Katalog

İ A3UST0S 2002 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIZI Nükleer atıklann geçişi korkutuyor, deprem kara kara düşündürüyor, petrol yükü artıyor Boğaz'ıtehditeden şeytanüçgeni "™~ Felaketin eşiğindeki kent i 2 001 yılı haziran ayı başında. Rusya Par- lamentosu'nun alt kanadı Duma'da kabul edilen bir yasa ile gelecek 10 yıl içerisin- de binlerce ton nûkleer atığın Rusya top- raklanna getirilerek burada saklanması kabul edil- mişti. Rusya bu işten 20 milyar dolar gelir bekliyor. Peki nükleer atık taşıyan gemiler Türk Boğazla- n'ndan geçebilir mi? 1998 tarihli Boğazlar Tüzü- ğü'nün 26. maddesi şöyle: "Nüldeer yük ve aok taşryan gentikr seferlerinin planlanması esnasında 72 saatten az olmamak ko- şuluyla, idareye taşuhklan yük hakkında bilgi vere- cek, geminin Ulnslararası Denizcilik Orgütü (IMO) stantartian ve ilgili diğer uluslararası anlaşmalarda öngörülen kurallara uygun nitetikte olduğunu veyü- kün uygun şekilde taşindığuu göstemıek üzere baş- rak devteti tarafindan düzenlenen beigeleri iletecek- lerdir. Sözkonusu gemiler, uluslararası düzenleme- lerdeöngörülen şeldlveusuleuygun olarak yük- lerini taşryacaklar, gündüz(B) sancağı çekecek- ler, gece de ufkun her yerinden görülebüecek bir kırmızı fener göstereceklerdir.'' 1998 Boğazlar Tüzüğü, nükleer aök taşın- masını yasaklamıyor. Ancak geminin geçişi- ni de kurallara bağhyor. 1998 Tüzüğü'nde yer alan bu düzenleme bir tür *izin alma" da sa- yılabilir.f 1994 Tüzüğü'nde izin alma gerek- liliği vardı.) Kısacası Türkiye, bu maddelerle ilgili taşı- ma güvenliğini kontrol edecek her türlü hu- kuksal araca sahip ama bu kurallarla getirilen hükümlere uyulduğu takdirde yapılacak ge- çişi engelleyecek uluslararası bir araç ya da yetkiye sahip değil. Her ne kadar böyle olsa da iki beklenti çok önemli; • Türkiye, güvenli geçişin koşullannı oluş- turmalı ve bunun maliyetinin güvenli geçiş- ten faydalananlara ödettirilmesini etkin bir biçimde sağlamalı. • Elbette Rusya da güvenli taşıma konu- sunda gerekli çahşmalan. yatınmlan yapma- lı ve işbirliği içinde olmalı. Boğazı bekleyen tehllke; 'deprem1 Istanbul'u ve Istanbullulan kara kara düşün- düren birtehlikede "depremtehKkesTUzman- lara göre, önümüzdeki 30 yıl içerisinde tstan- bul'da büyük bir deprem olma olasıhğı yüz- de 60. Bilim adamlan orta vadede deprem ris- kiyle karşı karşıya olan olası tstanbul'da yer sarsınnsının büyüklüğünün de en az 7 olaca- ğında birleşiyorlar. Marmara Denizi'nde "tsunami" dalgalan- run ancak çok büyük bir depremde söz konu- su olabileceği belirtilirken, bu dalgalann 4 metre yüksekliğinde olabileceği tahmin edi- liyor. 4 metrelik tsunami büyük gemiler için bir risk doğurmasa da yerel deniz trafiğini olumsuz etkileyeceği birgerçek. tki asma köp- rüden Boğaziçi Köprüsü'nün yüksek şiddet- li bir depremde yıkılma tehJikesiyle karşı kar- şya bulunduğu ise herkes tarafindan biliniyor. Büyük bir depremde raslantısal olarak köprü aitından geçmekte olan gemiler köprülerin hasar görmesi halinde zarar görebileceği gibi, gemi geçi- yor olmasa bile hasar halinde boğaz denız trafiği- re kapanma tehiikesi yaşayacak. Japon Uluslarara- s İşbirliği Bankası'ndan sağlanan 91 milyon dolar- lk krediyle önümüzdeki süreçte Istanbul'daki köp- riler (viyadükler de dahil) depreme karşı güçlendi- rlecel Böy.e bir ortamda Bayındırlık ve Iskan Bakanı Ab- cülkadir Akcan tarafindan "3. Boğaz Köprüsü 2005 ulına liadar bitecek" açıklaması yapılırken; Ulaş- trma 3akanı Oktay Vural'da kısa adı Marmaray dan "Boğaz Tüp Geçişi ProjesPnin 2003 yılında te- nelinıatmayı planlıyor. Akcan, "3. köprü şart" der- ken, Vural da "Tüp geçit depreme dayanıkh proje olacak" diyor. Farklı görüşler ise şöyle; tstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı AK Mûfit Gfirtuna: Istanbul Boğazı 'nda 3. köprüden değil, tüp geçişten yanayız. Köprüler şehri öldürüyor. Bizim tercihimiz, Istanbul'da 3. köprü değil, tüp geçiştir. Bir raylı geçiş en az 7-8 karayolu köprüsüne bedel- dir. Istanbul'da raylı tüp geçiş yapılırsa 3. bir boğaz köprüsü ihtiyacı ortadan kalİcacak. Benim kana- atim, saatte 70 bın kişinin geçeceği bir raylı geçiş ihtiyacı karşılayacaktır. Başbakanlık Başdanışmanı Ahmet V'efik Alp: Mevcut boğaz köprülen dizayn olarak başanlı. An- cak üçüncü ve dördüncü boğaz köprüsü yapılma- sıyla, yalılar, korular ritmi bozulur, çelik köprü, de- mir ritmi hâkim olur. tstanbul Boğaziçi köprü ge- çişleri deprem, olası savaş durumlannda tehlike al- tmda olacakken, tüp geçitlerin boğaz köprülerinin yedekleyicisi olmalı. Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi tn- şaat Müdendisliği Bölümü Öğretim Üyesi, Türki- ye Deprem Vakfı Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Se- mih Tezcan: Istanbul Boğazfnda, Üsküdar-Saray- burnu arasında batırma tüp tünel inşa edilmesi, dün- yanın en büyük denızaltı tünel faciasına davetiye çı- karmaktan başka bir şey değil. Gebze-Halkalı ara- sında planlanan 76 kilometre uzunluğundaki Mar- maray metro ve demıryolu güzergahı, Istanbul Bo- ğazı'nı su aitından Üsküdar-Sarayburnu arasında 1800 metre batırma bir tüp tünelle geçmesi öngö- rülüyor. Bu tünelin geçeceği yerde uzman kuruluş- larca çok sayıda sondaj yapıldı. Sondajlardan elde edilen geoteknik kesıt ve bazı sondajlara ait stan- dart penetrasyon değerlen, batırma tüp tünelin ge- çeceği yerin korkunç derecede tehlikeli ve sakınca- h olduğunu ilk bakışta göstermektedir. Ince taneli Petrolün dünyaya dağılım yolları Burgaz ::•••• DsdBagaç" ..•••' • Türkiye, güvenli geçişin koşullannı oluşturmah ve maliyetinin, geçişten yararlananlara ödettirilmesini sağlamalı. • Rusya da güvenli taşıma konusunda gerekli çahşmalan yapmah ve işbirliği içinde olmalı. ve suya doygun bu kum tabakası şiddetli bir dep- remde sıvılaşmaya mahkumdur. Uluslararası Anıtlarve SlT'lerKonseyi'nin rapo- runda ise tstanbul Boğazı'nda 3. köprü yapımının bölgedeki kültürel ve doğal miras üzerinde gideril- mesi olanaksız tahribatlar yapılacağına dikkat çe- kilirken, raporda 3. köprü için Arnavutköy-Kandil- li arasının seçilmesi de talinsizlik olarak değerlen- dirildi. ANAP tstanbul Milletvekili Büient Akarca- h'nın TBMM Başkanlığı'na sunduğu soru önerge- sinde olduğu gibi; "3. köprünün esas muhatabı müteahhitler midir? Yoksa tstanbullular mıdır?" Petrol yükü de artıyor Tengiz, Kazak dilinde "deniz" anlamuıa geliyor. Türk Boğazlan'nın yükü 1 Temmuz 2001 tarihin- den itibaren "Tengiz-Novorossisk'' petrol bo- ru hattının devreye girmesıyle daha da arttı. 1500 kilometre uzunluğundaki bu boru hattı, Kazakistan'ın Tengiz bölgesinden başhyor, Volga Nehri 'ni geçerek Rusya Federasyonu sı- nırlanna giriyor ve bu ülkenin Karadeniz kı- yısındaki büyük liman kenti Novorossisk'te son buluyor. 1.5-2 milyar ton civannda petrol rezervi bu- lunduğu tahmin edilen Tengiz bölgesinde 2010 yılına kadar üretim artışı ile 50 milyon ton/yıl kapasiteye ulaşıhnası planlanıyor. Tabii ki bu sadece Tengiz Bölgesinde üre- tilecek olan petrol miktan. Hazarbölgesi; "ye- ni Basra Körferi" olarak da adlandınhyor. Bölgenin petrol rezervinin 40 milyar ton ci- vannda olduğu tahminleri yapıhyor Tengiz- Novorossisk hattından başka, Karadeniz'e petrol akıtan iki boru hattı daha bulunuyor, bun- lar 1997 ve 1999 yıllannda açılan Bakû-No- vorossisk ve Bakû-Supsa boru hatlan. BTC alternatK olur mu Bölgenin en büyük sorunu olan dünya pa- zarlanna güvenli bir şekilde ulaşma sorunu- nun çözümlenmesi için en akla yatkın yol ola- rak Bakû-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı ön- göriilüyor. Bu projenin dezavantajı olarak hat- tın başlangıç noktası olan Bakû'nun büyük pet- rol rezervine sahip Hazar Denizı'nin Doğu ve Kuzeydoğu sahillerine uzak olması. BTC Genel Müdürü MkhaelTotvnshend, projenin fiziki inşaatını gelecek yıl mart ayında başla- tacaklannı açıkladı. BTC petrol boru hatnnm en iyi ihtimalle 2005 yıhnda devreye girmesi planlanıyor. BTC pet- rol boru hattının yılda taşıyacağı kapasite 60 milyon ton seviyesinde olacak. Yetkililere gö- re BTC bir an önce yaşama geçinlmesi gere- ken çok önemli bir proje. Ancak sadece bo- ğazlann yükünü biraz olsun rahatlatacak "ge- çitibirçözünT Unutulmaması gereken gerçek Türk Bo- ğazlan'ndan yalnızca tehlikeli madde taşıyan tankerlerin geçmediği olgusu. Petrol ya da türevini taşıyan tanker geçişinin yıllık gemi geçişinin yüz- de 10-15 düzeyinde oluşrurduğunu belirtmek sam- nm BTC'nin alternatif olamayacağının istatistiksel bir göstergesi olsa gerek. Petrol ve türevleri, nükle- er atık, LPG vb. tehlikeli madde taşımacılığı ile •fe- laketin esjginegelen" Türk Boğazlan'nı, Istanbul'u ve çevreyi anlatan bir atasözü ise 3 günlük yazı di- zimizin anlamını ortaya koysa gerek; "Son ağaç kesildiğinde, son nehir zehirlendiğinde, son balık yakalandığında ancak o zaman nu, para- mn yenemeyeceğini anla> acaksınız?" BİTTİ KÎ GENEL MÜDÜRÜ HÜCUM TULGAR'IN 2001 YORUMU: 14 bîn 'canlı bomba^ geçti 'ıy Emniyeti ve Gemi Kur- âma Işletmelen (KEGKl) renelUüdürü Hücum Tnlgar, afık oğunluğu bakımından Pa- amaıın 4, Süveyş Kanalı'nın 3 atı tnfiğiyle dünyanın birinci TasırJa yer alan Türk Boğazla- 'nın "az geçiş vapan gemi kap- ınlar* için enrisklisu yollann- an bn olduğuna dikkat çekti. ulgaıın 2001 yorumu ise açık s net "2O01'de Türk Boğazla- 'nda toplam 13 bin 595 canh omh geçti." Tular, 2000 yılında Istanbul -oğ£i2"ndan 47 bin, 2001 'de ise Cbiı geminin geçiş yaptığını elırteek şu bilgileri verdı; u B«ayının2002'de55bineçık- ıası Wenhor. fstanbul ve Ça- âkk£ Boğazları'nda, 2001'de •nke-le tehlikeli madde taşıyan «nUrin sayısuıda büyük arbş var. Bu boğazlardan 2001 'de top- lam 77 bin 576 gemi geçişi oldu. Bunlann 13bin595'itanker.Bun- lann 10 bin 44O'ı petroL 1242'si LPG, 1943 1 üpetroltüre\itaşımış- ür. Dolayısr>1a toplam 13 bin 595 'canhbomba'Türkboğazlanndan geçmiştir. \lne 46 bin 409 kuru, 7 bm317dökme,2bin412>Dİcu,449 canh ha\"v^n. 2 bin 259 Ro-Ro, 5 bin 135 de kontevııır gemisi Türk boğadarmı kullandı." Tulgar, halen kurumun elinde 3 tane can kurtarma botunun bu- lunduğunu kaydetti. Tulgar, bu botlann denizde oluşacak 5 şid- detindeki firhnanın üzerinde bir ortamda çahşamadığını da ifade ederken 2003 yılı için kurumu adına olumlu haberlerde veriyor; "Şiddedi nrünalarda da müda- helede bulunabikcek 10 adet bot 2003yihnm Ok6ayında TürkBo- ğazlan'nda faafi>«e geçmişolacak. flki bu yıtan Kasım ayında hizme- te başlayacak. İzmir Tersane Ko- mutanlîğında da 2'si Norveç'te l"i Almanya'da buhuıan, vangm söndürme kapasitesi en güçlü ro- morkörierden 2 tanesi inşa ediB- .vor. Bunlar da 2003 vılında Türk Boğazlan'nda olacak. Gemi Tra- fık Bilgi Sistemi de (VTS) gecik- meti de olsa 2003 Ocak ya da Şu- bataymda devreyegerecek. Geçiş kuraDannı kovduk ama izleyenü- TOrduk Eskiden çıpiak gözle izle- diğimiz gemileri radar sisteıniyle güvenli bir şekilde izle\ ecegiz." Tulgar'a bu açıldamalanrun ar- dından, "Pekibu durum boğazlar- daki traflği daha da arünr mı?" diye soruyoruz. Tulgar, "Biz bo- ğazlannpetrol boru hatüohnama- 9 için mücadelemizi sürdürece- ğiz" diye yanıt veriyor. TDI GENEL MÜDÜRÜ ARIKAN TEDBİR ALINMASINI İSTIYOR Denetim mekanizması gerek Jürkiye Denizcilik Işletmele- ri (TDI), Istanbul Lıman İş- letmesi'nde kıla\r uz kaptan, ser- vis boru ve romorkör filosuyla Türk Boğazlan "ndaki güvenli ge- çişe hizmet veriyor. Tabii Şehir Hatlan'yla da Istanbulluya... TDÎ Genel Müdürü Erkan An- kan, Tengiz-Novorossisk petrol boru hattının açılmasıyla "Türk Boğazlan için ciddi tedbüierin ahnması gereken saflıa gekii degeç- ti" diye konuşuyor. Ankan, en önemli hadisenin kontrolden çı- kabilecekgemilere fiziki müda- halenin yapılması olduğuna dik- kat çekti. u Her gemiye kılavuz kaptan vermek bizim elimizde değil" di- ye konuşan Ankan, hizmet için teşkilatının hazır olduğunu an- cak ellerinde yalnızca tehlikeli madde taşıyan gemilere 'kılavuz- romorkör hizmeti almalan için şiddede ta\sije etmekten' başka bir şey olmadığını söyledi. Ankan 'la günde yaklaşık 2 bi- ne yakın deniz aracının seyir yap- tığı Istanbul 'un deniz trafıği üze- rine de konuştuk. tstanbul Boğa- zı'ndaki frafığin Üsküdar-Beşik- taş-Salacak-Karaköy-Saraybur- nu-Eminönü altıgeninde yoğun- laştığını söyleyen Ankan, "İştebu alügen, boğazdan transit geçişya- pan petrol tankerierinin vegemi- lerin yol kesrJği yer. Kazalann ço- ğu da bu bölgede oluyor" dedi. "Boğazda, kapasitenin üzerin- de taşıma yapüdiğına" dikkat çe- ken Ankan, Istanbul Boğazı'nda "ciddi bir denetim mekanizmasT oluşturulması gerektığinı de ifa- de etti. Ankan, TDl'nin İstanbullu- nun uykusunda olduğu saarJerde' yaptığı ve bir çok Istanbullu'nun da bilmediği "tehlikeli maddeta- şunacüığuu" Cumhurrvet aracı- lığıyla anımsatıyor: "Biz hergüntehfikeü maddeta- şımacıhğı yapıyoruz. Boğaz köp- rülerinden geçirUmesi yasakolan bazıpada>icıyanıa maddefer var. LPCIer. LNC'ler. snılaşünlmış amonyaktankerieripetroltanker- leri HAVAŞ'ın tüp tankerieri gi- bL Her akşam saat 24.00'ten iti- baren sabah 06.00'ya kadar haf- ta içi her gün tehlikeli maddeleri taşıyoruz. Fakat özel kurallara bağlı olarak tabiLYapılan başvu- rulann ardından emnrvet kural- lannı uygulayan tankerlerbir ge- mide en fazla iki araçtan fazla ol- mamak kaydıyla taşınüıyor. Ha- rem-Sirkeci arasında karşüıklı >apöğumz bu seferler Çanakka- le Boğazı'nda da yapıyoruz." Boğaz'daki radar kuleleri Kamdeniz Ahrtapı Marmara Denizi Insansız kuleler raşıdığı bu çok büyük risklere karşın bugün Türk Boğazlan'nda gemi trafik düzeni son derece ilkel metotlarla, çağımız teknolojisinin çok dışında kalmış araç, gereçlerle yapıhyor. Türkiye, Uluslararası Denizcilik Örgütü'ne (IMO) 1998 yılmda verdiği; "En kısa zamanda Türk Boğazlan'ndan asgari risk ile geçişi sağlayacak modern bir sistemin kurulacagı"' sözünü (eger yine bir aksilik çıkmazsa) 2003'ün ilk aylannda yerine getirecek. IMO'ya vaat edilen ve şu günlerde çoğunun inşası biten, hele hele Kız Kulesi'nin karşısında tüm "sevimsizliğiyle'' yükselen "Gemi Trafık YönJendirme ve BügOendirme Sistemi"nın kısaca VTS olarak adlandınlan radar kulelerinin temeli ancak 2000 yılının Ocak aymda atılabildi. Denizcilik Müsteşarlığı tarafindan projenin elektrik ve elektronık sistemlerin temıni ile ilgili olarak çılalan ihaleyi ABD'de konuşlu Lockheed Martin şirketi aldı, inşaat ve alt yapı ile ilgili ihaleyi ise Denizcilik Müsteşarlığı adına Çanakkale ve Istanbul bölgeleri ayn ayn ohnak üzere Bayındırlık ve Iskan Bakanlığı gerçekleştirdi. 13 adet kulenin inşaatı gecikmeli olarak sürdü. 2002 yılının Ocak ayında devreye girmesi planlanıyordu ancak bitirilemedi. Neden bltirilemedl Temel açıldıktan sonra kazık çakılması gereği ortaya çıktı. Bu kazıklar ve temel izolasyonu nedeniyle keşif bedeli arttı. Bunun üzerine tasfıye işlemleri yapıldı. 2002 yılı Nisan ayında ikmal inşaatı ıhalesı yapıldı. Sistem 1 yıl gecikmeli olarak ancak bu yılın sonlannda hizmete girecek. VTS projesi kapsamında Istanbul ve Çanakkale Boğazlan bölgelerinde birer adet olmak üzere iki Trafik Kontrol Merkezi, Istanbul'da 8 adet ve Çanakkale'de 5 adet olmak üzere 13 adet Trafık Gözetleme Istasyonu inşa edildi. Bu istasyonlar tamamen insansız olarak çalışacaklar. Sistem, başta radar cihazlan olmak üzere; meteorolojik ve oşinografik algılayıcılar, uydu konum beürleme sistemi, 24 saat izleme yapabilen kameralar, sayısal haberleşme teçhizarı, elektronik harita gösterimi ve kayıt denetim sistemlerinden ibaret. Tüm algılayıcılardan gelen bilgiler Trafik Kontrol Merkezi'nde bilgisayar ortamında toplanacak ve değerlendirilecek. Ve gerekli bilgiler ve tavsiyeler boğazdan geçiş yapmakta olan gemilere anında aktanlacak ve boğazlann yaklaşma sulanndan itibaren gemilerin bütün hareketleri izlenecek ve kaydedilecek. Böylece bir kaza durumunda geminin nerede hata yaptığım veya hatanın kimde olduğunu çok sağlıklı bir şekilde saptamak mümkün olacak. Aynca geçiş yapmakta olae bir-= geminin, sintine basmak ve çöp dökmek gibi istenmeyen hareketleri de anında tespit edilebilecek Sistemin üreteceği bilgilerden ihtiyaç duyan tüm kamu ve özel kuruluşlar da faydalanabilecek.