Katalog

2 7 HAZİRAN 2003 CUMA CUMHURİYET SAYFA F j l x l W\\U1VJJ. ekonomi(acumhuriyet.com.tr 13 'Sosyal adalet' vaadiyle işbaşına gelen AKP'nin bütün icraatlannda mağdur kesim halk oldu Yur abalıyamantiğıDolar kurundaki ve ham petrol fıyatlarındaki düşüş tüketiciye indirim değil zam olarakyansırken, hükümet akaryakıt bayilerinin kârlarında yapılan 2 senîlik artışın faturasının da vatandaşa çıkarıldığını kabııl etti. Bayi kârlarının 9 sentten 11 sente çıkarılması ile oluşan 280 trilyon limlık maliyet tüketicinin cebinden çıkacak. ^ Bugüne kadar alınan vergileri yaterli bulmayan hükümet, sistemi yeniden ele ahyor. Yeni tasanda; emlak, veraseî ve inîikal vergilerinin arttırılması, iek meskeni olan emeklilerden 0 oranlı vergi kalkması, ücretliler için beyanname sistemine geçmesi, bankacılıkta vergiler ile tekstilde KDV oranlarının düşürülmesi yer ahyor. ^ Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 'a yakınlığıyla bilinen Albayraklar'a 1.1 milyon dolargibi "sembolik" bir rakama satılan SEKA BahkesirIşletmesi'nde, devralımdanbirgün sonrafabrikada çalışan 289 işçi işten çıkarıldı. AlbayrakAŞ'nin kurumu devraldığının ertesi günü tüm işçileri işten çıkarması, devlete 9 trilyon liralık kıdem tazminatına mal oldu. Dizayn firup'a, UNESCtTdan ödiü • PARİS (AA) - Fransa'nın Cannes kentınde düzenlenen bir törenle, Türkiye'den Dizayn Grubüna UNESCO tarafuıdan "Internatıonal Prize for Water and Management" ödülü verildi. Sudan'mbaşkenti Khartoum'a içme suyu sağlamak amacıyla açılan uluslararası ıhalede rakiplenni geride bırakarak projeyi üstlenen ve çalışmalanru büyük bir hızla yürüten Dizayn Grubu adına ödülü. yönetım kurulu başkanı Ibrahim Mirmahmutoğullan aldı. Rat atılım plamyla küçülecek • ROMA (AA) - Italyan otomotiv firması Fiat Grubu. 2003-2006 yıllan arasında geçerli olacak Endüstri Atılım Planı kapsamında 1.8 milyar Euro'luk sermaye arttınmına gidileceğını açıkladı. Torino'da yapılan yönetım kurulu toplantısının ardından açıklama yapan Fıat Başkanı Umberto Agnellı. "Şırket olarak bir knz durumundayız ama atılım planına tam güvenim var" şeklinde konuştu Plana göre 12 bın 300 ışçı çıkanlması yarunda, 12 fabrikanın kapanması ve 2006 sonuna kadar 3 yeni model otomobil üretılmesi de öngörülüyor. Aycell-Aria birleşmesine vize • ANKARA (ANKA) - Ulaştırma Bakanı Bınali Yıldınm, Aria ve Aycell'in birleşmesi için Bakanlar Kurulu"nda prensıp karan alındığını açıkladı. Yıldınm, Aycell'in lisansıru ıade etmesi durumunda lısans bedelinin ıadesirun gündeme geleceğini söyledi. ÇEAŞ ve Kepez magdurları • ANKARA (ANKA) - Çukurova Elektrik ve Kepez Elektrik hısselenru elınde bulunduran küçük yatınmcılar. gazetelere verdiklen ilanlarla haklannı anyor Borsa Yatınmcılan Derneğı aracılığıyla 12 bın 300 küçük yatınmcı adına venlen ilanda, "Ne gazetelere tam sayfa ılan verecek kadar paramız ne de Adnan Bey gibı sanatçı bir yakınımız var" denildi. YASerden ikna turu • İSTANBUL(AA)- Yabancı Sermaye Deraeği (YASED) Başkanı Şaban Erdikler. yabancı sermaye konusunda toplumdakı önyargıyı ortadan kaİdırmaya yönelik olarak ülke içinde turlar düzenleyeceklennı söyledi Erdikler, gıdilecek illeri Hazıne Müsteşarlığı ile birlıkte planladıklannı ve ılk olarak İzmır'den başlamayı düşündüklerinı ifade ettı. Benzinde fatııra hep vataııdaşa 24 Haziran 2003 Tarihi İtibariyle Rafineri Çıkışından Tüketiciye Kadar f i 1 Litre SÜPER BENZİN'in Satış Fiyatının Oluşum Tablosu pI Ftyat oluşur Pompa satış fıyatı Pompa satış fiyatı içerisindeki payı içerisindeki (TL/Litre) yüzcteleri % Rafinen çıkış fıyatı 298.985 16.42 Toplam dağrtım payı 156.007 8.55 Bayı hıssesı 85.804 4.70 Anadağıtım şırketi hissesı 70.203 3.85 Denız naklıyesı 6.618 0.36 Kara nakliyesi 4.244 0.23 Vergı öncesi maliyet 465.854 25.56 OTV 1.079.000 59.18 KDV 278.146 15.26 Vergt toplamı 1.357,146 74.44 Pompa satış fıyatı 1.823.000 100 LEYLAÇEVİK tktidara gelmeden önce vatan- daşa vergi ındınmi yaparak akaryakıtı ucuzlatma sözü veren hükümet, söylediğinin tam tersi- nı yapmaya devam ediyor. Do- lardakı düşüşe ve ham petrol fi- yatlanndaki genlemeye rağmen benzın bir türlü ucuzlamazken son olarak akaryakıt dağıtım şir- ketlerine verilen paytn 9 sentten 11 sente çıkanlmasıyla oluşan 280 trilyon liralık maliyet vatan- daşın sırtına yüklendi. 3 Kasım 2002'de 1 milyon 640 bin lira olan süper benzinin fiya- tı yüzde 11 artarak 1 milyon 820 bin lirayayükseldi. Dolar kurun- daki yüzde 15 'lık düşüş göz önü- ne alındığında toplam artış yüz- de 26'yı buldu. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 27 Ekim 2002 tarihli Balıkesir mitingin- de tt Endirektvergüeri,akaryakıt tüketim gibi vergileri kaJdıraea- ğK" diyerek ucuzlatma sözü ver- diği mazot ise zamdan en çok nasibini alan akaryakıt ürünü ol- du. Normal fiyat artışının yanı sıra dolar kurundaki düşüş dik- kate alındığında mazot fiyatlan yüzde 26.8 yükselmiş oldu. Ham petrol fıyatlannda ve do- lar kurundaki genlemeye rağ- men benzinin bir türlü ucuzla- mamasında ise en büyük etkeni devletin akaryakıttan yüzde 75'e varan oranda vergı alması oluş- turuyor. Rafineri çıkış fıyatı 298 bin 984 bin lira olan bir litre kur- şunsuz benzinin bayi kârı dahil maliyeti 465 bin 845 lira. Araç sahiplerinin lirresine 1 milyon 823 bin lira ödediği kurşunsuz benzinden alınan vergi toplamı ise özel tüketim vergisi (ÖTV) ve KDV dahil 1 milyon 357 bin lirayı buluyor. Geçen günJerde alınan kararla akaryakıt bayi kârlannın 9 sentten 11 sente çı- karılması ile oluşan 280 trilyo- nun da faturası vatandaşa kesil- di. Yapılan 2 sentlik artışla 6 bin akaryakıt bayisi sevindirilirken bu artış 60 milyona zam olarak yansıyacak. Tüketicileri Koruma Derneği Başkanı Mehmet Sevim, hükü- metin seçim vaatleri arasında bulunan benzin fiyatlannı ucuz- latmak yerine sürekli zam yap- masınma yönelik tepkilerini di- le getirmek amacıyla bir kap- manya başlatacaklarmı söyledi. Gerekli hazırlaklan tamanıla- dıklannı kaydeden Sevim, kam- panyanın 10 gün içinde hayata geçirileceğini ifade etti. Vergi sistemindeki sorunlar için oluşturulan konsey, emlak ve veraset vergilerinin arttırılmasını istedi Tek meskeni olan emekli yanch ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Vergi sistemınde yaşanan sorunlann çözümü için oluşturulan Vergi Kon- seyi, hazırladığı öneri pake- tinı Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'a sundu. Maliye Ba- kanlığı'nda incele- e=— meye alınan raporda şu önerilere yer verildi: Finansal kurumlar: Banka sigorta muamele vergisi tamamen kal- dınlmalı. Ana faalıyet konu- lan KDV'den istisna tutul- mah, bankalann üstlenmek zorunda kaldıklan KKDF, Tüketici Fonu ve Sivil Sa- vunma Fonu gibi yükler kal- dınlmalı. Finansal araçlann \r ergilemesindeki farklılık- largıdenlmeli. Şahısyatınm fonlannın kurulması ve bun- lann yüzde 10 gibi stopajla Cözler ek vergi iptalinde AJNKARA (AA) - Anayasa Mahkemesi, motorlu taşıtlar ve emlakten ek vergi ahnmasını öngören düzenlemenin iptali istemiyle açılan davada, 8 Temmuz Salı günü Başbakanlık yetkililerinin sözlü açıklamalannı dinleyecek. Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşirn Kıhç, motorlu taşıtlar ve emlakten ek vergi alınmasını öngören düzenlemenin iptali istemiyle açılan davada yûrürlüğün durdurulması talebi için Başbakanlık'ın sözlü açıklama talebinde bulunduğunu söyledi. Anayasa Mahkemesi. sözlü açıklamalan dinledikten sonra yûrürlüğün durdurulması istemini karara bağlayacak. Ana muhalefet partis'i CHP, 4837 sayılı Ekonomik Istikran Sağlamak îçin Ek Vergiler Alınması Hakkında Kanun'un 1. ve 2. maddelerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açmıştı. Kanun, motoriu taşıtlar ve emlakten iki taksit halinde ek vergi alınmasını öngörüyor. nıhai olarak vergilendirilme- si sağlanmalı. Yangın sigor- ta vergisi kaldınlmak Servet vergileri: Türki- ye'de servet vergilerinin yur- tiçı hasılaya oranı, diğer ül- kelere göre ortaia- ma 2-3 kat, servet ^-= vergılennin toplam vergı gelirle- rıne oranı da diğer ulkelere göre 2-4 kat daha düşük. Veraset ve intı- kal vergi- si oranlan arttınlmalı. Belırli ya- şın üzerindeki araçlann ver- gisi arttınlmalı ya da trafik- ten men edilmeli. Yeni ınşa edilen meskenlerin vergı de- ğerinin dörtte biri oranında 5 yıl süreyle geçici muafıyet hakkı kaldınlmalı. Tek mes- keni olan emeklilere 0 oran- lı vergı kalkmalı. Emlak ver- gisi oranlan arttınlmah, çev- re temizlık vergisi ise kaldı- nlmalı. Diğer öneriler: Üc- retliler için de vergile- me sistemınde aşamalı olarak beyan usulüne geçilmelı. KDV oran- lan gözden geçirilme- li. Özellikle tekstil, konfeksiyon ve deri sektöründeki KDV oranlan, haksız vergi iadesi taleplerini cazip kılmayacak şekılde in- dirilmeli. Yılın belırli dönemlerinde yapıla- cak fiziki denetimler ve hasılat tespitleri baz alınarak yıllık matra- hın resen tespitine im- kân sağlanmalı. Vergi cennetleri ola- rak nitelendirilen ülke ve bölgelere, mal ve hizmet alımJan karşılı- ğında yapılacak öde- meler stopaja tabi tu- tulmalı. Getir idaresi: Perso- nel 3'er yıllık sözleş- melerle sözleşmeli per- sonel statüsünde çalı- şır hale getırilmeli. Per- formans değerlendir- mesine gidilmelı, belli sınınn aîtında kalanla- nn iş aldtleri feshedil- meli. Vergi daireleri ve vergı denetmenleri, or- ta vadede defterdarlık- lardan alınarak gelirler bölge müdürlüklerme bağlanmalı. Yasavakarşı çıkanlar, ornıan arazilerine marvanınel arağuu, yasanın işgakikre prim vereceğini, imaraffı niteüğinde olduğunu ve saüşa çıkanlacak alanlan ornıan köylüsünün alanıayacağını gerekçe gösteriyor. rmanköylüsüyine mağdur ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Cumhur- başkanı Ahmet Necdet Sezer'in Meclıs'e iade ettiği orman nitehğini kaybetmiş arazilerin sa- tışıyla ilgilı anayasa değişikliği TBMM Ana- yasa Komisyonu'nda değiştirilmeden kabul edildi. Kaynak sağlamak için "2-B" olarak adlandı- nlan alanlann satışında ısrarlı olan ve halkoy- lamasını da göze alan hükümet. değişikliği temmuzda yeniden genel kuruldan çukarma>ı ve zorunlu olursa eylül veya ekimde halkoyla- masına gidilmesini hedeflıyor. Orman Yasası'nın 2. maddesınin B fıkrasın- da sayıldığı için "2-B" olarak adlandınlan ara- zilerin satışıyla ilgili anayasa değişikliği dün Anayasa Komisyonu'nda yeniden görüşüldü. Anayasanın 169. maddesindeki değişiklikle "deviet ormanlanmn devietçe işlettiriunesi" \ e 170. maddesindeki değişiklikle -31 Arahk 1981 tarihinden önce bilim ve fen bakunuıdan or- man nitehğinitamamen kaybetmiş. ve orman st- nırian dışına çıkanhmş yerierin devri, tahsisi, terki, kirava \ erilmesL üzerinde sınırlı avııi hak tesisi ve saoşuun yasayla düzenlenmesü saüşta kullanıcısı orman kö>1üsüne öncelik tanınma- a" düzenleniyor. SEKA Balıkesir için 1 yıllık üretim taahhüdünde bulunmuşlardı Albayraklar işçfleri çıkardı MLTtATKIŞL.4U ANKARA - Başbakan Recep Tay>ip Erdoğan'a yakınlığıyla bilinen Albayraklar AŞ'ye 1.1 milyon dolar gibi "semboKk" bir rakama satılan SEKA Balıkesir Işletmesi, üretim yapmama tehli- kesiyle karşı karşıya kaldı. Ku- rumun taksıtle satılmasından do- layı devletin kasasına ilk etapta sadece 220 bin dolar girerken, Albayrak AŞ'nin kurumu devral- dığının ertesi günü tüm işçileri iş- ten çıkarması, devlete 9 tnlyon lirahk kıdem tazminatına mal ol- du. Böylece Özelleştırme idare- si Başkanlığı (ÖİB) bir ilki ger- çekleştırerek, SEK.'V Albayrak'ı 8.7 trilyon lira "üste para vere- rek" özelleştirmiş oldu. SEKA Balıkesir'i alırken bir yıllık üretim taahhüdünde bulu- nan Albayraklar AŞ, kurumu devralmasından bir gün sonra fabrikada çalışan 289 işçiyi işten çıkardı. Albayrak yöneticilerinin işçilerin çıkanlması sırasında sendika temsilcilenne yenileme çalışmalan nedeniyle fabrikada Ocak 2004'e kadar üretim yapıl- mayacağını açıkladıklan öğrenil- di. SEKA Balıkesir işçilerinin, özelleştırmeyi protesto etmek üzere 7 Temmuz'da SEKA Af- yon Işletmesi işçileriyle birlikte Afyon'dan Ankara'ya yürüye- cekleri bıldirildi. SEKA Balıkesir Işletmesi. 198I'de kurulduğunda 198 mil- yon dolara mal olmuşru. Albay- raklar'ın ilk taksit olarak sadece 220 bin dolar ödediği şirketin gerçek değerinın 50 milyon dola- ra yakın olduğu tahmın ediliyor. SEKA Balıkesir' in tesis, makine ve ekipmanlanna 20 milyon do- larlık değer biçiliyor. NOT DEFTERI ZEKERİYA TEMİZEL Yapanın Yanına Kâr Kalmasın! Peki Nasıl? Türkiye, uzunca bir süredir, ekonomik suçlara yaklaşım konusunda, birikilemi yaşıyor. Bazen, eko- nomik suçlan, topluma verdiği zarariann boyutunu görerek en etkin şekilde cezalandırmak için suçlu- lann üzerine gidiyor; hemen arkasından da ekono- mik suçlan ışleyenlerin oluşturduğu kamuoyu bas- kısıyla, ekonomik suça ekonomik ceza yaklaşımla- n ön plana çıkıyor. Ekonomik suçlann etkin bir şekilde cezalan- dınlmak istendiği dönemlerde söylemler, ya- panın yanına kârkalmayacakla başlarken eko- nomik suçlara ekonomik ceza söylemleri, "ca- nım, adamı yok etmek yerine yaşamasına ola- nak ver ki çaldıklannı ödeyebilsin" söyiemi ile başlıyor. Her iki uygulama da sıyasi karar mekanizmalan- nın yasal düzenlemelerine dayanıyor. Kamu görev- lileri de bu yasalan uyguluyor. Yapanın yanına kâr kalmayacak dönemlerinin gö- revlileri, daha sonra, ekonomik suç aktörteri tarafın- dan toplum düşmanı ilan edilirken ekonomik suça ekonomik ceza döneminin görevlileri de toplumda yolsuzluklara karşı gereken mücadeleyi gösterme- mekle suçlanıyoriar. Bu kısırdöngü sürüp gidiyor. • * • Oysayolsuzluklarla mücadele biryandan yolsuz- luklan yaratan ortamın düzeltilmesi, diğer yandan da suç işleyenlerin işledikleri suçlann yanlanna kâr kalmaması ile başanya ulaşır. Yapanın yanına kâr kalmaması, ekonomik suçlaria mücadelenin olmazsa olmaz kuralıdır. Peki, suçun yapanın yanına kâr kalmaması ne demektir? Yapanın yanına kâr kalmaması; yasalara ay- kın davranış sergileyenlerin biryandan bireysel sorumluluklannın bedelini ödemesi, diğer yan- dan da suç sonucunda sağladıklan ekonomik değerierin de nemalan ile birlikte ellerinden alın- masıdır. Cezalann caydıncı olabilmesinın temel koşulu bu- dur. Aksi halde ceza çekilir, suç işlenerek sağlanan para nemalandınlır. Suçtan sağlanan para geri alın- sa bile nemalar suçu işleyenin yanına kâr kalır. Bu nedenledir ki çağdaş dünya ekonomik suçla- ra karşı mücadelesini kara para aklama suçlanna karşı mücadele biçiminde sürdürmektedir. Suçtan sağlanan para kara para, kara paranın çoğaltılması, yasallık kazandınlması gibi faaliyetler de kara para aklama faaliyetleri olarak tanımlan- maktadır. Kara parayı aklama faaliyetleri de suç kapsamına alınarak suç işleyenlerin suçtan sağla- dıklan ekonomik değerier ile onlan işleterek kazan- dıklan tutariar da yargı karan ile ellerinden alınabil- mektedir. • • • Bizim kara para mevzuatımıza göre, birçok eko- nomik suç kara para kapsamında sayılmamıştır. Ka- ra para kapsamına alınmayan suçlar açısından, bu durum suçlulann ekonomik faaliyetlerine devam et- mesi, suçtan elde edilen paranın aklanmasına, ço- ğaltılmasına izin verilmesi anlamını taşımaktadır. Böylece çalınan para ile sağlanan gelirden bir kıs- mı borçlann ödenmesinde kullanılacak, kalan kı- sımla edinilen variıklar da yapanın yanına kâr kala- caktır. Onun için Türkiye, bir an önce, asla hoşgörü göstermeyeceği ekonomik suçlan belirleyerek yapanın yanına kâr kalmayacak eylemleri kara para kapsamına almak zorundadır. Aksı halde, kara paranın elde edildiği birincil suçlar yeniden açıkça ortaya konmadan, ekonomik suç mücade- lesi sonuç venmeyecektir. Kaldı ki, ikide bir ekonomik suçlaria ilgili af çı- kanp daha sonra da "yapanın yanına kâr kal- mayacak" demek inaridıncı olmamaktadır. Her iktidaria birlikte değişen ekonomik suç kavramı, ekonomik suçlara karşı toplumsal du- yariılığı törpülemektedir. Yolsuzluklara karşı uğraş verenler bu aynntılan göz önünde bulundurmak zorundadır. temizela cumhurheLcom.tr Bütce daire baskanları İktidardan zoraki tayin ANKARA (Cum- huriyet Bürosu) - Ma- liye Bakanhğı'na bağ- lı olarak, kamu kurum ve kuruluşlarmm büt- çe uygulama ışlemle- rini düzenleyen bütçe daire baskanları, bu- lunduklan kentin dışı- na ve çoğunlukla üni- versitelerin bütçe da- ire başkanlıklanna atandılar. AKP iktida- n, bütçe daire başkan- lannı "zoraki tayin" uygulamasıyla karşı karşıya bıraktı. Maliye Bakanhğı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak genel ve katma bütçeli kamu kurum ve kuruluşlan- nın bütçesini tutan da- ire başkanlanmn ata- malan, 2000 yılında çıkanlan bir yönetme- liğe dayandmldı. An- kara'daki daire bas- kanları çoğunlukla il dışına gönderildi. Başkanlar, bu illerde- ki üniversitelerin büt- çe uygulama işlemle- rini kontrol edecek. Aynca çevre iller ara- sında da atamalar ger- çekleştirildi. Bütçe daire başkan- lanmn ardından önü- müzdeki hafta bütçe dairesi başkan yar- drmcılannın da kent dışı atamalarının ger- çekleştirileceği öğre- nildi. 6KDNOMİ J İ EUÇÜN > f945 İş Kazalan Sıgortası, İş Hastalıklan ve Doğum Yardımı Kanunu kabul edildi. 1970 Emlak Vergisi Kanun tasansı kabul edildi. 1990 Hazine tarafından Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'ne bastırılan madeni 1.000 liralıklar tedavüle çıkantdı. Madeni paralann, banknot 1.000 liralıklarla birlikte tedavülde olacağı açıklandı.