Katalog

2 NİSAN 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA ekonomi(a cumhuriyet.com.tr 13 Bisilclette konfop yılı • KONYA(AA)-Her yıl yeni modeller üreten bisiklet firmalan. yaza biıbirinden şık ve konforlu bisikletlerle giriyor. Firma yetkilileri, son yıllarda hızla gelişen bisiklet modellennde bu yılı "konfor yılı" haline getirmeyi amaçladıklannı belirtirken bisıkletlerde kullanılan malzemelerde "hafiflik" göze çarpıyor. Zam şampiyomı patiıcan • tSTANBUL (ANKA)-lstanbul Ticaret Odası, martta îstanbul'da perakende fiyatlan en fazla artan maddeleri açıkladı. Buna göre mart ayının zam şampiyonu, bir önceki aya oranla fiyatı yüzde 79.8 artan patiıcan oldu. Zam şampiyonluğunda ikinci sırayı ulaşım ücretleri aldı. Tren ve şehir içi otobüs ücretleri bir önceki aya göre yüzde 33.3 arttı. Sendikalardan Sezer'e teşekkür • Haber Merkezi - Sendikalar, îş Güvencesi Yasası'nı erteleyen yasayı tekrar görüşülmek üzere Meclis'e iade eden Cumhuıbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'e teşekkür ederek hükümeti, yasanın ertelenme girişiminden vazgeçmeye çağırdılar. Türkiye Işveren Sendikalan Konfederasyonu (TİSK) Başkanı Refık Baydur ise Cumhurbaşkanı' nın. "tarafsızlık ilkesini çiğnediğini" öne sürürek, "Bentarafsız Reisicumhur anyorum, bulabilirseniz bana haber verin" dedi. haca yüzde 7 zamgeMi • ANKARA (AA) - Ilaç fiyatlanna dünden geçerli olmak üzere yüzde 7 oranında zam yapıldı. Yapılan zamla birlikte aspinnin fiyatı 1 milyon 123 bin 500, Novalgin 1 milyon 665 bin 990, Vermidon ise 2 milyon 260 bin 910 liraya yükseldi. Sağlık Bakanlığı, ilaç fiyatlanna 3 aylık TEFE oranlanna göre zam yapıyordu. Petkîm işçisi drenişte • ALİAĞA (Cumhuriyet) - Aliağa Petkim'de 3 bine yakın isçi özelleştirmeye lorşı eylemlerini sirdürüyor. Bugün fttkim için satın alma tekliflerinin geleceğini telirten çalışanlar, îsyerini terk etmeme e/lemine başladılar. îiletmede gündüz •vardiyasında bılunanlar, mesai htıminde tesisleri terk etmeyeceklerini ve jrotestolarını bu şkilde yansıtacaklannı hldirdiler. Eyleme irinli olanlar ve wdiyalılar da katılıyor. Hazine, ek kaynak için elektrik ve doğalgaza zam yapılmasını istedi. Bakan Hilmi Güler direndi Elektrikte zam kavgasıEBRUTOKTAR ANKARA - Ekonomide k ı~ kaynak arayışına giren hükü- '*' x met, enerjide yeni düzenleme- lere gidilmesini gündeme getir- di. Bu çerçevede Başbakanlık'tadün yapılan toplantıda, Hazine yetkilileri elektrikle birlikte doğalgaza yüzde 10 zam yapılmasını istedi. Üst üste yapı- lan zamlar nedeniyle yurttaşın belinin büküldüğünü söyleyen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler zam yapılmadan da kaynak sağlanabilece- ğinı kaydetrı. Güler, TEDAŞ'ın 2.4 katrilyon liralık alacağını toplayabile- ceklerini belirtirken, son 1 hafta için- de topladıklan 10 trilyon lirayı buna kanıt olarak gösterdi. Güler'in zam önerisine direnmesi üzerine Hazine, Enerji Bakanlığı'na bu paranın top- lanması için süre vermeyi kabul etti. Irak savaşı nedeniyle ekonomide sıkıntı çeken AKP hükümeti. "orman arazfleri- nin saüşı, savaş tahvtti, yurttaşlarm bağtşı" gibi alternatiflerin yanı sıra enerjide yapı- lacak düzenlemelerle de ek kaynak sağla- mayı amaçlıyor. Dün Başbakanlık'ta EPDK: YENt TARİFELER YÜRÜRLÜKTE ANKARA (AA) - Elektrik piyasa- , sında bugün yeni bir döneme girildi. / Enerji Piyasası E>üzenleme Kurulu Zİ_- (EPDK) Başkanı YusufGünay, Kıı- § | rul tarafından ilk kez belirlenen elektrik piyasasındaki tarifelerin, dünden itibaren yürürlüğe girdigini bildirdi. Günay yüzde 50 zamlı tarife uygulan- masına sonverüdiğini anımsatırken ikin- ci aşamada 1 Temmuz'dan itibaren böl- gesel tarifeye geçmeyi planladıklannı, bu tarihte de kaytp kaçak oranlannı baz alan bir fiyatlandırmaya gidileceğini anlattı. Günay, 1 Ocak 2004 tarihinde de, her türlü unsurun maliyetinin teker teker fiyata yansı- tılacağı yeni bir "fiyaifcuıdınnaâstemiııe" ge- çileceğini söyledı. Bu tarihten itibaren elektriğın üretiminden tüketime kadar- ki maliyetlerini içeren ve o bölgeye yansıyan maliyetin dikkate ahnacağı- nı kaydeden Yusuf Günay, bugüne ka- dar 500 megavatlık bir üretim lisansı verdik- lerini, üretim arttıkça fıyatlann da aşağı doğru baskılanacağını bildirdi. Ote yandanAnayasa Mahkemesi, hükü- metlerin "Güç BedeH" adı altında yurttaş- lardan elektrik faturalan üzerinden ayhk bir milyon lira almasının anayasaya aykırı olduğunu saptadı. Yüksek Mahkeme, 2002 Mali Yılı Bütçe Yasasııun "39. madesinin g fikrasmı" bu ne- denle iptal etti. düzenlenen toplantıda, Bakan AK Babacan ve Kemal Unakıtan ile Hazine yetkilileri, devletteki kaynak sorununa işaret ederek, doğalgaza yüzde 10, elektnğe de bir mik- tar zam yapılması gerektiğini savundular. Hazine yetkilileri, "birikmiş elektrikborç- lannın faizden anndınlarak, 24 ay taksite bağjanmasını öngören" af taslağında tak- sit süresinin 12 aya indirilmesini ıstediler. Yetkılıler, "Aksi halde bunun alündan kal- kamayız, Haâne'ye para laznrT dediler. Enerji Bakanı Güler, Hazıne'nin bu ıs- ranna olumlu yaklaştı. Bu çerçevede, elekt- rik abonelerinden 2002 yılı sonu itibanyla birikmiş borçlan olanlar 30 Nisan 2003 ta- rihine kadar peşin ödeme yaparsa, borçla- rından yüzde 20 indirim yapılacak. Taksitlendirme talebinde bulunan abo- nelere gecikme zammı uygulanmaya- cak. Ancak Enerji Bakanı Güler. do- ğalgaz ve elektnğe yapılmak istenen zamma karşı çıktı. Güler, "Kurduğum mobil ekipler, yaptddan baskmlarla devfcte elektrik borcu olanlardanve kaçakelektrik kul- lananlardan paratophıvor^alnEca bir haftada 10 trilyon lira topladık. Bana süreverin" dedi. Güler. TEDAŞ'a bor- cu olanlann yüzde 30' unun kamu ku- rumlan, yüzde 70'nin özel kuruluşlar ve sanayi tesisleri olduğunu söyledi. zamlı tarlfeye son TEDAŞ Genel Müdürü Haşim Kek- tik elektrik abonelerinin kullanacağı varsayılan aylık 150 kilovatsaati (kwh) aşan her 1 kwh için yüzde 50 zamlı tanfe uygulanmasına son venldiğinı açıkladı. 1 Ağustos 2000 tarihinden beri uygulanan zamlı tarifenin dünden itibaren kaldınldı- ğını bildiren Keklik, Perakende Satış Ta- rifeleri'nde böyle bir uygulamanın yer al- maması nedeniyle bu karann alındığını kavdetti. Türkiye stok büyüttü Üretim tüketime gitmiyor MURATKIŞLALI ANKARA - Geçen yılın sürpriz büyümesinı değerlendiren ekonomistler, büyümenin stoka çalışmaktan geldiğini, 2003'te devam etmeyeceğini savladılar. Ekonomistlere göre, yüksek stoklar, kapasite kullarum oranlannın düşme eğiluninde olması ve özel sektör güven endeksinin zayıflığı, 2003'te büyümenin ciddi bıçimde yavaşlayacağmı gösteriyor. Prof. Dr. Erinç Yeldan. 2002 yılında stoklar yüzde 453 büyüdü, artış 15.3 katrilyon lira oldu. 2003'te stoklan entmeye çalışanlar fiyat indirimlerine gidecek. Talep canlanmasına tmkân yok Enflasyon düşerken üretim duracak. Yüksek işsizlik, düşük maaşlar, yeni vergiler nedeniyle > r urtiçi talebin canlanmasına imkân yok. Bu ortamda olacak krizin bir durgunluk şeklinde gerçekleşeceği kanısındayrm. Prof. Dr. Korkut Boratav: Imalat sanayii kapasite kullanım oranlanrun geçen yıhn ekim ayından beri düşmesi, büyümede hız arnşının durduğunu ve yavaşlamarun başladığıru gösteriyor Bu artan faiz dışı fazla ile meselenin daha da kötüleşeceği ortada. Mehmet Besimoğlu: (Oyak Menkul Başekonomisti): Yapılan üretim tüketime değil, ihracata gidiyor. Stok artışı yaşanıyor. Merkez Bankası'nın güven endeksi sürekli düşüyor. Büyüme ilk çeyrekte yüksek olacak, sonra ivme aşağı doğru gidecek. Irak ve tezkere krizleriyle piyasalar altüst oldu, mart ayında ihracat yüzde 33 artarak 3 miryar 812 milyon dolara çıktt. Ihracat savaş dinlemedi Ekonomi Servisi - Türkiye'nin ihracatı, Irak savaşı ve tezkere tartışmalan nedeniy- le piyasalann kanştığı geçen ay yeni bir re- kora imza ath. Aylık ihracat yüzde 33.2 ar- tışla 3 milyar 812 milyon dolara çıktı. tlk üç ayda artış yüzde 33.9 olurken 12 aylık ihra- cat 38 milyar 792 milyon dolara yaklaştı. Türkiye Ihracatçılar Meclisi (TÎM) ve- rilerine göre, ocakta yüzde 41.1, şubatta yüzde 26.1, martta yüzde 33.2 artan ihra- cat tutanyla birlikte ilk üç ayda 10 milyar 219 milyon dolarlık bir rakam yakalandı. ilk üç aydaki artış, bir önceki yılın aynı dö- nemine göre yüzde 33.9 oldu. Toplam ihracatın yüzde 86 'sını gerçekleş- tiren sanayi ürünleri, geçen yıla göre yüzde 35.9 artarak 8 milyar 775.4 milyon dolara ulaşn. îhracat hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe mart için 1 mılyar dolara yakla- şarak, ilk çeyrekte 2.6 milyar dolar seviye- sini aştı. Tanm ürünleri ihracı martta 452 milyon dolar, ilk çeyrekte 1.3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Madencilik sektörü ise ilk üç aylık ihracata 150 milyon dolar ile katkıda bulundu. Otomotlvde buyume yüzde 52 Taşıt araçlan ve yan sanayii yüzde 52'yi aşan büyümesiyle dikkat çekri. Sektörün martta 588 milyon dolar olan ihracatı ilk üç ayda 1 milyar 453 milyon do- lara çıktı. TÎM'den yapılan açıklamada. ihracat ar- tışının azımsanmayacak bir kısmının Eu- ro'Dolar paritesındekı gelışmelerden kay- naklandığına dikkat çekildi Euro'daki değer artışının A\Tupa ekono- misinin gücünden değil. ABD'nin güçsüz- lüğünden kaynaklandığının hatırlatıldığı açıklamada, "Savaşın sonucu belkideikigüç- lü para arasmdan bir tanesinin beflrguı şe- küik öne çıkmasma neden olacaknr. Bu tünı sektörler için dikkate ahnması gereken bir uyandır'' yorumu yapıldı. TÜSİAD daha fazla tartışma istemiyor Başkan sustu, üyeler korudu Ekonomi Servisi - Türk Sanayici ve Işadamlan Derneği (TÜSlÂD) Başkanı Tuncay Ozilhan ın yaptığı konuşmanın ardından başlayan istifa ve onun yarattığı tartışmalann uzaması, Özilhan'ın konuşmama karan almasına yol açtı. Dernek üyelerinin, kurucu üye İnan Kıraç'ın istifası ve Özilhan'ın konuşmalan üzerine çeşitli yorumlarda bulunması, Kıraç'ı yazılı bir açıklamaya, Özilhan'ı ise sessızliğe ıtti. İktidarlarla zaman zaman sert tartışmalara giren ve hatta hükümet düşüren bir dernek olarak anılan TÜSlAD'ın, kamuoyunda tepki yaratan görüşlerini, aralannda eski başkanlar Erkut Yücaoğlu ve Cem Boyner'in de bulunduğu üyelerin büyük bir bölümü savunmuştu. Bazı üyeler "Üshıpjîiraz sert olabitir" dese de eski başkanlardan Boyner, konuşmanın hem içerik hem de üslup olarak doğru olduğunu savunarak. başkanlann üyelere yol açmak gibi bir görevleri olduğunu ve onlardan üyelerin suyuna gitmelerinin beklenmemesi gerektiği üzerinde dunnuştu. Tartışmalann uzaması üzerine yazılı bir açıklama yapan Kıraç da istifasıyla TÜSÎAD'ı uyarmak istediğini. yeni gerçeklerin ıçinde sivil toplum örgütlerinin her zamankinden daha fazla ve vazgeçilmez olduğunu hatırlatarak "Türk sanayisinin güçlü örgütü olan TÜSİAD'a bu bağlamda büyük sorumluluk düşüyor. Derneğin kamuo\ıına olan yön gösterici açıklamalanrun ülke menfaabna yüzde yüz uygun olması gereldyor" ifadelerine yer vermişti. BÜROKRAT TEMKÎNLt Oneriden önce vergi ödensin ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ekonomi bürokrasisi, özel sektör ta- rafından gündeme getirilen "altona- tifkaynak paketfcrine" temkinli yak- laşıyor. Yeni kaynaklann, devİetin mevcut fınansman olanaklanna zarar vermemesi gerektiğini vurgulayan Hazine yetkilileri, "1999'dadadep- rem tahviK çıkanlması gündeme gel- di. Ancak bu önerikr ardmdan yap> lan ihakde faizkr 6-7 puan artü" di- ye konuştu. Üst düzey bir ekonomi bürokratı ise alternatif kaynak paket- lerine yönelik tepkisini, "Devletin sa- dakaya ihtiyacı \-ok, oneri %-apanlar vergisini düzgün ödesin, yeter" söz- leriyle dile getirdi. Alternatiflerin bazı riskleri içerebi- leceğine dikkat çeken Hazine yetki- lileri "Bizirn mevcutfinansmanola- naklanmız, araçlanmız v-ar. Gün- demdeki önerilerle getecek olan kay- nak, mevcut finansman araçlanran sağla>acağı kaynağı baltalamamah. Tersine bu araçlara ilave bir kaynağı Haâne'ye sağlamah" dedi. Hazine yetkilüeri, 1999 yılmda da deprem vergisi çıkanlması yönünde talepler olduğunu anımsatarak, "Ancak o dö- nemdeyapılanihalelerde,faizlernor- malden 6-8 puan yukanda çıkb. Bu tür örnekler olduğunu da unutma- mak gereldyor'' diye konuştu. Cumhuriyet'e, değerlendirmeler- de bulunan üst düzey bir ekonomi bürokratı ise, servet vergisinin gö- nüllü olması durumunda çok az ge- lir getireceğini belirtti. Bürokrat, u Bana öyle gelrvor ki bazı kesûnler tüm yûkü >ine haUan üzerineyıkma- ya çahşıyor"' dedi. Ankara Sanayi Odası Başkanı Za- fer Çağlayan ise, alternatif kaynak önerileri arasında bulunan "savaş tahvflrne hükümetin sıcak baktığı- nı söyledi. Maliye Bakanı KemalUn- kalatan da devlete bağış için bir kam- panya başlatmadıklannı belirtti. Unakıtan, "Devlete yardım eden yurttaşlara önce tab\ü, sonrabu tah- vOyerinegelirgetirenbJssesenedi ver- meyi düşünüytruz" dedi. Yeni kaynak barajlardan ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Irak savaşıyla birlikte yeni kaynak arayışına giren hükümet, hidroelektrik santrallan için ge- lir ortaklığı senedi çıkarrnaya hazırlanıyor. Edinilen bügiye göre dün Maliye Bakanlığı, Ha- zine ve EPDK yetkilileri bir top- lantı yaparak alternatif kaynak paketlerini değerlendirdi. Bu çerçevede aralannda Atatürk. Keban ve Karakaya'nın da bu- lunduğu hidroelektrik santrallan için gelir ortakhğı senedi çıkanl- ması konusu değerlendirildi. Senetlerin 5 yıl ve daha uzun vadeli olması planlanıyor. ILGI TOPLUMUNA DOGRU/ ÖZLEM YÜZÂK ozlemyuzak^cumhuriyet.com.tr Türkiye'nin intemetle tanışması- nın 10. yılını mı kutluyoruz, yoksa si- yasilerin bu konudaki duyarısızlıkla- nnı 10 yıldan beri ıstikrariı bir şekil- de sürdürme becerilerinı mi? Bilgisayar ve internet kullanımın yaygınlaşması, e-devlet, e-Türkıye, bilgi toplumu... Kulağa hoş gelen sözcükler ve içi boş vaatter 10 yıl- da hükümetler cephesine bakıldı- ğında hiç bir bilinçli poiitika yaratıl- mamış olmasına karşın bıreysel ça- balarta ve sivil toplum kuruluşlannın gayretleri ile yıne de epey yol alındı. Ancak internet kullanımında daima eşit olmayan bir gelişme söz konu- su oldu. Geniş kitlelere ulaşma ko- nusunda ise ne yazık ki sınıfta kalın- dı. Bugün internete erişimin aylık maliyeti 30-40 milyon liradan başlı- yor. Ögrencınin, işsiz bir beyaz ya- kalının, asgari ücretlinin, öğretme- nin geçim sınırlannı zorlayan bir ra- kam. Peki ne yapılabilir? "Türkiye zaten borç batağının içinde bir de intemeti mi düşüne- lim..." deyip ülkenin düze çıkmasını beklemek yollardan bir tanesi. An- cak başkalan da var... örneğin inter- net kafeler konusunda yapılacak ya- sal düzenlemelerle "ucuz erişim ve etk/n kullanım" sağlamak.... Örneğin halk kütüphanelerine bilgisayarlar yerleştirmek. Böylelikle hem ınsan- lann ayaklarını kütüphanelere alış- tırmak hem de hesaplı bir şekılde in- ternet kullanmalarının yolunu aç- Yol hanitası ama nasıl? mak... ömeğin, belediyelerdebir sa- lonu gençlerin bilgisayar kullanımı- natahsisetmek... Aslında bunları gerçekleştirmek zor değil. "Zengin" ABD bile, okul- lan kütüphaneleri internet ağı ile do- natırken fonlardan yarariandı. Türki- ye niye yapmasın? Ama Türkiye yapamıyor. İki ne- denle. Birincisi, Türkiye'de bu ko- nuda bilinçli politıkalar üretme konu- sunda siyasi ırade mevcut değil, hiç olmadı ve görünür gelecekte olama- yacak... Ikincisi Türkiye'de IMF kor- kusu her şeyin ötesinde. Internet'in duayeni Mustafa Ak- gül, Telekom yasası görüşülürken İnternet Üst Kurulu'nun tasarrya bir madde ekletmek için yoğun çaba sarfettiğini anlatıyor: Intemete enşi- mi ucuzlatıpyaygınlaştırmak için bir fonun aynlması. Akgül, "örneğin cep telefonlan faturalannda zaten ödemekte olduğumuz özel tüketim vergisinin kûçük birmiktan bu iş için aynlabilir" diyor. Ancak bu noktada da IMF korkusu üstün gelmiş ve ta- sarıya böyle bir maddenın eklenme- sinden vazgeçilmiş. Oysa bilgisayar kullanımının yay- gınlaşması Türkiye'nin geleceği için yaşamsal bir önem taşıyor. Bugün bir Irlanda'nın , bir Hindistan'ın ya- zılımda dünya çapında söz sahibi olmalarının arkasında bu ülkelerin yol haritasına sahip olması yatıyor Nortel Networks Neteş'ın İş Geliştirme Direktörü Ali Akurgal kendi şirketinden başan örneğini anlatırken ısrarla Türkiye'nin mutla- ka yol haritası olması gerektiğini vurguluyor. Türkiye'de ilk yatınm ve iştetme giderleri götece daha yüksek olduğuna göre, yazılım alanında bir vartık göstermek istiyorsak, bu Hindistan'ın yaygın bir şekilde yaptığı "code vvriting" ve "module de- sign" işinden farklı oimalı. Aslında Hintli yazılımcıiann inisıyatiî kutlanmalan, yaratıcı olmalan gereken alanlarda öne çıkmadıklannı görüyoruz. On- lann başan grafikleri daha çok iyi tanımlanmış işleri yerine getirmekteartıyor. Türkinsanında isetam ter- si geçerli. Türkler, iyi tanımlanmış işleri yapmaktan yüksünüyor, monoton bulup sıkılıyoriar. Yaratıcılık gerektiren işlerde ise son derecede üstün başan sergıliyorlar. Nortel Netvvorks Netaş Ar-Ge'sinde bu özellikler üzerinden hareket ederek gerçek zamanlı yazılım (real time softvvare, örneğin santral yazılımı) alanında bir uzmanlık odak noktası oluşturuldu. 200 Netasın basarısı kadar yazılım mûhendtsi bu alanda çalışmakta. Nortel ^let- works'ün dünyanın değişik yerlerindekurulu santrallannın yazılım güncedemeteri Ümraniye'de yapılmakta. 2002 başından bu yana da daha önce Hindistan'a yaptnlan işler Ümraniye'de yapılmakta. Nortel Netvvorks, "Siz yüzde 30 daha fazla bedel istryorsunuz ama sizin yazılımınız daha az sorun çıkanyor ve işi vaktinde veriyor- sunuz" demekte. Burada etkin olan Netaş Ar- Ge'sinde yaratılan katma değerin niteliği. 2002 so- nuna doğru, Ingiltere Maidenhead'de, Israil Tel- rad'da, Macaristan Kapsch'de yapılan birçokAr-Ge işi Ümraniye'deyapılmaya başladı. Bu sonuç, doğru kulvarseçimi ile yalnızca Hindistan'dan değil, Avru- pa ülkelerinden de, üstelik ucuzluğu nedeniyle değil, kal'rtesi nedeniyte iş alınabileceğinin göstergesi. Türtcye düzeyinde olan ve işgücü pofili bu den- lı gelışmeye yatkın olan bir başka ülke yok. Bu olanağı iyi kullanmamız, hedeflerimızi iyi seçmem- iz gerekiyor.