Katalog

8 ŞUBAT 2003 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYR HABERLER fTW^j Hazine'ye göre, Irak operasyonunun ülkemize maliyeti, askeri harcamalar hariç, 100 milyar dolar 1 üddyeyenibiryıkımyaşarHACER BOYACIOGLU ANKARA - Irak'a yönelik olası bir operasyon. 2001 yılın«da yaşanan krizlenn etkilerinden loırtulmaya çalışan Türk ekonomisınde cıddi hasara neden olacak. Hazıne yönetimi, olası bir operasyon durumıunda, sadece 2003 yıiında bütçeye 23-25 milyar dolarlık maliyet geieceğini hesaplarken savaşın etkilerinin de 4 yıl süreceğını öngörüyor. Buna göre savaşın kısa sürmesı durumunda operasyonun toplam maliyeti 50 milyar doiara. uzun sürmesı durumunda ise 100 mılyar doiara ulaşabilecek. Türkıye'nın olası bir operasyon durumunda başta rurizm, ihracat ve taşımacılık olmak üzere bırçok sektörde büyük bir darboğaza gireceğine dıkkat çeken TOBB ise, operasyonun ılk yılda s-adece seklörler bazında 14 mılyar 259 ınılyon dolar zarar vereceğini hesapladı. Yıkım olur Hazine yönetımi tarafırıdan eylül ayından bu yana sürdürülen çahşmalarda, olası bir operasyona ilişkin bir ıyımser, bır kötümser senaryo hazırlandı. OpeTasyonun kısa vadeli olması durumunda maliyetin ilk aşamada 23-25 mılyar dolar arasında olacağı öngörülen projeksiyonda, asken harcamalann maliyetine ise yer verilmedi. Operasyonun etkilerinin de 4 yıl süreceği ve bu süreçte toplam 30 milyar dolarlık bir kayıp oluşacağı hesaplanırken 5 yıllık süreç sonunda operasyonun Türk ekonomısine toplam maliyeti 50-55 milyar dolar olarak belirlendi. Projeksiyonlarda. operasyonun 1 yılı aşması durumunda ise, ilk yıl Türk ekonomısıne yönelüc mmmmm^mmmm^mm^mmmmmm rnalıyehn 30-32 milyar dolar arasında olacağı hesaplandı. Geriye kalan 4 yılhk dönemde ise 70 mılyar dolarlık kayıp oluşacağı planlanırken operasyonun toplam maliyeti de 100 mılyar dolar olarak belirlendi. TOBB tarafindan hazırlatılan raporda ise olası bir operasyon sonucu bazı sektörlerde yaşanabılecek _ _ „ ^ . « _ . _ _ sıkıntılar ve ekonomik kayıplar şöyle aktanldı: • Ekonomik aktörlerin savaş. nedeniyle göstereceğı tepkı malı piyasalan ve dolayısıyla ekonomik dengeleri olumsuz etkileyecek. Faizlerdekı her 10 puanlık artış, bütçeye yıllık 20 milyar doiara yakın bır yük getırecek. • Bölge ülkelenne yönelik ıhracatta iyımser tahminle 1.8 milyar dolarlık, kötümser bir tahminle de 3.8 milyar dolarlık bır kayıp oluşacak. Ham petrole dayalı ithalat ise 2.6 milyar dolarlık kayıp getirecek. • Petrol boru hattından 400 milyon dolar, taşımacılıktan 720 milyon dolarlık bir zarar oluşacak. Alternatlf maliyet • Turizm gehrlennde 5 milyar dolar, müteahhıtlik hizmetlerinde 400 milyon, bölgesel ticarette 600 milyon. üretimde 2.5 milyar, mültecı akınına dayalı giderler nedeniyle de 200 milyon dolarlık kayıp olacak. • Buna bağlı olarak savaşın çıkması halinde ölçülebılir. hesaplanabilır başlıca kalemlerde 2003 yıiında 14 milyar 259 milyon dolarlık kayıp olacak. • Savaşın çıkması halinde aynı sektörler benzer şekilde etkilenirse, Türkiye'nın 10 yıllık birikimli kaybı 70 milyar dolan bulabılecek. Alternatif malıyetlerle bırlikte, Türkıye'nin olası kaybı 150 mılyar dolan bulabılir. • Değışık faktörler dıkkate alındığında, alternatif maliyetler çok daha yüksek boyutlara ulaşabılecek. Buna bir örnek olarak, kısa süre önce Irak'ın, Türkıye'ye toplam tutan 40 mılyar dolan bulan bır yatınm paketı ile stratejik ortaklık önermesi göstenlebilir. • TOBB'nin hazırladığı rapora göre ise altematif maliyetlerle birliİcte, Türkiye'nın olası kaybı 150 miJyar dolan bulabilir. Uzmanlar,2001 krizinin etkilerini yeni üzerinden atmaya çalışan Türkiye ekonomisinin operasyon yüzûnden ciddi hasar göreceği kanısında. Yetkilüer, Irak'a müdahale dunununda turizm geiirlerinde yüzde 53.9'hık bir kayıp olacağınL gelirin ise 4 milyar 709 müyar dolarda kalacağını befirtiyor. En büyük darbe turîzme TÜRSAB 'ın verilerinegöre 11 Eylül olayları nedeniyle 2002f yi 2 milyardolarlık kayıpla kapatan sektör, operasyon durumunda 3.8 milyar dolar daha kaybedecek ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Irak'a yönelik olası bır operasyonun en büyük olumsuz etkisı turizm sektöründe olacak. Türkiye SeyahatAcentalan Birîiği'nin (TÜR- SAB) verilerine göre. 11 Eylül olaylan ne- deniyle 2002 yılını 2 milyar dolarlık bir ka- yıpla kapatan tunzm sektörü, Iraka yöne- lik bir operasyon durumunda da 3.8 milyar dolarlık kayba uğrayacak. Operasyon gelen turist sayısında da yüzde 40"lık bir azalmaya neden olacak. Buna göre gelen turist sayısı 13 milyon- dan. 7.8 mılyona gerileyecek. TÜR- SAB Genel Başkaru Başaran Lhısoy. savaşa karşı olduklannı belırterek "Olası bir operasyondan en büyük zaran Türkiye görür" dedı. TÜRSAB, Irak operasyonunun tunzm sek- törüne yönelik etkilerini raporlaştırdı. Rapo- ra göre, Türk tunzminin şu anda içinde bu- lunduğu durum ve operasyon halinde sek- törde yaşanacak kayıplar şöyle olacak: • 2002 yıiında turizm gelirinin 8 milyar 500 mıryon dolar olacağı tahmin ediliyor. An- cak 11 Eylül olaylan yaşanmasaydı, bu ra- kam 10 milyar doiara kadarçıkabilecekri. Ge- len turist sayısı da. 13 milyon yerine 14 mil- yon olarak gerçekleşecektı. • 2003 yıiında turizmi etkileyecek unsur- lannbaşmda, 11 Eylül nedeniyle Avrupa'nın turist gönderen ülkelennın uzak yerlen da- ha az tercih etmesı geliyor. Bu nedenle Tür- kıye'nin tercıh edilme olasılığı artarken son avaşa karşı oldufdarım belirten TÜRSAB Genel Başkanı Başaran Ulusoy, "Olası bir operasyondan en büyükzaran Türkiye görür" dedi. Ulusoy, savaşın gelen turistsayısındayüzde 40 lık bir azalmaya neden olacağını kaydetti. 2 yılda Avrupa basınında Türkıye'ye daha çok yer verilmesi de Türk tunzmıne olum- lu yansıyor. • Türkiye'nın en güçlü rakiplen arasında bulunan Ispanya'da aynlıkçı örgüt ETA'nın kanştığı terör eylemleri ve 2001 yıiında Tür- kiye'de yapılan büyük çaplı devalüasyonun etkılennin hâlâ sürmesi de, 2003 yıiında tu- rizm sektörünü olumlu etkileyecek unsurlar arasında sayılıyor. • Türk turizmini 2003 yıiında olumsuz et- kileyebilecek unsurlann başında ise Irak'a yönelik asken bir operasyon yerahyor. Ope- rasyon olasılığı seyahatlerin ülke ya da böl- ge içinde kapanmasına neden oluyor. • Operasyon olasılığı, gelen turist sayısı ve turizm gelirini de olumsuz etki- leyecek. Buna göre operasyon ol- ması durumunda. Türiye'ye gelen zıyaretçi sayısı, 2002 yılına göre yüzde 40 oranında düşerek 7 mil- yon 849 bin olarak gerçekleşecek. Tunzm gelinnde ise yüzde 53.9'lukbır kayıp olacak. Buna gö- re runzmden elde edilecek gelır 4 mılyar 709 milyon dolar olarak gerçekleşe- cek. • Operasyon olasıhğınm ortadan kalkma- sı durumunda ise, Türkiye'ye gelen zıyaret- çi sayısı, 2002 yılına göre yüzde 15 artarak 15 milyon olacak. Turizm geliri ise yüzde 20'lik bir artışla, 10 milyar 230 milyon do- iara ulaşacak. Taşımacılar. savaş sonrası Irak'ta yeniden yapılanma dolayısıvla Türkiye'nin avantajh olacağına înanıruvoıiar. Bizi devre dışı bırakmak istiyorlar ANKARA / İSKENDERUN- (Cumhuriyet Bürosu) - Irak'a yönelik olası bır operasyon. ta- şımacılık sektörüne de büyük zarar verecek. Uluslararası Nakliyeciler Derneğı Başkanı Çe- tin Nuhoğlu. operasyon durumunda sektörün 700 milyon dolarlık bır zararla karşılaşacağını belirtti. Türkiye'nin Doğu-Batı ticaretin- de en uygun ulaşım noktası olarak dik- kat çektığını vurgulayan Nuhoğlu, "Tür- kiye'nüı ticarette ulaşım ağı olma özelli- ğjni devre dışı bırakacak birtakım alter- natifler konışu ülkeier tarafindan hazır- laıuyor" dedı. Türkıye'nin Doğu-Batı arasında en elvenşli alternatifolmayı ba- şaramadığı takdırde büyük kayıplara uğ- rayacağını vurgulayan Nuhoğlu, şöyle devam et- ti: "Operasyon durumunda sektörün 700 mil- yon dolarlık kaybı olur. Şu anda Irak'm 16 mfl- yar dolarihracat, 12 mihar dolarithalatı var. Bu rakamlar bile bölgenüı önemini ortaya kovTiyor. Ambargo olmasaydı20-25milyardolarlık bir ih- racat,30-35 milyardolarlık birithalatsözkonu- su olurdu. Bu rakamlar bizim ülkemiz içüı çok önenılidir." Savaş sonrasma Irak'ta yeniden yapılanma dolayısıyla Türkiye'nin avantajlı olacağı. ınşa- atçılann. karayolu taşımacılannın büyük men- faat sağlayacağı söylemıne ınanmadığma dik- \J luslammsı NakliyecilerDerneğiBaşkanı Çetin Nuhoğlu, "Komşu ülkeier, Türkiye 'nin ulaşım ağı olma özelliğinidevre dışı bırakmakistiyor." dedi. Nuhoğlu, operasyon durumunda sektörün 700 milyon dolariıkbir zararla karşılaşacağını belirtti. kat çeken Nuhoğlu, "Çünkü senaryo bu değil- dir. Şu anda böbjede 30-35 milyar dolarlık pas- ta konuşnluyor ve bu başka ülkeier ve ABD ta- rafindan zaten paylaşıhyor'" di>e konuştu. Ro-Ro îşletmecilen ve Kombine Taşımacılar Derneğı (RODER) Yönetım Kurulu Üyesı Meh- met Viiksekgönülde. olası bir savaşın Türkiye den Irak'a yapılan vıllık 200 bın sefen durduraca- ğına dikkat çekti. Savaş çıkacak iddialannın bi- le son bir aydır nakliyeyi olumsuz etkiledığinı beürten Yüksekgönül, sözlerini şöyle sürdürdü: "Her ülke bölgesel olarak yaptığı ihracaün yüzde60'mı komşu ülkedenyapmaktadn*. Bizim komşu ülkelerimizdeki ihracat pa\ımız ise \iizde 6oranındadır. Suur rjcaretimfe düırva ortalanıasmda olsa 45 mihar do- lar kazanabiliriz.'" Irak'a gıden mallann, geçiş ücretinin düşürülerek Sunye üzerinden gönderil- mesi halinde Hatay için de çok önemli kazanç kapısının açıhnış olacağını be- lırten Yüksekgönül, Suriye ile de Ser- best Tıcaret Anlaşması'nın yapılması gerektiğını söyledı. Son 3 yılda Irak'ın 30 mil- yar dolarlık mal aldığını ancak bu pastadan Tür- kiye'nin sadece 1 milyar dolar yararlanabildi- ğıne dikkat çeken şöyle konuştu: "Temennimiz sa\aş çıkmaması ve ambargonun kakünlması- dır. Dernek olarak bu savaşa karşryız ve banşın olabiunesi için ne gerektvorsa yapmaya hazuTZ." TÜPRAŞ HAZIRLIĞINIYAPTI Petrolde maliyet 1 milyar dolar • TÜPRAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Danış, "Irak'ta patlayacaksavaş, petrolfıyatlanm çokyükseltmeyecektir " dedi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TÜPRAŞ, Irak'a yönelik bir operasyon durumunda petrol fiyatlannda yaşanacak değişimin iyimser bir tahminle 1 milyar dolarlık ek maliyet getireceğini hesaphyor. TÜPRAŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürii Hüsamettin Danış, Irak'ta patlayacak bir savaşın petrol fiyatlannı çok yükseltmeyeceğini ve Türkıye'ye ek faturasının I milyar dolar düzeyinde kalacağını belirtti. TÜPRAŞ'ın, 2002 yılı projeksiyonlannda bir önceki yıl alınan perrolün maliyetinin esas alındığını vurgulayan Danış şöyle devam etti: "Geçen yıl petrol veürün ahmlannda. 2001 yıhna göre 300 mihon dolarhk birartış yaşandıve toplam fatura4 milyar dotardan 4J mihar doiara çıkû. Bu yıl da toplam 4J milyar dolarhk ham petrol atamı hesapladık. Bir savaş durumunda, Türkiye'nin petrol faturasına gelecek yük 1 milyar dolar olacak ve toplam ahmlanmız için ödeyeceğimiz miktar da en çok 5J milyar dolar olacak. Bütçetnizi böyle yapük. PetroJ rrvatlan, şu anda 30 dolar sevrvesinde seyrettiği için, petrol faturamıza bu 1 mih/ar dolariık yükü eklemeye de başladık." TÜM DONYADA FfyATIARTO Savaş riski altına ilgiyi arttırdı • îzmir Kuyumcular Odası Başkanı Mevlüt Özer, savaş ortammda Türk halkımn altın satın alma eğiliminde olduğunu söyledi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Irak'a yönelik operasyon olasılığının artması, altına yönelik ilgiyi de arttırdı. Izmir Kuyumcular Odası Başkanı Mevlüt Ozer, savaş olasılığında merkez bankalannuı stoklannı altınla değerlendirdiğine dikkat çekti. Bu nedenle altın fîyatlanrun rüm dünyada arttığına dikkat çeken Özer, "1991 yıhnda ABD'nin Irak'a müdahalesJ ile 378ü doiara yükselenaHın fryaö, banşuı sağlanmasn la 270 doiara kadar geriledi'' dedi. Altının 1 12yılaradansonra yeniden hafta başında 373 doiara çıktığuıı kaydeden Özer, "Merkez bankalarnun altın stoku talebi artünyor, fijatlar firnj'or'' dedi. Savaş ortammda Türk halkının da altın satın alma eğiliminde olmasına karşın, son günlerde ekonomik kriz nedeniyle altına talep olmadığını dile getiren Özer, "Buna karşın, hafta başında operasyon olasılığı arünca, fhratlar da tüm dünyayla birökte Türkiye'de de yüksefaneye dedi.