Katalog

I1 NİSAN 2003 CUMA CUMHURİYET SAYFA JV U |_j J. U i V kultur(& cumhuriyet.com.tr 15 Festivali karşılarken tam festivallik bir Catios Saura filmi gösterimde unuel'e fantastik saygılarBayrağı Bunuel ustadan de\Talarak 1960- 7€'lenn Franko baskısındakı, sansur boru- sunun öttuğu Ispam ol sınemasında genellık- l e kadın-erkek, kan koca-aıle ılışkılennı ko- nu edınen La Caza-A\, Peppermint Frappe, ^ na \ los Lobos-Ana ve Kurtlar, Kuzin An- gelica, Cria Cuervos - Besle Kargayı, Elisa Vida Mia-Elisa Ha\atım, Deprisa Depri- sa-Çabuk Çabuk gıbı ses getıren fılmler ım- zalamış Carlos Saura, 10 yıl oncesıne kadar fa\on > onetmenlenmrzdendı Çocukken yaşadığı ıç savaşla hep ılgılendı- ğı. tabulara gondermelerle dolu. zengın çağ- nşımlı, somut-gerçekle, ruya-fantezının ıç ıçe geçtığı. alegonye başvuran bır uslup gelıştır- dığı fılmlen, behrlı bır sıyasal-toplumsal at- tnosfen vansıtır genelde Franko sonrası do- nemde 1975'ten ıtıbaren daha yahn ve bel- geseleyakınbıranlatımıbenımsedı 1958'den gunumuze 45 > ılda, çoğu burjuv a toplumuna, totalıter duzene, kılıse bağnazhğına eleştın getıren35 kadar fılmımzaladı, 1980'lıyıllar- la bırhkte Carmen \e Kanb Düğün'le genış sınemasev er kıtlesınce. butun dunyada tanın- dı 1932 doğumlu Saura Yaşlandıkça gıtgıde daha ozel \ e daha kışısel, muzıklı danslı, es- tetık bale ağırlıklı ama yıne tıpık Ispanyol fılmlen çevırmeye yoneldı son donemınde Luls. Salvador, Federlco gençken... Gelecek hakkında kotumserlığını koruyan, kamerasını gırtıkçe daha dar kapsamlı, fla- menco, tango ya da bu gece başlayacak festı- \alde gosterılecek Salome gıbı ozel alanlara çe\ ırerek canı ıstedığınce fılm yapan Saura, Bunuel ve Hz. Sıiley man'ın Masası'nda, > ı- ne dıledığınce takıldığı, ustasına v e surrealıst donemdekı y akın arkadaşlanna ılışkın bır fan- tezısını perdeye taşımış, Bunuel ustune bey- lık bır bıyografık fılm yapmaktansa Sessız Fritz Lang klasığı Metropolisın robot kadın -Brigitte Helm' ını çağnştıran bır jenenkle açılan fılmde, 1920'lenn Toledo dehlızknnde, dunyayı fethe hazır \e ılerde, tspanvol sanatının dâhılerı olacak uç gencı tanıyoruz Uç buyuk dırun tanıdığı, vaktıyle SUNGU ÇAPAN Bunuel ve Hz. Suleyman'ın Masasi / Bunuel y la Mesa del Rey Salomon / Yonetmen • Carlos Saura / Senaryo' C. Saura, Agustin Sanchez Vidal / Kamera: Jose Luis Lopez Linares / Muzık Roque Banos / Oyuncular. Gran VVyoming, Ernesto Alterio, Adrıa Collado, Pere Arquillue, Valeria Marini, Amira Casar, Jean Claude Carriere, Armando De Razza / Ispanya 2001 (Özen Fılm) Gran VVyoming, Ernesto Alterio \e Adria Collado filmde Bunuel, Dali \e Lorca'yı oynuyorlar. kutsal topraklardan Roma tmparatorluğuna, oradan da îspanya'v a goturulmuş Kral Suley- man'ın buyulu masasının peşıne duşuyor sı- nemacı Luıs. ressam Sahador ve şaır Feden- co Bakana. geçmışını. şımdısını ve geleceğını gosteren. 365 ayaklı, kutsal masa efsanesıne bızı de ortak eden bu fantastik seruv en, Bu- nuel fılmlenne, sınema-sanat tanhıne çeşıtlı gondermeler ve çağnşımlar ıçenyor Meksı- ka surgunluğunden Ispanya'ya donup Viridi- ana'yı (1961) çekmeye hazırlanırken geçmı- şıne ve anılanna dalarak kendısıyle üu yakın gençlık arkadaşının rol alacağı bır Hz. Sıiley- man'ın Masası fılmının nasıl olacağını ha- yal eden Bunuel'ı, ona tıpatıp benzetılmış, Grand VVyoming denen Jose Miguel Men- zon, kuçukluğunu de Pere \rquillue oynu- yor Saura'nın, adeta ustasına duyduğu sevgı ve rrunnettarhğının ıfadesı rutelığındekı sondan bır oncekı bu fılmı, ortalama seyırcıden çok meraklı sınemaseverlere hıtap edıyor "Dostluk ölüm kadar güçlü mıi?" benze- n sorularla. Dali'nın uçuk kaçık arayışlany- la, Lorca'nın ruyasında vurulduğunu gördu- ğu (ama mezannı kazmadığı) gıbı duşsel sah- nelerle dolu fılm, sınefıllenn ıçıne duşeceğı anektodlar ve ıncelıklerle orulu Meraklısı ıçın Amerikan orta sınıfdeğerleriyle dalga geçen 'Schmidt', baştan sona Jack Nicholson gösterisi Emeklinin ikinci hayat rüyasıBızım ıçın Hollyvvood'un en onemlı fıgurlennden bın olagelmış Jack Nicholson ın oynadığı brr fıl- me ılgısız kalmak mumkun mu° 3 Oscar'lı hazretın 12 kez Oscar'a a- day gostenldığı son fılmı "Schmidt Hakkında' 5 , Amerıka'nın ortabatı- sından. tıpık orta sınıf kahramanı, sı- radan, kendı hahndekı bır emeklinin dokunaklı hıkâyesını karşımıza getı- ren bır yaşlılık guzellemesı Nicholson, Nebraskalı 66 yaşında- kı aıle babası VVarren Schmidt'ı oy- nuyor Yenı bu- başlangıç ıçın kansı- nın onensıyle ulkeyı boydan bov a ge- zebıleceklen, yuruyen ev den farksız bır karavan satın alan Schmidt, emeklılere ozgu "y aşı yetmiş işi bit- miş" sendromuyla baş etmeve uğra- şırken 42 yıldır aynı yatağa gırdığı karısının (June Squibb) beklenme- dık olumuyle yenı bır darbe daha vıyor Boşluk vabancılaşma ve katmerlenen vaİnızlığıyla ortada kalakalmış emeklı Schmıdt'ın ya- şam muhasebesınden ehnde kalan da, hep kenduıı aldatarak, kuçuk dü- şunerek, ot gıbı vaşanmış. kaybetme- ye yargılı, kısır v e bomboş bır omur surduğu gerçeğı Yaşı 70, işi bitmiş sendromu Yaşamırun sonbahannda arkasın- da pek ız brrakmamış olduğunu acıy- la fark eden, onu yenıden hayata bağlayacak sebepler, heyecan- lar arayan Schmidt, az gor- duğu İcızının (Hope Da- vis), kızına layık bulma- dığı zıbıdı bır suyatağı satıcısıyla (Dermot Mulroney) evlenme- sını engellemek ama- cıyla kenduıı yollara vuruyor "Can vol- daşı" TV'de seyret- tığı bır program ara- cılığıyla Afhkalı yoksul bır çocuğa, gunlukumsu mek- ruplar yazıyor, para gondenyor, sıradan hav atma bır anlam kazandırmaya uğ- raşıyor Omaha dan Demer'a uzanan yolculuğunda, ken- dıvle, boşa geçmış hayatıyla yuzleşı- yor Fılmı ızlenır ve çekıcı blan. bağım- sız sınemadan ge- len, 1961 Omaha doğumlu, Nebraskalı yonetmen Ale- xander Payne. "Citizen Ruth" ve "Election" adlı beğenılen ılk 2 Or- tabatı komedısıyle çıkış yapan, Ba- ğımsızlar'ın gozdesı yazar-yonetmen Payne, uçuncu filmıyle yıne ılgınç, mızah öğesı ağırbasan, trajıkomık tonlardan çalan ve Jack Nicholson katkılı, uıcelıklı bır ış çıkarmış Louis Beglev ın brr hıkâyesınden serbestçe uyarladığı "Schmidt", sa- londan ıyı duy gularla uğurlanan se- yırcıye terapı gıbı gelen fılmlerden Yalnızlıkla çerçeve- lenmış yaşlılık uzenne yapümış, geç- mışte seyrettığımız kırnı fılmlerden farkı. Jack Nicholson faktoru Hayatım oluşturan her şeyın (ışı, kansı, duzenı) elmden alındığı, hep kontrollu. sınırlı yaşayarak yıllan devırmış, hav anda su dovmuş \ e bu- nu ancak son demlennde fark etmış Schmidt'ı antı kanzmatık brr karşıt kahraman olarak canlandınyor kı- demlı, usta aktor 19601ı yıllara denk gelen ılk donemınde baştan ayağa bır karşı kultur sembolu ola- gelmış, zaman ıçmde Antonioni, Polanski, Kubrick, Huston, Rafel- İZLEYİCİ GÖZÜYLE son gıbı yonetmenlenn tezgâhından geçmış, ancak son yıllarda oyuncu- luğunu cılah bır huner gostensıne donuşturerek kendını yınelemeye koyulmuş bu 67'lvk delıkanlı. yıllar sonra yıne ıstım uzennde, tam anla- mıyla "döktürdüğü" bu- rol yaka- larnış "Schmidf'te Buyuk fılm değılse de, gerçekçı, doğru. ıyıce bu- fılm "Schmidt Hak- kında". Jack Nıcholson destekh "Çiçek kızı" eskısı dunur Kathy Bates'ın jakuzıde, kahramammıza saldırması gıbısrnden eğlenceh sah- neler de ıçenyor About Schmidt / Yonetmen Alexander Payne / Senaryo: Jim Taylor, A. Payne / Kamera James Glennon / Muzık. Rorfe Kent / Oyuncular Jack Nicholson, Hope Davis, Kathy Bates / ABD 2002 (New Fılms) ERDAL ATABEK Nicholson hakkında'Schmidt Hakkında' emeklı olan arkadaşlanrun onuruna venlen yemekle açılır Her yerde gorulen 'emekli \emeği' aslmda sıkıntılı bır yemektır Emeklı olan arkadaşlanyla olan anılan dıle getırılır, arkadaş ıçın kadehler kaldınlu-, guzel sozler soyle- nrr. ığnelı nukteler yapılır Ama emeklı olan ıçın artık yenı bu- yaşam bolümu başlamaktadır Gı- derek zorlaşacak olan 'yaşamın hızından da- ha yavaş dönecek çarklann ağırhğımn duy ulmav a başlay acağı günler' baş- lamaktadır 'Emeklilikdepresyonu' bu- tun dunyada ıyı bılınen. be- lırtılenyle. gıdışıyle. so- nuçlanyla ıyı tanman brrsendrom 'tşlevyi- timi' dıye bılınen bu durum, kışryı 'artık hiçbir işe varama- dığı' duygusuyla sı- kılmış lımona çevı- nr Emeklinin bu- tun hayalı, o yok- ken ışlenn sarpa saracağı, kuru- mıuı şapa otura- cağı, kımsenın ıçınden çıkama- dığı bır arapsa- çına donuşece- ğıdır Bırkaç gun es- kı ışyenne don- memek ıçm ken- dını zor tutarsa da, dayanamayıp bır gun 'felaketi verindegörmek için' gıder Ama o da ne? Yokluğuna ne çabuk alı- şılmıştır Gene 'hoş geldin. beş gittin' denmektedır ama ışler her zamankı gıbı yoğundur ve ona aynla- cak zaman bulunamamaktadrr Zorlukla ılıştığı san- dalyeden kendı odasmın. kendı makamının, kendı kutsal tapınağınm "nasıl da \ağmalanmış olduğu- nu' burkucu bu- acıyla gormektedır Ya dosyalan9 O butun emeğını verdığı kralıyet belgelen 0 Masa- nın uzennde oyle durup duran sahıpsız kalmış ev- latlan 7 Onlara bakan kımsemn olrnadığını esefle seyreder Şoyle kapaklanm açıp da neler yapılma- dığuu gorse acaba nasıl olur9 .\ma tapınağın yenı - ve haın- bekçısı orada oyle durup mızrağını ona uzatrmş gıbıdır Yagamda dram da vardır. komedl de Yenı bır yaşam dılırrunm başlamış olduğunu -çok acı da olsa- kabul efmesı gerekmektedır Evıyle ve eşıyle daha yakın bır yaşam başlamaktadır Kendı- sıne çvkış yollan bulmak zorunda olduğunu kavrar Kansı Helen de ne kadar yaşlanmıştır Yaşarru ger- çekten boyle mı geçmektedır 9 Artık, şımdıye kadar pek de fark etmedığı şeylen fark edecek, kendıne ye- nı bır yaşam yolu seçmeye çalışacaktır Ama her şey sadece trajedı değıldu-, yaşamda dram da vardır, ko- medı de Bunlan fılmde goreceksınız Fılm asluıda 'Jack Nicholson Hakkında' adını hak etmektedır Buyuk usta oyuncu, her rolu rahat- ça oynamanm yarunda durumlara çok uyan oyunuy- la fılmı baştan sona suruklemektedır Ama şu bır handıkap kı, Jack Nicholson. çok yetkın kışüığı, as- la pes etmeyen gorunuşuyle hıç de 'emeklilik çö- küntüsü'nu yansırmamaktadır Çok ıyı oynamakta- dır ama ben ondakı yaşam parlakhğını fılm boyun- ca gorebıldım Emeklilik konusu belkı daha ıyı ış- lenebılrrdı ama fılm buyuk Jack Nicholson ıçın de, başanlı otekı oyuncular ıçuı de gorulmelıdır KEDİ GÖZÜ VECDİ SAYAR Çağımın İnsanı Sen taş ve sapan donemındesın henüz, Ey çağımın ınsanı Uçaktayken, gordum senı, Uğursuz kanatların, olum göstergelennle. Ateş arabalan ıçmde gordum senı, Darağaçlarında gordum, ışkence çarklannda. Gordum senı, sendın o Sevgıden yoksun, ınançsız, Ve kesın bılımınle ınsanlann kökunu kurutmaya hazır Öldurdûn gene, her zamankı gıbı, öldurduğu gıbı atalarının atalarını, hayvanlann öldurduğu gıbı senı, ılk kez, görür görmez. Bugun akan bu kan da, Bır kardaşın bır kardasa, Habıl'ın Kaabıl'e. "Tariaya gıdelım hadı gel", dedığı gunku gıbı korkmakta O soğuk, ınatçı yankı ışte geldı sana kadar, deldı kulaklannı, yaşantının ıçıne gırdı Unutun, ey cocuklar, unutun, toprağın ustûne ağan bu kan bulutlannı unutun, unutun atalarınızı, atalannızın atalarını. Onlann mezarlan kuller ıçmde boğulmuş kalmış, kara kargalar ve karanlık ruzgâhar sarmış yureklennı onlann. Onlan unutun! Satvatore Quasimodo (Sıcılyalı şaır) / Çevırerv A. Kadir - Asım Tanış {'Dunya Halk ve Demokrası Şıırien -2' I Evrensel Basım Yayın) Not (Geçen hafta yayımladığımız "Banş ve Adaletten Yanayım" başlıklı deklarasyona ımza koymak ısteyenler ıçın www Zmag org) vecdisayar t yahoo.com Barışın Dostiarı'ndan konser • Kültür Servisi - Bayar Şahın & Mşvıdobıs Megobrebı (Banşın Dostlan), bugun saat 21 00'de Degırmen Sanatevf nde konser verecek Grup, Bayar Şahın (vokal, salamun, pandun, darçello), Temur Basıladze (garmon, klavye), Revaz Tsıteladze (dudukı, cıbonı, saksofon, klarnet), Roland Shalıkadze (bas pandun, çongun dabalı banı. bas gıtar), Nugzar Guchmanıdze (pandun, çongun, akustık gıtar, elektrogıtar). Nugzar Phartenadze (dolı, baten), Bahtıyar Anca (bağlama) ve Ihsan Doğan'dan (kemençe) oluşuyor ^0 212 245 70 06) 'Homeros ve Uygarlık' üzerine • Kültür Servisi - Ahmet Cemal. Prof Dr Cevat Çapan'la bugun saat 19 30'da Ekol Drama Sanatevı'nde 'Homeros, llyada ve Uygarlık' konulu bır soyleşı yapacak Soyleşıde, Homeros'un 'tlyada' ve 'Odysseıa' destanlannda odaklaşan kultur mırasının Anadolu'nun kulturel kımlığı ve uygarlık surecı uzenndekı etkılen ele alınacak (0 212 234 09 93) BUGUN • AKM BÜYÜK SALON da 19 30 da İDSO konsen Şef Alpaslan Ertungealp Solıst Vladimir Ovchinnikov (pıyano) (0 212 232 98 30) • ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ nde 19 30'da İDOB'dan İspanvol Saati (muzıklı komedı) Telefon (komık opera) (0 212 251 56 00) • İZMİR İSMET İNÖNÜ KÜLTÜR MERKEZİ'nde 20 30'da İZDSO konsen Şef Ender Sakpınar Solıst İdil Biret (pıyano) (0 232 489 09 26) • BURSA TAYYARE KÜLTÜR MERKEZİ'nde 20 30'da Bursa Devlet Senfoni Orkestrası konsen Şef lonescu Galati Solıst Hector Ulises Pasarella (bandedon) (0 224 220 88 48) • İŞ SANAT'ta 19 30'da Beck's Big Band konsen (0 212 316 10 83) • NARDİS'te 22 30'da Funkbone konsen. (0 212 244 63 27) • ATATÜRK KTTAPLIĞInda 18 00 de '33 Devir Dinleti': 'Rock'ın Klasiği, Klasik'in Rock'ı: Van Der Graaf Generator' (0 212 249 09 45) • YAPI KREDİ SERMET ÇÎFTER SALONU'nda 18 30'da 'Cogito Söyleşisi': 'Adorno ve Negatif Diyalektik' (0 212 252 47 00) ^^ • FRANSIZ KÜLTÜR MERKEZFnde 19 OO'da 'Sanatrn Yeni Statüsüne Doğru' adlı 'kolokyum' kapsamında 'Sanatın Kendine Özgülüğü' konulu tartışma. (0 212 334 87 41) • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZİ'nde 20 OO'de Akbank Prodüksiyon Tiyatrosu'ndan 'Tek Kişilik Şehir' (0 212 252 35 00) • BtLGİ ÜNÎVERSİTESİ KUŞTEPE KAMPUSU'nda 19 30'da 'Kanada Filmleri Haftası' kapsamında 'Çılgın Masaj' (0 212 293 5010) • ALTUNİZADE KÜLTÜR MERKEZt'nde 18 OO'de Prof Dr tskender Pala'nın katılacağı 'Divan Şüri Saati' (0 216 341 05 00) • BEKSAV'da 15 OO'de 'Piyanisti Vurun', 17 00de 'Son Metro' ve 19 OO'da 'Jules ve Jim' (0 216 349 91 55) • ATATÜK KÜLTÜR MERKEZİ'nde 15 30 ve 19 OO'da '8 Kadın' (0 212 251 56 00)