Katalog

30KASIM2OO3PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Türkiye'de bulunan yaklaşık 1.5 milyon üstün zekâlı çocuk okul yetersizliğinden normal eğitim alıyor ZekâyıyoksayansistemÜstün zekâlıtarın özellikleri Daha dikkatli daha algun daha meraklı Istanbul Üniversitesi Hasan Âli Yücel Egitim Fakültesi Dekan Yardımcısı, Özel Eğıtım Bölümü Lstün Zekâlılann Eğitimi Anabilim Dalı Gaşkanı Prof. Dr. Ümit Davashgil, bu çocuklann özelliklerini şöyle sıraladı: zihlnsel özelllklerl: Dogumlanndan itibaren gördüklen. ışittikleri, dokunduklan şeylere yaşıtlanna oranla dalva çok ilgi gösterirler, dikkatlerini daha uzun süre yoğunlaştırabilirler. • Daha büyük yaşlarda da dikkat süreleri daha uzundur. • Kolaylıkla kavram oluştururlar. • Düşünceleri akıcıdır. • Kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özellıklerine sahiptirler. • Sözcük hazineleri zengindir. •* Kendi başlanna oknmayı öğrenirler. • Sayılara erkenden i Jgi duyabılirier. •" Zaman kavramı erken gelişebilir. • Yeni mekanik aletler keşfedip ınşa edebilirJer. • Öci işi aynı anda yapabılirJer. ^ Daha az yapılaşmış ögrenme materyaJini tercıh ederler. • Başladıklan görevlerin bitirilmesi için kendilenne daha fazla süre tanınmasıru isterler. fziksel özellikler: # Genelde fiziksel yapı ve genel sağjıklan normaJin üstündedir 9 Üstün nitelikte sinir sistemine sahiptirler. # Aşın duyarlı sinir sistemine sahip olmalan normal yaşıtlanna oranla daha hareketli olmalanna yol açabilir. Bebeklik döneminde daha az uyku gereksinimi duymalanyla dikkat çekebilirler. Yüksek fiziki enerjiye sahip üstün çocuidar, hiperaktifçocuklarla kanştınlmamalıdırlar. # Duyu organlan keskindir. Bebeklerde bu aşın duyusal uyanlabilirlik, battaniyeleri üstlerinden atma, giyim eşyalanndaki markalardan, altlannın ıslanmasından rahatsız olma, gürülrüye yoğun tepki gösterme biçiminde ifade bulabilir. # Olgunlaşma daha hızlı bir seyir gösterir. # Kuvvetlidirler ve koordinasyon gerektiren faaliyetlerde tepkileri daha hızhdır. Sosyal gellşlm özelllklerl. I Kendilerinden büyük çocuklarla karmaşık oyun oynama eğilimindedirler. • Karşısındakılerin düşüncelerini, duygulanru ve isteklerini kestirebilme yeteneğine sahiptirler. • Grup içındeki liderligin amacı ve işlevini kavrayabılmeleri ve diğerlerinin gereksinim ve ilgılenne duyarlı olabilmeleri nedeniyle genellikle lider olma eğilimindedirler. • Espri yeteneklen gelişmiştir. Kljllik özelMkleri: X Bağımsız olma özellikleri gösterirler. X Yüksek amaç ve ideallere sahiptirler. X Faaliyetlerini başlatmak için bir dış kuvvete ihtiyaç duymazlar, yani içten denetimlidirler. X Yaşamlanndaki olaylan denetim altına alabileceklerine inanırlar, kaderci değildirler. X Aşın duygusal olabilirler. X Hayal güçlerinin fazla gelişmesi sonucunda, bazılan hayali arkadaşlar oluşturabilirler. X Olağanüstü duygusal derinlik ve yoğunluk özelliği gösterebilirler. - X Diğerlerinin kendileri hakkındaki beklentileri ve duygulanna da aşın duyarlıdırlar. Eleştirilere tahümmül edememe özellikleri. onlan yüksek başan ve takdir gereksinimi içine sokabilir. T ürkiye'de üstün zekâlı çocuklara yönelik eğitim veren tek okul, Türk Eğitim Vakfı Inanç Türkeş Lisesi. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan 12 Bilim ve Sanat Merkezi'nde de bu çocuklara yönelik eğitim veriliyor. FtGEN ATALAY /ESRA AÇKGÖZ 3 yasında okuma-yazma öğrenen Serenay. 8 yaşında roman okuyan Eda, boş zamanJannda bilgisayarla uğraşan Ecem, 2 yaşında toplama- çıkarma yapan Vefiz... Onlar üstün yetenekli çocukJardan sadece birkaçı. Genel olarak nüfusun yüzde ikisi "üstün zekâh" ve "pariak" sayılıyor. Buna göre Türkiye'de 1.5 milyona yakın üstün zekâlı çocuk bulunuyor. Ancak, Türkiye'de üstün zekâlı çocuklara eğitim veren kurum sayısı çok az olduğu için bu çocuklann büyük bir bölümü normal okullarda eğitim almak zorunda kalarak 'DormaJ'leşiyor. Türkiye'de üstün zekâlı çocuklara yönelik eğitim veren tek okul, Türk Eğitim Vakfi Inanç Türkeş Lisesi. Aynca, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan 12 Bilim ve Sanat Merkezi'nde de bu çocuklara yönelik eğitim veriliyor. Beyazıt îlköğretim Ökulu'nda "üstün" ve "normal" çocukJar birlikte eğitim afıyorlar. Okulun iki bırinci sınıfinda 12'sı normal, 12'si üstün yetenekli 24 öğrencilik. iki ikinci sınıfinda ise 15'i normal, 15'i de üstün yetenekli 30 öğrencilik sınıflar bulunuyor. Okuma- Üstün zekâlı çocuklar, normal eğitim aldığında okuldan kopuyor ve psikolojik açıdan büyük zorluk yaşn/or. Uzmanlar, üstün yetenekfi çocuklan olan aileleri uyararak, çocuklarının merakım giderrnek için ellerinden geleni yapmalarını ve onlan dinlemelerini öneriyoriar. yazmayı 3 yaşında öğrenmiş olan ikinci sınıf öğrencisi Serenay Kekeç, bir süre birinci sınıfi farklı bir okulda okuduğunu belirterek "İlk gfttiğım okulda çok sıkılryordunı. Çünkü harfleri okumaktan başka bir şey yapnuyorduk. Öğretmeniz parmak kaldmuğunda 'Sen çok cevapladın" diye beni kaldırniıyordu. Oysa bürada 5. sınıf proMemlerini bile çözüyoruz" diyor. 4 yaşında toplama-çıkarmayı öğrenen Eda Duranoğiu. "Burada bir doiu arkadaşım oldu. Önceden abtanun yaşında arkadaşlanm vanh. Şimdi kendi yaşıuanmla daha iyi anlaşıyorum" diye konuşuyor. Boş zamanlannda roman okumayı sevdiğini behrten Eda, "Şu anda Endülüs'e Veda adlı kitabı okuyorum. Onun dışıda 5. sınıfa giden abtamın dergiİerindeki sorulançözüyorum"' diyor. Araba plakalanndakı harflen okuyarak okuma-yazma öğrendiğini söyleyen Ecem Ortasan, boş zamanlannda bilgisayarla uğraştığını belirterek -Bilgisavarda oyun oymıyor, internete giriyorum. Önun dışuıda resimsiz kitap okumayı severinT diye konuşuyor. Abisinden kalma kitaplan kanştırarak 3 yaşında okuma öğrendiğini behrten YeBz Yabıızca>Bu okulda folktor, satranç dersimiz var. Bazen birbirimize hikâye, fikra aıüaoyor, bilmece soruyoruz'' diyor. A.leler ne yapmalı? Prof. Cmit Davashgil. üstün yetenekli çocuklan olan anne- babalann nasıl davranması gerektiğini ise şöyle anlattı: • Ailelerin çoculdannın merakını gidermelerinde yarar vardır. Sorularmı yanıtlamalılar, zorluğa uğradıklan zaman kitaplar, ansiklopediler, dost ve uzman kişilerden yararlanmalıdırlar. Çocuğunuzu dlnleyln ı/Anne-babalar iyi bırer dinleyici olarak da çocuklanna destek sağlayabilirler. Sürekli çalışan beyne sahip bu tür çocuklar, gün boyunca birçok bilgi toplarlar. Anne-babalar çocuklanru dınJeyerek, onlann bu bilgilenni düzenlemelerini sağlayabilirler. • Üstünlerde gelişim yüzlennin aynı hızda gelişmediği gerçeğinden hareketle, anne-babalar çoculdannın sosyal düzeylerini, zihinsel gelişimlerini değerlendirirken kullandıJdan yüksek kriterlere başvururlarsa, çoculdanna iç çatışma ve gereksiz gerginlik için zemin hazırlamış olabilirler. Bu çocuklarda çoğu kez zihinsel gelişim, sosyal ve duygusal gelişünden daha ilerdedir. */ Çoğu kez üstün çocuklann ilgi alanlan ve duygusal konularla ilgili olarak kendilenne koyduklan standartlar, anne-babalannın, öğretmenlerinin ve toplumun beklentilennin çok üstündedir. Bu durumda anne-babalann çoculdannın mükemmelliyetçilik duygulanyla başetmelerine yardımcı olacak bazı tutumlan benimsemelerinde yarar vardır. ^ Çoğu zaman üstün çocukJar yalnız çocuklar olarak karşımıza çıkarlar. Anne-babalar onlann zihinsel düzeyde iletişim kuracaklan ve aynı zamanda da sosyal etkileşim içinde oiacaklan bir arkadaş grubuna sahip olmalan konusunda çocuklanna imkânlar yaratmalıdırlar. Siirtli minikleri, yüzleri Snıt \alisi Nuri Okutan. Sürt'in okul öncesi egitimde >ıizde 60'hk oranla Türkive birinciüğmi efinde buJundurduğunu söyledL \ali Okutan yapnğı açıkkmada, okul öncesi e^tira çağı olan 5-6 ya$bnndakJ18binl31 çocuktan, 11 bin 400'ünün okuflaşûgmı beürrti. Okul öncesi eğitim çahşmalannda 450 öğretmen ve usta ögretjcinin görev aJdığını ifade eden Okutan şunlan sövledi: "Okul öncesi eğitimde okullaşma oraıu, Türkiye genelinde yüzde 13Ter düzevinde\'ken btî oran Siirt'te 2002-2003 eğitim- öğretim yıhnda yüzde 42.6 ittL 2003-2004 eğitim-öğretinı yıh icinde ise hedeflenen yüzde 60'hk oran şu anda aşıhnış durumda.' (AA) Aydın'da yapılan araştırma Sokak çocuklan istisman itiraf etti TEVTİKAKBAŞ AYDIN-Aydın Sosyal Hizmetler II Müdürlüğü uzmanlan tarafından so- kak çocuklanna yönelik olarakyapılan arastırma- nın sonuçlan, "Aileistis- mannj" ortaya koydu. Kurumun Müdürü Ali Kaya. il genelinde so- kakta yaşayan 422 ço- cukla bire bir uzmanla- nn görüştüğünüve büyük bölümünün, ailelerinin istisman sonucu sokak- lan tercih era'ğinin tespit edildiğini söyledi. Hızlı toplumsal değiş- me, kentleşme ve göçün oluşturduğu sorunlar doğrultusunda ailelere sıkınalarla başa çıkma konusunda rehberlik hiz- meti verdiklerini söyle- yen Kaya. "Amacıınız sosyal alanlardaki niz- metierin yaygınlaştınl- maa Bireyveaüelerikaı- di kendine yeterb' hale gedrerek toplumun hu- zur ve refah düzeyinin yüksdtiünesidir" dedi. Kaya, bu kapsamda ku- rum olarak birçok egiti- ci hizmet verdiklerini Aydın'daki sosyal sorun- lan çözmeyi hedefledik- lerini söyledi. Son dönemlerde artış gösteren çocuk suçlular ve sokak çocuklarının re- habilitasyonu için mer- kez açan Aydın Beledi- yesi'nin girişimlerinin süreceği bildirildi._ ^ . . ^ ı - ' *J — 8 gencin bir öğretmeni öldürmesi, ilköğretimde verilen eğitimin sorgulanmasına neden oldu Duygu eğitimiverilmiyorSAADETUSLU İZMtR-lzmir'de 8 çocugun bir öğretmeni öldürmesi, il- köğretimde verilen eğitimin içeriğınin gözden geçirilme- si gerekJiliğini ortaya koydu. Eğitim ve Yönetim L'zmanı Ber- na Bridge. Türkiye 'de duygu- lann ve etiğin eğıtimi- nin verilemediğine dik- kat çekerek "Erkedaya- b ezberci bir eğitim siste- miyieçocuklar öğütülüyor" diye konuştu. IzmırÖzel De- nız ,\naokulu, llköğretim Okulu ve Lisesi yöneticisi olan Berna Bridge, Made- ley College ve Leicester Üniversitesi'nde aldığı eğıtimlerde, eğitim yö- netimi üzerine çalıştı. "Etikdeğerler eğitimi'' kitapdizisinde çocukJann eğitimi üzerine ya- zan Bridge, bu serinin bir kitabı olan "Zor- bahk"ta çocuklara, ailelere ve eğitmenlere yol gösteriyor. Çocuklann işlediği cinayeti zorbalığın en uç noktası olarak değerlendıren Bridge. "Bu toplumsal bir sorun. Çocuklara aileleri kadar öğretmenleri, toplum da sahip çıkmair dedı. Çocuklann sabah saat 04.00'de sokakta olmalannın sevgısiz ve ilgisiz olduk- lannın göstergesi olduğunu \nirgula\an Bnd- ge. sözlerini şöyle sürdürdü: "Erkedayab, ez- berci eğitim sisteminde çocuklar öğutöhıyor. Oğretmenlerin bdki de kişisd olarak çocuk- larla ilgilenmeye zamanlan yok. Ancak ço- cuklann gefişhni için duygulann \ eetiğin eği- timi de gereldvor. Bizim münrdatmuzda bu yok, Duygulannı ifade edemeyen çocuk zor- balığa kadargidivor. Etikdeğerler okulda öğ- retilmediği için çocuklar histeri noktasına ge- liyor. Sağukb iletişimi nasıl kuracaklar, bu öğ- retilmiyor. Bu da çocuklan örsenvor." Öğret- meni bıçaklayan çocuklann bir ne\T duygu- lanm ifade ettiklerine de dikkat çeken Bema Bridge, şunlan söyledi: "Muntemelen öğret- menin kurduğu iletişim yanhşn. Çocuklar da onun duygulannı anlamadılar. Karşuıldı ile- tişim bozukluğu, üsrüne çocukJara verilme- mi$ olan etik duygular sonuçta zorbanğa yol açti ve zorbaok şiddede sonuçlandL" Hseye kadar beklemeyln Çocuklara verilecek eğitimin yeniden dü- zenlenmesi gerektiğini ifade eden Bridge, ol- ması gereken eğitimi şöyle anlattı: "tUcokul üçüncü snufta etikdeğerler eğitimi verilebüir. Sevgi, saygL diişiincetilik. payiaşım, vefafa oi- mak gibi değerler verilir. 4. sınıfta duygulann eğitimi verilebihr. 5. sınıfta ise iletişim eğitimi- ne geçilir. Çocuk aktif dinJeme, etkin konuş- ma,iletişimi olumsuz etkileyen noktalar öğre- tflebilir. Yiırtdışmda bu tür eğitimler üköğre- ömokullanndaverfliyor.Lisegeçsayıfcyoıf Ber- na Bndge kıtabında, zorbalığın kendinı ft isûn takma. alay etme, aşağılama, dışlama, kor- kutma, psikolojik basta. söyientüer çıkarma, fıziksdşiddet" olarak gösterdiğini belirtiyor. Kızlann üçte birinin, erkeklerinse dörtte bi- rinin okul yaşamlannın bir döneminde zor- balık nedeniyle okula gitmekten korktuklan- na dikkat çeken Bridge, kıtabında şu öneri- lerde bulundu: • Çocuklar değer verilip sevildiklerini an- ladıklannda olumlu davranışa geçerler. On- lar sevilmeli, onlara değer verilmelidir. ^Annebabalar çocuklarının zorbalıkla il- gili bir olayyaşadığın] farkederse, zaman ayır- malı, konuşmalıdırlar. \/ Olumsuz davranışlardan çokolumlu dav- ranışlar dile getirilmelidir. • ÖğretmenJerezilen çocuğun gerçek duy- gulannı fark eönesine yardımcı olmalıdır.