Katalog

27 MAYIS 2003 SALI CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur(S cumhuriyet.com.tr 15 Fazıl Say, Metin Altıok'un şiirleri üzerine yazdığı oratoryoyu ve yazılış evresini anlatıyor Kendine saldıran şairFAZIL SAY "Me<in Altıok" oratoryosu, 9 aydan beri üzerindte çalıştığım, ama ashnda 9 yıldan be- ri kafamda evirip çevirdigün bir tür epik eser. Değeırli şairimiz Alhok'un benim imge dün- yamda çok özel bir yeri var. O korkunç "Ma- dımak" trajedisinin kurbanlanndan biri olan bu soylu şair, babamın en yakuı dostlarından- dı. Ilkokula yeni başladığım yıllarda, Altı- ok'lann Ankara Kavaklıdere'dekievinebirkaç kez gittiğimi hatırlıyorum. Babam bu yıllarda Ankara'daki şair ve yazar dostlanyla "Türki- ye Yazılan" adlı bir edebiyat dergisi çıkan- yordu. 1980'1i yıllann başında Metin Altıok'un Bingöl Lisesi'ne felsefe öğretmeni olarak git- mesi ve benim de 1987'de başlayan yurtdışı se- rüvenim dolayısıyla sonralan çok az görüşe- bildik. Son olarak 1992 yılı bahannda karşı- laştık. Babamın yayımladığı "Gerçeğin Öte- yakası" adlı kitabını imzalamıştı bana. Bu kıtabı okuduğum günden beri Rilke, Eic- hendorfya da Kafka'nın derin ruhsal dünya- sına, Türkçemızde kendine özgü hüzünlü an- latımıyla Metin Altıok şiirinin erişebildiğinı düşündüm. Benim için Metin Altıok, "Madımak" tra- jedisinde ölen değerli bir şairimiz değildi yal- nızca. Büyük bir şairdi o, bir dâhiydi. Tarihiraizin kara sayfası, Madımak Önümüzdekı yıllarda Metin Altıok'un Türk ve dünya edebiyatında çok daha dikkate alına- cak bir şair olacağı kanısındayım. Metin Altıok'un şiırlerini bugün yeniden okudukça "Madımak" kıyımırun nasıl büyük bir haksızlık olduğunu daha açık görüyorum. Tarihimirin kara bir sayfasıdır bu olaylar. Bestelediğim eserde, Sıvas'ta can veren on- ca sanatçıdan yalnızca birini seçmiş olmamın belirli nedenleri var. Metin Altıok, orada can veren aydınlanmızın bir simgesi olmakla kal- maz, şiir geleneğımizin de bir simgesıdir. Ben- ce Altıok, kökleri bin yıl öncelerine uzanan sözlü ve yazılı edebiyat geleneğımizin 20'nci yüzyıldaİci en parlak temsilcilennden biridır. Oratoryoda yaşamı ve şiirleri işlendi, elbette ki onun bahtsız, trajik sonunu da verecektim. Birçok aydınımıza göre Metin Altıok "Türkçenin filozof şairi"dir. Doğru olabilir, ama fazlası da var: Son derece yalın bir anla- tım içindekı duyarlılık, iç hesaplaşmalar, de- rinlerden gelen acılar ve şikâyetler, kimi yer- de sürprizleri, hatta ironiyi de içerir. Kendi gerçeklığine dönerek kendini tartmasındaki dürüstlük, yüreğinı bize açması, anlatımında- ki çelebilik, içtenlik, slogan ucuzluğuna hiç yer vermeyişi, kimi zaman bir çocuk gibı "kaybettim" diye hayıflanması, Altıok şiiri- nin önde gelen özellikleridir. Bence şair ola- rak asıl başansı, "sonnet" ve "gazel" gibi zorlu, sıkı formlar içinde şiirini şınl şınl akı- tabilmesi, bu form kalıplannın canderesinde ustaca devinimler yaratabilmesidır. Metin Al- tıok, örneğin gazel formunu bir divan şairi ka- dar ustalıkla işleyebilmiş, dilimizi bir halk şa- • 'Metin Altıok' oratoryosu solo ses, koro, piyano ve orkestra için yazılmış. Altbaşlığı: Biryarım umuttur elimizde kalan / Göğüslemek için karanlıkyarınları". Yapıt üç ana bölümden oluşuyor: "Dalmış kendi kendime " adlı bölüm Metin Altıok'u anlatıyor. îkinci ana bölümün adı "Bingöl Soneleh ". Üçüncünün teması ise "Ölütn ". irimiz kadar kolaylıkla kullanabılmıştir. Şunu da belirteyim, bağırmayan, yumuşak başlı bir şiirdir onun yazdıklan. "Metin Altıok" oratoryosuna Altıok'un gö- züyle bakmaya çalıştım. Bu soylu şair, "Ha- yatı ölümle birlikte tartmak"tan söz açıyor- du. Hem Doğu hem Bah felsefesıni içeren bu yaklaşımın değerini anlayabilmeliyiz. Şairin ölümü, bir müzik eserinın doğuşunda baş et- men olabıldiği gibi, derin ınsani değerleri ve- ren şıirler zaten ölümsüz değil midir? Şiir-müzik-sahne... Korolu ve orkestralı bir müzik eserine bir tiyatro sanatçısı da katıldığında, ortaya yeni boyutlar çıkacağı açıktır. Bu boyutlan Gen- co Erkal ile yaptığım "Naam" başlıklı ese- rimde kavramıştım. Oratoryomda yer alan Zuhal Olcay hem müzıkçi hem tiyatrocu. Bu olanak bana müzik ile sahne arasındaki do- kusal bağlarda esneklik, hız ve estetik güç ka- zandırdı. Eserin "final" bölümünde aynca kısa bir "belgesel film" var. Birkaç daİcika- lık görüntüler... Soyut bir anlatımla "yan- gın"a, dumanlara ve "ölütn" olgusuna de- ğinip geçiyor. Söz konusu görüntülerle bir- likte bir "sanat dördfilü" oluşmaktadır: Şı- ir-müzik-sahne-sinema. Şiir, bütün yaratıcılıklann anasıdır bence. Müzik de "diT'den doğmuştur. "DU" ya da "konuşma" olgusu öncesinde müzik yoktu, bırtakım anlamsız sesler vardı. Dildır ezgınin yolunu açan. Bu gerçekliğı yoğun biçimde ya- şadığım yıllar da oldu: 1994 yılı bahar ayla- nnda 25 şarkı bestelemiştim. 2001 yılı başın- dan bu yana da "Nâzım" ve "Metin Altıok" üzennde çalıştım. Ikisı de kurgulu, kapsamlı eserler. tkisi de yaklaşık 70 dakika sürüyor. Şi- ırleriyle Nâzım ve Metin Altıok benim en ya- kın dostlarım oldu. Uçakta, otelde, konser sa- lonu kulisinde, nereye gitsem onlarla birliktey- dim. Bahçeme onlann heykellerinı dikece- ğim... Nâzım'ın şiirleri öykülerle, resimlerle, olay- larla, insan portreleriyle doludur. Dizelerin arasından fışkınr bu somut öğeler. Dünyayı anlahrlar, capcanlıdır onlar. Altıok'un şıirlen ise daha çok iç dünyayı vermesine karşın on- lar da heyecan uyandıncıdır. Nietzsche'nin bir özdeyişine dönelün: "Sa- vaşçı insan, savaşacak bir şey bulamadığı zaman kendine saldınr." Metin'in şiiri işte bu noktada başlar. Yani tam "Yaşamak bir ağaç gibi tek ve bür" dediğimız anda! O an, "kendisiyle hesaplaşma" anıdır. "Yılla" da vardır, "isyan" ve "ölüm" de. Şöyledir Altı- ok'un bir dizesi: " Yüreğimde yılkı, aklımda ölüm vardı". Bu tür çalışmalarda bestecinin şairi iyi izle- mesı gerekir. Örneğin, tonalite "hüzün" ise atonalıte "acı" olabilir. Leıtmotiv'lerden de yararlanılabılır: "Huzursuzluk" ya da "Çır- pınan güvercin" gibi. Eser üç ana bölümden oluşuyor: "Dalmış kendi kendime" başlığı alnndaki bölüm Me- tin Altıok'u anlatıyor.ficinciana bölüm "Bin- göl Soneleri". Üçüncünün teması ise "Ölüm". On iki şiirden oluşan bir toplam y- er aldı eserimde. Mehn Altıok Oratoryosu'nu Ankara Kon- servatuvan'ndan suııf arkadaşun, değerli or- kestra şefimiz İbrabim Yazıcı yönetiyor. 70 sanatçıdan oluşan Devlet Çoksesli Korosu'nun yanı sıra bir oda orkestrası görev yapıyor. So- lishmiz Zuhal Olcay'ın yanında, eseri taşıyan geniş birpiyano partisi var, onu ben çalıyorum. îkinci solistimiz, genç koloratursoprano Bur- cu Uyar. Aynca bir çocuk şarkıcı yer alıyor. Eserde "metronom", "daktilo", "mum" gibi, hem müzikte hem sahnede değer bulacak enstrümanlar da kullanılıyor. Metin Altıok Oratoryosu'nun dünya prömi- yerini gerçekleştiren Istanbul Kültür ve Sanat Vakfi'na burada teşekkür ediyorum. Oertab Erener, Atatürk Havalima- nı'nda çiçeklerle, Taksim Meydanı'nda ise "Türkiye seninle gurur duyuyor" sloganıyla karşılandı. (SERKAN YTLDIZ/AA) Eurovision'da birincilik getiren şarkıyı Taksim'de yurttaşlarla birlikte sÖyledi Sertab 'a coşkulu karşılamatstanbul Haber Servisi - Eurovisıon Şarkı Yanşması'nı kazanarak büyük bir başanya imza atan Sertab Erener ve ekibi, îstanbuFda çiçeklerle karşılandı. Atatürk Havalima- nı'ndan Taksim'e üstü açık bir otobüsle gelen Erener'e yurt- taşlar yol boyunca sevgi göste- rilerinde bulundu. 48. Eurovision Şarkı Yanş- ması'ndaseslendirdiği "Every VVay That I Can" adlı şarkıy- la birinci olan Sertab Erener ve ekibi, dün tstanbul'a döndü. TRT Istanbul Bölge Müdürü Orhan Ertanhan ile şarkının bestecisi ve söz yazan Demir Demirkan tarafından karşıla- nan Erener ve ekibine, Atatürk • Karşılama programı kapsamında Erener'in Taksim'de vereceği konser, sanatçının yorgun olduğu gerekçesiyle iptal edilirken yurttaşlar bu duruma tepki gösterdi. Havalimanı çalışanlan tarafın- dan çiçekler sunuldu. VIP Salonu'nda basm top- lantısı düzenleyen Erener, ya- rışma nedeniyle 20 günü aşkm süredir yurtdışmda olduklannı belirtti. Yanşmaya kadar kendisini konser verecekmiş gibi hisset- tiğini belirten Erener, "Bir tek yerde gerçeklerle yüz yüzey- dim. Puanlama sırasında, bir yarışmada olduğumu anla- dım. Bize enerjisiyle destek veren Türk halkına çok te- şekkPr ediyorum" dedi. Havaalanındaki karşılama- nm ardından üstü açık bir oto- büsle Taksim'e hareket eden Sertab Erener ve ekibine yurt- taşlar yol boyunca sevgi göste- rilerinde bulundu. Taksim Meydanı'nda "Tür- kiye sizinle gurur duyuyor" sloganıyla karşılanan Erener, burada, birincilıği kazandığı şarkıyı halkla birlikte seslen- dirdi. Daha sonra yurttaşlara seslenen Erener, "Biz orada çok heyecanlandık. Biliyo- rum ki aynı beyecam bep bir- likte yaşadık, ama çok güzel bir hediyeyle geri döndük" diye konuştu. Taksim'de hayal kırıklığı Karşılama programı kapsa- mında Erener'in Taksim Mey- danı'nda vereceği konser ise iptal edıldı. Erener yorgun ol- duğu için konserin iptal edildi- ği öğrenilırken bazı yurttaşlar karara tepki gösterdi. Yurttaşla- nn Sertab Erener'i izlemek için Taksim'e gelişi. sanatçı meyda- nı terk ettiğinde sürüyordu. Erener ve Demir Demirkan, bugün Ankara'ya giderek Cumhurbaşkam Ahmet Nec- det Sezer, TBMM Başkam Bü- lent Arınç ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile görüşecek. "İçimdeki Güneş" Çocuklar îçin Yaz Etkinlikleri 8-12 yaş arasındaki çocuklanmızın, özgün düşünce ve çözümler üretebilmelerini sağlamak, spor etkinliklenyle sınırü kalmadan, özgüvenlerini, yaratıcı zekâlarını ve ıletişim kurma becerilerini geliştirmek için oluşturduğumuz yaz etkinliklerimiz: • Yazma Dünyasına Yolculuk • Gazeteciliğe İlk Adım • Yaratıcı Sanat Etkinlikleri • Oyun ve Tiyatro Çahşmaları • Kültür Gezileri ve Piknikler • Müzik, Dans ve Yaşam • Denizcilik ve El Becerisi • Yaratıcı Zekâ Oyunları • Satranç Dünyası • Çocuk ve Çevre • Düşler ve Sinemalar • Çocuktan Çocuğa aynca Çocuk ve Gençlik Ruh Sağhğı Derneği ile ANABABA OKULU 16 Haziran 2003'te başlıyor. Son başvunı tarihi: 15 Haziran 2003 Aynntılı bilgiyi vakfımızdan edinebilirsiniz. PansCaddesı No 14 Kavaklıdere 06540 ANKARA Tel (0312) 417 77 20 pbx Faks 10312)417 57 46 e-posta umagaumag org f Ankara Ünıversitesı Hukuk Fakültesı Öğrenci Kımlığünı yıtırdım Geçersızdir. ASLIDEMtRBAĞ Nüfiıs Cüzdanımı, İETT Pasomu, ÎC Öğrencı Kunlik Kartımı kaybettim Hükümsüzdür. AYLİN ALTINELLt .4RINNEWYORK'TA BAŞLIYOR... Amerikan Rüyası Kültür Servisi - Yabancı olarak Amerika'da yaşamanın zorluklannı konu alan 'Dream in New York' (Amerikan Rüyası) adlı oyun 28 Mayıs- 1 Haziran tarihlen arasında New York'ta, Producer's Club Theatre'da seyırciyle buluşacak. L. Selen Uçer ve Mehmet Kaya'nın sahnelediği 'Dream in New York', New York'ta ki Türk tiyatro kumpanyası New Repertory Company'nin (Yeni Reperruar Kumpanyası) ılk oyunu. Yapıt, Amenkalı komedı yazan Christopher Durang'in "Laughing Wild' (Delice Gülmek) oyunundan alınan bir fikirle ortaya çıkmış. Yönetmenliğini Anna Stumprın yaptığı oyunun müziklen Yasin Uygunca'ya ait. Oyunda Uçer ve Kaya'nın yanı sıra, Gercek B. Sağlar, Laura Taylor, Krassin Yordanov, Zeynep Bilik, Sturgis Adams ve Irene Alby yer ahyorlar. Bozuk politik ve kfiltfirel yapı üzerine... Moon and Stars Project Productions'ın sponsorluğunda sahnelenecek olan oyun, işini, kocasını, kurulu düzenıni bırakıp çocukluğundan beri TV'den ve pop kültüründen kafasında oluşrurduğû 'Amerika' hayaliyle Türkiye'den New York'a gelen genç bir kadının iç dünyasmı ve gerçeklerle yüzleşmesini kara mizahla anlatıyor. Kışisel bir öyküden daha çok bugün dünyanın içinde bulunduğu bozuk politik ve kültürel yapı üzerine de bir yorum niteliğindeki yapıt, 'global küJtür' ve 'naklen savaş' gibi kavramlarla beyni yıkanmış birjenerasyonun arada kalmış durumunu anlatıyor. Aynca hiçbır zaman kendine yetememe ve Türkiye'de senelerdir oluşturulan, 'bizde olmayan her şey Amerika'da var' illüzyonu üzenne güncel bir eleştinde de bulunuyor. Haziran'da VVomen of Color Festivali'nde ve ağustosta "Columbia Universitesi Horace Mann Theatre Festivali'nde sahnelenecek olan 'Dreamin New York' daha sonra Istanbul'da da sahnelenecek. (www.dreaminnewyork.com) KÜLTÜK • SANAT KUSLflR niECLISİ / 22 MayB-FerşembeSO 30 - 24 Mayıs-C*Hfiesı/15 30re2030 \ ...uün...bugun 27 MAYIS -17 HAZİRAN 2003 ANTİK6ANAT GALERİSİ Cumhuriyet Cad. N w e t Sk. No: 4 Elmadağ Taksim/İstanbul Tel:(0212) 224 7431 / 231 06 84 - Fax: (0212) 224 7417 E.mail: [email protected] Mww.antiksanat.com Dil Derneği'ne üye, sürdürü Bağışta bulunun! Bilgi için: 0312-425 83 60 lun!