Katalog

S K/LSIM 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DİZI Ulusal eğitimtarikatlann kucağına itiliyorÂKP'NIN KAMU FORMU E ğitım-Sen Genel Örgütlenme Sekreteri AM Berberoğhı, re- form ile getirilen düzenleme- ler ile gerçekleşecek olanlan şöyleözetledi: KamuYönetimi Temel Ka- nunu tasansının geçicı maddelerinde. "Bu kanunun yürürtüğe girdiği tarihte; MEB taşra teşkÜatmm görev ve yetkileri ile bina, okul araç, gereç, taşınır ve taşmmaz mal- lan, alacakve borçlan,bütçeödenekkri ve kadrotanflebirtikteil özelidarekrine de%- redilmiştir" denılmektedir. Öncelikle bu devredişin doğal sonuçlan olarak eğitim birlığinın bozulması kuşkusu açıktır. Bu tasanyı hazırlayanlar da konunun farkındalar aslında. Onun için "miffi eği- timde, eğitim ve öğretim birligini sağlama, müfredaü beHrleme ve geüştirme görev ve hizmetkrini" merkezi idare tarafindan yü- rütülecek görev ve hizmetler arasında gös- teriyorlar. Müfredatı belirleyip, geliştirme işı merkezden yapıldığı zaman öğretim birliğinin bozulmayacağı kabul edilmek- tedir. Oysabugün müfredatı yapmakla bir- likte tüm araç, gereç, bina personel, kitap vb. her şey merkezi idarenin kontrolü al- tında olmasına rağmen, ilköğretim öğren- cilerinin yüzde kaçının müfredatın çizdi- ği hedefler doğrultusunda yetiştiği ayn bir sorudur. E&Itlmctetehllke... Eğitim yerelleştirilerek yerel güçlerin, ta- rikatlann, siyasi partilerin il-ilçe teşkilat- lannın, aşiretlerin vb. etkilerinden müfre- datı merkezden yaparak engellemenin ola- sı olmadığı ortadadır. Yıne eğitimin toplumun kaynaşması, birlik ve bütünlüğü noktasında önemli bir işle\'i olduğu kabul edilen bir olgudur. Bu uygulama sonucunda eğitimin bu önemli işlevinin de büyük oranda erozyona uğra- yacağı kaçırıılmaz olacakttr. Sosyal devletin iki önemli ayağı, eğitim ve sağlık yerelleşirken tümüyle ticarileştirilecek Özlük haklarında değişiklik Devlet tarımsal alanda artık yok Paketin asıl amacı sanıldığı gibi yerel yö- netimleri güçlendirmek, demokratikleş- tirmek vb. değildir. Aksine konu, yerelleş- tirme-özelleştirme, özelleştirme-yerelleş- tirme bağlantısı içinde yürütülmektedir. Tasandaki bir maddede "merkezi idare ve mahalli idarekr, kendflerine aithizmetkr- denyetkiliorganlannınkaranileuygungö- rüknkri, Ugifcri itibanyla ünhersitekre, noterlere,kamukurumu nitetiğjndeki mes- lek kuruluşlanna, hizmet birüklerine. özei sektöre ve alaıunda uzmaıuaşmış, sivü top- hım örgütkrine gördürebüir'' denilerek. hiçbirkısıtlamaya tabi tutmaksızınkamu- nun tasfıyesinin ve özelleştırmenin amaç- landığı açıktır. Yine hazırlanan Mahalli idarelerKanuntaslağındaki. u mahalü ida- re hizmetierinden yararianaıüann,hizme- tin bedetiniödemekriesasnr" hükmüyle de her hizmetın bedelinin olacağı, hızmeti alabilmek için de bu bedelin ödenmesi ge- rektiği. açıkça ortaya konmaktadır. Yani özel idarelere devredilen eğitim hizmetin- den yararlanacaksanız bedelini ödeyecek- siniz, aksi takdirde eğitim hizmetindenya- rarlanamayacaksınız. Üstelikburada dev- let okulu ve özel okul arasında bir fıyat far- kı da olamayacaktır. Çünkü tasanya göre, "kamu kurum ve kuruluşlan, kanunlarU yetküi ve görevü kılınmadıklan alanlarda işktme kuramaz, mal ve hizmet üretimi yapamaz, bu anıaçla personel, bina, araç, gereç ve kaynak tahsis edemez." Toptan özelleştirme... Böylece toplumda sağlam bir "firsat eşitMğT sistemi gerektiren ve kendisi de fır- sat eşitliğine zemin olan temel insan hak- lanndan biri olan eğitimde toptan özelleş- tirme ile hem hizmet kalitesi hem de hiz- metlerin ulaştığı yurttaşlann sayısı açısın- dan ciddi sorunlarla yüz yüze kahnacak- tır. Devletin eğitimin finansmanından çe- kılerek, bu sorumluluğunu yerel yönetim- lere bırakması, bölgeler arası eşitsizliğin derinleşmesine yol açacaktır. Tasanda, "Kamu hizmetleri memurlar, tam zamanhveyakısmizamanlıçahşan di- ğer kamu görevfileri ve işçiler eHyk yürü- tülür. Diğer kamu görevükri ik tşçikrden tam zamanlı veya kısmi zamanh olarak ve kadro şartma bağfa olmaksızın sözkşmeli statüde istihdam edikceklerin sözkşmek- rinde,ilgiBpersoneBngörevleri,nakve\-ü- kümlühıkteri ik performans öJçütleri yer ahr" denilerek. istihdamın esası sözleş- melilik üzerine kurulmaktadır. Mahalli îdareler Kanunu taslağındaki "Mahaffi idarelerde sözkşmelipersonelça- hşünbnası esasur" hükmüyle de bu durum pekıştinlmektedir. Böylece, yıllardıradım adım yaşama geçirilen "geçid öğretmen- Bk", "sözfcşmeli öğretmenlik'', "vekfl öğ- retmenhk", "ders ücreti karşılığı çahştm- bnöğreonen" uygulamalannın son aşama- sı ile tüm öğretmenlerin sözleşmelilık yön- temiyle çalvştınlarakiş güvencesinin orta- dan kaldınlması sağlanacaktır. Iş güvencesi ortadan kalkacak S ağlık alanında öngö- rülen değişiklikler ve sonuçlan 9 Eylül Üni- versitesi Tıp Fakülte- si Halk Sağhğı öğretim üyesi ve TTB MYK üyesi Ata Soyer'e gö- re şu noktalarda odaklaşıyor. Kamu Yönetimi Temel Kanu- nu tasansına göre, Türkiye'deki sağlık örgütlenmesinin temel di- reğı sağlık müdürlükleri işlevsiz kılınacaktır. Bu yapıya ait tüm kurumlar, personel, mallar il özel idareleri ile belediyeler arasında paylaştınlacaktır. Sağlık özel1e$1yor... Tasannın "kamu hizmetkrinin gördüriilmesT başlığı altındaki maddesinde, "kamusal hizmet- lerin özel sektöre ve alanında uz- manlaşmış shiltophımörgütierv negördürükbikceğr açıkça yaz- maktadır. Bu maddenin sağlık Yıllardır birçok hastanede görülen yemek, çamaşır, temizlik, güvenlik gibi hizmetler taşeronlaştırılıyor ve yabancı ortaklı şirketlere devrediliyor. Bu değişiklik yeni değil. Yeni olan, bu uygulamanın genişletilmesi. Artık yalnızca destek hizmetler değil, klinik hizmetler de taşeronlaştırılabilecek... hizmetleri açısından anlamı, yıllardır bir- çok hastanede görülen yemek, çamaşır, temizlik, güvenlik, bilgisayar vb. hizmet- lerin taşeronlaştınlmasının, genişletilme- si ve daha büyük-yabancı ortaklı şirketle- re devredilmesidir. Aslında, bu konudaki değişiklik yeni değildir; 1988'den beri uy- gulanmaktadır. Üstelik en çok da sağlıkku- rumlannda uygulanmaktadır. Yeni olan, buuygulamanın genişletilmesidir. Artık sa- dece destek hizmetler değil, klinik hiz- metler de taşeronlaştınlabilecektir. Yani bir devlet hastanesinde, bir klinik, bir la- boratuvar, bir tetkik ya da hizmetlerin önemli bölümü özel şahıs/ şirketlere dev- redilebilecektir. Belkidebuzorlanacaktır. Tasan ile sözleşmeli personel statüsü yay- gınlaştınlarak ana istihdam türü haline ge- tirilmektedir. Sağlık kurumlannda bir sü- redir uygulanmakta olan "döner sermaye gefiriik, sözkşmelipersonelistihdam etme" formülünün sonuçlan çok iyi bilinmekte- dir. Aynı işi yapmasma karşın, çok düşük ücretle, güvencesiz ve baskı altında çalı- şan sağlık personeli yaratılmıştır. Aynca, 4924 sayılı, "çakıh kadro" adıyla bilinen yasa da, yine sağlık alanında gündeme ge- tiribniştir. Tasan, kamu personel reformu ile gündeme getirilmek istenen adımlann ilk örneklerinden biridir. 'Kullanan öder' yöntemi Kamu reformu kapsamında Çalışma Ba- kanlığı'na yeni bir rol verilmektedir. As- lındabu alandaki en önemli gelişme. 1999 Marmara depreminin acılan arasında ge- çirilen Sosyal GüvenlikYasası'dır. Bu kap- samda, sağlık ve emeklilik sigortalarının aynlması yapılmıştı. Şimdi ise sağlık hiz- meti sunumu ile, sağlık fınansmanı aynl- maktadır. Ilk değişiklik bireyseL'özel emek- liliğin yolunu açarken, ikincisi ile sosyal sigorta yerine özel sigortacılık hazırlanmak- tadır. Yıllardır, sağlık finansmanı yapısı, genelbütçe ağırugından, "prim+ceptenhar- cama" formülüne geçirilmiş, bu formülün ağırhğı, sağlık finansmamnda, yüzde 75- 80'lere dayanmıştır. Genel sağlık sigorta- sı adı altında, yıllardır uygulanan "yeşl kart" uygulamasının yaygınlaştınlması. bu uygulama ile yetinmeyenlere ise özel sigorta seçeneğinin sunulmasıdır hazırla- nan. Geçişin diğer özelligi ise kamudan öze- le (çoğunluğu uluslararası sermayeye ol- mak üzere) kaynak aktanhnası ve hizmet satın almanın güvenceye alınmasıdır. AKP iktidan, devletin yeniden yapılan- ması adı altında, öncelikle yerel ve küre- sel çıkarlann gereğini yapmaktadır. Küre- sel sermayenin ısrarla dayattığı yerelleştir- me-özelleştirme-fıyatlandırma uygulama- lannı yaşama geçirirken, kendisini iktida- ra hazırlayan yerel çıkar gruplanna borcunu ödemek ıstemektedir. Bu sü- recin en mağduru, çahşanlar ve yok- sul kesimler olacaktır. Yoksullar mağdur... Bugünün Türkiye'sinde en temel sorun, aynı gelir düzeyindeki ülke- lere kıyasladaha fazla bebeğin, ço- cuğun, annenin ölmesıdir. Her yıl 60 binden çok bebeğin. bir yaşını görmeden yaşamını yitırmesidir. thtıyacı olduğu halde. insanlann gi- derek daha az sağlık hizmetine ula- şabilmesidir. Kırda yaşayan anne- lerin, Doğu"da yaşayan annelerin, okuıyazar olmayan annelerin, kent- te- Batı'da- okuryazar annelere kı- yasla bebeklerini 1.6-1.9 kat daha fazla yitirmeleridir. Yoksul annelerinbebeklerinin, zen- , gin olanlannkine kıyasla 4-5 kat da- •• ha fazla ölmesidir. Bu farklılığı ya da eşitsızliği azaltacak en önemli önle- min eşit-parasız- kamusal bir sağlık hiz- meti sunmak olduğu gerçeğı ortadayken, doğum öncesi bakım almayan ve doğum- da sağlık personeliyardımı olmaksızın do- ğum yapan annelerin bebeklerinin, her iki durumda da destek gören annelere kıyas- la 3.5 misli daha fazla bebeklerini yitirme- leridir. Her 5 kişiden biri, ihtiyacı olduğu halde. sağlık hizmetine ulaşamazken (1999), bunun neredeyse 13*e ulaşmasıdır. AKP iktidan hazırladığı kamu yöneti- mi reformu tasan ve taslaklan ile bu so- runlara hangi çözüm önerilerini getirmek- tedir? Istihdamı arttırmak ve işsizliği azalt- mak mı? Halkın tümüne eşit, ücretsiz ka- mu hizmeti mi? Eşitsizlikleri azaltmak mı? Yeni yatınmlar yapmak mı? Daha nitelik- li eğitim mi? Daha kapsamlı sosyal güven- lik mi? Daha adaletli bir toplum mu? Da- ha çok özgürlük mü? Hangisi? Z iraat Mühendisleri Oda- sı Başkaru Gökhan Gü- naydoı. kamu yönetimi reformu ile devletin anayasal gö- revi olan tanmsal alandan nasıl çe- kıleceğini şu başhklarla anlattı: Anayasal dayanağı uyannca *^a- nm alanlanıun korunmasL, tanm- salüretiminplanlanmasugirdflerin sağbnmasL tanmsal üretimin art- ûnlmasuüretkininürününün kat- ma değerine sahip çıkacagı bir pa- zartama vaptsının oluşturuhnası 1 ' kamusal uğraşı alanlan olup sayılan görevler devlet tarafindan yeri- ne getirüir. Oysa Kamu Yöneti- mi Temel Kanunu tasa- nsı ile "uhısalvebölge- sel düzeyde faatiyetgös- teren araşörma enstitü- leri ve laboratuvariar" dışında Tanm ve Kö- yişleri Bakanlığı'nın ge- riye kalan tüm taşra teşkilatı il özel idarelerine ve onlann aracüığıyla belediyeler, meslek kuruluşlan ve üniversitelere pay edilmektedir. BuradaTOBB'nin aslanpayını alacağına ilişkin haberler, şimdiden yayılmaktadır. Burada, anayasanın tanmsal hizmetleri kamusal uğra- şı alaru sayan hûkmüne açık bir aykınhğın bulunduğu ortadadır. Içl bo$ bir gövde... Tasannın "merkezi idare tara- nndan yürûtûkcek görev ve hiz- metler'' başlıkh maddesinde gö- revlendirilmeyen Tanm ve Köyiş- leri Bakanlığı merkez teşkilatına, "merkezi idarenin genelyetkikri*' hükmü uyannca, ulusal ve bölge- sel düzeydeki kamu hizmetlerine ilişkin ilke-politika-amaç-hedefbe- üriemek, koordinasyonu sağlamak, özel sektör-meslek kuruluşlan ve sivil toplum ile iletişim ve işbuii- ği geliştirmek, izleme/değerlendir- meydenetlemeyapmak rolleri verilmektedir. Taşra teşkilatı ise, küçük istisnalar hariç, hementümüyle il özel idarelerine/ belediye- lere 'üniversitelere/ meslek kuruluşlanna devredilmektedir. Ta- san hükmünün ger- çekleşmesi,TanmBa- y kanlığı'ru kol ve ba- caklanndanyoksun, içi boşbir göv- deye dönüştürecek, işlevsizleştire- rek tümüyle tasfiyesine zemin ha- zırlayacaktır. Tanm hizmetleri merkezi plan- lamaya dayalı, havza bazında ça- hşma gerektiren, özel uzmanlık bilgisine gereksinim gösteren hiz- metler olup, bunlann yerele dev- redibnesi, amaçlandığı söylenile- nin tam aksine, tanm hizmetlerinin etkinlik ve veıimliliğini büyük öl- çüde geriye götürecektir. fc Tasan ile 100 bine yakın tanm sektörü kamu çalışamnın, siyase- te iyice yaslanmış yan siyasi -ya- n bürokrat diye tanımlanabilecek bir yapırun obiektifliğine (!) daya- h "performansökütü" kılıcmı, her yıl sözleşme yenileme dönemle- rinde enselerinde hissederek yaşa- malan gerçeğidir. Bu personel, ay- nı zamanda yetkili otoritenin iste- mi uyannca, süresi belli olmayan geçici görevlendirme kararlan ile demuhatap olacaklardır. Verili "la- mu yönetimiast-üstBtşkfleri" orta- mında. "ilgitinin muvafakaü"mn bir şekilde sağlanacağını öngör- mek güç değildir. Tasanya göre, kaldınlacak Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün (KHGM) görevve yetkileri, araç, gereç, her türlü taşınır ve taşınmaz mallan, bunlara ait ödeneklerle bir- likte Istanbul dışında il özel idare- lerine, Istanbul ilinde isebuhizmet- leri il hudutlan dahilinde yapmak üzere Istanbul Büyükşehir Bele- diyesi'ne devTedüecek olup, tasfi- ye ve devir işlemleri üç ay içinde gerçekleştirilecektir. Bölgesel e$ttslzllk... KHGM'nin kapatılması sonu- cu, yerel siyasi baskılar I artarakkaynaklarplan- | sızca ve savurganca kul- lanılacak, bölgesel eşit- ! __ sizlikvedengesizlikso- runu büyüyecek, top- rak ve su kaynaklan- nın belirlenmesi, ko- runması ve yönetimi için, ülke bütününde planlamalar ve havza bazındauygulamalar ya- püamayacak, tanmsal des- teklerin kaldınldığı süreçte, devle- tin Türkçiftçisine dolaylı olarakver- diği son destek arazi toplulaştırma hizmetleri istenilen düzeyde ve ni- telikte verilemeyecek, KHGM'nin kendi personeli ve donanunı ile kırsal kesime hizmet götürürken, görev alanına giren ve ihaleli sis- teme göre çok daha ucuza mal et- tiği hizmetlerin parasallaştınlma- sı sağlanarak, kırsal altyapı hiz- metlerinin tümüyle ihaleli olarak gerçekleştirilmesiyle doğacak pa- zan yerli ve yabancı özel sektör dolduracaktır. Ozelleştlrme hazırlığı "KamuSermayeJiŞirketkrHak- kında Kanun fasansı TaslağT KÎTTeri, özeUeştirmeninbir ön ba- samağı olarak, özel hukuk hüküm- lerine tabi, ekonomik alanda tica- ri esaslara göre faaliyet gösterenka- mu sermayeli şirketlere dönüştür- mektedir. Bunlar, uygun şartlarda özelleşünne programına ahnacak veya tasfıye edilmele- rini sağlayacak kural- larbelirlenecektir. Bu- güne dek tanm alanın- da yapılan özelleştir- meler, üretici ve tüke- tici geniş halk kesim- leri aleyhine sonuçlar üretmiştir. Tanmsal KİTTerin bo- şalttiğı alanlar yabancı "özeltekel- ler" tarafindan tutulmuş. köylü ürettiğini maliyetine satamaz ko- numa gelerek yoksullaşmış, buna karşılık tüketici, gıda harcamalan için giderek yükselen fiyatlar öde- mek zorundakalmıştır. Gübre, şe- ker, çay, hububat, tütün alanında ya- pılacak yeni özelleştirmeler sonra- sında piyasayı tutacak çokuluslu şirketler şimdiden bellidir. Dolayı- sıyla, kaybeden yine üreticiler ve tuketiciler, kazananiseyabancı ser- maye ve taşeronlan olacaktır. Kamu sermayeli şirket persone- li rejimi de, esas olarak 1475 sayı- lı Iş Kanunu hükümlerine uyarh olacaktır. Ancak kanunun yürürlû- ğe girdiği tarihte 5434 sayıh Emek- li Sandığı Kanunu'na tabi olanlar, statü değiştirmeyi reddettiklerin- de, bu kadrolannda çalışmaya de- vam edecekler; bu kadrolar her- hangibir şekilde boşaldığında ip- tal edileceklerdir. Aralanndatanm alanındada işlev görenTürkiye'nin 95 KTT'inin toplam 453 bin 243 çahşanı bulunmaktadu-. Bu kamu çalışanlan, tasan öngörüleri ger- çekleşirse, kazanılmış haklannı ve statülerini yitirme tehlikesi ile kar- şı karşıyadırlar. YARIN: MALİ YÖNETİM