Katalog

MAYIS 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIZI fy Bugün 21 Mayıs... Üçh- ^k "W M "tA 11t* taya yayılmış Çerkeslerin ^_y §/£/ m WwfalJ anayurtlan Kajkasya 'dan j T sürülüşlerinin yıldönümü. Türidye'deyaşayanÇerkes- ler, heryü21 Mayıs'ta sürgündeyitirdüderininyasım tutuyor. Ne- lerinimiyitirdi Çerkesler? Önce vatanlanm, ardındandagöçyol- lannda 500bineyakm canlannı... Aslında sürgün bir giinde olup bitmedi, yıllarca sürdü. Ruslar Sovyetdöneminekadar21 Mayıs 'ı zafergünü üan ettiğinden Çer- kestoplumu dabugimü "YasGünü"olarakseçti. 1991yılındaNal- çik'tetoplanmDiinya Çerkes Kongresi 'nde 21 Mayıs, Kafkasya Savaş Kurbanlannı Anma Günü üan eâüdi. Diinyakültürünün özgün birrenginiAnadolu'datemsileden Çer- kesler•hakhnda ne kadarbilgisahüjiyiz?Çerkezdenincebirçoğu- muzunbelleğineçerkeztai'uğu, ÇerkesEthem, türkülerdesıksıkge- çengitel Çerkeshzları veyaman athtrsmolduMan bilgisikazm- mıştırsadece. Bilgi yerine sembollerie düşünme kolaylığına kaçan Türider, Çerkesler hakhnda da yıüaryılı hayali bilgi veyvrumlaHa dol- durmuşturkafasını. BüyükAlevi-Bektaşi ozan Dertli 'nin birdört- lüğündegeçen "Ey kavim, siz kinûer- siniz " sonısunu hiç onlara yönebne- den uydurduğumuzyalanlanmızaken- dimt inamıaya başladık Çerkesleri, Turan ideali için Rusla- mkarşıkahramancasavaşmtş birTürk bayu üan edenlerimtdeçıktı, svfMüs- lüman kalabilmek uğnına keferelere karşıdirenen müminlertopluluğuola- rakgörenlerimk de... Hatta bazüarı- mızhtzını alamayıp öyiebırsalladı ki; sürgün tarihini hesaba katmadan ko- SMÜn 139* yıldönûmûnde Çerkesler MİYASE İLKNUR münistmoskoflam karşı birbaşkaldın olamk tanmladı Çerkesle- rin özgütiük mücadelesini. Ülkücü kardeşlerimizin Kafkas Halk Danslan 'm sahiplenişine Çerkesler deşaşıp kakh. Çerkeslerin Kafkasya'dangeldüderiniyaİan zamana kadar bi- lerûerimizbüesımrlıydı. Büenleriseolayısaptırmapeşindey'diRus- lar tarafindan vatanlan ellerinden alınan ve sürgüne gönderüen Çerkeslere, güya Osmanlısahipçıkmış, din kardeşlerinekucakaç- mıştı. "Kendisi himmetemuhtaç birdede olan Osmanlı'runoytl- lanhkimseyihimayeedecekmecalimikalmıştı "djyesonmlarda çıkmadı.Bu konudayazümışta- rihselbelgelere ulaşmakancakye- nıyeni mümkün olabildi. Çerkes diaspomsınm îngiliz, Rus ve Os- manlı belgelerini incelemesi ve bunlarıyayımlamasıylabubüyük tnyedi hakhnda bilgi vefikir sa- hibiolabüdik Çerkesler, Osmanlı 'nın etnik gruplan bilinçli bir şekilde dağıtarak eritme politikası kanşısında geleneJderine ve bir- birlerine olan bağlüıklan sayesinde ayakta kalmayı başambüdi- ler. Osmanlı topraklannda dağımk bir şekildeyerleştirilen Çer- kesleringittüderiherülkededevletlebütünleştiklerinevesonmdan yerleştilderiikind\€aanlanmsavımmakiçincephedencq)heyeko^- tıüdanna tanıkohıyoruz. Bu tavırianyla, "Bt vatanımm kaybet- tik bunun acısını eniyibiz büiriz "demekistemişler. Gerçekten de vatanlanm kaybetmeyenlerin bu aayı hissetmesi mümkün değil. Dünyadaolduğugibi Türkiyv'deaegişerekoriarılamn "CesurYü- rek" adlıfümitelevizyonda kletken telefonlagörüştüğüm bt Çer- kes dostumlafilm üzerinde konuşurken "Ofilmi her izlediğimde gözyaşlanmıtuîamıyorum"demişti. Fılminsonugelmedenneden ağladığma biranlam verememiştim. FinaldeIskoçya 'nın bağım- sızlığı için tngüiz Kralı 'na karşı savaşanfilmin kahmmanı Mlli- am Wallace'in, giyotine giderken kraldan afdüemesi halinde canımnkurtulacağmısöyle}'enlereverdiği)anıt üginçti: "Pekiva- tanımı bana bağışlarmı?" Çerkesdostumu bellikiağlatan busöz- lerdi. Anadolu'da doğsa da Çerkesler için babayurdu Kafkasya, hep ulaşümak istenen bir sevgili olamk kaldı. Bu dizide Nart efsanelerinin doğduğu topraSdan, bu büyülü ül- kenin savaşçı halhnın acüı tarihini, kültürünü, geleneklerini, sür- gündeyaşadığı tmjedhi ve bugünkü konumlannı ele aldık Ancakbirkonudahaylizorlandık. Kendüerini'Adıge'olamkta- nınüayanKuzeyKafkashalMannaAnadolu'da 'Çerkez'yada 'Çerkes' adı verildi. Gerek Türk Dil Kurumu 'nun, gerekAli Püs- küllüoğlu'nungerekseöbüryazarlarm Yazım Kılavuzu'nda Çer- kez'olamkbelirtüen sözcük, bu konudayazünus diğerkaynaklar- da 'Çerkes' olamkgeçiyor. Adıgeler de daha çok bu adı benim- semişler. O nedenle, fonetüc olamk daha doğru ohnasına karşın 'Çerkez'yerine 'Çerkes'sözcüğünükullanmayıyeğledik . , Geçit vermez Kafkas Dağlan'nın 'sert tabiatlı' insanlan, tarihleri boyunca bağımsızlıklan için savaşmak zorunda kaldı ÜÜç kıtadayakılangöçtürküsü Kafkasya kavranu günümüz- de çok sık kanştınlan ve az sayıda kişinin sağlıklı ayn- ırunı yapabildiği bir kavram. Kara- deniz ile Hazar Denizi arasında ka- lan ve Kafkas sıra dağlannın her iki tarafinı da içine alan bir coğrafya parçası olan Kafkasya, Türkiye'de sadece Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan'ı kapsayan bir bölgey- miş gibi tarif ediliyor. Oysa Kafkas- ya, Kuzey ve Güney (Trans) Kaf- kasya diye iki ayn bölgeden olu- şur.Kafkas sıradağlannın kuzeyin- de kalan ve batısında Azak ve Ka- radeniz, kuzeyde Maniç çukuruyla, doğuda Hazar Denizi ve güneyde ise dağlardan inip Karadenize ulaşan Ingur Irmağı ile çevrili alandır. Batı Kafkaslar'da kuzey-güney istikametinde hiç yol yoktur. Dağ- lar, Karadeniz kıyılanna da dik yar- lar halinde indiğinden, kıyı boyun- ca, kuzeyden güneye, aynı şekilde güneyden kuzeye geçmek oldukça zordur. Kuzey yamaçlan ise taraça- lar halinde kademeli bir biçimde Kuban Vadisi'ne doğru alçalır. Bu lasımdaki dağlann yüksekliği doğu- ya doğru gittikçe artar ve 2500-3000 metreye ulaşır.. Savasçı kabileler Orta Kafkaslar Kuban Vadi- si'nden Daryal Geçidi'ne kadar uzanır. Dağlann en sarp ve yük- sek kesimi buradadır. Elbruz (5633 m.) ve Kazbek (5047 m.) bu böl- gede bulunur. Batı ve Orta Kafkas- lar sarp, geçit vermeyen özellik- leri nedeniyle Rusya'ya karşı di- renen Kafkasyalılann son sığınak- lan olmuştur. Ruslann ele geçir- • mekte en çok zorlandıklan ve za- man kaybettikleri bölge burasıdır. Çerkesler her 21 Mayıs'ta bir araya gelerek, sürgünde yitirdiklerini anmak için Üsküdar sahillerinden denize çiçek bırakryor. Doğu Kafkaslar ise Daryal Geçi- di'nden Apşeron Yanmadasf na ka- dar uzanır. Kafkasya'nın iki önem- li ve her zaman açıİc olan geçidı var- dır. Bunlardan biri Daryal Geçidi 'dir. Geçidin deniz seviyesinden yüksek- liği 2379 m'dir. Vladi-Kafkas'ı Tif- lis'e bağlayan ve Ruslann "Gürcü Askeri Yohı* dedikleri yol da bu ge- çitten geçer. Bu geçit, Kafkasya'yı siyası ve kültürel yönden iki ana par- çaya ayınr. Daryal Geçidi ve Gürcü Askeri Yolu'nu ellerinde tutmakla inisiyatif Ruslann eline geçmişti. Daryal dışında ikinci önemli ge- çit de Derbent'tir. Hazar Denizi kı- yısı boyunca uzanan ve genişliği 1.5 ile 30 km. arasında değişen ilk çağ- lardan beri kullanılmakta olan bu geçit de Petro dönem de Ruslann kontrolü arasına gırmişti. Bölgenin dağlık olması ve Rusya ile Ortadoğu arasında bir köprü gö- revini yapması düşmanlanndan kur- Güzelyurtlarımız vardı... Ve rüzgar kanatlı atlanmız... Güzel şarkılarımız vardı... Ve sonsuz düşlerimiz... 21 Mayıs 1864 Çerkes Sürgünü'nü(*) ve sürgün yollarında ölen sevdiklerimizi anıyoruz Sürgünde yas 25 Mayıs Pazar günü Saat 20:00'de Istanbul/Üsküdar'da Kız Kulesi'nin karşısında denize çiçek bırakacağız. D e m o k r a t i k Ç e r k e s P l a t f o r m u Adnan Karaten, Ahmet Özel, Ahmet Köksal, Ahmet Tayyar, Akın Bal, Albuz Kaya, AJp İyigün, Alpay Ardzınba, Alper Kahraman, Alper Mangır, Ataman Oğuz, Avhan Önder. Aysel Çiçek, Ayşe Demircan, Ayşe Seda Berzeg, Banş Güven. Baturay Tok, Bengün Gül, Berslan Duman, Beynan Utku, Betül Şenyüdız, Biilenl Atçı, Bülent Özbelli, Ziya Mis, Beycan Şen, Birgül Hızal, Can Kesgin, Cahit Aslan, Canberk Aydemir, Cankat Devrim, Cengiz Gül, Cevat Bageoğlu, Cevat Ongun, Cihan Candemir, Çetin Öner, Derya Taymaz, Ehşeps Atila, Düriye Huvaj, Emel Bezeg, Emel Dinçer, Emin Babakuş, Emine Aksan Canbulat, Emir Babakuş, Ender Kankoç, Ercan Yavuz, Erdinç Özen, Erdoğan Akman. Ergun Yıldız, Ergiin Ekol, Ergün Özgür, Ergün Utku, Erhan Şahin, Ersin Aşan, Erol Akçam, Erol Taymaz, Ertuğrul Çolak, Ertuğrul Kanık, Fahri Huvaj, Faruk Karöz, Faruk Hunna, Fehmi Yapıcı, Femihan Töre, Filiz Çelik. Fuat Uğırr, Gazanfer Doğu. Gökşin Duman, Gubse Ant, Gunda Demiröz, Gülden Kayhan, Gülten Yener, Hacı Apha, Hakan Kanık, Handan Demiröz, Hanife Güngör, H.Okan İşcan, Hatko Cantüık, Hatqo Fathi Racap, Hava Karadaş, Hicran Bolat, Hikmet Neguç, Hikmet Şenses, Hürsen Özlü, Hüsnü Altınışık, İlhan Canbolat, îlkay Bingöl, İlkay Nefın Güçlü. Ilknur BUgiç, Jale Bulut, Janberd Dinçer, Janset Sertkan, Janset Şekercan, Kani Çiçek, Kansu Dinçer, Kanşav Atila, Kaya Şenvar, Koças Elam, Köksal Kaplan, Kudret Taş, Leyla Şen, Levent Kaplan, M. Attar, Mansur Balcı, Mecit Teber, M.Akif Pekmezci, M. Emin Kaynar, Mehmet Dündar, Mehmet Yediç, Mehtap Koşak, Metin Caha, Metin Özdemir, Mine Bağ, Muharrem Çurey, Muhittin Ünal, Murat Özkan, Murat Kerim Ertan, Murat Papşu, Murat Seyok, Murat Yağan, Muharrem Tambova, Murathan Oğur, Muazzez Yağan, Murat Yavan, Musa Tok, Mustafa Uslu, Muzaffer Dinçer. Miicella Aksoy, Münevver Aykaç, Nafız Canbulat, Nafız Tok, Necdet Canbulat, Nejan Huvaj, Nevin Uğur, Nevzat Özbay, Nihal Baykal, Nur Anoğul, Nur Polat, Nuray Özdemir, Nuri Tandoğdu. Olcay Cengiz, Osman Gökhan Anğ, Osman Ömür. Olgun Özbaş, Osman Güdü, Öner Yılmaz, Özalp Göneralp, Özdemir Özbay, Özen Atçı, Özlem Aydemir, Ömer Enes. Ömür Enes, Perihan Şenses, Rahşan Erdoğan, Recep Adal, Recep Güçlü, Rengin Yurdakul, Rezzan Kartal, S. Allen, Sadık Çelik, Sami Korkut, Sebahattin Özden, Seçkin Atan, Seda Cantürk, Serap Alpsoy, Setenay Özcan. Sezai Babakuş, Sezgin Apbak, Sinan Çetav, Sinejan Duman, Suna Ocak, Sunay Ömür, Suzan Işbaşı, Şamil Erdoğan, Şamil Turan, Şefık Ceylan, Şehiıhan Ju, Şemsettin Çevik, Şogen Ümit, Şule Besleney, Şükran Canseri Özen, Talih Altınışık, Tamer Duman, Tank Acaroğlu, Tarkan Eyerci, Tayfun Habiçoğlu, Uğur Erşan, Ünal İnci, Vecihe Özden, Yalçın Karadaş. Yaşar Erdoğan, Yaşar Güven, Yaşar Janberd, Yusuf Taymaz, Yüksel Dinçer, Yüksel Selek, Zafer Kaya, Zehra Açiçbe, Zehra Demircan, Zeki Tok, Zeynel Besleney, Zeynep Özkan, Zekai Baydilli, Zeki Çelik www.cerkesplatformu.org (*) Çerkesler, 21 Mayıs 1864'de sona eren Rus-Kafkas Savaşı'nın grdından insanhk tarihinin en trajik sûrgünlerinden birini yaşadı. Adığe, Abhaz ve Ubıh nüfusunun yüzde 70'i \urtlanndan edildi. Onbinlercesi sürgün yollannda can verdi, Karadeniz'in karanlık sularına gömiildü. Sağ kalanlar dönemin Osmanlı topraklanna (Anadoİu, Ortadoğo ve Balkanlar) dağıtıldı. Halen Çerkes nüfusunun büyük çoğunluğu diasporada (Türkive, Suriye, Mısır, Ûrdün, tsrail, Rusya, Yugoslavya, Almanya, tngilterc, Fransa, Holianda, ABD) yaşıyor. tulmak isteyen kavimlerin buraya sı- ğınmalanna yol açmıştır. Ruslann bu bölgeyi ele geçinnek için üç çey- rek yüzyıla yakın bir süre uğraşmak zorunda kalmalannda bölgenin vah- şi dogası ve burada yaşayan kabile- lerin de savaşçı niteliklere sahip ol- masının önemli rolleri vardır. Bütün dağlı kavimlerde olduğu gi- bi buradaki kabileler de bağımsızlık- lanna son derece düşkündüler. Kaf- kasya'nın ova ve düzlüklerinde otu- ran kabileler kolayca Ruslann ege- menliğine ginneyi kabul ettikleri halde dağlardakiler sonuna kadar mücadele etmişlerdir. Kafkas sıradağlannın güneyinde kalan ve bugünkü Gürcistan, Azer- baycan, Ermenistan, Dağlık Kara- bağ ve Nahçıvan'ı kapsayan bölge Güney Kafkasya olarak isimlendiri- liyor. Sınır olarak dağlar esas alındı- ğı takdirde Abhazya ve Güney Oset- ya da bu bölgeye dahil edilebilir. Çerkeslerin boyları Tarihte Çerkesya denilen bölgede yani Kuzey Kafkasya'da yaşayan halklan, bazı araştımacılar üçe, ba- zılan ise dörde ayınyor. Bu aynmda köken ve dil belirleyici iki unsur. Adı- ge-Abhaz-Ubıh gruplan, Çeçen-în- guş gruplan ve Dağıstanlılar. Bu gruplar, Kafkasya var oldu olalı Kaf- kasya'da yaşamış yerli (otokhtan) halk olarak bilinirler. Tarihin en es- ki yerli halklan olarak kabul edilen bu topluluklann Güney Kafkasya'da- ki Gürcülerlebirlikte beyaz ırkınkay- nağını oluşturduklan öne sürülür. Kabardeyien En kalabalık Çerkes kabilesidir. Büyük ve küçük Zelen- çuk havzalanndan güneydoğuya doğ- ru Vladikafkas'a kadar uzanan ve Kuma ile Terek'in yukan kollannın suladıklan geniş bölgede otururlar. Büyük ve küçük Kabardeyler olmak üzere iki gruba aynlırlar. Kabardeyler, topraklanna Kazak köylülerin yerleştirilmelerine karşı Ruslarla 1819'dan 1850'liyıllara ka- dar savaştılar. Kabardeyler Rus or- dulanna değil, veba salgınına yenik düştüler. Rus generalinin bilinçli ola- rak bulaştırdığı öne sürülen veba mikrobu Kabardeylerin nüfusunu 300 binden 35 bine düşürdü. Arazi- lerinin açık olması nedeniyle Ruslar herdönemde Kabardeylere üstünlük sağladılar. Ruslann "Büyük Kafkas Savaşı" olarak andığı savaşta ise Ka- bardeylerin bir kısmının Ruslarla mücadeleye diğer kabileler kadar katılmadıklan görülüyor. Ancakba- zı gruplann soydaşlannın mücade- lesine aktif olarak karıldığı bilini- yor.Araştırmacı Izzet Aydemir, Ka- bardeylerin tarih boyunca ihtiyatlı ve tutarlı bir politika izlediğini, ge- rek din, gerekse Ruslar ve Osman- lılarla olan Uişkilerinde zaman zaman aleyhlerine olacak maceracı bir tu- tum izlemekten kaçındıklannı be- lirtiyor. Bu kabilenin bugün Kuzey Kafkasya'da var olmalan ve kültür- lerini yaşatmalan da bu politikaya bağlanıyor. Kabartay cinsi atlar adını bu ka- bileden atauştır. Kabardeyler at ye- tiştiriciliği ve binicilik konusundaki ustalıklanyla da tanınıyor. Abzahlan. Bu kabile Ruslara kar- şı mücadelelerde Natukhaçlar ve Ubıhlarla birlikte en ön saflarda yer almışnr. DiğerÇerkes kabilelerine gö- re aristokrasinin en an nüfuza sahip olduğu ve sınıf farklılıklannın en az olduğu Abzahlar, Kafkas Dağlan'nın kuzey eteklerinde ve Kuban'ın orta mecrasına katılan kollannın sula- dıklan bölgede yaşarlardı. Şapsığlar: Kuban Nehri 'nin gü- neyindeki düzlük ve Kafkas Dağla- n 'na kadar uzanan bölgede yaşarlar. Aristokrasinin kendi inisiyatifleriy- le kaldınldığı bir kabile olan Şapsığ- lar, bazı araştırmacılara göre Abha- zlar arasında gösterilirken bazı araş- tırmacılar Abhaza-Adıge kanşımı bir halk olarak tarif edilir. Bjeduğlar: En eski Çerkes boyla- nndandır. 19. yüzyılın başlannda Kuban Nehri'nin kuzeyinde yaşı- yorlardı. Daha sonralan Kuban'ın sol tarafına göç ettiler. Bjeduğlann büyük çoğunluğu sürgünde Kafkas- ya 'yı terk etmeyerek orada kaldılar. Nartlann soyundan olduklanna da- ir efsaneler vardır. Ubıhlar: Bugünkü Soçi'nin civa- nnda Karadeniz kıyılanna doğru uzanan bölgede otururlardı. Rusla- ra en son teslim olan kabiledir. Ta- mamı 1864'te sürgün edildiğinden Kafkasya'da hiç Ubıh kalmadı. Ka- labalık ve savaşçı bir topluluk olan Ubıhlar, Osmanlı topraklannda çok dağınık olarak yerleştirildiğinden dağıldılar. Abazalar: Çerkesler bu boy için Abazın aduıı da kullanıyorlar. En es- ki ve en büyük Çerkes halklanndan biridir. Gürcistan sınırlan içindeki Abhazlarla aynı kökenden gelirler. Uzun süre önce Güneyden Kuzeye göç ettikleri sanılıyor. Kabardeyler komşu olduklanndan dolayı, Müs- lümanlığı ilk seçen boylardandır. Yarın: Cerkezlerin Inancı UBIHÇA DA SÜRGÜN EDÎLDÎ 70 ayn kavime 70farklı dil A raşürmacı Strabon, Kafkas Dağlan'nda yerleşik kavimlerin sayısını 70 olarak saptıyor ve bunlardan her birinin, komşulanyla ilişkiye ginneden ve birbirlerinin dilini bilmeden bağımsız olarak yaşadığını belirtiyor. Kuzey Kafkasya di1leri Adıgece, Abazaca ve Ubıhça olmak üzere üç ana gruba aynlıyor. Kuzey-Batı Kafkas dilleri Adıge- Abhaz dilleri olarak da adlandınlıyor.Adıgece de kendi içinde iki lehçeye aynlıyor. Şapsığ, Abzeh, Çenguy, Bjeduğ, Hatukuhay ve diğer boylann konuştugu bu dile Batı Adıgece lehçesi deniyor.Daha doğuda yaşayan Kabardey ve Besleneylerin konuştugu lehçeye de Doğu Adıgece adı veriliyor. Bu lehçe Kabardey lehçesi olarak adlandınlıyor. Abazaca da kendi içinde iki grupta ele alınıyor. Abhazya'da yaşayanlann konuştugu dil, literatürde Abhazca olarak geçerken, Kuzey Kafkasya Karaçay- Çerkes Çumhuriyeti'nde yaşayan Abazalann konuştugu dil de Aşuva ve Aşaruba olmak üzere iki lehçeye aynlıyor. Bugün yaşamayan Ubıh dilini dilbilimciler Adıgece ile Aabazaca arasında ara bir dil olarak tanımlıyor. Ubıhça dilbilim literatüründe dünyada ünlü bir dil .Dünyanın en fazla ünsüz harfine sahip. Ubıhçada 80 ünsüz harfe karşılık iki tane ünlü harf bulunuyor. Telaffuzu son derece zor. Zaten nüfusça da az olan Ubıhlar tamamen sürgün edildikleri ve Osmanlı topraklannda kanşık yerleştirildikleri için dilleri tümüyle kayboldu. tkincisi; Büyük ve Küçük Kabardeylerle Besleneylerin yerleşik bulunduklan Doğu Çerkes bölgesinde konuşulan Kabardey şivesi. Çeçen, Inguş, Dağıstan dilleri üç ayn dil olarak ele alınıyor. Hint-Avrupa dillen olarak ise yalruzca Osetlerin dili bu bölgede konuşuluyor. Balkar, Karaçay, Nogay, Kalmuk ve Kumuk gibi Türk kökenli halklann dili ise Türk dil grubuna giriyor. Güney Kafkas Dilleri; Gürcüce, Svanca ve Zanca olmak üzere üç ayn gruptur. ÖNCE KABÎLE, SONRA SOY ADI ~~ Adlannı başkalan koydu T arihte, Sind, Meot, Sannat, Kerket, Zikhi, Zanig, Alan ve Kohli antik adlanyla tanımlanan Kuzey Kafkasya halklannın hiçbiri kendisini 'Çerkes' olarak tanımlamaz aslında. Çerkesler kendi dillerinde kendilerine "Adıge" derler. Osmanlılar, "Çerkes" kavTammı Kuzey Kafkasya'dan kendi topraklanna gelen halklann tümünü birden kapsayacak şekilde kullanmışlar. "Çerkes" Antik Yunan tarihçilerinin; Sirkas, Kerkes, Kerakes, Avrupalılann; Cirkjas, Cirkasryen, Araplann kullandığı Çerakise ve Çerkeslerin tarihi atalan olan KAS kavminin adlanndan türetilen bir ka\Tamdır. Dar anlamda Adıge-Abhaza-Ubıh gruplannı kapsar, en dar anlamda da sadece Adıge grubuna mensup boylan kapsar. Adıgelere kim olduğu sorulduğunda önce "Adıge" olduğunu, ardından kabile adını, en son da soy adını söyler. Adıgelerin başlıca kabileleri; Kabardey, Besleney, Şapsığ, Abhaz, Çemguy, Bjeduğ, Hatıkoy, Kemirguvey, Hethoç, Mahuş, Ubıh, Jane, Natukhaçlardır. Dil bakımından Kuzey Çerkesleri, Ubıhlar hariç birbirlerini anlabiliyor. Ancak bunlar ile Abhaz-Abaza boylannın anlaşmalan güç. Ubıhlar da Abhaz-Abazalara sınırdaş olmalanndan dolayı etkilenmişler ve Kuzey Çerkeslerinden dil yönünden farklılaşmışlar. Bu nedenle dil bilimciler genellikle Ubıhlan Çerkesler ile Abhaz-Abazalar arasında ara yerde bulunan ve ayn bir kabile olarak ele ahyor. Abazalar; Abhaz, Aşuva, Aşkaruva diye üç boydan oluşur. Vubıhlar ise tek boy olarak aynı adla bilinirler Çeçenler de kendüerini bu isimle tanımlamaz. Inguş ve Galgay olarak iki ayn halktır. Osetler, tarihte 'Alan' olarak bilinen kavmin torunlan olarak Digor ve îron olarak ikiye aynlırlar. Dağıstanlılar ise Lezgi, Avar, Lak, Tabasaran, Aguli, Çakur, Dargi, Tat, Taliş gibi gruplardan oluşur. Bugün Kafkasya'da yaşamakta olan 50'den fazla halk arasında yerli Kafkas halkı olmayan, Kafkasya'ya sonradan gelen ve kültür dokulan paralel olan başka ırklardan halldar da yaşıyor. Türk ırkından olanlar: Karaçay, Balkar, Nogay, Kalmuk, Kumuk ve Karapapaklar. tndo-Germen ırkından gelenler: Osetler, Tatlar, Talişler ve Farslar. Slav ırkından gelenler: Ruslar, Don Kazaklan, Ukraynalılar.