Katalog

13 EKİM 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA JV U l_j M. LJ J \ kuKur(5 cumhuriyet.com.tr 15 liyatpo Istanbul Perde' açıyor • Kültür Ser\isi - Tiyatro tstanbul perdelerini 23 Ekim günü Profilo Sahnesi'nde, "Çılgın Haftasonu' adh oyunla açacak. Marc Cunoletti'nin yazıp, Gencay Gürün'ün sahneye koyduğu oyunda, Metin Serezlı, Can Oirzap, Nilgün Belgün. Şehnaz Çakıralp, IVfetin Arslan ve Eru Tekgündüz rol alıyor. Eslerin birbirlenni aldatmasını ele alan 'Çılgın Haftasonu' 31 Ekim'e dek sahnelenecek. Xiyatro İstanbul 1-9 Kasım tarihleri arasında ise John Baker'ın uyarladığı ve Gencay Girün'ûn yönettiği 'îhtiras'ı tiyatroseverlerle buluşturacak. Nurseli Idiz, Alev Gürzap, tnci Türkay, Argun Kınal. Levent Ulukut, Tiraje Başaran, Şencan Güleryüz. Yunus Güner ve Burcu Çoban'ın rol aldığı oyunda, tiyatroda yıldız oîmak isteyen ve bunun ıçin her yola başvuran ihtiraslı genç bir »yuncunun yaşamı anlatılıyor. Sean Bean hazine'sini buldu • Kültür Servisi - 'Yüzüklerin Efendisi' ü^lemesinin yıldızı Sean Bean'in, Disney'in yapımcılığını üstlendiği 'Natıonal Treasure' filmınin oyuncu kadrosunda yer alacağı kesin- leşti. Jon Turteltaubun yöneteceği ve Jerry Bruckheimer ile birlıkte yapımcılığını iistlenecegi film, 1700'lerde gömülen bir hazineyı bulmak için yapılan yolculuğu anlata- cak. Bean'in yanı sıra Nicholas Cage, Diane Kruger ve Justin Bartha'nın rol alacağı filmin çekimlerine yakında başlanacak. Bean, önümüzdeki günlerde hayranlannın karşısına 'The Big Emty' ve 'Troy' filmleriyle çıkacak. Eflima Thompson, Harry Pottep'da • LONDRA (AA) - Oscar ödüllü oyuncu Emma Thompson'ın Harry Potter filmlennin yeni bölümünde rol alacağı belırtildi. \V~arner Bros Pictures film şirketi yaptığı açıklamada, Thompson'ın, ünlii Ingiliz yazar J. K. Rovvling'in 'Harry Potter' seri romanları esas alınarak çekilen fılmlerin 'Azkaban Mahkûmu' adını taşıyan 3. bölümünde rol alacağını duyurdu. Thompson filmde, Hogwarts büyü okulundaki öğretmenlerden; tuhaf ve yetenekleri kuşkulu. fal profesörü Sybill Trelavvney karakterini canlandıracak. Filmlerin ilk bölümlerinde Harry, Hermione ve Ron adh öğrenci büyücüleri canlandıran Daniel Radcliffe, Emma Watson ve Rupert Grint'in yeni bölümde de rol alacaklan kaydedildi. Yeni Harry Potter fılmi tüm dünyada yaz sezonunda gösterime girecek. George Harrison arasna bdgesel • Kültür Servisi - Sir Paul McCartney ve Ringo Star geçen yıl birçok ünlü sanatçınm katılımıyla George Harrison'ın anısına düzenlenen konseri içeren 'A Concert For George Harrison' adh belgesel filmin îngiltere'deki galasına katıldılar. Paul McCartney galada Harrison için şunlan söyledi: "George'la aramızdaki duygusal bağ asla kopmayacak. Birlikte çok güzel günler geçirdik ve aramızdan aynldığı için üzünrü duyuyoruz." FİLMEKİMİ'NDE BUGÛN • EMEK SİNEMASI'nda 11.00'de 'Trendeki Adam'. 13 3O'da 'Uzak Işıklar', 16.00'da 'Zhou Yu'nun Treni', 19.00'da 'Kınk Kanatlar" ve 21.30'da Güneşli PazartesUer'. (0 212 334 07 00) İSTANBUL KİTAP FUARI'NDA BUGÜN EXPO A SALONU 12.45 - 13.30: 'Türk Dil Kurumu Presentasyonu' 13.45 -15.15: 'lş Dünyasında Karar Alma Teknikleri'. (Fikri Türkel). Düzenleyen: Hayat. 15.30 - 16.45: 'Halikarnas Balıkçısı 6. Kıta Akdeniz' Düzenleyen: Türkiye Yayıncılar Birliği, Türkiye Yazarlar Sendikası 18.45 - 20.00: 'Fay Kırıkları: Geride Resimler Kaldı' (Münire Özbay). Düzenleyen: Yorum Sanat. EXPO B SALONU 13.00 -14.15: 'Doğru Beslenmenin Hayatımızdaki Yeri' (Dr. Özer Odabaşı). Düzenleyen: Hayat. 14.30 -16.00: 'Işgal Altında İnsan ManzaralarT adh saydam gösterimi. Katılımcılar: Uğur Parlak, Nihat Behram. Düzenleyen: Umut. 17.30 -19.00: 'tstanbul'da Bir Şair Yürüyüşü'. (Nurullah Genç). Düzenleyen: Timaş. (0 212 663 09 45) Denize,toprağa,Anadolu'ya adanmış bir yaşam Oevat Şakir, eski adıyla ve benimsediği adla Halikamassos'un taşından toprağından önce, oranın insanlannı sevdi. însana, doğaya duyduğu tutkulu sevgi ve saygıya, o kucaklaşmaya bir de Anadolu'ya olan inancını ekledi. ZEYNEP ORAL Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kaba- ağaçlı) şu çok sevdiği yeryüzünden aynlıp, bel- ki daha da çok sevdiği toprağa kanştığından bu yana tam otuz yıl geçmiş! Önce yanlış hesap yapıyorum sandım, çün- kü ben hep onunla, kıtaplanyla, dostlanyla, ile- ri sürdüğü savlarla haşır neşir yaşıyorum, he- sabın doğru olduğunu anlayınca (ölümü: 13 Ekım 1973) kara kara düşünmeye başladım: Acaba pazarlama ilişkilerinin bunca güçlendi- ği günümüzde gençlerin kaçı Halikarnas Balık- çısı'nı biliyor, kitaplannı okuyor diye... Sahi, yaz aylannda milletin tükettiği, kemirdiği Bod- rum ve çevresinde, altında yanında tepiştıkleri palmiye, okaliptüs, bellasombra, mandalina, portakal, nar, muz,fistıkağaçlannın ve binbir çiçeğin oraya nasıl geldiğini; şimdi yıne hızla çoraklaştırmaya çalıştığımız doğayı kımin coş- turduğunun farkındalar mı acaba' 1 Halikarnas Balıkçısı'yla, iki kez karşılaştım. Çocuktum. tzmir'deydik. Birindeevımizegel- mişti, ikincisinde "misafiıiikteydik". Öylebir kocaman "merhaba!" çekti ki, benim ödüm koptu ve hiç kuşkum yok denizler tutuştu. E- lim, kocaman eli, ince uzun parmaklan arasın- da kayboldu. O gün karar verdim: İlkokulu bi- tirir bitirmez bu uzun saçlı, dolu dolu kahka- halar ve küfiirlerle konuşan adamın bütün ki- taplannı okuyacaktım. (1886 doğumlu oldu- ğunu anımsatınm.) Sürgünde çlçek açmak Devlet adamı ve tarihçi Şakir Paşa'nın oğ- lu, Robert Kolej, Oxford Üniversitesi mezunu, Latince, Grekçe, Ingilizce, Fransızca, Italyan- ca, Almanca ve daha birçok dile egemen, ba- basını öldürme suçuyla tutuklanıp 18 yıl hap- se mahkûm edilen, ancak bir süre sonra attan yararlanıp serbest kalan, yerli ve yabancı der- gilere resim ve çeviri yaparak geçimini sağla- yan Cevat Şakir, acaba günün birinde "Hali- karnas Balıkçısı" olacağını biliyor muydu? Daha doğrusu, sürgün edilmesine neden olan, o kaderini değiştirecek yazıyı yazmasay- dı "Halikarnas Balıkçısı" olur muydu?.. Yok canım, elbet olurdu. Halikarnas'ın değilse de Anadolu'nun başka bir köşesinin balıkçısı ya da çiçekçisi olurdu! O yazı, Birincı Dünya Savaşı yıllannda, as- ker kaçakJannın yargılanmasız kurşuna dizdik- lerini anlatan bir öyküydü. Ve Resimli Hafta dergisinde yayımlanmıştı. Halkı kışkırttığı ge- "Anadolu cenneh'nin kapılannı, Halikarnas Balıkçısı adlı bir altın anahtarla açtık" diyordu can yoldaşı Azra Erhat. Açılan o kapıdan nice dostlar, nice edebiyatçılar ve sanatçılar geçti. rekçesiyle, Istiklal Mahkemesi'nce sürgüne mahkûm edildi. Bodrum'a... Yıl 1924'tü ve Bodrum, Ege'nin en uzak, en çorak, en unutul- muş köşesiydi. Cevat Şakir, eskı adıyla ve benimsediği adla Halikamassos'un taşından toprağından önce, oranın insanlannı sevdi. Balıkçılan, süngercileri, dalgıçlan, ekmeği- ni denizden çıkaranlan, ölümüne denizlere sev- dalananlan, gidip de dönmeyenleri, dönüp de vurgun yiyenleri, kürek çekenleri, yelken açan- lan, tekneyi ahşaptan oyanlan, ağ çekenleri, kı- yılarda damlarda onlan bekleyenleri, onlann çocuklannı, analannı babalannı, sevdalılan- nı... Coşkulu, destansı anlatım Kıyı insanlannı anlatmakla, yazmakla, öy- külemekle kalmadı, onlardan biri oldu. Onlar- ÖLÜMÜNÜN30. YILDÖNÜMÜNDE HALİKARNAS BALIKÇISI... dan biri olmakla kalmadı denizin altında ve üs- tünde, toprağın altında ve üstündeki tüm de- ğerleri gün ışığına çıkaımaya adadı kendini. Bahçecilik ve balıkçılık yapıyordu, aynı za- manda antik çağı, Anadolu uygarlığını ince- liyordu. "Ege Kıyılarından", "Merhaba Akde- niz", "Ege'nin Dibi", "Yaşasın Deniz", "Gülen Ada" öykükitaplan; "Aganta Buri- na Burinata", "Ötelerin Çocuğu" romanla- n; "Anadolu Efsaneleri", "Anadolu Tann- lan" adlı inceleme kitaplan, hep 40'h ve 50'li yıllann ürünleriydi. Öykü, roman ya da deneme, inceleme, tü- münde dolu dolu, coşkulu bir anlatımı vardı. Bu anlatımı yerel renklerle köpürtüyordu. (Tıpkı çocukluğumda anımsadığım gibi!) Şi- irsel ve destansı bir dil kullanıyordu. Engin bilgi ve kültür birikimi, anlattığı ne olursa ol- sun, hem çok geniş bir ölçekten, dünya ölçe- ğinden o konuyu ele almasını sağlıyordu, hem de okyanusun sonsuzluğunda bir su damlası, bir kum zerresinin içtenliğini, yalınlığını or- taya koyuyordu. "Uluç Reis", "1\ırgut Reis", "Deniz Gur- betçileri" romanlan, "Mavi Sürgün" adıy- la topladığı sürgün anılan 6O'lı yıllann; "Ana- dolu'nun Sesi", "Hey Koca Yurt", "Genç- lik Denizlerinde" 70'li yıllann ürünleriydi. Anadolu inancı Halikarnas Balıkçısı, insana ve doğaya duy- duğu o tutkulu sevgi ve saygıya, o kucaklama- ya, bir de Anadolu'ya olan inancını eklemiş- ti. Yaşamı boyunca birikimini, düşüncelerini, araştırmalannı, incelemelerini kuramsallaştı- np dünyaya yaymaya çalıştı. Yabancı uzman- lık dergilerini bu konuda yazı bombardımanı- na tutuyordu... Gerçek Batı uygarlığının Anadolu'dan kay- naklandığına manıyordu. Kendi deyişiyle "Hellenistan"dan yayılan yalanlar ya da sap- tırmalar, çarpıtmalar sonucu dünya bu gerçe- ğın farkında değildi. Inanıyordu ki, Antik Yu- nan ve Roma'nın kökleri de Anadolu'dur. Hayattayken, özellikle aydınlar Halikarnas Balıkçısı'nın bu görüşlerini oldukça abartılı bulurlardı, ciddiye almazlardı... Keşke son yıl- larda Avrupalı bilim adamlannın bu yoldaki araştırmalannı, incelemelerini, örneğin Manfred Korfmann ın "Troia", Helmuth Uhlig'in "Avrupa'nın Anası Anadolu" ça- lışmalannı görebilseydi demekten kendimi alamıyorum. Ve bir anekdotla yazıyı bitiriyorum: Moso- leum'un British Museum'da bulunmasınaçok kızan Balıkçı, Ingiliz Kraliçesi'ne "Mosole- um'u derhal ait olduğu yere, Halikarnas'a geri yollayın. O ancak Arşipel mavisinin önünde güzeldir" diye mektup yazar bir gün. Aldığı yanıta fena bozulur: "Geri yollama- mız imkânsız. Ancak bulunduğu yeri Arşi- pel mavisine boyadık." CEVAT ŞAKİR KABAAĞAÇLI İÇİN SÖYLENENLER 'Sesin rengi olsaydı, Balıkçı 'nınM mavi olurdu' Kıyı insanlannı anlatmakla, yazmakla kalmadı, onlardan biri oldu. • "Dünyanın kirini pasını ne temizler? Ege'nin poyrazı bir, Balıkçı'sının 'Merhaba'sı iki..." Sabahattin Eyuboğlu • "Anadolu cennetinin kapılarmı, Halikarnas Balıkçısı adlı bir altın anahtarla açtık." Azra Erhat • "Cevat Şakir, hepimizden büyük şair." Nâzım Hikmet • "Bahkçı'yı cennete götürmüşler, hani ya 'Cova' (Gökova) demiş." Sabahattin Eyuboğlu • "Balıkçı, bizim ilk denize, ilk özgür doğaya, bilinçle, ne yaptığını bilerek açılan yelkenlimizdir." Yaşar Kemal. • "Eloğlu bahçeyi alır çekirdek vermez, Balıkçı çekirdeği alır bahçe verir." Sabahattin Eyuboğlu • "Ne mutlu Balıkçı'ya ki Anadolu'su, ne mutlu Anadolu'ya ki Balıkçı'sı var..." Şadan Gökovalı • "Halikarnas Balıkçısı bana ne zaman rehberlik yapabilecekse, Türkiye'ye o zaman gitmek isterim." Georges Pompidou (Fransa Devlet Başkanı) • "Çağdaş Homeros..." F. Ulla (Belçika Turizm Bakanı) • "Her yazardan yalnız bir kere hikâye yayımlama prensibimizi Halikarnas Balıkçısı için bozuyor ve bundan gurur duyuyoruz." Short Story International Dergisi. ^ "Dergimize giren yazılar sınırhdır. Ancak sizin yazınızın sa\fa adedine göre dergimizi tanzim edeceğimizi gururla duyururuz." L'Astrada Dergisi i/ "Sesin rengi olsaydı, Balıkçı'nınki mavi olurdu." Sabahattin Eyuboğlu tstanbul Uluslararası Kitap Fuan'ndaki 'AmerikaNe İstiyor?' panelinde konuşan Büyükelçi Lamazares: Irak'ın durumu Küba'ya benziyortstanbul Haber Servisi - Kü- ba'nın Türkiye Büyükelçisi Migu- el Lamazares, Irak'ta bugün yaşa- nan durumu devrim öncesi Küba'ya benzeterek Irak halkının da devrim öncesi Küba halkı gibi direndiğini söyledi. Jose Marti Küba Dostluk Derne- ği tarafından CNR'deki İstanbul Uluslararası Kitap Fuan kapsamın- da düzenlenen "Amerika Ne tsti- yor?" paneline konuşmacı olarak katılan Küba'nın Türkiye Büyükel- çisi Miguel Lamazares. Küba'nın 1898-1902 yıllan arasında ABD ta- rafından işgal edildiğini belirterek "İşgal sona erdiğinde ABD yanlı- sı bir hükümet kuruldu. Yeni bir • Kitap Fuan'ndaki panelde konuşan Küba'nın Türkiye Büyükelçisi Miguel Lamazares, "Geçmişte ABD işgali sırasmda Küba halkınm gösterdiği direnişi şu anda Irak halkı gösteriyor" dedi. Fuarda, Türkiye Yayıncılar Birliği'nce 12 dalda ödül verildi. Roman dalmda Yaşar Kemal ödüle layık görüldü. anayasa yapıldı ve bu anayasa, ABD'ye hoşuna gitmeyen durum- iarda işgal hakkı tanıyordu. Gu- antanamo'daki ABD üssü de bu anayasaya dayanarak orada bulu- nuyor. ABD, bunu 'Küba'ya öz- gürlüğünü vermek' adı altında yaptı. Şu anda Irak'taki ABD iş- galinde, Küba'nın o zamanki ha- lini görüyorum" dedi. Geçmişte Küba halkının göster- diği direnişi, şu anda Irak halkının gösterdiğini ifade eden Lamazares, Irak'ta durumun pürüzsüz olmaya- cağının çok açık olduğunu belırttı. Küba devriminin hiçbir sistemin kopyası olmadığını, tamamen ken- dine has özellikleri olduğunu \iirgu- layan Büyükelçi Miguel Lamazares, SSCB'nin dağılmasının ardından ayaklannı yere daha sıkı bastıklan- nı, 44 yıldır her şeyi kendilerinin yaptığını söyledi. 1961 yılında ABD'nin ambargo uvgulamasının tek nedeninin dev- rimci ruhu kırmak olduğunu belir- ten Lamazares, "Bahlı para meka- nizmalarından yardım, destek, kredi alnııyoruz. Buna karşın Kü- ba'da okuma yazma bilmeyen yoktur ve sağlık hizmetleri dünya çapında önemli bir yere gelmiş- tir" diye konuştu. 12 dalda ödül verildi İstanbul Uluslararası Kitap Fu- an 'nda kültür yaşamına emek veren yazarlara. vayıncılara ve yayın ku- ruluşlanna, Türkiye Yayıncılar Bir- liği'nce 12 dalda ödül verildi. Her yıl tekrarlanacak olan ödül tö- reninde bu yıl roman dalında Yaşar Kemal, öykü dalında Nezihe Me- riç, şiir dalında Fazıl Hüsnü Dağ- larca, denemede Nermi Uygur, eleştiride Atilla Özkınmlı, çocuk edebiyatı dalında Muzaffer tzgü, çeviride Selahattin Hilav, dergi da- lında Milliyet Sanat Dergisi, gaze- te dalında Dünya Kitap Dergisi, yayınevi dalında tnkılap Yayınevi, t«k*İft'on dalında CNN Türk'te ya- yımlanan Karalama Defteri ve ın- tern^alında yenisayfa.com Türki- ye Yayıncılar Birliği'nin Emek Ödülleri'ne layık görüldü.