Katalog

SAYFA CUMHURİYET 23 ŞUBAT 2003 PAZAR HABERLER Olası Irak saldınsında, TDde yüzde 36 devalüasyon olacak. Dolar 2 milyon 224 bine yükselecek PAZAR Savaşekonomiyi vurur# Olası Irak savaşı nedeniyle yüzde 20 olarak Öngörülen yıl sonu enflasyonu, en iyi olasılıkla yüzde 27'ye çıkabilecek. Kurulacak 17 mülteci kampında yalnızca sağlık personeline günlük 117 bin dolar harcanacak. HACER BOYACIOĞLÜ AISKARA - Olası bır Irak operasyonu, sağlıktan turizme: sektörlerden ekonomık dengelere kadar bırçok alanda Türkıye ekonomısınde cıddı kayıplara neden olacak. Operasyon durumunda kurulacak 17 mülteci kampında yalnızca sağlık personelıne günlük 117 bın dolar harcanması öngörülürken, operasyonun ekonomik dengelen de olumsuz etkıleyeceğı vurgulanıyor. Buna göre şubat veya mart ayında yapılacak operasyon dolar kurunun kısa vadede 1 mılyon 850 bın lıra düzeyıne çıkmasına, yıl genelinde Türk Lırası'nda da yüzde 33'lük devalüasyona neden olacak. 17 mülteci kampı Operasyon nedeniyle yüzde 20 olarak öngörülen yıl sonu enflasyonu da. en iyi olasılıkla yüzde 27 olarak gerçekleşebilecek. Türkıye ıle ABD arasında Irak'a yönelik görüşmeler sürerken, olası bir operasyonun Türk ekonomısıne yapacağı olumsuz etkıler de netleşıyor. Sağlık Bakanlığı. operasyon durumunda Kuzey Irak'ta 5O'şer yataklı 2 seyyar hastane ve her çadu-kentte bir sağlık ocağı kurulması karannı aldı Bakanlığın aldıgı karar doğrultusunda bölgede toplam 1080 dahıliye, genel cerrahi, kadın doğum, çocuk ve ortopedı uzmanlanyla, ebe \e hemşire görev yapacak. Buna göre, Kuzey Irak'ta oluşturulacak 17 mülteci kampında görev yapacak sağlık personeluıe günlük 120 dolar harcırah venlecek ve sadece sağlık personelinın günlük masraft 117 bın dolar olacak. GÜNLÜK 120 DOLAR HARCIRAH Operasyon durumunda kurulacak 17 mülteci kampuıda yalnızca sağhk personeline günlük 117 bin dolar harcanması öngörüKiyor. Sağnk Bakantağı operasyon durumunda Kuzey Irak'ta 50'şer yatakh 2 seyyar hastane ve her çadırkentte bir sağhk ocağı kurulması karan aldı. Görev yapacak sağhk personeline günlük 120 dolar harcırah verikcek. (Fotoğraf. AA) Ihracatta 3 milyar dolarlık düşüş Projeler iptal olur O perasyon, Türk ekonomısındekı makro dengelen de olumsuz etki- leyecek. Ankara Ticaret Odası'nın yaptığı araştırmaya göre, operasyonun şubat veya martta yapılması durumunda dolar ku- ru kısa vadede 1 milyon 850 bin liraya ka- dar çıkacak. Yıl sonuna kadar ise operas- yonun etkileriyle Türk Lırası yüzde 36 oranında devalüasyona uğrayacak ve dolar kuru 2 milyon 224 bin lira olacak Operasyon durumunda yaşa- nacak dığer olumsuz etkiler de şöyle olacak: %/ thracatta 3 mihyar dolarlık düşüş ya- şanacak. %/ Kur yükselmesıne bağlı olarak ıtiıalat- ta 2 milyar dolarlık kayıp olacak. $ $ %/ Tunzm gelirleri 2 milyar dolar düşük olacak. v Tüm bu verilere bağlı olarak savaş ol- madığı takdirde 5.3 milyar dolar olarak ön- görülen 2003 yılı cari açık tahmini savaş du- rumunda 8.8 milyar dolara çıkacak. %/ 2003 yıb içın 7.5 milyar dolar ola- rak hesaplanan ödemeler dengesı açı- ğı ise sermaye çıkışlanna bağlı olarak 14 milyar dolara yükselecek \/ Olası Irak savaşı 2003 yılında yüzde 20 olarak öngörülen enflasyon hede- fuıin gerçekleşmesine de olanak vermeye- cek. Operasyon durumunda, TÜFE yuzde 27 olarak gerçekleşirken; TEFE yüzde 33 'e ula- şacak. O perasyon, sektörlerde de cıddı bır durgunluğa neden olacak. Operasyo- nun ılk etkılennın Gaziantep, Antak- ya, Mersuı ve Mardin'de görülmesi beklenır- ken. Irak'la iş yapan Türk firmalannın 2 mil- yar dolarlık projelennin iptal olacağı belır- tilıyor Operasyon beklentisinın mobilya sek- törünü olumsuz etkılemeye başladığına dık- kat çeken Inegöl Mobilyacılar Odası Başka- nı Hamdi tdil de, "Türldye'nin en büyük ikinci mobiha üretim merkezi olan tnegöTde ihracat bağİannlannın yüzde 70'i iptal edü- di" dıye konuştu Bağlantılannın buyük bir bölümününün Ortadoğu ülkelenyle olduğu- na dıkkat çeken Idıl, operasyon durumunda, iptallerin daha da artacağına dikkat çekti. merika, Irak'a saküniçiıı Türkiye topraklarmı kuDanmakta tsrarh.1991 yıhndaki Körfez Savaşı sırasında Irak'tan kacan mühecikrTürk smniarma yığridı. Binlerce mülteci, yalnızca yapuan yardıınlaıia yaşam savaşunı verdL Savaş habnde aynı manzaralar ohışacak. ABD sadece 50 milyon dolar verdi Ekonomi Servisi - Amenka"nın Irak'a saldın ıçin Türkıye topraklannı kullanmak- ta ısrar etmesı üzenne başlayan pazarlık- lar 1991 'dekı Körfez Savaşı sırasında ya- şanan pazarlıklann ve venlen sözlenn ne kadannın tutulduğunun sorgulanmasına yol açtı Bugünkü gelışmelen kışiliksız bır polıtıka olarak nıteleyen ve görüşme- len bakkal pazarlığına benzeten döne- mın DPT Müşteşan Ali Tigrel, Körfez Savaşı sonrasında Türkiye'ye ABD kay- naklanndan yalnız 50 milyon dolar gel- dığıni söyledi. O dö- nemABDılebırdı- zı pazarlıklar yapıl- dığını belırten Tig- rel, Körfez Sava- şı'nın dolaylı zarar- lanyla birlikte 70 milyar dolann uze- nnde bırmalıyeu ol- duğunu, oysa o dö- nem tamamı karşı- lanmayan 4 milyar dolarlık bu- taahhüt venldiğıni anlattı. 2.7 milyar dolarlık taahhüt Tigrel'in 1991'de DPT Müsteşarlı- ğı'nca hazırlanan rapora dayanarak ver- dığı bilgilere göre, Körfez Savaşı sonra- sında önce 1.8 milyar dolan hıbe, 900 kü- sur milyon dolan da uygun koşulla kre- dı olmak üzere 2.7 milyar dolarlık bir ta- ahhüt verildi. Daha sonraki yıllara ılişkin de 1.5 mil- yar dolarlık bir beklenu söz konusuydu. Toplam4 milyardolann üzenndekı bumik- tar pek çok ülkeye pay edildi Para karşıhflı Venlen sözün büyük kısmı Suudi Ara- bıstan tarafindan bedava petrol olarakkar- şılanırken, Japonya'dan 600 milyon dolar- lık bir yardım geldı Abu Dabı'den Hol- landa'ya kadar bu- dızı ülkenın aynı ya da nakdı, hibe ya da % Körfez Savaşı sonrasında taahhüt kredi olarak verdiği edilen 4 milyar dolann hepsi yardımlann içinde gelmedı, gelenlerin çoğu da Körfez j ABD kaynakh ge- ülkelen ve Japonya'dan geldi. # Tûrkiye'nin ödemeler dengesi içinde 6 milyar dolann büyük bir önemi olmadığını vurgulayan uzmanlar, tavnn baştan ortaya konulması gerektiğini vurguluyor. len tek para 50 mil- yon dolar oldu. Tigrel, Ismettnö- nü'nün Türkiye'yı tkincı Dünya Sava- şı dışında tutmasım haurlatarak, "Ancak, bugün böylesi bilgi vebeceri sahibi kadroJar olduğunu söyle- mek çok zor. Oiay tam bir bakkal pazar- lığuıa dönüştü. Oysa çok daha kişilikü bir potitika yaptlmabydL Şinıdi TürkiyeAme- rikan askerineizinversebflebunuparakar- şığüı yapnuş olacak. Oysa dökülen kanın nesabıverflemez''dedı Türkıye'nın öde- meler dengesı içinde 6 milyar dolann bü- yük bir önemı olmadığını vurgulayan Tig- rel, tavnn baştan net bir şekilde konulması gerektiğini vurguladı. İstanbul'da 10 bankanın sermayedarlanyla bir araya gelen Şener, enflasyon muhasebesine geçeceklerini bildirdi Bakandan bankacılara ıııoralÎSTANBUL (AA) - Devlet Bakanı ve Başba- kan Yardımcısı AbdüDatif Şener, bankacılık sek- törünün sağlıklı bır bunyesı olduğuna inandığı- m ıfade ederek, "Ekonomiıün geneline yönelik olumlu adımlar, içinde bankacıhksektörünün de bulunduğu yapıvı daha güçlü hale getirecektir" dedı. Şener enflasyon muhasebesine geçmek içın çalışmalann sürdüğünu söyledi. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdul- latıf Şener 10 büyük bankanın sermayedarlany- la Istanbul'da bır araya geldi. Toplantıya Şener" ın yanı sıra BDDK Başkanı Engin Akçakoca, İş Bankası'ndan Ersin Ozince, Oyak Bank'tan Coş- kun LTusoy, Denizbank'tan Ahmet Nazif Zorhı, Akbank'tan Erol SabancL Finans Bank'tan Hüs- nüÖzyeğin, Dışbank'tan HanzadeDoğan, TEB'den Hasan Çolakoğlu, Garantı Bankası'ndan Ferit Şahenk.Koç Bank'tanMustafa Koç \e Yapı Kre- di Bankası'ndan da bır yetkılı katıldı. Toplantı- ya kamu bankalanndan katıhmın olmaması dık- kat çektı. Bankacılarla yaptığı göruşmeninardın- dan, gazetecılenn sorulannı yanıtlayan Şener, # Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, hükümet programının hem reel sektör hem de bankacılık açısından Türkiye'de güzel bir tablonnn ve sağlam bir yapının oluşacağı gidişatı ifade ettiğini söyledi. hukümetprogramınm hem reel sektörhem de ban- kacılık açısından Türkiye'de güzel bir tablonun ve sağlam bir yapının oluşacağı gidişan ifade et- tığmı söyledi. Olumlu adımlar artacak Şener, bır gazetecuua orta vadede hükümetın bankacıhk sektörüyle ügüi neler hedefledığinı sor- ması üzenne. sektörün bugün ıtibanyla sağlıklı bır bünyesı olduğuna ınandığım ifade etti. Ser- maye yeterhlik rasyosunun dünya standartlannın üzennde olduğunu kaydeden Şener, şöyle de- vam ettı: "Son yapdan düzenlemeler, açık, şeffaf bilançolar ve bu açıkhğa bağh olarak da banka- cıhk sektörünün son dönenuerde gösterdiği tab- lolar sağhkh bir yapının olduğunu göstermekte- dir. Önümüzdeki dönemlerde ekononünin genel dengeleriyle Ugüi olumlu adımlar her gecen gün anlacakür. Dolayısıyla ekonominin genelineyöne- Mk bu olumlu adımlar, içindefinans sektörüve ban- kacıhk sektörünün de bulunduğu yapıyı daha güçlü hale geurecektiıf Şener, görüşme talebinin bankacılardan gel- diğını ve toplantıda değişik konular çerçevesin- de ele alınan bazı meseleler olduğunu ıfade ede- rek şunlan kaydetti: "Örneğin şu andavergi sis- teminde enflasyon. büanconun veya kar-zararuı tespitindedikkate ahnamamaktadır, gerçek mik- tanyla. düzeyiyle. Bütün kesimlerin tarnştığı, bütün girişimcüerimizin ve işyerlerinin önemli bir talebi olan enflasyon muhasebesine geçiş, bankacıhk sektörü açısından daha büyük önem arzetmektedir. Bu önemi nedenhie enflasyon mu- hasebesine henüz Tûrkiye'nin geçmemiş ouna- sının sektöre ne gibisorunlartaşKnğı aynntıhola- rak birlikte gözden gecirdiğimiz temel konular- dan biridir. Biz hükümet programında da açık- ça ifade etmiştik, böyle fıktif kazançlann, olma- yan hayali kazançlann \ergilendirilmesi, vergi- leme açısından da sağhku, doğru değil, yanhsür. Sektörü etkile\ebUeceği gibi ekonominin tama- mını da etkUeyebilecek bir hadisedir. Bunu hü- kümet olarak zaten gözden geçimoruz. Aynca enflasyon muhasebesini de yaşama geçirmeye çahşıyoruz.'' Cerçek bir vergl düzenl Malıye Bakanlığı bünyesınde sürdürülen ver- gı reform paketınde de konunun değerlendirildı- ğini ifade eden Şener. "Biz umut ediyoruz ki kı- sa bir süre içerisüıde >ıllardu- çözülme>en, 10 yü- larboyunca sürekBenflasvon üzerinden wrgi öde- yen başta bankacıhk sektörü olmak üzere kesim- İerin rahatlamasuıa yönelik, gerçek bir vergi dü- zeni kurmaya yönelik değişiklikleri yapacağnnı- a ifade ettik"dedi. ORHAN BURSALI Bağımlılık... Yalın gerçek şu: Petrol yok veya petrol pahalı, dünya ekonomisi baş aşağı... önümdeki grafik (Die Zeit, 13.2) her şeyi net anlatıyor: Ekonomik ge- lişme, petrol fıyatlanna çok bağlı. Petrol fıyatlan- nın yükseldiği yıllarda dünya ekonomisi eksi bü- yümelere giriyor. Ilk kriz 1973 petrol şokunda, yüzde 4'lerde sey- reden büyüme hızı, eksı 1 'e düştü. Sonra her iki- si de birlikte büyümeyı öğreniyorlar. Derken pet- rolün 30 dolara vurduğu 1980'de dünya ekono- misi yine eksi 1'lerde. 1982'de petrol 32 dolar- ken, OPEC üyesi olmayan ülkeler piyasaya su- numu arttınyor, dünya rahatlıyor. 1986'da OPEC kendi arasında parçalanınca petrol 11 dolara ka- dar düşüyor Dünya ekonomisi keyifli. 1990/91 Kör- fez krizi ve savaşı ile petrolde yine fırlayış ve eko- nomide eksiye düşüş. Şimdi, Irak savaşı ıle petrol görülmemiş bir(ge- çici) tavan yapabilir. Ingiliz ekonomist Andrevv Osvvald'a göre, son iki yıl içinde giderek pahalanan petrol, Ameri- ka'dakı durgunluğun ana nedeni. Dünya Banka- sı ve IMF'nin rakıbı, Nobel ödüllü iktisatçı Jo- seph Stiglrtz, bu savaşta petrol fıyatlannın fıria- ması durumunda büyük bir kriz bekliyor. Suudi Arabıstan ve Körfez ülkelerinin önderli- ğinde, OPEC, üretımi piyasaya göre ayarlayarak, kendi çıkarianna bir kartel fıyatı uyguluyor. • • • Şimdi olaya bu veriler ışığında yeniden baka- lım: ABD, aynı zamanda, ekonomisindeki dur- gunluk ile petrol fıyatlannın göreceli yüksekliği arasındaki ilişkiyi de koparmaya mı hazırlanıyor? Yani, savaş aynı zamanda petrol karteline kar- şı mı?Tabii Irak'ın "karteldışı" kalmasıylabu so- run çözülmez. Ama Irak petrolü ile fiyatlar üze- nnde baskı oluşturulabilır. ABD'li şahinlerin ashnda bütün körfezi ve pet- rol ülkelerinı "demokrasiye kavuşturmak" plan- lan var. Suudi Arabistan'ın "demokratikleştıril- mesi" de konuşuluyor, Iran'ın da. "Demokratik- leştirme", ABD'nin petrol fıyatlannda kendine uy- gun bir "normalizasyon"u gerçekleştirmenin ma- nivelası mı? ABD, petrol tüketimi bakımından da canavar 2001 tüketimi 895 milyon ton. (Japonya, Çin, Al- manya, Rusya, Fransa, Hindistan, Güney Ko- re'nin toplamı kadar.) 2001 üretimi ise 353 mil- yon ton. Açık: 543 milyon ton. Üstüne üstlük, ABD'nin petrol üretimınin ise 11 yıllık ömrü kal- mış. llerideki yıllarda bu rakamın düzettılip 20 - 25 yıla çıktığını varsaysak bıle, denız bitıyor. Bu nedenle, koca kıçına, Ortadoğu, Kafkasya, Orta Asya petrol denızlerinde daha genış yer aça- cak: Gerekirse ateşle de, kanla da... 'Stratejik' aldatma ABD ile biz "stratejik ortak" mıyız? Işık Kan- su, 12 Şubat'ta yazdı. Türkiye-/ ABD ılişkılenni araştıran Dr. Çağn Erhan'a da başvurdu. Oğren- dik ki "stratejik ortak" değiliz. Aramızda sadece stratejik işbiriiği anlaşması var. ABD ile Israil "stra- tejik ortak". Israil malları gümrüksüz ABD'ye gi- riyor vb. Bu açıklamadan sonra, insan bekliyor ki hem gazete yazarları, hem siyasiler artık "strate- jik ortak" kavramını kullanmasınlar. Ama boşuna! Amerika'nın devasa savaş makinesinin çarklan- na Türkiye'yi de bağlamak isteyenler, bir "Pen- tagon yazan "nın ortaya attığı bu "savaş dezen- formasyonu " bilgisıni ortalıkta dolaştınp duruyor hâlâ! ABD Türkiye'yi hep kendi çıkarlan doğrultu- sunda kullandı, zaman zaman buruşturulup çöp kutusuna atılacak kâğıt muamelesi yaptı: Mos- kova ile gizlice anlaşarak Jüpiterfüzelerini "Artık işeyaramıyorlar" yalanıyla çekti.. Johnson mek- tubu... Kıbns ambargosu... Türkiye'yi 1991 Kör- fez Savaşı'nın bütün mali yüküyle baş başa bı- rakması... NOT: Yeni YÖK Yasa Taslağı'nda, bilim ve si- yaset açısından eleştırilecek yönler oldukça bol. "Sair yazısını buna ayıracağım. obursali@cumhuriyet.com.tr. HABERİNTEKADRESİ AÇIKUYORUZ! ABD'NİN'C'PLANI • DOĞU PEFfflMÇEK YAZDI: İHANETM FıYATl VAFDIR AMATÛRKİYET4İN FTVATIYOKTLR! • THY YEM GENELMÜDÛRCrNÜN SUÇ f3OSYAS! • AKP HÜKÛMETı ÛYELERi YÛCE DİVAN'UK • NECMETTiNERBAKAN. ÇECEN VE UYGUR SORUNU DIŞKAYNAKU • A^ERiKA'Yl İ^EYDANLAR PROTESTO ETTİ! • C U M H U R Î Y E ™ HALK ÛNJVERSTEl£Ri Aydınlık HER PAZAR BAY1ERDE Türkıye Gazetecıler Cemiyetı'nin yayınladığı günlük Bizim Gazete Ulke soıunlanna ılışkın raporianyla, araştırmalanyla, koşe yazılanyla, tarafsız haberienyie sivil toplumlann gazetesı. Dûzertı okumak içın abone olua Tet 0İ12.51106 75