Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24 TEMMUZ 2003 PERŞEMBE HABERLER DUNYADA BUGUN ALİ StBMEN Lozan'dan Geriye Ne Kaldı? "Tarihte Lozan Antlaşması kadartoprak kay- bına uğradığımız bir anlaşma daha yoktur." Bu lafı söyleyebilmek için, kuşkusuz, klasik bir "numaracı cumhuriyetçi" saptırmacasıylatari- he bakmakve Sevres'i yaşanmamış saymak ge- rekir. Oysa Sevres'i ve ondan önce, daha 1. Dün- ya Savaşı sürerken, yapılan dört gizli antlaşma- yı (1915 Istanbul, 1915 Londra, 1916 Sykes Pi- cot, 1917 Sant Jean de Marienne) bilmeden Lozan'ın anlamını kavramak olanaksızdır. "Hasta adam" olarak nitelendirilen Osman- lı'nın paylaşımını öngören, girift "Şark Mesele- s/"ni kavramadan Lozan'ın ne getirdiğini göre- mezsiniz. Bu konuda birfikir verebilmek için yalnızca bir kitabın adınızikretmekyetersanırım: "CentPro- ges de Partage de La Turquie Djuvara, Paris 1915" (Türkiye'yi Paylaşım ile llgili Yüz Proje). Itilaf Devletleri, 1. Dünya Savaşı'nı brtiren son antlaşma olan Sevres ile bu paylaşım projele- rini kendilerince yaşama geçirdiklerini düşün- müşlerdi. Ayrıntılarını her yurttaşımızın bildiği Sevres Antlaşması ile Osmanlı topraklan paylaşılmış, yalnızca Orta Anadolu yaşama şansı fazla ol- mayan bir köytü devleti (deyim Bülent Tanör'ün- dür) bırakılmıştır Türkiye'ye. Olaya bu gerçeklerin ışığında bakıldığında, toprakaçısından da Lozan'ın bir defada en faz- la toprak kazınalan antlaşma olduğu kolayca an- laşılır. ••• Kaldı ki Lozan Antlaşması'nın anlamı toprak genişliğiyle açıklanamaz. Zaten Türkiye daha savaş sırasında ilan etti- ği misak-ı milli sınıriarının hepsine ulaşamamış, o sıradaTürkçe konuşanlann çoğunlukta oldu- ğu Musul ve Kerkük elde edilememiş, Hatay so- runu çok daha sonra çözülmüş, Boğazlar üze- rindeki Türk egemenliğinin tam olarak sağlan- ması 1936 Montreux Boğazlar Sözleşmesi'ne kalmıştı. Ama Lozan ile birlikte ilk kez, ulus devlet ve ulusal vatan kavramları ortaya çıkmıştır. Lozan'ı yalnızca, kendisinden önceki gelişme- lerle değil, ama aynı zamanda, onu izleyen bir dizi atılımla birlikte ele almak zorundayız. Kurtuluş Savaşı'nı kazananlar, Lozan ile bir- likte, dünya devletleriyle eşit haklara sahip, tam bağımsız, kapitülasyonlardan arınmış, ekono- mik, sosyal ve kültürel olarak kendi ayaktarı üzerinde durmayı becerebilen bir devleti kura- bilmek için banş görüşmeleri sırasında elde et- tikleri olânakları pekiştirecek reformlan yaşa- ma geçirmeyi başamnışlar, Lozan Antlaşmasf nı kâğıt üzerinde kalmaktan kurtarmışlardır. Azınlıklar konusunda konmuş olan ve Türki- ye'nin tam yargı bağımsızlığını zedeleyen 42. maddenin getirdiği komisyon, Medeni Kanun'un 1926'da kabulü ile ortadan kaldırılmıştır. ••• "Peki ulus devletin sorgulandığı, bir anlam- da örselendiği 21. yüzyılda Lozan'dan geriye ne kaldı?" sorusunu haklı olarak sorabiliriz. Doğrusu ulus devletin zamanını tamamlama- sı, yokolmasabilebirdeğişimeuğraması, bek- lenmeyen bir şey değildi. Kemalist ulus devlet kavramının kuramsal te- melini oluşturan Ernest Renan daha 1881 yı- lında Sorbonne'daki konferansında, "Avrupa Uluslar Konfederasyonu "ndan söz ederken, günümüzü haber veriyordu. Gerçi, taslağı hazırlanmış olan, Avrupa Ana- yasası'nın da gösterdiği gibi, AB ulus devlet ol- gusunu ortadan kaldıran bir konfederasyona yönelmiş değildir, henüz. Ama ulus devletin de eski niteliğinden uzaklaştığı rahatlıkla söylene- bilir. Ne var ki bu durum, "hâlâ Lozan diye dire- nip, paranoyakolmamakgerekir" görüşünü ile- ri sürenleri haklı çıkarmıyor. Çünkü AB'yi oluşturan uluslar, kendi özgür ira- deleri ve eşit özverileriyle, kendi ulus devletle- rinin egemenlik haklanndan karşılıklı olarak vaz- geçmiş bulunmaktadırlar. Yoksatarihten kazandıkları kendi egemenle- rini, tek taraflı olarak feda etmiş değillerdir. Türkiye'yi insanlık âleminin diğer unsurlanna eşit, bağımsız ve çağı yakalamaya azimli bir devlete çevirmenin adımı olan Lozan Antlaşma- sı, kimilerinin onu unutturmaçabalarınakarşın, hâlâ geçerüliğini ve anlamını korumaktadır. Bu anlamı kavramak ve o doğrultuda hare- ket etmek ise ulus devleti ve onun onsuz olma- zı laikliği örselemeyi hedef alanlann, yalnızca Er- zurum Kongresi'nde Atatürk'ün oturduğu yer- de oturmaları, onun konuştuğu kürsüye çıkma- larıyla sağlanabilecek bir şey değildir. TEŞEKKÜR Geçirmış olduğum bir dızi amelıyatlarım esnasında, güleryüzlen, sevgi, şefkat dolu yurekleriyle, bana ve yakınlanma gösterdiklen yakın ilgi ve alakalannı gördüğüm, Mamara Ünıversitesi Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü'nden Prof. Dr. CUMHUR YEĞEN e, Doç. Dr. BAHADIR GÜLLÜOĞLU'na, Uzm. Dr. ASIM CİNGİ ye, Dr. AFŞAR BARLASa, Dr. MANUK MANUKYAN a, Dr. FİKRET DÜŞÜNCELİ ye. Dr. PAKİZE DEMİRKALEM e. Dr. TEBESSÜM ÇAKIR'a, Dr. ÜMİTUĞURLU'ya, Dr. EVRİM TERZİ ye Dr. AÜ SOLMAZ'a güleryüzle gösterdiklen fedakâr hızmet ve ilgıleri için Genel Cerrahi Bölümü hemşirelen ve hastabakıcılanna, şahsım ve ailem adına sonsuz şükran ve teşekkürierimi sunanm. LEYLAN OKYAY Anayasa değişikliği önerisinin ilk tur oylamasmda 363 kabul, 2 ret oyu kullanıldı CHP'den 'orman'a oy yokANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Cumhurbaşkanı AhmetNecdetSezer'in TBMM'ye geri gönderdiği orman ni- teliğini yitirmiş alanlann satışına iliş- kin anayasa değişikliği önerisinin ilk tur görüşmeleri dün yapıldı. Önerinin maddelerine geçilmesi 363 oylakabul edildi. CHP'lılerin katılmadığı oyla- mada 2 ret oyu çıkarken 3 milletveki- li çekimser kaldı, 1 oy da boş çıktı. Öneri üzenndeki ikinci tur görüşme- ler gelecek hafta gerçekleştirilecek. AKP'nin önceki gece Anayasa Ko- mısyonu'na çekip anayasanın 169. maddesinde değişiklik getiren mad- dey; çıkardığı. ormanlann satışına iliş- kin maddede de bazı değişiklikler yap- tığı öneri, dün akşam genel kurulda görüşüldü. CHP lideri DenizBaykalile mılletvekılleri görüşmelere katılmala- nna karşın, oy kullanmadılar. Daha önceki oylamalarda CHP MYK üye- leri oy kullanırken hiçbir CHP üyesi- Bakan Cemil Cicek: Şcım 'dan mı örnek alacaktık ANKARA / ERZURUM (Cum- huriyet) - Adalet Bakanı Cemil Çi- çek, Milli GüvenlikKurulu'nun gö- rev alanı ile MGK Genel Sekreter- liği'nin icra yetkilerinin tırpanlan- ması konusunda "Avrupa'yı örnek aldıklanru* belirterek "AB'yeuyu- musağlarkenŞam'ı örnekabicakha- limiz yoktu" dedı. Meclis'te gazetecilere açıklama- larda bulunan ve MGK Genel Sek- reteri Orgeneral Tuncer Kıhnç'ın eleştinlerini de yanıtlayan Çiçek, "Bu düzenlemeyi yaparken Avru- pa'daki örneklerine bakük. Avru- pa'da bu kıınıllann sekretaryasının bizdeki gibibirgöreviyok. Bizde ül- ke şarüanmızı düşünerekdüzenle- me yaptık. AB'ye uyum sağlamak istediğimize göre, Şam'dan örnek alacakhalünizyoktu." dedı. Çıçek, genel sekreterhğın görevinin daral- tılması sonucu "takip kontrolü" hangi kurumun yapacağına ilişkin soruya "MGK için takip kontrol görevi anayasada yok. Takip kont- rolü Başbakan yapar* yanıtını ver- di. Çıçek, tasan için MGK Genel Sekreterliği'nden görüş istemele- rinın söz konusu olamayacağını vur- guladı. Çiçek, Erzurum'da yaptığı açıklamada da tasannın Meclis'e sevk karanyla MGK Genel Sekre- terligi'nin yapısına dönük tartışma- lann sona erdiğini, karann artık TBMM'de olduğunu vurguladı. C U M H U R B A Ş K A N I S E Z E R E İ K İ N C İ VETO H A K K I ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - AKP, Cumhurbaş- kanı AhmetNecdetSezer'invetogerekçeleri doğrultusun- da orman paketini yeniden düzenlediğini savunurken pa- kette yapüan değişiklikler Sezer'in gerekçelerini karşı- lamıyor. Ormanlann özel kişilerce işletilmesine ilişkin mad- de paketten çıkanlmasına karşın orman arazüerinin satı- şına ilişkin hükûm korundu. Pakette yapılan değişiklik, Sezer'e ikinci kez veto bak- kı tanıyor. AKP, anayasa değişikliği paketinin ormanlar- la ilgiü maddelerini değiştirdi. Anayasa Komisyonu'nda, "Cumhurbaşkanı'nm geri gönderme gerekçeleri dikkate abnarak bu düzenlenıenin yapuması uygun görülmüş- tûr" gerekçesiyle venlen önergelerle ormanlann özel ki- şilerce işletilmesine olanak tanıyan 169. madde değişik- liği paketten çıkanldı. 170. maddede yapılan değişiklik- le de orman arazilerinin idaresi, sattşı, satış esas ve usul- lerinin yasayla belirlenmesi öngörûldü. Sezer'in veto ettiği maddede ise satışın yanı sıra orman arazileri için "devri, tahsisL terki, kiraya verümesi, üze- rinde smırü a\Tii haktesisi" öngörülüyordu. nin oy kullanmaması dikkati çekti. CHP İzmirMilleKekili KemalAna- dol, ormanlarla ilgili düzenlemeleri eleştirirken AKP sıralanndan laf atıl- ması üzerine, "Ben Banş Davası sanı- grvim.strinbakannuzna\1on fatura sa- nığL Ya yük olan bu Maİrve Bakanı'nı sımnızdan atacaksmızya da bu konuş- malan du>ma\a katlanacaksınız" de- dı. Bu arada genel kurul salonuna gi- ren Maliye Bakanı Kemal Unakrtan, grubunun alkışlanyla karşılandı. Ana- dol. u Sa>ın bakan, arsasından kadast- ro geçtiğini söylüyor. Ozaman tapunuz nerede" diye sordu. AKP sıralanndan "Devlet verdi de almadı mı" diye laf atıhrken Anadol, "BuMeclisgarimec- Ustir.buMecJisUnakrtan'ınsorunlan- nı çözenrnecüsdeğildir. Bununiçin pa- ra alnuyoruz. Bakanıruz için yasa de- ğiştirerek kendisimhayaliihracatsaıu- ğı otaıaktan çıkardıruz" görüşünü di- le gehrdı. Unakıtan sataşma gerekçe- siyle söz aldığında, "BizeküfrediByor. Bunu da ana muhalefet partisinin sa\- gıduyduğum liderivapiyor" dedı. CHP sıralanndan "2 B arsas" anımsatıldı- ğında Unakıtan, "Kala kala benim 50 dönüıru mütevazı arsanıa takılıp kal- dınız. Parasuu verdim aldım, gasp et- medim. Kadastro da geçti ama tapu yok. Siz kendi sıralannzda oturanlara bakm, ne kadar bu dûzenlemeden ya- rarlanan var, İsim deverebflirim" dedi. Çe\Te ve Orman Bakanı Osman Pe- pe, CHP'hlerin "istemezük" yaklaşı- mı içüıde olduğunu, sorunların çözü- mü için hiçbir katkıda bulunmadığını öne sürdü. Pepe, CHP'hlere "Sizdema- sum depsiniz" diye çatarken CHP Grup Başkanvekili Mustafa Özyürek sataşma gerekçesiyle söz aldı. CHP'lilerin çözüme dönük önerge- lerinin reddedildiğıni anımsatan Ozyü- rek, "Sayın Pepe bir grubu suçladL Siz demasum değüsini/,dedLtspatetmez- seniz müfterisiniz. Kimse o arkadaşı- nuz. derhal dokunulmazfağuun kald> nlmasını talep ederiz.yargrv^ gidip ak- lanmasmısağîanz. Siz de, Başbakan da- biL dosyaa olan arkadaşlannıa yargı- ya gönderebiliyor musunuz" açık- lamasını yaptı. MCK'nin yetkileri kısıtlanıyor 7. uyum paketi Meclis9 e sevk edildi • Asker ile hükümet arasında önemli tartışmalara neden olan tasanda smırlı değişiklik yapıhrken, MGK'nin icracı organ olma özelliğine son veriliyor. Aydınlarormanyağmasına krşı çıktı Yazarlar, şairler. fotoğraf sanatçüan ve müzisvenler. AKP'nin orman alanlannın saoşına olanak tanıyan anayasa değişikliği önerisini dün Yüksel Caddesi'nde yapüklan basın açıklaması ile protesto ettiler. Basın açıldamasmı Ahmet Telli, Şükrü Erbaş, AB Balkız, Mehmet Özer, Hüseyin Şahin. Efkan Şeşen, Oktav Etiman, Özgen Seçkin, Zerrin Taşpmar, Selma Ağabevoğlu, Çerkes Karadağ, Mehmet Aston Güven, Nihat Genç, AbduBah Aydm, Yıbnaz DemiraL Vedat Ulger adına yazar Aydın Çubukçu v-apü. Çubukçu, AKP ve CHP'nin ormanlarla nıilİervekUKği dokunulmazfağını "değiş tokuşa" hazırlandıklannı söviedi "Orman vasfinı kaybetmiş araa" olarak ifade edilen alanlann, asla yapılaşmay^a açdmamasL, kendilerini yenilemelerine firsat verilmesini isteyen Çubukçu. yakdan ormanlann da hemen ağaçlandınlmasınıistedL (SERDAR ÖZSOYj Erzurum Kongresi'nin yıldönümünde Bakanlar Kurulu tarihi binada toplandı Aş isteyene Erdoğan azarı Çocuklarınızla anne sevecenliğiyle ilgilenir, ev işlerinizi titizlikle yaparım. Entellektüel canyoldaşıyım. 0533 42517 68 • Tarihi binadaki toplantıdan sonra Atatürk'ten esinlenerek halka hitap eden Başbakan Erdoğan'ın konuşması yurttaşlann talepleri nedeniyle sık sık kesildi. EBRUTOKTAR ERZURUM-Bakanlar Kurulu nu, Erzurum Kongresi'nin 84. yıldönü- münde, tarihi kongre binasında top- layan Başbakan Recep Tayyip Erdo- ğan. birçok yurttaşın "tş istivoruz, aş JstiyTJruz" tepkisiyle karşılaştı. Bu tep- kilere sinirlenen Erdoğan. yurttaşla- n u BuradaBaşbakan konuşuyor. Say- gıhohnamzgerekrvtjr" diye azarladı. Bakanlar Kurulu, dün Erdoğan'ın başkanlığında tarihi kongre binasın- da toplandı. Erdoğanve Bakanlar Ku- rulu üyeleri, 23 Temmuz 1919'da top- lanan kongre üyeleri gibi Fatiha su- resi okuyarak binaya girdiler. Daha sonra bakanlar da dönemin kongre üyelerinin temsili canlandırmasını gerçekleştırdi. ErzurumKongresi'nde Siirtmebusu olan HaaHafizEfentiTyı Başbakan Erdoğan temsil etti. Erdo- ğan, Hacı Hafiz Efendi'nin ismi anons edildiğinde elini kaldırarak "Bura- da" dedi. Erdoğan, daha sonra Ata- türk'ün kongre sonrasında halka ses- lenmesinden esinlenerek Erzurumlu- lara bir konuşma yaptı. Ancak Erdo- ğan'ın konuşması iş taleplerinin yo- ğunluğu nedeniyle sık sık kesildi. Er- doğan ise yurttaşlara kızarak kendi- sine saygı gösterilmesini istedi. Baş- bakan'ın bu yaklaşımı üzerine ceza- e\indenyeni çıktığı öğrenilen Mika- il Demir adlı yurttaş, gömleğini çıka- rarak vücuduna jiletle çizikler attı. "Ölümüm size hayıriı olsun" diyen yurttaş hastaneye kaldınldı. Erdoğan, partisinin Erzurum"daki il kongresınde yaptığı konuşmada da paralaruu off-shore hesabında tutan îmarbankzedelere çattı. ANKARA / ERZU- RUM (Cumhuriyet) - Er- zurum'un tarihi kongre binasında gerçekleştiri- len Bakanlar Kurulu top- lantısında son şekli veri- len Avrupa Birliği'ne 7. uyum paketi, TBMM'ye sevk edildi. Asker ile hükümet ara- sında önemli tartışmala- ra neden olan tasanda sı- nırlı değişiklik yapıhr- ken, MGK'nin icracı or- gan olma özelliğine son veriliyor. Pakette öngö- rülen bazı düzenlemeler şöyle: • MGK Genel Sekre- terliği'nin görev ve yet- kileri, "Milli Güvenlik Kurulu'nun sekreterlik hizmetkriniyürütmek ve kanunlarlaverilen görev- leriyerine getirmekle'' sı- ralaruyor. Bunun dışında MGK Genel Sekreterligi Yasası'ndaki yetkilerin tamamı yasadan çıkan- lıyor. MGK Genel Sekrete- ri'nin, "Başbakanın tek- Bfi ve cumhurtoaşkarunın onayı ile atanması, ata- mamn TSK mensuplan arasından yapılmasının öngörülmesi halinde Ge- nelkurmay Başkam'mn olumlu görüşünün ahn- ması" düzenleniyor. • MGK'nin görev ala- nı şu tanımla sınırlanı- yor. "Milli güvenlik ve devletin milli güvenlik si- yasetine ilişkin tanımlar çerçevesinde devletin mâ- li güvenlik siyasetinin ta- yini, tespiti ve uygulan- ması ile ilgili konularda tavsiye kararlan alır ve gerekti koordinasyonun sağlanması için görüş tes- pit eder; bu tavsiye ka- rarlannı ve görüşlerini Bakanlar Kurulu'na bil- dirir ve kanunlarla veri- len görevleri yerine geti- rüf • Türkiye'de kurulan vakıflann yurtdışında şu- be açması kolaylaştınlı- yor. • TMY'nin 7. mad- desi değiştiriliyor. "Şid- det veya diğer terör yön- temkrinebaşvurmayıteş- vik edecekşekUde propa- gandayapanlanT da ce- za venknesi öngörülü- yor. • TCY'nin 159. mad- desinde tanımlanan dev- letin manevi şahsiyeti aleyhine suçlarda alt ce- za smın üç aya çekiliyor. Maddeye. "Eleştiriama- cıyla yapılan açıklamalar ceza gerektirmez" hük- mü ekleniyor. • TCY'nin 169. mad- desinde "her ne suretle olursa olsun hareketleri- ni teshil (kolay laşürma) ederse" ifadesi çıkanh- yor. • Işkence suçlarıyla ilgili soruşturma ve ko- vuşturmalann acele iş- lerden sayılarak ivedilik- le görüşülmesi. davalara 30 günden fazla ara ve- rilmemesi, adli tatilde de bakılması düzenleniyor. • TBMM Başkanlı- ğı'nın istemi üzerine. tüm kamu kurum ve kuruluş- lannın, TSK'de dahil ol- mak üzere. Sayıştay ta- rafindan denetlenmesi ön- görülüyor. YTP Genel Başkanı, partisinin birinci kuruluş yıldönümü nedeniyle basın toplantısı düzenledi Cem'den solda giiç birliğı önerisi İsmaii Cem ANKARA(CumhuriyçtBürosu)-YTP Genel Başkanı tsmailCem. yerel seçim- ler için sol partilerin işbirliği yapmasını önerdi. Cem, Irak'a asker gönderilmesi halinde Türk askerinin bölücü ve gerici terörün hedefı olacağını söyledi. MGK Genel Sekreterliği'nin sivilleştirilmesi önerisini doğru bulduğunu belirten Cem. "Benim kaaldığım MGK toptanblarm- da asker üyekrin herhangi bir empozesi g 1 ik karşüaşmadım" diye konuştu. " I tsmaıl Cem, dün YTP'nin kuruluşu- nun 1. yıldönümü nedeniyle düzenle- diği basın toplantısında. partisinin ken- disini kanıtladığını anlattı. Türkiye'nin sosyal demokrat ve demokratik sol ola- rak yenüenmesini hedeflediklerini kay- deden Ismail Cem, "Cumhuriyet ihti- lalinin demokrasiiçinde devamhhğı sağ- lanmabdır" dedi. Gelecek yıl yapılacak yerel seçimler- de sosyal demokrat ve demokratik sol par- tilerin işbirliği yapmasının bir zorunlu- luk olduğuna dikkat çeken Cem, "Bu şryamayacağı bir dengesiztikk karşüaşı- nz" diye konuştu. Cem, işbirliği öneri- si modelini de şöyle dile getirdi: "Bir 9 ya da bir üçede şu anda hangi solpartinin üyesi befedrje başkanıvarsa, • Cem, yaklaşan yerel seçimlerde solda güç birliği oluşturalmarnası durumunda demokrasi açısından dengesiz bir durumun ortaya çıkacağını belirtti. Türk askerinin Irak'ta bölücü ve gerici terörün özel hedefi haline gelebileceği uyansında bulunan Cem, MGK Genel Sekreterliği'nin sivilleştirilmesi önerisinin doğru olduğunu söyledi. Dİriikvebeı^beıiiğioluşturamazsak, Tür- kiye adına çokendişetryim. Bölünmüş bir souayerelsecimkre giriürse. iktidarpar- tisinin büyük çoğunlukla kazanacağı be- lediye başkannklan ik demokrasinin ta- önümüzdekiyerelseçimlerdedea>™par- ti aday belirieyecek. Gerive kalan bölge- lerde ortak adaylar konulacak." YTP lıden, MGK'nin yapısının de- ğiştirilmesine ilişkin bir soruya karşılık verirken geçen 5 yıl içinde 58 MGKtop- lanösına katıldığını anımsatarak "Benim katddığım MGK toplantdannda asker üyekrin herhangi bir empozesiile karşı- laşmadım"' dedi. Cem, MGK Genel Sekreterliği'ne si- \illerin de atanmasını doğru bulduğunu ifade ederek "MGKGtenelSekreteri'nm yetkileri gözden geçirilebiür, smuianabi- Hr. Ama Türkiye'nin kurtuluşunun MGK yetkilerinin sınırlandınlmasına bağlı ol- duğuna ilişkm düşünceleri abarüh bulu- yorum" diye konuştu. Cem, Irak'a asker gönderilmesi ile ilgili gelişmeleri de değerlendinrken "Türkiye'nin kendi çocuklannıen bdahbölgeye göndernıesi konusunda kaygüıyız. Türk askerleri orada bölücü ve gerici terör grupianmn özel hedefi olacaktn-" dedi.