğu Benkar'ın eskı sahip ve yönetıcılerine de 231 'er milyar lira ceza verildi. Cezaya Benkar'ın üye ışyerleri ile yaprığı sözleşmelerdeki üye işyerlerine yüİdenen "Advantage Card dışında başka taksıtlı alışveriş kartlanyla işlem yapmama" ıfadesi yol açn.