Katalog

11 TEMMUZ 2003 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMt ekonomi(g cumhuriyet.com.tr 13 Oran: Hükümet 3maymunu oynuyor • İZ.MİR (Cumhumet Ege Bürosu) - İzmir'de düzenlenen hazır giyim zirvesıne katılan Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Umut Oran, ekonomik ve siyası knzin sürdüğünü vurgulayarak "Hükümete önen götürüyoruz. Ama 'üç maymunu oynuyor' gibi görünüyorlar." dedi.Gelecek yıl IMF ile görüşmelerin tamamlanacağını, AB'nin tanh vereceğıni, ABD'de başkanlık seçimleri olduğunu anımsatan Oran. "Bürokrasi ve siyası irade bunlan maalesef gö'remiyor. Başka siyasi hesaplar peşinde koşuyor" dedı. Sanayia yatrm düşünmüyor • ANKARA (ANKA)- Sanayicinin yatınm eğilimınde canlanma belırtıleri görülmüyor. Merkez Bankası'nın anketine göre sanayiciJerin yüzde 36'sı, haziran ayı itıbanyla gelecek 12 aylık dönemde yatınm yapmayı düşünmüyor. eüpcistan'dan Irak'a bira • TİFLİS(AA)- Gürcıstan'ın Kazbegı firması, Irak'a bira ve soğuk içecek ıhracatına başladı. Irak'a bugüne kadar 45 bin şişe bıra ve buzlu çay içeceği gönderen firmanın taşıma işlerini Türk Teta firması yapıyor. Şirket yetldlileri, Irak'a içme suyu, sigara ve kahve ihraç edecekJerini de söylediler. DGD'yeson şekfi verildi • ANKARA (AA)- Ödemelenn zamanında yapılmasını sağlamak üzere çıkanlmak istenen doğrudan gelir desteğıne ilişkin yasa taslağına son şekli verildi. Hazırlanan taslağa göre tek seferde yapıiması öngörülen ödemeler Ekim-Aralık ve Şubat-Nisan olmak üzere iki taksıtte yapılacak. ffike, büyük minasa konuyop • Ekonomi Servisi - Spor giyim \ e malzeme üretıcılennin lıder ısimlerinden Nike, yüzyıla yaklaşan bir geçmişı olan Comerse firmasını satın almak üzere 305 milyon dolarlık bır anlaşma yaptı. Converse'ın dünyadaki en güçlü ayakkabı markalanndan biri olduğunu belirten Nike'ın yeni gınşımlerden sorumlu yetkıhsi Tom Clarke, Nike olarak, büyüme stratejilennı sürdüren Converse'e destek vereceklerini ifade etti. Frankfurt metrosu kirabk I Ekonomi Servisi - Almanya'run Frankfurt metrosu, Amenkalı yatınmcılan beklıyor. New York Times gazetesının habenne göre, Frankrurt belediyesı. Amerikalı yatınmcılara tüm metro sistemini 100 milyon dolar karşılığı 99 yıllığına kıralama teklıfi yaptı. Haberde. sınırlar arası leasıng olarak bılınen bu uygulamarun. denn malı kriz yaşayan Almanya'run büyük şehirlennin son meraki olduğu belırtiliyor. Kurlardaki düşüş araç fiyatlanna yansımazken haziran ayında satışlar yüzde 153 arttı îthal araçlartamgazEkonomi Servisi - Dolar ve Euro'daki düşüş, fiyatlannı Türk Lirası olarak belirleyen it- hal otomobillere yansımazken otomoriv sektöründe ıthalata yöneliş haziran ayında da de- vam etri. Otomoriv Sanayii Der- neği'nin verilerine göre, yılın ilk yansında toplam ithal oto- mobil satışlan geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 153 arttı. Yerli otomobil satışlanndaki ar- tış oranı yüzde 83 oldu. Ithala- ün toplam sa- • Döviz kurlan sürekli gerilerken ithal araç fiyatlan yüzde 2 ile yüzde 18 arasında arttı. İthal otoda en çok Ahnan markalan rağbet gördü. Yerli otomobil satışlanndaki artış oranı ise yüzde 83 oldu. tışlar içindeki payı ise yüzde 66 seviyesinde gerçekleşti. Alman otolar revaçta Haziran ayında toplam 16 bin 329 adet otomobil satılır- ken bunlann 10 bin 717 adedi- ni ithal, 5 bin 612 adedini ise yerli markalar oluştur- du. Satılan ihtal 4". otomobillerde Ahnan marka- lan daha çok tercih edildi. Opel 1680 araçla en çok satılan ithal otomobil markası olurken di- ğer bir Ahnan markası Volks- wagen ise 1521 araçla ikinci sırada yer aldı. Fiyatı yarım trilyon lirayı buİan Ferrariler ise haziranda sadace bir alıcı bulabildi. Öte yandan kurlardaki ge- rileme fiyatlan Türk Lirası olarak belirlenen ithal otomo- billere yansımadı. îthalatçı fır- malann rutin zamlara devam ermesı sonucu, ocak-temmuz döneminde ithal otomobil fi- yatlan yüzde 18'e ulaşan oran- da artarken fiyatlannı döviz cinsinden belirleyen bazı lüks otomobillerin fiyatlan, bırçok orta sınıf otomobilin fiyatının altında kaldı. Yılbaşından bu yana dolar yüzde 15, Euro ise yüzde 9 civannda değer kay- betti. Döviz kurlanndaki geri- lemenin, maliyetlen düşürdü- ğü dikkate alındığında, fiyatla- n düşmesi gereken ithal oto- mobillerde, tam tersi durum yaşandığı gözlenıyor. Anahtar teslim fiyatlannı TL olarak be- lirleyen ithalatçı firmalann, fı- yatlan geriye çekmek bir yana. yerli otomobiller gibi enflas- yona paralel rutin zamlannı yaptıklan görüldü. Otomoriv Distribütörleri Derneği Yöne- tim Kurulu Başkanı Yüksel Mermer ise bu dunımu üç yıl- dır yaşanan ekonomik krize bağhyor. Geçen dönemde dist- ribütörlerin çok yüksek olduğu içın döviz kurunun altında sa- tış yapmak zorunda kaldıklan- nı kaydeden Mermer, yapılan zamlarla birlikte satış fiyatla- nnın normal seviyelere ancak ulaşabildiğini söyledi. Piyasa- daki dengelerin hâlâ yerine oturmadığım belirten Mermer, satış miktarlannın da sektörün beklentisini karşılamadığını ifade etti. Bu arada Mazda, binde 3 ile fiyatına en az zam yapılan otomobil olarak dikka- ti çekerken, Nissan ve Hyundai fiyatlan en çok artan markalar oldu. Mado yakın geçmişe kadar Türkiyepazarında söz sahibi olan Roma 'nın yerini aldı Dondurtnarun talıtı Mado'mın • Türkiye'deki yaşama şartlarının giderek zorlaşması, buna ek olarak da dondurma fiyatlanmn yüksek olması, gelir seviyesi düşük halka dondurmanın lüks bir tüketim maddesi olarak sunulmasma neden oluyor. SERKANSÜSLÜ Sıcaklann giderek artması, dondur- ma sektörünü canlandınrken, kısa bir süre öncesine kadar Türkiye pazannda söz sahibi olan dünyaca ünlü Roma don- durması yerini Mado'ya bırakmak zo- runda kaldı. ABD ile Avrupa ve Orta- doğu ülkelerinde bayi sayısmı arttırarak dünva genelinde de pazannı genişleten Mado, Roma'yla Türkiye'deki kavga- sında zafere imza attı. SıcakJann gide- rek artmasıyla gözlerin çevrildiği don- durma sektöründe satışlann geçen yıla göre yüzde 10-15 oranmda arttığı belir- riliyor. Buna karşılık Türkiye"deki yaşa- ma şartlannın zorlaşması ve buna ek olarak dondurmafiyatlanmnyüksek ol- ması tüketimin önündeki en önemli en- gel olmaya devam ediyor. Bunu aşmak için kampanyalara sanlan şirketler, ay- nca rekJamla da pazar paylannı arttır- maya çalışıyorlar. Maraş'ın havast, suyu Mado'nun en büyük özelliğinin K.Maraş'ın doğasında otlanan keçilerin sütünden yapıldığını vurgulayan Mado Yönetım Kurulu üyesı Atila Kanbur, "Başka yerierde K.\laraş dondurması yapımı denenmiş fakat aynı tat, aynı kj- vam tutturulamamıştır. Mado ülkemize Sıcakiann giderek artmasıyla gözlerin çevrildiği dondurma sektöründe satışlann geçen yüa göre yüzde 10-15 oranında artüğı beürtiliyor. özgü bir dondurma çeşjdidir" dedi. Ya- şar dondurma tesislennde saatte 5, yıl- da 15.000 ton dondurma üretme kapa- sitesine sahip olduklannı anlatan Kan- bur, "Yhrtiçinde 120, vurtdışında da 10 saüş noktasma, K Maraş dondurmaa- nı Mado ve Mardo markalan alünda ulaşünyoruz" dedi. Dondurmanın Türkiye'de hermevsim tercih edilen bir iirün oiması için eğitsel çalışmalar yaptıkJanru söyleyen Algida Türkiye Pazarlama Müdürü Deniz Ak- tûrk Erdem, "2002'de Türldye'den hal- ya'ya ilk defa dondurma ihracan ger- çekleştirdik. Magnum Sandwich'i dün- vada üreten iki ülkeden birrviz. Bu ılkier dışında başta Türki Cumhuriyeder ve Balkanlar olmak üzere .Algida Türkiye halen 14 ülkeye ihracat yapıyor" dedı. Değişik kategorilerde bu yıl 28 yeni ürün pıyasaya sunduklannı ifade eden Erdem, yeniliklerin yıl ıçinde de devam edeceğini söyledi. Panda: Her yasa. her zevtte Türkiye'nin ilk endüstriyel ambalajlı dondurma üreticisi olan Panda, ulusla- rarası sağlık standartlanna uygun olarak kapah sistemi esas alan üretim anlayı- şıyla hızmet veriyor. 25.000 satış nok- tası (derin dondurucu), 150 soğutmalı kamyon ve ülke çapındaki 28 yetkıli distribütörü ile dağıtım sistemine sahip. Üretim ve Ar-Ge departmanlanndaki çalışmalanna hız veren firmanın hede- fi, pazar payını olabildiğince arttırmak. Firma, Avrupa, Rusya ve Ortadoğu'ya devam eden ihracatının yanı sıra Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Balkan- lar'da da faaliyetlerini yoğunlaşhrmış. 2003'ün ilk altı ayında 50 milyon do- lar yatınm yapan Ülker Gıda Grubu, dondurma pazanna bu yaz Schöller markası ile girdi. Alman Schöller ile stratejik ortaklık yapan Ülker, Akyazı 'da 20-25 milyon dolarlık maliyetle bir don- durma merkezi kuruyor. 3. TUR GÖRÜŞMELER pazarlığında sonuç alınamadı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hihni Güler ile Gazprom Yönetim Kurulu Başkanı Alexei Borisovich MiOer'in Mavı Akım doğalgazına ılişkın 5 saat süren "for- mül" pazarlığından sonuç çıkmadJ. Rus- ya'nın isteği üzerine düzenlenen 3. tur Mavi Akım doğalgaz görüşmeleri sonra- sı her iki yetkilinin de gergın olduğu gözlenirken Güler, "FonnüJde ısrarhyız, • görüşme onun üze- • Güler, anlaşma rinde devam etti. maddeleri üzerinde Tahkim süreci de- IMF'den hükümete, toplusözleşmeler konusunda koşullu izin Işçi zaımm için kayııak buhın b u l u n ' tartıştıklarını, geçmişte vapılan l , ı ı ••II • du. Toplannnın ar- anlaşmalanulkemız d l n d a n F o r t a k b ı r lehine değiştirmeye basm toplanrısı çalıştıklarım gerçekleştirilmesi söyledi. befdenirken Mil- ler, açıkJama yap- madan bakanlığı terk etti. Miller, görüş- me sonrası beraberindeki heyet ile bir- likte Türldye'yi terk etti. Görüşmenin ardından basına açıkJama yapan Güler şöyle konuşru. u Deta>t olarak anlaşma maddeleri üzerinde tarüstık. Daha çok formül üzerinde görüşüldü. Geçmişte ya- püan anlaşmalar ülkemiz lehine düzettü- me>e çahşılrj'or.'' Güler. taraflann gö- rüşmeler sonunda pek çok malzeme top- landığını belirterek, malzemelerin taraf- larca inceleneceğini, görüşmelere daha sonra de\am edileceğını b«lirtti. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hükümet, kamu işçilerine yapılacak zam konusunda IMF'den "ica- zet" aldı. IMF heyetiyle gö- rüşen Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin "İMF, kavııak bulmamız durumunda, zam oranla- nna ha>ır demevecekleri değerlen- dirmesinde bulundu" dedi. Niyet mektubunda haziran sonu 9 bin 900 işçinin emekli edılmesi hedefinde de 2 bin 500 kişilik bir sapma oldu- ğunu açıkJayan Şahin, IMF'nin tem- muz sonuna kadar bu açığın kapatıl- masını ıstediğini belirtti. IMF'nin Ankara'daki gözden geçir- • Niyet mektubunda haziran sonu 9 bin 900 işçinin emekli edilmesi hedefinde de 2 bin 500 kişilik bir sapma olduğunu açıklayan Şahin, IMF'nin temmuz sonunda bu açığın kapatılmasını istediğini belirtti. me çalışmalan sürüyor. Rıza Mogha- dam başkanlığmdaki IMF heyeti dün de Şahin'legörüştü. Görüşme sonra- sı açıkJama yapan Şahin. toplusözleş- melerle ilgili değerlendirmelerde bu- lundukJannı söyledi. IMF'ye, sözleş- melerde bütçe ödenekJerinin üzerine çıkılmayacağı sözü verdilderini \oır- gulayan Şahin, "Ancakkaynağınıgös- termemiz koşuluyla bunun üstüne çı- kabüecegimi/i söylediler. Kendileri de, HÜKÜMETLE TÜRK-f Ş UZLAŞMA YOLUNDA Birinci 6 ay yüzde 5 zam ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan. hükümetin toplusözleşmeJere ilişkin yeni teklif paketini Türk-Iş'e iletti. Türk-îş Yönetim Kurulu ve Erdoğan dün kamuda 450 bini aşkın işçiyi ilgilendiren topiusözleşmeleri görüşmek için bir araya geJdi. Toplannnın ardından açıklamalarda bulunan Türk-Iş Genel Başkanı SaKh Kıhç, yeni bir aşamaya gelindiğini belirtti. Başbakan Erdoğan'ın yurtdışına gideceğini, dönüşünde ise yeni bir değerlendirme yapacaklannı söyleyen Kıhç, teklifi değerlendirmek için pazartesi günü Türk-îş Başkanlar Kurulu'nun toplanacağını ve buna göre bir strateji izleyeceklerini açıkladı.Erdoğan, kamu işçilerine yılın ilk yansında yüzde 5, ikinci yansmda ise yüzde 8 zam verilmesini önerdi. Türk-îş'in bu teklifi kabul ermeyeceğini belirtmesi üzerine de yılın ikinci yansı için önerilen zam oranı yüzde 9'a çıkanldı. boyle bir durumda 'hayır' demeyeceklerini befirttfler" dedi. Atıl istihdamı da tar- tıştıklanm söyleyen Şahin, niyet mektubunda 9 bin 900 kişinin haziran ayı so- nunda emekli olacağı sözünün yer aJ- dığını anunsatttı. Bugüne kadar bu ra- kamın 2 bin 500 kişilik gerisinde kal- dıklannı açıklayan Şahin, Tophısöz- leşmeler imzalanırsa bu hedefe ulaşa- cağımızı söyledik. Moghadam da, Temmuz sonuna kadar bu açığın ka- patıhnası halinde, bizim için sorun ol- maz' değerlendirnıesini yapü" dedi. Şahin, IMF heyetine Vakıfbank ko- nusunda sitem ettiğini de belirtti. IMF heyetine, "Vakrfbank'm sa- öşmısık sık sizgündemege- tiriyorsunuz. bu da banka- nın satısıru zorlaşönyor" dediğini söyleyen Şahin, "Bir bankanın bümesi sağ- lamsa müşteri çıkar. Her gün Vakıfbank satılabilir' derseniz mudiler parasını çeker. Bankanın mal varhk- larının tasfiyesi ve sanlma- sı süreci devam ediyor. Ban- ka kendisini toplamah" şeklinde konuşru. Şahin, IMF heyetine ay sonuna kadar IMF için önkoşul ni- teliğindeki düzenlemeleri yapacaklan bılgısıni verdi- ğini de sözleûne eldedi. NOTDEFTERİ ZEJKERİIA TEMİZEL Ekonomik Suç Üzerine Ekonomik suçlarla mücadele konusunda yazdık- lanmız, büyük bir elektronik posta akınına neden ol- du. "Ekonomik suça ekonomik ceza verilecekse, baklava çalan çocuklar neden hapsediliyor? Bak- lavalann parasını ödediklerinde neden onlar da kurtulamıyor? Bankanın kasasından para çalan veznedann işlediği suç ekonomik suç olmuyor da, bankasını boşaltan patronun suçu neden ekono- mik suç oluyor? Sonuçta ikisi de kasayı boşaltmı- yor mu? Adi suç ile ekonomik suç arasındaki far- kı kim beliriiyor? Hırsızlarmı, yoksa çalınan tutarın büyüklüğü mû?" gibi sorular yağmur gıbı yağdı. Haklıydılar. Nasıl mücadele edeceğimize bir tür- lü karar veremediğimiz ekonomik suç kavramı top- lumda henüz oluşmamıştı. Peki, nedir ekonomik suç? Ekonomik suç, bireylerin kendilerine çıkar sağlamak amacryla yürüriükteki kurallan çiğne- meleri ve toplumun ekonomik çıkannı ihlal et- meleridir. Bu ihlal ile kurallara göre kullanıldığında büyük ya- rarlar sağlayacak olan toplumsal kaynaklar, birile- rinin anlamsız istekleri uğruna heba edilmektedır. • • • Bu şekilde tanımlanan ekonomik suçların bazı özellikleri bulunmaktadın 1. Bu suçlann en belirleyici özelliği ortaya çıkarıl- ması, kanıtianması ve sonuçlandınlmasının çok zor olmasıdır. Ekonomik suç failleri, öze/likle teknoloji- nin sunduğu olanaklardan yararlanarak, suçu bir- çok aşamada oluşturmakta, bazı aşamalar ise yurt- dışında gerçekleşmektedir. Suç organizasyonları uluslararası finansal piyasaları ülke içi düzenleme- leri dolanmak amacıyla kullanmakta, böylece suç- luluk da sermaye gibi akışkanlık kazanmaktadır. Bu durumda ülke ıçine dönük hukuki düzenlemelerle sorunlann çözülmesi çok zorlaşmaktadır. 2. Bu suçların bır diğer özelliği, bu suçun mağ- durlarının uzunca bir süre suçun farkına varmama- lan, suçların tespitinin olayların gerçekleşmesinden çok sonra yapılmasıdır. Yurttaşlar işlemlerini devlet güvencesinde yaptıklannı düşündüklerinden kuru- luşlara teslim ettikleri ekonomik değerlerle yıllarca ilgilenmemektedirler. Bu nedenle suçlar mahkeme- lere uzunca bir süre intikal etmemekte, hatta bazı- lan hiç intikal etmemektedir. Kuşkusuz bu zaman dilimi içerisinde delillerin birçoğu yok edilmekte, ya da değiştirilmekte, suçlar da anlamsızlaşmaktadır. 3. Bu olumsuzluklara ekonomik suç faillerinin toplumsal kimlik ve mali güçleri de eklendiğinde, suçluların cezalandırılmaması için, birçok güç se- ferber olmaktadır. Suçluların ekonomik itiban, yar- gılama sürecinde bir diyet gibi ortaya konulmakta- dır. Suçlananlann işyerlerinde binlerce işçiye iş ver- miş olması ya da ulusal üretime katkıda bulunuyor olması birdokunulmazlık nedeni gibi ortaya konul- makta, sanki bu tür insanlann suç işleyebilme hak- lannın olduğu söylenebilmektedır. • • • Aslında ekonomik suçlarda ekonomik işlemlerde var olması gereken emniyet ve güven ihlal edilmek- tedir. Bu emniyet ve güven, bir toplumun anarşiye sürüklenmeden yaşaması için, Devlet tarafından yasalarla güvence altına alınmaktadır. Bu güvenin ihlali, Devlet'e duyulan güvenin ihlalidir. Eğer Dev- let variığını sürdürmek istiyorsa, hukuk kurallan ile düzenlediği bu alandaki ihlalleri mutlaka cezalan- dırmak zorundadır. Oysa bu suçlara, ekonomik ve sosyal yaşam üze- rindeki tahribatı unutularak, belirii birtoleranslayak- laşma eğilimi görülmektedir. Bu suçlara hoşgörü ile yaklaşılabilir mi? Bireysel çıkarları için güvene dayanan düzeni altüst ederek toplumun varlıklarını ve geleceğini çalanlar cezasız kalabilir mi? Kalmaması, örgütlü bir şekilde toplumun gelece- ğini çalanların daha ağır cezalandınlması gerekir. Ancak bu, siyasi karar mekanizmasının kimlerin temsilcisi olduğuna bağlıdır. e-mail: temizeKg cumhuriyetcom.tr Türk- ttalyan Yatınm Forumu yapıldı İki banka yatınm yapmak istiyor • AldoKaslowski.İtalyanInetsa ve Banca Dei Paschi Di Siiena bankalannın Türkiye'de yatınm yapmak istediklerini açıkladı. Ekonomi Servisi - Türk Sanayicileri ve İşa- damlan Derneği (TÜSİ- AD) Yüksek Istişare Konseyi (YlK)'Başkan Yardımcısı Aldo Kas- l(mski. italyan Inetsa ve Banca Dei Paschi Di Si- iena bankalannın Türki- ye'de yatınm yapmak is- tediklerini açıkladı. Italya-Türkiye 2003 Yatınm Forumu dün ts- tanbul'da yapıldı. Foru- ma katılan Kaslowski, Türkiye'ye yatınm yap- mak isteyen tntesa ve Dei Paschi Di Siiena bankalannın Türkiye'de temsilcilik açhğım, an- cak bu bankalann ne de- recede ve kimlerle işbir- liği yaphğını bilmedikle- rini kaydetti. Türkiye Akdenlz'e model Foruma katılan İtalya Üretim Bakan Yardımcı- sı Adolfo Urso ise Türki- ye'nin bütün Akdenız havzasında model olma- sı gerektigini söyledi. Urso, yaptığı konuşma- da, hedefi AB'ye katıl- mak olan Türkiye'nin imkânlanna ve çabalan- na inandıkJanm dile ge- tirerek Türkiye'deki nü- fus artışından korkma- dıkJannı kaydetti. "Tür- khe bu genç nüfusu ile birlikte a\antaj sağlaya- caknr" diyen Urso, Av- rupa'nın nüfus azalması- nın sıkıntılannı yaşadı- ğına dikkat çekti. Adol- fo Urso. Türkiye'nin Do- ğu ile Batı arasında bir fermuargörevi gördüp- nü de ifade ederek "Önümüzdeki dönemde Akdeniz ve aşağıdaJd st- nırlar kalkmahdır. AVTU- pa kuzeye yönethor ama çıkış noktasıAkdeniz"dir. Bu nedenle Avrupa, Ak- deniz'in sıcak suîannda ıslanmalıdır" dedi. Adolf Urso, toplantı- ya katılan işadamlanna hitaben, "İtahan hükü- meli gibi bizler de Tür- Idve'ye destek venneB- yiz" dedi.