Katalog

2 4 "EMMUZ2002 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA J İ J J V U İ . 1 U I T J J . ekonomNgcumhuriyet.corn.tr 13 Iç pazann daralmasıyla ihracata yönelen Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu faaliyetten kâr edemedi Kâr değil,ayaktakalmaBof saloıda 'Çocuk iğf tantışıldı • ATYON (AA) - Çalışma ve Sosyal Güveılik Bakanlığı, Çalışma Genel Müdûrlüğü Çalışan Çocuklar Bölümü Başkaıı Erhan Batur. çalışan çocuk sayısnın gıderek arttığinı söyledi. Batur. "Çocuk tşçiliğine Hayır" konulj toplantıda, en büyük istekJennın '"Ürününde çocuk emeği olmayan bir toplum görmek" olduğunu söyledi. Koç, Continental ile • Ekonomi Servisi -11 milyar Euroluk cirosu olan Continental lastikJeri Koç topluluğuna bağlı OLTAŞ tarafindan satıJacak. OLTAŞ Genel Müdürü Savaş Özkan. topluJuğun reel yüzde 14 yıllık büyüme hedefıne ulaşabilmesi için Continental ile anlaşmalannın önemine değind:. Özkan, yeni marka sayesinde 650 bin lastik ile yüzde ] 0 pazar payına ulaşmayı hedefledıklennı belirtti. Tofaş TÜBrTAK'ta teknoloji şubesî açıyor • ANKARA (A\KA) - Tofaş, TÜBÎTAK-Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi'nde şube açıyor. Tofaş'tan yapılan açıkJamada, söz konusu bölgede •'Tofaş Türk Otomobil Fabnkası AŞ TÜBÎTAK-Mam Teknolojı Serbest Bölge Şubesi" unvanıyla bir şube açılmasına karar verildiği belirtildi. Şubeye, 83.1 milyar liralık sermaye tahsis edileceği bildirildi. Bulgaristan tütünii özelleştiPiJiyor • SOFV'A (AA) - Bulgaristan'da tütün ve sigara üretim sektöründe tekel konumundaki Bulgartabak Holding'in (BT) özelleştirilmesi için yapılan başvuru tekJifleri resmen açıldı. Ekonomi gözlemcilen tarafından ülkenin 2002 yılında en önemli özelleştirme kalemi olarak nitelendirilen BT için 4 ayn holdingin talip olduğu bildirildi. Özelleştirme Ajansı salonunda resmi törenle açılan başvurulara göre satışa çıkanlan BT'nin yüzde 80'i için venlen en yüksek para 110 milyon Euro oldu. Galatasaray 23 milyon dolar kâr etti • Ekonomi Servisi - Galatasaray Sportif AŞ Genel Müdürü Ebru Köksal mayıs sonu itibanyla şirketin 23.3 milyon dolar kâr ettığini açıkladı. Köksal, şirktin medya gelirlerinden 16.7 milyon dolar, sponsorluk gelirlerinden 3.8 milyon dolar kazandıığnı bildirdi. Köksal, 2003 için medya gelırlerini 15.3 milyon dolar. sponsorluk gelirlerini 4.6 milyon dolar ve şampiyonlar ligi yayın gelirlerini ise 3 milyon dolar olarak öngördüklerini bildirdi. Merfcez Bankası anketi îyimser çıktı • Ekonomi Servisi - Merkez Bankası BekJenti Anketi'ne göre, yılsonu uygun ortalama enfiasyon bekJentisı. Tüketici Fiyat Endeksi(TÜFE)bazındaO.l puan azalarak yüzde 35.6'ya indi. Anket sonuçlanna göre, I milyon 450 bin-1 milyon 800 bin arahğında seyreden bankalararası döviz kuru bekJentisinin 1 milyon 500 bin-1 milyon 800 bin aralığında gerçekleşeceğı öngöriildü. Yapı Kredf vepim arttıpdı I Ekonomi Servisi - Dünyanın en îüyük özel yazıhm şirketlerinden SAS nstitute ile Analitik CRM projesi )aşlatan Yapı Kredi Bankası. erimlılığinı arttınrken, hazırladıklan laketle ıki kat daha fazla müşteriye dtap edıyor. Projenin tanıtımı amacıyla lüzenlenen basın toplantısında onuşan Yapı Kredi Bıreysel lankacılık Genel Müdür Yardımcısı lazan Somer, müşterilerin ihtiyaç ve eldentılerinı daha iyi anlamayı •naçladtklannı söyledi. iima, Endi çatısı altında I tSTANBUL (AA) - Gima Gıda ve ıtiyaç Maddeleri TAŞ iştirakJeri, Endi tısı altında bırleşme karan aldı. ima'dan borsaya gönderilen ıklamaya göre, şirket iştirakJerinden ıdi Tüketım Mallan Tic. San. AŞ, ıar Gıda San.Tic. AŞ, Karadeniz Spar da AŞ ve Girışim Gıda AŞ ile grup ketlennden Gimrom Holding AŞ, di Tüketim Mal. Tic. San. AŞ çatısı ında bırleşecek. • İSO'nun, Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporu geçen yılm, şimdiye kadar yaşanan en olumsuz dönem olduğunu ortaya koydu. 500 kuruluşun yarattığı brüt katma değer reel olarak yüzde 14.2 oranında geriledi. • Toplam satışlarda reel olarak yüzde 3.4'lük bir düşüş görülürken, işsizlik konusunda da büyük sıkıntı yaşandı. 500 büyük sanayi kuruluşunda çalışan sayısı bir önceki yıla göre, yüzde 5.7 oranında azaldı. Ekonomi Servisi - Sanayi işlet- melen açısından geçen yılın, şim- diye kadar yaşanan en olumsuz dö- nem olduğunu ortaya koyan ISO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu rapo- runa göre. Türkiye'nin 2001 yılın- da en büyük sanayi kuruluşu yine Tüpraş oldu. Istanbul Sanayi Odası'nın (İSO) Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşunu ortaya koyan, gelenek- sel "İSO 500" araştırmasının 2001 yılı sonuçlanna göre, üretimden satışlan 5 katnlyon 294 trilyon 740 milyar 907 milyon liraya ulaşan Tüpraş, geçen yıl olduğu gibi ilk sırayı aldı. Raporun sonuçlannı açıklayan 2001 Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2000 Sıra No 1 2 8 7 4 5 3 6 10 14 TÜPRAŞ YİNE BIRINCI SIRADA Firnuu^ TEAS ^ T T TOFAŞ - • • Türkiye Şeker Fab. AÇ Arçelik AŞ Ereğ'i Demır ve Çelık Oyak-Renault Tekel Vestel Aygaz Kamu Sıra No hi_ [VJIII •—- 3 - 4 - 5 - Özel Sıra No - 1 1 2 - 3 - 4 5 Üretimden Satışlar (Net) (Milyar TL) 5.294.740 3.436 154 1.072.832 1.015.807 946.195 921.489 917.040 865.061 845.749 818.777 ılk uç enerjı sektorunden Sıra No 1 2 3 Firma Tüpraş Petrol Ofısı TEAŞ Toplam Satış (Net) Milyon $ 5.244,0 3.445,4 2.836,6 tSO Yönetim Kurulu Başkanı Ta- nıl Küçük, raporun 2001 yılını, sa- nayi kuruluşlannın bugüne kadar yaşadığı en olumsuz yıl olduğunu ortaya koyduğunu dile getirerek, "2001 yılı üretimin, istihdamın ve satışlann azaldığı bir yıl olmanın yanısıra faizve kurarüşnun doğur- duğu sonuçlar açısından da önem- li bir yıl oldu. Sanayi kuruluşlan, faiz ve kur artjşlannın doğurduğu açıklan, ihracata dönük çabalann yanı sıra, eldeki varlıklan satarak kapatmaya cabşmjşlardır" dedi. Şeker fabrikalan 4. sırada Sıralamalarda önemli değişiklik- lerin yaşandığı geçen yılda, bazı ka- mu kurumlan ilk 10 sırada yer al- dı. Geçen yıl çıkanlan Şeker Yasa- sı ve bazı fabrikalannın kapatılaca- ğının açıklanması ile gündeme ge- len Türkiye Şekere Fabrikalan, en büyük sanayi kuruluşu sıralamasın- da 4. sırada yer aldı. Şeker fabrika- lan geçen yıl 1 katrilyon liralık üre- timden satış gerçekleştirdi. Tofeş1en_büyükJ>zel Türkiye'nin 2001 yılında en bü- yük özel sanayi kuruluşu Tofaş ol- du. Net satışlan 1 katnlyon 72 tril- yon 832 milyar lira olan Tofaş, Oyak-Renault'tan liderliğı devral- dı. Ikinci sırada, yine bir Koç Top- luluğu şirketi olan Arçelik yer al- dı. Arçelik, 946 trilyon 195 milyar lira ile ikinciliğini korudu. 2000 yı- lının birincisi Oyak-Renault, 917 trilyon 40 milyar lira net satışlan ile Tofaş'la yer değıştirdi. 2001 yılın- da ilk 10 özel firmanın diğer isim- leri, Vestel. Aygaz, Çolakoğlu Me- talurjı, Ipragaz, Sasa Dupont, Be- ko Elektronık ve Habaş oldu. Bu arada, Tofaş. ihracatta da Tofaş, 2001 yıfanda en büyük 10 şirket sıraiamasında 8. sıradan 3Jüğe yükseürken özel şirketler arasmda da ilk sıraya çıkü. Tüpraş ise geçen yıl olduğu gibi bu yü da ilk sıraya oturdu. 2001 yılını liderbitirdi. 686.3 mil- yon dolar ihracatla 2 sıra yükselen Tofaş'ı, yine bir otomobil firması Oyak Renault izledi. Karlılıkta ise Türkiye Petrolleri A.O. 655.4 tnlyon lira ile ilk sıra- yı aldı. Tüpraş, 283.5 trilyon lira kar ile 2., özelleştirilen Petrol Ofi- si 256.9 trilyon lira ile 3. oldu. Pet- rol Ofisı bu sonuç ile, özel firma- lar arasında ise en karlı şirket ün- vanmı elde etti. ÎSO'nun ilk defa 1968'de 100 büyük sanayi kuruluşu olarak baş- lattığı ve 34 yıldır geliştirerek sür- dürdüğü Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması, üre- timden satışlar, satış hasılatı, kat- ma değer, öz sermaye, net aktifler, dönem kan, ihracat tutan ve istih- dam başlıklan altında, sanayi ku- ruluşlannın durumlanna ilişkin bilgileri içeriyor. İstanbul Yaklasımı Çağlar Yapı Krediile anlaştı tSTANBUL (AA) - Cavit Çağlar' ın sahibi olduğu şirketler, kredi kullandıklan Yapı ve Kredi Bankasf na olan borçlannı yeniden yapılandırdı. Nergis Holding ve Polylen Sentetik Iplik Sanayi AŞ'den Borsa'ya göndenlen açıklamada. Nergis Grubu şirketlen ile Yapı Kredi arasında dün borcun tasfiyesine yönelik bir ödeme planında anlaşıldığı ve borç tasfiye protokolü imzalandığı bildirildi. Açıklamalara göre. Nergis Holding'in payına düşen toplam 1 milyon 998 bin 296 dolar ve 351 bin 137 Euro rutanndaki borç ile Polylen"ın payına düşen toplam 633 bin 254 dolar tutanndaki borcu, 25 Aralık 2009 tarihine kadar olan vadeye yayılarak aylık taksitler halinde ödenecek. Çağlar'ın sahibi oîduğu şirketler Nergis Holding, Polylen ve Sifaş, daha önce de yaklaşık 25.7 milyon dolar rutanndaki kredi borçlaruıın tasfiyesine yönelik olarak Vakıfbank ile anlaşmıştı. Aç insan çözümü kendi toprağında anyor Gtlişmekte olan ülkelerde 800 milyon insanın yüzyü- ze kakuğı açhk sorununa yine bu ülkelerin toprakla- nnda çözüm aranıyor. Birfeşmiş MilletJer'in (BM) ge- lecek sene tahü stoklannın büyük oranda a/almasıvla başta Afrika olmak üzere voksul ülkelerde aç insan sa- yısının artacağını iJan eönesi sivil toplum örgutlerini harekete geçirdi. BM liuslararası Pirinç Örgütü (IRC). açhk sorununa pirinç ürcümini arttırarak mü- dahaleetmeamacıyla TaylandYJa toplandı. Pirinç üre- ticisi 61 gelişmekte olan ülkenin kaüJdığı toplantıda. stüklarda erimenin önüne geçilmesi, çevre zarannın azaloiması \e pirinç üretiminin artan talebi nasü kar- şılayabileceği konuian ek ahnacak. Bu arada, Afri- ka'da halklan tehdit eden yoksuDuk ve sağfak sorunu- na gelişnüş ülkeler *sınırlı~ kaynaklar aktarmava de- vam ediyor. İngiltere, BM Düma Sağük Örgütü'ne Kemadaki sağükprojesindekullanılmaküzeregele- cek5 VTI içerisinde 7.9 mih on Euro vereceğini açıkladı. TOPLUMUNA DOGRU / ÖZLEM YÜZAK ozlemyu'a yahoo.com Türkiye'nın 500 büyük sanayi kuruluşu. Toplam ihracarın yanya yakınını gerçekleştiren, yanm mil- yonun üzerinde çalışanı istıhdam eden, ekonominin ağır topları. Tüpraş'ı, Arçelık'i. Oyak'ı, Ipra- gaz'ı, Tofaş'ı... Madencisi, otomo- tivcisi, klimacısı. lastikçisi, tekstil- cisi, demircisi, sigaracısı, çaycısı... Aralarında kamusu da var özeli de... Ne yapmışlar2001 yılında? Yal- nızca ayakta kalmaya çalışmışlar. İstanbul Sanayi Odas/'nın (İSO) 34 yıldan beri her sene düzenli olarak yaptığı, Türkiye'nin En Büyük 500 Sanayi Kuruluşu raporunun tek cümle ile özeti bu. Bu 500 büyük sanayi kuruluşu iç tüketim durdu- ğu için krizi ihracata yönelerek aş- maya çalışmış. Dolayısıyla dışsa- tım rakamları 1993 yılından beri en yüksek düzeye çıkmış. Tabii bu ar- tışın önemli bir kısmının Türk Lira- s/'nın dolar ve Euro karşısındaki değer kaybından kaynaklandığını vurgulamakta yarar var. Ayakta kalma çabası Sonuçta, verilere göre, 2001 yı- lında sanayi kuruluşlan özkaynak- larının büyük kısmını yitiımiş, fab- rikalar üretime ara vermış, ekono- miye sağladıklan brüt katma değer yüzde 14.2 gerilemiş. istıhdam yüzde 5.7, ücretler yüz- 3 yıl önceki "500 Büyük Sanayi KUPUIUŞU 1 raporunu anımsarsak.. de 15.8 ve bunu sonucu çalışan- lara ödemeler yüzde 20.7 oranın- da azalmış... Sanayinin bugün geldiği nokta- da kuşkusuz, siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın payı büyük. Keza porunun 1998 sonuçlannı anımsa- yalım. Hani o, sanayicılerın faaliyet dışı gelirlerinın yüzde 87.7'ye çıktı- ğını ortaya koyan raporu. "Üretim faize teslim", "Sanayici sırtını faize dayadı", "Sanayimiz ranttan kaza- uygulanan IMF politikalannda "üretim ve büyüme" ayaklarının sürekli olarak gözardı edilmesinin de. Ancak sanayicinin hiç mi hatası yok? '500 Büyük Sanayi Kuruluşu' ra- nıyor" türünden başlıklarla tablo gözler önüne senlmişti. Riske girmeden, yüksek faizden para kazanmak daha tatlıydı, da- ha kolaydı. Madem ülkeyi yöne- tenler iş dünyasının önüne uzun vadeli bir perspektif koymayı ba- şaramıyorlardı, kendileri nıçin bu- nun için çaba gostersinlerdi ki? Sonuçta yüksek banka faizleri gi- bi bir kaynak vardı ve nasılsa ken- dileri kaybetmiyorlardı. Üretimde verimlilik, Araştırma-Geliştirme'ye kaynak aktarma, uluslararası reka- bette söz sahibi olmak gibi kriter- ler neden öncelikler arasına girsin- diki? Eğer değişim isteniyorsa Bugün sanayıde yaşananlar geçmişin izlerini taşıyor. Konuşup, sohbet ettiğimiz, 'elini taşın altına sokmasını bilen' sanayiciler bunun farkında. Kendimizi de sorgulama- mızın, eleştirmemizin zamanı çok- tan geldi diye düşünüyorlar. Türkiye'nin en büyük 500 sana- yi kuruluşunun durumu böyle ise ya küçük ve orta ölçekli işletmele- rin, esnafın hali? Ya bir yılı aşkın bir süreden beri işsiz olanlar, her an iş- lerini kaybetme korkusu ile yaşa- yanlar?.. Evlerıne eti, kıymayı sok- mayı bile hayal edemeyenler, pa- rastzlıktan cinnet geçirenler, yıkı- lan, sönen yuvalar... İSO'nun ra- poru Türkiye'nin gerçeğini gözler önüne seriyor. 7'den 70'e en baş- tan adamakıllı özeleştiri yapma- mız, kendimizi sorgulamamız ger- çeğini. Eğer son günlerde en mo- da sözcük olan 'değişim 'i gerçek- ten istiyorsak... Çolışanlaratırpan ^ ÎSO 500raporunagöre, 2000yılında en bü- yük 500 sanayi kuruluşu içinde 366 bin 635 ki- şi özelde, 191 bin 653 kişi de kamu kurumlann- da çahşırken bu sayı geçen yıi özelde 348 bin 309'a, kamuda da 178 büı 5'e indi. • 1989 yılında 500 büyük içinde410 özel, 90 da kamu şirketi bulunurken şirket sayısı geçen yıl özelde 468'e çıkarken kamuda 32'yi indi. • 2001 yılında ilk kez 82 yeni kuruluş 500 büyük sanayi kuruluşu kapsanuna girdi. Söz ko- nusu gelişme, şirketlerin ihracata yönelmesi ve elektrik enerji üretuniflde özel kuruluşlann sa- yısının artması rol oynadı. t/ 500 büyük sanayi kuruluşu sıralamasında yeralan şirketlerin 224'ünü ISO üyeleri oluş- turdu. Sıralamaya giren İSO üyesi kuruluş sayı- sı 1999 ve 2000 yılına göre azaldı. i/ ISO üyelerinin 2001 yılında yaptıklan ih- racat bir önceki yıla göre yüzde 21 oranında ar- tış gösterdi. Kuruluşlann kâr ve zarar toplamı, özel büyük kuruluşlar içindeki payı yüzde 93.2 oldu. \/ Geçen yıl içinde ISO üyelerinin yaratulda- n net katma değerin yüzde 89.7'sini maaş ve üc- retler, yüzde 78.8'ini ödenen faizler, yüzde 2.9'unuJdralaroluşturarkenmilugelir anlanrun- da kârpayı da yüzde eksi 71.4 oldu. Maaş ve üc- retlerdeki artış yüzde 31.7 olarak gerçekleşti. •"ÎSO üyesi kuruluşlann 2001 yılında ödedik- leri faiz 2000 yılına göre yüzde 251.3 oranında arttı. tSO üyesi kuruluşlann, üretim faaliyeti dı- şuıdaki gelirleri 2 katrilyon495 trilyon liraya ula- şırken 2001 'de üretim faaliyeti dışı gelirlerin kâr ve zarar toplamına göre oranı 370.6 oldu. Batıkkredinin çoğu yine tekstilden ANKARA (ANKA)- Bankalar. batık krediler konusunda en fazla sorunu, en büyük kredi müşterisı konumunda bulunan tekstil sektörüyle yaşıyor. Bankalar ve özel finans kuruluşlannın tekstil sektörüne verdiği her 100 liralık kredinin 18.2 lirası batık durumda bulunuyor. Sektör/900 trilyon liraya yakın tutardaki batık krediyle ilk sırada yer alıyor. Merkez Bankası'nın, kullandıklan kredilerin toplam tutan 10 milyar lirayı aşan şirketlerin kredilerini dikkate alarak hazırladığı firma bazlı krediler raporuna göre, bankalar ile özel finans kuruluşlannın şirketlere kullandırdıklan toplam nakit krediler, mayıs ayı sonunda 40 katrilyon 848.6 trilyon lira oldu. Bu kredilerin 3 katrilyon 390.3 trilyon liralık bölümünü, şırketlerden zamanında tahsil edilemediği için "batık" duruma gelen krediler oluşturdu. Böylece, batık kredilenn toplam nakit krediler içindeki payı yüzde 8.3 oldu. Batık kredılerde tekstil ve tekstil ürünleri sektörü ilk sırada bulunuyor. Tekstil sektöründeki firmalar, kredilerin yüzde 11.9 oranındaki 4 katrilyon 848.5 trilyon liralık en büyük bölümünü kullandı. Sektör, 882.5 trilyon liyon lira. turizm sektöriinde ise 164.8 trilyon lira olarak gerçekleşti. JVorldCom 'hizmete devam'dedi Ekonomi Servisi -107 milyar dolarlık varlığıyla ABD'deki şirket iflaslannın en büyüğüne imza atan WorldCom. hizmetlerini de\am ettirmek için konkordato mahkemesinden onay aldı. Mahkeme. de\" telekomünikasyon şirketinin 2 milyar dolar harcayarak yeniden yapılandınlmasının da önünü açtı. Geçen ay ortaya çıkan 3.85 milyar dolarlık muhasebe usulsüzlüğünün ardından bekJenen iflas baş\'urusunu ilan eden WorldCom, yeniden yapılandırma çalışmalanna vakit kaybetmeden başladı. Konkordato başvurusu çerçe\esinde alacaldılara karşı korunacak ve borçlannı faizlen dikkta alınmadan belirli bir plan içerisinde ödeyecek olan şirket, yeniden yapılandırma çalışması sırasuıda faaliyetlerini sürdürebilmek için almak istediği 2 milyar dolarlık finansman için de gerekli onayı aldı. Ancak mahkeme, bu süreç içerisinde şirketin yoğun bir denetleme altında tutulmasına karar verdi. Mahkeme, ABD Adalet BakanJığı'run talebi üzerine, şirketin kötü yönetimi, kanunsuzluk ve yolsuzluklan araştırması için bağımsız bir müfettiş tayın etti. Bu arada, VVbrldCom'un 2 milyar dolar ka>-nak kullanmasına izin verilmesinin arduıdan şirketin borsadaki hisseleri yüzde 43 değer kazanarak 20 sente çıktı.