Katalog

23OCAK2003PERŞEMBE 4- CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab(« cumhuriyet.com.tr 11 BM: Irak'la ElKaide bağlantısı yok • NEWYORK(AA)- Bırleşmış Milletler tarafindan El Kaide'ye karşı yaptınmlan izlemek amacıyla oluştunılan komisyon, Irak ile El Kaide örgütü arasında bağlantı olduğuna ilişkin kanıt bulunmadığııu açıkladı. Komisyonun Ingiliz Başkanı Michael Chandler, BM Güvenlik Konseyi'ne sunduğu raporda, El Kaide ile Irak arasında bağlantı olduğuna ilişkin ellerinde bılgi olmadığını söyledi. Irak lideri Saddam Hüseyın'in "hâlâ yeterince laik bir ülkeyi yönettiğini" belirten Chandler, bunun, El Kaide'nın savunduğu Islami ideolojiden farklı olduğuna işaret ettı. Denetçilere Iraklıdan dava • BAĞDAT (AA)- Irak'ta bir çiftlik sahibi, BM denetçileri aleyhinde dava açmak için girişimlere başladığını büdirdi. Sabah Enver Muhammed, denetçileri, bir denetim sırasında çiftliğinin duvannı yıkmakla suçladı. Iraklı çıftçi, uzmanlann çiftliğine geldiklerini, burada biyolojik laboratuvar bulunduğunu iddia ederek arama yaptıklannı, bır atölye duvannı yıktıklannı, bazı odalara girmek için kilitleri kırdıklannı söyledi. Gazetecilere savaş kursu • ROMA (AA) -Italyan devlet televizyonu RAI, Irak'a göndereceği muhabirlerini, savaşta kendilerini korumalan için özel bir kursa gönderiyor. RAI'nin Kursta, gazetecilere kendilerini savaşta koruma teknikleri anlatılıyor. Kursta aynca, kimyasal saldınlarda gaz maskesi kullanunı, denize düşen helikopterden sağ kurtulma yollan, patlama sırasında yapılması gerekenler ve ilkyardım yöntemleri gibi konularda bilgi verilıyor. ABD'den böceklere takip • VVASHINGTON (AA) -ABD'de, bıyoterorizm tehdıdine karşı, havada şarbon, çiçek hastalığı ve dığer ölümcül mıkroplan saptayacak monitörler yerleşhnlecek. New York Times gazetesıne göre, Çevreyı Koruma Kurumu tarafindan yönetilecek olan sıstem, 11 Eylül saldınlarından sonra tasarlandı ve 9 aydır test edıliyor. Havayı süzereİc kirletici maddeleri ölçen sistem, saptadığı şüpheli maddelen en yakınındakı laboratuvara gönderecek. K.Kore'den BM'ye tehdrt • BİRLEŞMtŞ MÎLLETLER (AA) - Kuzey Kore, nükleer programını durdurmak için Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin alacağı her türlü karan "savaş sebebi" sayacağını bildirdi.Kofi Annan'ın danışmanı Maurice Strong, K. Kore'ye yaptığı ziyaretle ilgili olarak yaptığı açıklamada, K. Kore yetkililerinin kendisine açıkça, BM'nin konuya kanşmaması gerektiğini söylediklerirü belirtti. Strong, "Hatta, Güvenlik Konseyi'nin yaptınmlar koymayönündeki hareketlerini savaş hareketi olarak göreceklen ifadesini bile kullandılar" dedi. KOMŞULARIN BAKIŞI TÜRKİYE Ankara, savaş sonrası yaşanacak ıstıkrarsızliK surecınde Irak Kurtlennın bağımsızlık ılan etmesınden ve bunun Türkıye'dekı Kûrtler ıçın ömek ofcjşturmasından endışe edıyor Turkıye'nın ABD ile guçlü tanhsel bağları bulunuyor. Türkıye. IMF yardımı ıçn de Washıngtor'ın desteğıne güvenryof. Islam hükumet buyûk oiasılıkja ABD'mn baa hava üslennı kullanmasına, bazı ozel güçlenn topraklanndan geçmesıne ızın verecek ancak buyuk bir kara gucünün konuşlanmasına hayır dıyecek. İRAN iran da Türkıye gıbı savaş sonrasında kendı topraklannda yaşayan Kurtlerın hareketlenmesınden kaygılanıyor Hemen yanı başında kurulacak ABD yanlısı bir hukumet duşüncesmderı de hoşlanmıyor Ancak 1980-1988 arasında Irak'la savaşan İran Saddam Hüseyın'ın devnlmesını de sevınçle karşılayacak Yenılmış bir Irak, Iran'ı bolgenın tartışılmaz en onemlı gucu yapacak Tahran, Afganıstan savaşında olduğu gıbı ABD'ye. topraklannı arama kurtarma çalışmalannda kullanılmak uzere açabılır İSRAİL Israıl, bir savaş çıkması durumunda Irak'ın füze saldınsına hedef olatnlır. Hükumet buna karşın ABD'yı desteklıyor Israıllı casuslar şımdıden Irak'ın batısında ıncetemeier yapıyor Israil ısthbarat servısı, savaş çıkarsa ABD ile buiıkte çalışacak MISIR Hükumet Israıl'e verdığı destek yüzunder tepkı toptayan ABD'nın Irak'ı vurmasırun, ülkedekı Amenkan karşıtı duygulan arttıracağını düşürıüyor Dığer Arap hderien gıbı, Mısır yönetımı de Saddam Huseyın'ı sevmryor. VVashıngtorı Mısır'a yıkJa 2 mılyar dotar yardım edıyor ve bu nedenle Suveyş Kanalı nın savaş gemılenne açık olacağına ve Mısır hava sahasını kullanma ıznı alacağına guvenıyor SUUDİ ARABİSTAN VVashıngton ile sıkı bağlar kuran kralryet aılesı. savaşın vatandaşlannı kızdıracağını düşünüyor Bu yuzden Suudı yönetımı Saddam'a karşı darbe seçeneğını tercıh ediyor Savaş çıkarsa, 199Vcle verdıkten karann aksıne bu kez Amenkan kara ve hava kuvvettertnın topraklannda konuşlanmasına ızın vermeyebılırier Buna karşın komuta kontrol faalıyetlen, ozel operasyon görevlen ve yakıt ıkmalı ıçın topraklannı açması beklenıyor ÜRDÜN KUVEYT 199O'da Irak tarafindan ışgal edılen Kuveyt ysnı bir saldından kofVmakla bırlıkte, Iraklı sıvıllenn yaşamından endışe ettıgı ıçın " u v a ş tamiamlan" çalmıyor. Ancak, ulkede ABD ordusuna art çofc uyıda t»»ts v v ve hükumet, ABD'ye topraklannı kullanma konusunda a d t t a açık çek verıyor. BAHREYN Y«m kral Sünnı v« Şıı Müstümanlar arastndaki gergmbğı gdermeye çalışırken hükümst kamuoyunun savaş karşıtı tepkısıne duyartı davranıyor Yine de Bahreyn Irak'tan korkuyor 5.Amenkan Denız Fılosu'nun karargâhlarının bulunduğu Bahreyn'ın ABD'nın saldınsına güçlû bir sekılde karşı koyacağı düşünûlrnüyor. KATAR Hükumet, küçük emırtığı Irak ve İran başta olmak uzere bölgesel güçJerden korumak ıçm ABD ile güçlu bağiar kurmaya çakşıyor. Böytece Katar, topraklannı us olarak ABD'ye kullandırmaya mey* ülkaler sıralamasında Kuveyt'ten sonra ıkıncı sıraya yerieşıyor. Hukumet, ABD'nın El Udeyd'ı hava ussu, komuta kontrol merkezı olarak kullanılmastna ıztn verdı. BA.E. Bırieşık Arap Emıriıklerı Körfez'dekı ıstıkrarsızlığın ekonomık gelişıminı yavaşlatacağından kaygılanıyor ama savaş çıkarsa, sorun çıkarmayacak. BAE zaten, ABD ve lngıltere'ye askerı üsler konusunda ayrıcalık tanımış durumda. UMMAN Umman her zamankı gıbı kamuoyu konusunda endışelı ve dığer Arap ülkelennden daha fazla ABD yanlısı görunmek ıstemıyor ama BAE gibi Umman'da da ABD ve lngıltere'ye art asken tesısler bulunuyor. Umman'ın Irak'a karşı bir savaşta bu usienn kullanılmasına ızın verecağı tahmın edıhyor. ^Ağırbombardımanuçaklar Jk Mot»l komuta merkea Patnot füzelen ı-|- Lofistık destek uçağı *t» Donanma muharebe filosu SURİYE DİGER AKTORLER YEMEN KIRGIZİSTAN J ÖZBEKİSTAN J Hukumet ABD'nın Irak'a saldınsının Ürdün'de yaşayan Fılıstınlılerın ayaklanmasına neden olmasından endışe duyuyor Kral 2Abdullah 1991 'de savaşa girmeyı reddeden babası Hüseyın'ın tavnnt sürdürme nıyetınde değıl. Yetkıliler, ozel konuşmalarda savaştan yana bir tavır sergılıyor. Kurt nufusu bulunan Sunye de Irak Kürtlenrnn bağımsızlık ılan etmesınden kaygılı. Aynca hukumet bölgede ABD'nın güçlenmesını ıstemıyor. Şam katılmayı duşünmese de, savaşa karşı ısrariı bir tavır da sergılemıyor. VVashıngton, Yemen 1991'de savaşa karşı oy vennce, bu ulkeye yapılacak olan 70 mılyon dolarlık yardım programını kesmişt. Yemen bu sefer VVashıngton'la atışmak ıstemıyor ve büyük olasılıkla ABD gemılennın lımanlannda yakıt ıkmalı yapmasına ve uçakJannın bolgeden geçmesıne ızın verecek. Kırgızıstan savaşa resmen karşı ancak son zamanlarda Kunjlan ABD uslen, ekonomık açıdan ulkeye yarar sağladı Hükumet, ABD'nın ülkedekı varlığının radıkal Islamcılar karşısında konumlannı guçlendırdıgıne ınanryor Bu nedenle Kırgıastanın ABD'yı olası savaşta desteMeyeceğı duşûnukjyor Hükumet ABD'nin lıderiığındekı savaşa destek sözü verdı. Afganıstan'a karşı yapılan harekâtta ABD kuvvetlenne kapılannı açan Özbekıstan, ısınan ılışkıtenn Moskova'ya karşı bağmsdığını korumasına ve radikal Islamcılann artan sakjınlannı engellemesıne yardımcı olacağını düşünüyor. J Cumhuriyet 'e konuşan Irak Büyükelçisi El Duleymi, Ankara'nın ABD'yi banşa ikna etmesini istedi ürkiye savaşahayır diyebilirAYHAN ŞfcVIŞEK ANKARA - Irak"ın Ankara Büyükelçisi Taüp Abid Saleh El Duleymi, Türkiye'ye çağnda bulunarak ABD'nın olası Irak ope- rasyonuna "hayır" demesmı istedi. ABD'nin asıl amacının Ortadoğu'da *ye- ni bir harita" oluşturmak ve petrol kaynak- lannı denetlemek olduğunu savunan büyükel- çi, "Biz banş, istiyoruz. Birleşmiş Mfltetier De işbirügimiz sürüyor, sflah denetçileri daha faz- la zaman istiyor. ABD savaş tehdidinden vazge- çirilmeti" dedı. Irak'ın Ankara'da yenı göreve başlayan büyükelçisi El Duleymi, son gelışme- len Cumhuriyet'e değerlendırdı. El Duley- mı'ye yöneltilen sorular ve yanıtlan şöylc Irak krizi, neden savaş noktasma geldi? Sizce ABD ne istiyor, bartşçı çözüm mürnkün değümi? Irak gerçekten de hem kendini, hem kom- şu ülkeleri savaş tehlikesınden uzaklaştırmak istiyor. Irak, dost, kardeş ve komşu ülkelerin çağnlanyla BM ile işbirliğini kabul etti, si- lah denetçilerine izin verdi. Denetçiler bas- kı olmadan çalışıyorlar, denetçilerin kendi- leri, çalışmalan için daha zarnana ıhtıyaçla- n olduğunu söylüyorlar. Bız barış istiyoruz ve bunun gereklerini yerine getıriyoruz. An- cak ABD samimi değıl. Amacının Irak'ın si- Duleymi: ABD'nin amacı Ortadoğu'da yeni bir harita oluşturmak. Böl-yönet politikasıyla ABD, etnik, dini esaslara göre Irak'ı ve bölgeyi parçalamak istiyor. Böylece petrol kaynaklan üzerinde denetimi ele geçirmeyi hedefliyor. lahsızlandınlması gibi bır konu olmadığı or- taya çıkıyor. ABD, Irak'ın zengin petrol kay- naklanna el koymayı hedefliyor, bu yüzyı- lın Amenkan yüzyılı obnasını istiyor. An- cak ekonomisi sorunlu. Bu yuzden Irak'ta pet- rol kaynaklanna el koyarak uluslararası eko- nomiyi kontrol altına almayı umuyor. Bu şekilde rakiplerini baştan durdurmak istiyor. Almanya, Fransa, Çin gibi güçlerin önünü kesmek istiyor. Petrol üzerinde kont- rol sağlamadan bu ekonomileri susturama- yacağrna inanıyor. ABD'nin 2. amacı da Or- tadoğu'da yeni bir harita oluşturmak. Eski sö- mürgeci yöntem burada canlanıyor: Böl-yö- net polıtıkası. ABD, etnik, dini esaslara gö- re Irak'ı ve bölgeyi parçalayarak petrolün kontrolünü ele geçirmeyi hedefliyor. Irak, Türkiye'den neler bekhyor? Türkiye çok önemli bir rol oynayabilir. Türkıye, ilk olarak savaş tehdidı ve mantı- ğını baştan reddedebilır. Bunu, uluslararası toplumla paylaşır, ABD. Ingiltere ve Israıl yalnız kalır. Türkıye bunu yaparak savBşa kar- şı çıkan kendı halkının beklentilerini de kar- şılamış olur. Türbye'den önemli bir beklen- timız daha var. Türkiye, Irak'a yönelik her- hangi bir zararın nedenı olmamalı. Çünkü iki ülke arasında ılişkiler çok derindir. Bunlara zarar gelmemeli. 'Denetçilere baskı yapümamab* tstanbul'da bugün toplanacak bölgesel zir- veden Irak neler bekHyor? Turkıye'nın çabalanndan memnuniyet du- yuyoruz. Buradan, ABD'ye güçlü bır mesaj gıtmesını beklıyoruz. ABD'nin savaşla teh- dit etme mantığına, askeri yığınağına karşı çı- hlması lazım. Bir de Irak'ta şu anda çalışmak- ta olan BM denetçilenne, baskı olmadan ça- lışabilmeleri için yeterli firsat verilmcli. Top- lanüdan bu yönde mesaj lann çıkmasını bek- liyoruz. BM denetçilennin dâha uzun süreye ihtiyaçlan var. Bizün Irak olarak hiçbir en- dişemiz yok. Denetçiler baskı olmadan gö- revlerini yerine getirebılırse Irak'ta hiçbir kit- le imha silahı olmadığı kanıtlanacaktır. Türkhe bir yandan banş gjrişimlerini sür- dürürken diğer vandan da .ABD'ninyoğun bas- kısı altında kaliyor. Irak, Türkh e'nin içinde bulunduğu bu güç durumu nasıl görü\or? Bızım düşüncemiz şu: Türkiye güçlü bir ül- kedır. Bölgede ağırlığı vardır. Böyle büyük bir devlet, baskı kabul etmez. Türkiye'nın bağımsız, kendi çıkan gereğınce bir karar al- ması gerekır. ABD, Türkiye ile dostluğunu kul- lanarak bazı taleplerde bulunabilir, ama bu- na karşılık Türkiye de kendi dostluğunu kul- lanarak ABD'ye telkinlerde bulunabilir. Tür- kiye, ABD'ye hayır diyebilir. Dostluk her zaman düşünce birlığı demek değildrr. Bazen dostların doğru yolu göster- mesi, asken destekten çok daha yararlı ola- bilir. ABD'nin şu anda en çok ıhtıyacı olan dostlanndan doğru düşüncelen alabılmesıdir. GÜVENCE Fransa, Almanya ve Rusya'nın uyanlanna karşın ABD saldın planlanndan vazgeçmiyor Wa8hington bfldiğuıi okuyacak Dış Haberler Servisi - Fran- sa ve Almanya, ortak bır açık- lamayla Irak operasyonuna kar- şı olduklannı bildinrken ABD Başkanı George Bush, ıse "Sad- dam Hüseyin'in zamanı tüke- niyor" dıyerek savaş konusun- daki kararlılığını bir kez daha vurguladı. Rusya. ABD'nın şubatrn 2. yansında Irak'a sal- dıracağını öne sürdü. Almanya Başbakam Ger- hard Schröder öncekı gün, "Almanya'nın sa\aşa meşru- luk kazandıracak bir karan onaylamasını ldmse bekleme- sin" dedi. Schröder dün de Paris'te Fransa Cumhurbaşka- nı Jacques Chirac'la bir ara- ya geldi. Chirac ortak basın toplantısında, Fransa ile Al- marrya'nın, Irak'ta savaşın ön- lenmesı için gereken her şe- yin yapılması konusunda ay- nı görüşte olduğunu bildirdi. Cumhurbaşkam Chirac, "Al- manya ve Fransa bu bunatam konusunda aynı fUdrde. Sa- vaş bizim için bir başansızb- ğın kanıü ve en kötü sonuçtur. Savaştan kaçmak için her şey yapılmah" dedi. Fransa Dışışleri Bakanı Do- minique de \TDepin de, "Irak'a operas\t>n düzenlenmesini hak- h çıkartacak bir gerekçe yok" dedi. Iktidardaki Popüler Halk Bırliği de (UMC), Irak'a savaş açılmasına gerek olmadığı, ABD'nın tek başına savaş ka- ran veremeyeceğını bildirdi. Rusya Dışışleri Bakanı İgor İvanov, BM Güvenlik Konse- yi'nin Ingiltere ve ABD dışın- dakı daimi üç üyesi Rusya. Fransa ve Çın'ın Irak için dıp- R u s askeri kaynaklan, ABD'nin Irak'ı şubatın 2. yansında \aıracağını öne sürdü. Bush, Saddam'm 'zamanının tükendiğini' söyledi. lomatik çabalann sürdürülme- sinin zorunlu olduğunu düşün- düğünü söyledi. Bu üç ülkenin savaşa karşı olduklannı açık- ça dıle getirmesine karşın Irak'ı vurma kararlılığını sürdüren Bush, Saddam Hüseyin'in sı- lahsızlanmadığını söyledi. Bush, Saddam Hüseyin'in BM kararlanna uymadığının açık olduğunu, Irak liderinin silah- sızlanmak için yeterince za- manı olduğunu ancak bunu yapmadığını da behrterek. "Za- man tükeniyor" dedı. Bu arada, Körfez'e yığınak da sürüyor. ABD, 2 savaş ge- mısi filosunu daha Körfez'e göndenyor. Bır tngiliz deni- zattısı da dün yola çıktı. Avust- ralyalı ilk birliklerin de bir uçak gemisiyle bugün Orta- doğu'ya doğru yola çıkacağı bildirildi. Rus askeri kaynaklanysa. ABD'nin şubatın 2. yansın- da Irak'a saldırmaya karar verdığıni ileri sürdü. tnter- faks ajansı, Rus askeri kaynak- lannın ABD'nin şubat ortasın- da Irak'a Körfez'den operas- yon başlatma karan aldığı yö- nünde istihbarat elde ettikle- rinı duyurdu. Ajans bir aske- ri yetkılinin, "Operasyon şu- batm 2. yansında planlanryor. Karar alındı, ancak kanıu- oyuna henüz açıklanmadı" ifadesine yer verdı. Rus kay- naklan. ABD ve müttefikle- rinin Körfez'e 100 bin asker konuşlandırdığını, saldınyı başlatabılmek ıçın sayının 150 bine çıkanlmasının beklen- diğini de öne sürdü. Kaynak- lar, savaşın 1 ayda bitirilme- sinin planlandığmı kaydetti. Savaşa hayır oylaması Beyoğlu'nda referandum sandığı kurarak. olası Irak operasyonu konusunda oylama yapmak isteyen Temel Haklar ve Özgürlükler Derneği Girişimi ü>esi yaklaşık 15 kişi, polisin müdahalesiyle gözaltına alındı. Emek Platformu'na üye çok sayıda sivil toplum örgütü de dün düzenledikleri basın açıklamasında Pazar günü saat 13.00'da Beyazıt Meydam'nda 'Savaşa Ha\Tr' mitingi düzenleyeceklerini açikladüar. ABD'nin Irak'a olası saldırısına çıkmak amacıyla birçok sivil toplum örgütünün birlikte hazırladığı 'Banş Beyannamesi' imzaya açddı. Banş Beyannamesi'ne Türk Mühendis ve Mimarlan Odası Birliği Başkanı Kaya Güvenç, Halkevleri Genel Başkanı Rıza Alıman. İnsan Haklan Genel Başkanı Hüsnü Öndül ve Çağdaş Huhukçjılar Derneği Genel Başkanı Yavuz Onen'in de arlannda bulunduğu katılımcılar imza attılar. (Fotoğraf: SADDET USLU) tehdidi yok ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Büyükelçi El Duleymi—Irak'ın kuzeyindeki gehşmeier, özelhidebir Kürtdevk-tinin kiıruhnası, Tûrkrye içm end^e kaynağı ohıyor. Bağdat, bu konuyu nasd değerkndiriyTH-" sorusunu şöyle yanıtladı: -1991 yılında Barzani ve Talabani, Bağdat ile anlaşmaya varmışlardı. Ancak ABD onlara baskı yaparak imzalamalannı engelledı. Bağdat | yönetiminin eskisi gibi bölgeye dönmesini istiyorlardı. ABD'nin etkisi olmasa bu istisna durumu kabul . etmezlerdi. Bölgede aynlıkçı hareketlere şiddetle karşıyız. Ek7İlikten açıklama Irak'rn Ankara Büyükelçiliği de, '' Bağdat'rn elinde 25 kadar uzun menzilli füze bulunduğu ve bunlann Türkiye'yi tehdit ettiği haberîerini yalanladı. Büyükelçılik sözcüsü yaptığı açıklamada, bu tür haberlerin iki ülke • arasında ılışkilerin gelişmesini engelleme amacında olduğunu belirterek, "Irak'tahiçbir kttle imha sflahı ve uzun menzilli füze yoktur. Sflah denetçileri, Irak'm her tarafinda yaptddan denetnnlerde j hiçbir sflah [uşlanhr. | Ingiltere Başbakam Tony i Blair'in öne sürdüğû raporda iddia ettiği yerierde de silah bulunamamıştır'' diye konuştu.