Katalog

i EYLÜL 2O02CUMA CUMHURİYET SAYFA dishab@cumhuriyet.com.tr 11 Irak karşıtı tezler BM'ye sunulacak, Kongre onayı istenecek, Amerika ve dünya kamuoyu hazırlanacak ABD savaşrotasınıçiziyor• Hem diplomatik hem askeri kıazırlıklan hızlandıran ABD, Çin dahil Güvenlik Konseyi iiyeleriyle temasa başlıyor. Blair- Bush görüşmesine 'Savaş Zirvesi' adı takıldı bile. Arap Birliği Genel Sekreteri, saldınnın "cehennemin kapılarını açacağı" uyansında bulundu. Ehş Haberler Servisi - ABD Başkanı Ge- o r g e Bush'un Irak'la ılgili tezlerini Birleş- m i ş Milletler'de açıklayacagını ve ABD KLongresi'den de onay alacağını söylemesi, "VVashington yönetiminin bu ülkeye karşı gelecek aylarda izleyeceği sürecin yavaş yavaş şekillendiğini gösteriyor. Avrupa ülkeleri ABD'nın tek yanlı ola- r a k hareketegeçmemesı uyanlannı yineli- yor; Arap ülkeleri de saldınyı önleyecek adımlar atılması için çaba harcıyor, ancak Bush'un yaruı tngiltere Başbakanı Tony Blair ile yapacagı görüşrneye şimdiden "SavaşZirvesi" adı takıldı. "VVashington'daki diplomatik kaynaklara gö- re Bush, öncelikle gelecek haftadan başlaya- rak kamuoyunu hazırlama kampanyasına giri- şecek. Bu çerçevede, 11 Eylül'ün birinci yıl- dönümünde düzenlenecek görkemJi törenJerin hemen ardından BM'de yapacagı önemli k o nuşmada, Irak'a karşı tezlerini, "yeni ve güç- APajansı önceki gün, Başkan GeorgeBush'un 11 Eyiül sakhnlanndan hemen sonraki anlannın lotoğraflannı yayımladı. Bu resünde Bush, Başkan Yardımcısı Dick Cheney ile durum değeriendirmesi yapryor. lû" olduğu ifade edilen kanıtlarla dile getire- cek. ABD, en yakın müttefiki tngiltere'nin dı- şındaki BM Güvenlik Konseyi üyesi ülkeler olan Fransa, Rusya ve Çin'in liderleriyle de yakın temas kuracak. Irak'a saldınya karşı olan Pekin yönetimi, konuyla ilgili VVashington'la görüşme halinde olduğunu doğruladı. Washington bu çerçevede BM Güvenlik Konseyi'nde, Irak'ı silah denetçilerini koşul- suz olarak ülkeye kabul etmek zorunda bıra- kacak bir tasan hazırlanmasını amaçlıyor. Irak'ın bunu uygulamayı reddetmesi duru- munda da ABD müdahalesi için yasal zemin oluşacak ve Washington'ın bu aşamada dün- ya ülkelerinden müdahaleye destek isteyecek. Bush bu süreçte, Kongre'den de Irak konu- SB'YETEPKİ Türk işadamları Dışişleri'ne kızgın • Tekstilin Nitelikli Sanayi Bölgeleri kapsamından çıkanlmasına kızan işadamlan hem ABD'yi suçladı hem de Dışişleri'ni eleştirdi. HACER BOYACIOĞLU ANKARA - ABD'nin Tür- kiye'de kurmayı öngördüğü Nitelikli Sanayi Bölgeleri'nin (NSB) kapsamında tekstilin yeralmaması, Türk işadamla- nyla Dışişleri Bakanlığı'nı karşı karşıya getırdi. Dışişleri Bakanlığı, tekstil olmasa da NSB'nin önemli biradım olduğunu belirtirken işadamlan "NSB'lerin içi bo- şalbtdL Bunun sorumhtsuTürk ve ABD'K vetküilerdir'' suç- HAZIRLIKLAR Kuveyt'e askeri yığmak Dış Haberier Servisi - Irak'ı vurma kararülığı her geçen gün daha da artan ABD, bugünlerde Kuveyt'e önemli miktarda askeri sevtayat yapacak. Askeri Sözcü Merge Holtz, yaklaşık2binABD askerinin kahlacağı tatbikat için Kuveyt'e gönderilecek malzeme arasında 67 adet AbramsM-1 tankı bulunduğunu söyledi. Bol miktarda silah ve mühimmahn yanı sıra Bradley tipi savaş araçlanndan oluşan sevkıyat önceki gün ABD'nin güneyindeki bir limandan gemiyle yola çıktı. Pentagon Sözcüsü David Lapan, son sevkıyatın "Kuveyt'e olağan güç rotasyonu" olduğunu bildirdi. Lapan, Kuveyt'teki güçlerin ve donanımın düzenli olarak değiştirildiğini, ancak güç rotasyonunun 2001 başındanberi arttınldığını söyledi. Adını açıklamayan bir yetkili de son tatbikat için ek donanımlar gönderildiğini belirtti. Sevkıyat, son haftalarda Ortadoğu'ya yapılan en büyük yığınak —olacak. ABD geçen ay Basra bölgesine çok sayıda zırhlı ve kamyon nakletmişti. 13-21 Eylül arasında da Ürdün'e helikopter ve mühimmat gönderilecek. lamasını yöneltti. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre ABD, NSB'lerle ilgüı yasal süreci kasun sonuna ka- dar bitirmeyi amaçlıyor. Yük- sek teknoloji ürünleri ağırlık- h olması öngörülen NSB'le- rin kapsamında tekstilin yer al- maması yönündeJd ABD egi- limi de kesinlik kazandı. Dışişleri kaynaklan, tekstil olmasa bile, NSB'lerin bü- yük bir kazanım olduğu gö- rüşünü dile getiriyor. Cum- huriyet'e bilgi \ eren kaynak- lar, "Önemübirişlev edine- cek olan NSB'lerden vaz- geçnıemek gerekir. Tekstil konusunda da kotaiarm art- ünlmasıve kotasıdoldurul- mayan ürünlerdeki hakkın teksnlekaydınlmas] için ça- ba harcayacağK*" diye ko- nuştu.Yüksek teknoloji ağu-lıklı olması öngörülen NSB'lerin tekstili kapsam dışı bırakması Türk işadam- lannın tepkisini çekti. İşa- damlan gelinen noktayı şöy- le değerlendirdi: TtMBaşkanvekfliSüley- man Orakçjoğhı: Emek yo- ğun sektörlenn de NSB'ler kapsamında olması için yo- gun gayret gösterdik ama olmadı. Son derece önem- li bir girişim, içi boş bir gö- rünüm aldı. ABD'nin NSB'ler konusunda böyle bir tutum ortaya koyması, bi- zi ne kadar ekonomik bir partner olarak algıladığının da bir göstergesidir. TOBB Başkanvekili Mehmet Balduk: NSB ler bizi bu haliyle tatmin etme- di, Türkiye'ye de bir katkı sağlayabileceğini sanmıyo- ruz. İşadamlan olarak eli- mizden geleni yaptık, ye- terli olmadı. Ama Dışişleri Bakanlığı'nın bakış açısı da bu olumsuz sonuca kat- kıda bulundu. TOBB Yönetim Kuru- lu üyesi Nejat Koçer: NSB'ler kamuoyunda çok büyütülüyor. Bence Türki- ye'nin yatınm iklimi uy- gun olmadığı sürece, bu oluşumdan istenilen yarar sağlanamayacak. Yine de bu girişimin. Türkiye-ABD arasmdaki ekonomik ilişkd- lerin gelişmesinde önemli bir adım olduğunu düşü- nüyorum. NSB'lerden emek ağırlıklı sektörlerin dışlanmasmdan ise Dışiş- leri Bakanlığı sorumlu. Bu konuda pazarlık gücü yete- rince kullanılamadı. HÜZÜNLÜ ANMA - ABD'nin New Jersey kentinde dün düzenlenen törende 11 Eylül saldınlarında yaşamını yitirenler anıldı. Acüı aileler törene yitirdikleri yakıniannın resimleriyte kabldı. (Fotoğraf: REUTERS) sunda destek isteyecek. Diplomatik cephe- de hazırlıklan hızlandıran ABD'nin Irak'ın bölgesine silah sevkıyahnı arrararak sürdür- mesi bekleniyor. Müdahalenin, karar ve- rilmesi durumunda. kasım başmda ABD'de düzenlenecek Kongre seçımlerinden son- ra yapılacağına kesin gözüyle bakılıyor. Savaş Zirvesi Irak konusunda Bush'un en büyük des- tekçesi Ingiltere Başbakanı Blair'in yann ABD'ye düzenleyeceği sadece 21 saatlik zi- yaret de dikkat çeldyor. Bush ile Blair'in Camp David'deki başkanlık konutunda ya- pacagı görüşme, bazı gözlemcilerce "Sa- vaş Zirvesi" olarak nitelendiriliyor. Avrupa Parlamentosu'ndaki bütün bü- yük gruplar ise Washington'ı BM onayı al- madan yapacagı bir saldınya karşı uyardı. Ahnanya bu konudaki net tutumunu sürdü- rürken Yeni Zelanda, hükümetin BM ona- yı olmadan Irak'a düzenlenecek bir saldı- nyı desteklemeyeceğini açıkladı. 'Cehennemin kapılan açıhr' Arap ülkeleri saldınyı önlemeye yönelik çabalan hızlandırdı. Arap Birliği Genel Sek- reteri AmrMusa, Irak'a düzenlenecek bir sal- dınnın "cehennemin kapılarını açacağı" uya- nsında bulundu. Suudi Arabistan, Irak'ı "çok gecikmeden" silah denetçilerini kabul etme- si için uyanyor. Bağdat ise meydan okuma- ya devam ediyor. 'Yurtseverlik Günü' 11 Eylül Mozart'la anılacak Dış Haberier Servisi - ABD Başkanı George W. Bush VVashington ve New York'a yönelik saldınlann gerçekleştiği 11 Eylül tarihini "Yiırtseverlik Günü" ilan ederken ölenler, VVoHgang Amadeus Mozart'ın ölüler için bestelediği "Requiem" eşliğinde anılacak. "O korkunç sabah yaşananlan asla unutmayacağız'' diyen Bush, 11 Eylül'ü ölenlerin anısına "YtortseverfikGünü" ilan ettı. 11 Eylül. Mozart'ın bestelediği "Requiem" eşliğinde anılacak. -Requiem"in senfoni orkestralan ve okul korolan tarafindan seslendirileceği bildiriliyor. "ReqiHem" o gün dünyadaki 21 zaman dilimindeki 24 ülkede de sırayla seslendirilecek. 11 Eylül günü yerel saatle 08.46'da tüm ülkedeki kiliseler ve itfaiye araçlan çanlarmı çahnaya başlayacak. Amerikalılar, bu saatten itibaren meydanlarda ya da resmi binalarda toplanarak ölenlerin anısma saygı duruşunda bulunacak. New York'ta ikiz kulelerin bulunduğu ve "sıfir noktası" (Ground Zero) olarak adlandınlan alanda büyük bir tören düzenlenecek. Gece bütün kentlerde mumlu anma alaylan, müzik ve dua toplantılan düzenlenecek. VVashington'daki tören ise saat 09.40'ta, Pentagon'un vurulduğu anda yapılacak. 11 Eylül saldınsından birkaç saat sonra Rumsfeld Irak için de talimat vermiş: Ilgili ilgisiz herkesi vurun Dış Haberler Servisi - ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld'in, 11 Eylül'de New York'taki Dünya Ticaret Merkezi ve VVashington'daki Pentagon'a düzenlenen saldınlann hemen ardından yalnızca teröristlerin değil Irak ve diğer "terörii destekleyen ülkelerin" vurulmasma yönelik planlar hazırlanmasını istediği bildirildi. CBS televizyonu önceki akşam, Rumsfeld'in yardımcılannın olay anında aldıklan notlara dayanarak yaptığı haberde, binanm vurulmasının ardından dumanlar içinde kalan komuta merkezinde Rumsfeld ile asker ve sivil yardımcılannın durum değerlendirmesi yaptığını belirtti. Rumsfeld, Pentagon'a uçak çarptıktan sonra, ilk 15 yaralılara yardrm etti. Habere göre, o sıralarda Ulusal Güvenlik Ajansı, 11 Eylül saldmlanndan sorumlu tutulan El Kaide örgütünün lideri Usame bin Ladin'in Afganistan'daki adamlanndan birinin Gürcistan'daki bir kişiyle yaptığı telefon konuşmasını tahmin ediliyor. Daha sonra, CIA, en az 3 hava korsanının El Kaide üyesi olabileceğini ortaya çıkardı. Istihbarat raporlanrun Bin Ladüı'i işaret etmesinin ardından akşam saatlerinde Rumsfeld, ordudan saldın planlan üzerinde çalışmaya başlamasuıı istedi. Yardımcılannın notlanna göre Rumsfeld şöyle konuştu: En kısa zamanda en iyisini yapın. Aynı zamanda SH'yi (Saddam Hüseyin) de vurup vuramayacağunızı değerlendirin, yahıızca UBL'yi değil (Usame bin Ladin). dinlemeye aldı. Afganistan'daki adam karşısındakine, "iyi haberler duyduğunu ve bir başka hedefin daha, çok yakuıda vurulacağmı" söyledi. Adamın, hedefine ulaşamadan Pennsylvania'da düşen uçaktan söz ettiği Rumsfeld, ABD'nin vurmak için ne tür kanıtlara gereksinim duyabileceğinin de araştınlmasını talep etti. Rumsfeld, Irak'a bir saldınnın da planlanmasım istedi ve eldeki istihbaratın böyle bir operasyona kanıt sağlayıp sağlamadığını sordu. Rumsfeld, "En kısa zamanda en iyisini yapın. Aynı zamanda SH'yi de vurup vuramayacağmuzı değeıiendirin, vahuzca UBL'yi değü" dedı. Pentagon jargonunda SH kısaltması Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, UBL ise Usame bin Ladin için kullanılıyor. 11 Eylül'ün üzerinden 1 yıl geçmesine karşın Irak'uı saldınlarla ilgisi hâlâ kanıtlamadı. Ancak Pentagon'da alınan notlar Rumsfeld'in pek de kanıt peşinde olmadığını gösteriyor. Notlara göre, Rumsfeld "Büyük düşünün. Hepsini silip süpürün, ilgili olanı da olmayanı da...r diyor. Pentagon'a uçak çarptığında binadaki 125 çalışanla birlikte uçağm içindeki 5'i hava korsanı 64 kişi de ölmüştü. BIÇAK SIRTI EROL MANtSALI Batı'dan Ufuk Turu... Acaba nasıl oluyor da Batı kapitaiizmı içinde şir- ketler kazanırken toplum da birlikte kazanırken, azgelişmiş ülkelerde tersi oluyor? Büyük şirketler kazanırken toplum zarar ediyor? Batı'daki bufark- lılığı doğuran öğeler neler? - Batı kapitalızmi ile onun dışındaki ülkeler ara- smdaki ilişkılerin "dengesizliğı" mi bu sonucu do- ğuruyor? - Sebep bu ise dengesizliğe ne gibi faktörler yol açmış olabilır? Şu öğeleri sıralayabilir miyiz? 1) Ülkeler arasında yapılmış "dengesiz" anlaş- malar düşünülemez mı? 2) IMF, Öünya Ticaret Örgütü, Dünya Bankası gi- bi kuruluşların ABD ve Avrupa'nın denetıminde ol- maları, Batı kapıtalizmini (ve şirketlerini) kayırma- lanna yol açmış olamaz mı? 3) Batı kapitalizminı büyük şirketleri ile Batı dı- şındaki şirketlerin aralarında yaptıkları anlaşmala- nn "tekyanlı" olmaları mı bu farklılığı doğurmak- ta? Galiba bu unsurların hepsi de geçerlı oluyor. Hem ülkeler arası anlaşmalar dengesiz, hem ulus- lararası kuruluşlar Batı'nın denetiminde, hem de şir- ketler arası anlaşmalarda Batı şirketleri aslan pa- yını alıyor. Son 30-40 yıllık dönem incelendiğinde, yukarıda sıralanan üç unsurun da bu dönemde geçerlı oldukları görülüyor. Tarihi süreç içinde azgelişmiş ülkelerin durumu- nu, "azgelışmişlığin kısırdöngüsü" içinde açıkla- maya çalışan görüşler, hem basit hem de statik sı- nırlar içinde sıkışmış olmuyorlar mı. Yumurta mı ta- vuktan, tavuk mu yumurtadan misali, sebep so- nuç ilişkisi yetersiz kalmaktadır. Tahlilın yeterli ola- bilmesi için "Diğer koşulların sabıt olduğu" ya da dışsallıklann hiç çalışmadığı birortamın bulunma- sı gerekir: - Yani, Musaddik ın petrol şirketleri tarafindan indirilip kukla Rıza Şah Pehlevi'nin getirilmeme- si gerekirdi. Nasır'ı devirmek için Mısır bombalanmamalı idi. - Türkiye'de dış müdahale ile 12 Mart'lar, 1970- 1980 arasında sahte sağ-sol çatışmalan ve yıne dış müdahale ile 12 Eylül darbesi yapılmamalı idi. - ABD Irak'a müdahaleyi, aklından bile geçirme- meliydi. - Ya da büyük şirketler ve istihbarat örgütleri Ve- nezüella'da, dışardan darbe gırişiminde bulunma- malıydılar. Dış müdahale varsa... Dünya paylaşım kavgasında Batı kapitalizminin devletlen, şirketleri ve uluslararası kuruiuşlan, ken- di çıkarlan için sürekli müdahale ediyorlarsa, o za- man "sebep-sonuç ilişkilerini" doğru değerlen- dirmemiz gerekir. Türkiye, Batı tarafindan Batı kapitalizmi dışında tutulan bir ülkedır. Batı gözünde Osmanlı'nın "Has- taAdam"\r\dan, Atatürk'ün döneminde, "hoşkar- şılanmayan anti-emparyalist" Cumhuriyet'e geç- mıştı. Sonra yavaş yavaş, özelliklede... Ikinci Dün- ya Savaşı'ndan sonra, "eskı konumuna itelenme- ye"başlandı. Bu hareket, özellikle soğuk savaş sonrasında hızlandı. Bugün Türkiye-Avrupa ve Türkiye-Batı ilişkilerinde yaşanan sorunların Türkiye'nin "ev ödevleri" ile uzaktan yakından ilgisi bulunmamak- tadır. Sorunlar, özellikle soğuk savaş sonrasında Türkiye'ye karşı izlenmeye başlanan "daha keskin yaklaşımlardan kaynaklanmaktadır. - Türkiye Batı kapitalizmi dışında "tutulduğu" için ekonomisi de, büyük şirketleri de Batı ile iliş- kilerinde kaybolan konumda bulunuyorlar. - Öte yandan Türkiye'nin, tarihinden ve cograf- yasından kaynaklanan özel sorunlan var. Yunanlı- lann, Ermenilerin talepleri, Batı talepleri olarak önü- müze getiriliyor: Ayrıca, Türkiye'nin sınırtarı da de- ğiştirılmek istenıyor. - Türkiye'nin Batı ile ilişkilerini... - Türkiye'nin IMF gibi kurumlarla olan ilişkileri- ni... - Bizim şirketlerin ÇUS ile olan ilişkilerini soğuk savaş sonrasının yeni koşullan çerçevesinde gö- remez ve gerekli önlemleri alamaz ise hem Türki- ye bölünür hem de bu ülke Batı kapitalizminin adı konmamış bir sömürgesi olur. - Son iki yılda Türkiye'nin içine itildiği büyük kri- ze bakalım... - Avrupa Parlamentosu'nun kararlarına, AB'nin siyası taleplerine bakalım... - ABD Kongresfnde. Temsilciler Meclısı'nde bek- leyen kararlara bakalım... - Satılan şirketlere. dış borç yüküne bakalım... - Siyasetçi diye ortaya çıkan insanların ne yap- tıklarına bakalım... Bunlar da yetmiyor mu? Daha ne olsun! Saddam Hüseyin karşıtları Muhalefetin tercihi K. Irak WASHEVGTON(AA) - Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin e kar- şı mücadele eden muha- lif gruplar, gelecek ay için planlanan geniş kap- samlı muhalefet kongre- sini, ABD'nin askeri ko- ruması altında Kuzey Irak'ta yapmak istiyor, ABD ile yakın temas- ta olan altı muhalif gru- bun sözcüsü ŞerifA& Brn Hüsevin, tt Gü\«ıBksonı- nu çözümlenebilirse, kongrenıizi Irak toprak- lannda gerçekleştinneyi arzu ediyonız'' dedi. Mu- halefet kaynaklan, bu kongre için, Iraklı Kürt lider Celal Talabani'nin grubunun kontrolünde bulunan Süleymaniye kenti yakınlannın düşü- nüldüğünü belirttiler. An- cak böyle bir kongrenin 'toplanması için asken korumasına ihtiyaç du- yulan ABD, muhalifle- rin bu önerisine ilişkin yorum yapmadı. Göz- lemciler, Iraklı Kürtlerin bu konuda güvenlik en- dişelennin bulunduğunu ve ABD'nin kesin aske- ri güvencesi olmadan, Kuzey Irak'ta böyle bir toplanh yapılmasına kar- şı olduğunu belirttiler. ABD Dışişleri Bakan- lığı'nın himayesinde, bu hafta içinde, aralannda Türkmen Cephesi 'nin de yer aldığı muhaliflerin, Londra'da bir toplantı yapması öngörülüyor. Gelecek ayki kapsamlı kongrede ise Irak'ta Sad- dam Hüseyin sonrası yö- netimin temellerinin be- lirlenmesi amaçlanıyor. Bu kongrede, "sürgün- de bir Irak hükümeti" ilanı da olası görülüyor.