Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20ARALIK2002CUMA 14 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr Usta yazar, eleştirmen ve düşünce adamı Memet Fuat dün sabah yaşama veda etti ^zınımızın ışığı solduAkciğer yetmezliği nedeniyle aramızdan aynlan Memet Fuat'ın cenazesi bugün Altunizade Camii'nde kılınacak öğle namazımn ardından Karacaahmet Mezarlığı'nda toprağa verilecek. Kültür Servisi - Edebiyatçı, düşünür, aydın Memet Fuat, dün sabah saatlerinde akciğer yetmezliği nedeniyle tedavi gör- düğü Marmara Hastanesı'nde yaşama veda etti. Memet Fuat'ın cenazesi bugün Altunizade Ca- mii'nde kılınacak öğle namazı- mn ardından Karacaahmet Me- zarlığı'nda toprağa verilecek. Memet Fuat, 16 Şubat 1926"da, Istanbul'un Erenköy semtindeki Mehmet Ali Paşa Köşkü'nde dünyaya geldi. An- nesi Piraye Hanım ın Nâzım Hikmet ile evlenmesi, öğrenim yıllannda yoğun bir sanat ve yazın ortamında büyümesıni sağladı. Sporun yaru sıra sürek- li okuyan, şiır ve öykü yazan, Nâzım Hikmet ıle mektuplaşan ve ondan edebıyatın her alanın- da etkilenen Memet Fuat, Hay- darpaşa Lısesi'ni ve Ingiliz Fi- lolojisi'ni bitirdi, llk kitabını Tuna Baltacıoğlu ıle birlıkte 1946 da 'Aşk ve Sümüklübö- cek' adıyla yayımladıktan son- ra yine Baltacıoğlu ve Oktay Verel ile birlikte 'Memleketi- mizdeve Dünyada Kitaplar' ad- h aylık dergiyı çıkarmaya baş- layarak yayıncıhk dünyasına girdı. 1951 'de Hüsamettin Bo- zok'un yüreklendırmesiyle 'Ye- ditepe' dergisıne yazdığı dene- meler, başta NuruDah Ataç ol- mak üzere yazın çevrelerinin onunla ilgılenmesini, adının du- yulmasını sağladı. 1959'da dergilerde çıkan ya- zılanna seçkın yazın adamla- nndan oluşan bir Yargıcılar Ku- rulu 'Ataç Eleştiri Armağanı'nı verdi. Denemelenni topladığı 'Düşünceye Saygı' ısel961 'Türk DU Kurumu Dcneme- Eleştiri Ödülü'nü kazandı. Bir yandan De Yayınevi de hızla gelişmektedır. Özellikle tek perdelik oyun kitaplan bü- yük ilgi görür. 1963'ten 1972'ye kadar on yıl süreyle Memet Fu- at'ın Seçtikleri - Türk Edebi- yatı adlı yıllıklan yayımlanır. Yayın serüveni 1960 ile 1980 arasında yirmi yıl sürer. Bu ara- da Memet Fuat askerlık dönü- şü üniversiteden beri yakınlık duyduğu İzgen Öksüzcü ile ev- lenmış, 1961'de tek çocuklan Kenan doğmuştur. 1980-1983 yıllan arasında üç yıla yakın 'Yazko Edebiyat'ı yönetir. 198 l'de Adam Yayınevi'nin yer- li yayınlaryönetmeni olur. Bu- rada, birbirinden değerli kitap- lann yanı sıra Nâzım Hikmet'in, OrhanVfeB'nin yapıtlannın yan- lışsız basımlannın yapılması- na öncülük eder. 1985'te ya- yımlanmaya başlayan 'Adam Sanat' dergisinin genel yayın yönetmenliğini, solunum yet- mezliğinden ikınci kez yoğun bakıma girip çıktığı 1999 yılı- na kadar sürdürür. Yaşamının sonyıllannda, der- gilerde kalan denemelerini ki- taplarda toplamaya gırişince, yeniden ödöller almaya başlar. 1992 de 'Çağdaşımız Makya- vel' adlı kitabıyla 'Sedat Sima- vi Ödülü'nü Gülten Akm'la pay- laşır. 1995'teKülturBakanlığı 'Kültûr ve Sanat Büyük Ödü- lü' verilir, 1996'da bunu 'Ede- biyatçılar Derneği Omır Ödülü Altin Madalyası' ve sonraki yıl- larda pek çok ödül izler. Flleler öksüz icaldı Sporla Haydarpaşa Lısesı'nde okurken ilgilenmeye başlayan Memet Fuat, 1959'da Altuni- zade'de arkadaşlanyla b'rlikte Altınyurt Gençlik ve Spor Ku- lübü'nü kurdu. Kulüpte, Hal- kevleri'nde olduğu gıbı, spo- run yanı sıra resim, müzik, ti- yatro da yapılıyordu. Ünlü îngiliz antrenör Walter VVinterbottom'ın 'Soccer Co- aching' adlı kitabına göre çalış- tırdığı futbol takımı başanlı olunca oyunculannı büyük ta- kımlar aldı. Memet Fuat, bu- nun üzerine amatör ve şıddete kapalı bir spor olduğu ıçın vo- leybolu seçti. Uzun yıllar Altın- yurt voleybol takımını; 1972"den 1980'e kadar erkek genç. umut ve A ulusal takımlannı çalıştirdı. Unutulmaz smaçör Dünya Bal- tactoğlu yeğeni, ulusal takımın pasörü ve kaptanı Kenan Ben- gü oğluydu. Setim Çavuşoğlu, EşrefVıİdınmer, Serkan Sözer, Ozkan MutlugU.AhmetOzçam, Serap Gençsu, Cem KartaL Se- caatin Yetiştiren ve Mehmet Gfindüs ise yetiştirdiği önemlı voleybolculardan bazılan. Altınyurt voleybol erkek ta- kımını, profesyonellenn yer aldığı deplasmanh Türkiye lig- lerinde, altyapıdan gelen ama- tör oyuncularla tam on yıl oy- natarak yinelenmesı olanaksız bir başanyı gerçekleştiren Me- met Fuat, 1979-1982 yıllan arasında da Anadoluhisarı Gençlik ve Spor Akademi- si'nde (bugün Marmara Üni- versitesi Atatürk Eğıtım Fa- kültesi) öğretün görevlisı ola- rak voleybol dersleri verdi. Cenç kuşaklara yol gösterdi Yaşayışı ve yazdıklanyla cşine az rastlanan bir "örnek insaıT yazınımıza çok şey katan titiz bir yayın yönetmeniydi. Birşiir delisiATAOL BEHRAMOĞLU - Memet Fuat denilınce aklıma bir şırpıda gelen sözcüklen şöyle sıralayabilirim: Ölçü, dıkkat, sadelik, ınce zevk. Bu özelliklerinin arkasında ıse inançlı, kararlı bir toplumcu ahlak vardı. 'Yeni Dergi'nin edebiyatımızın modernleşme süreçlerine büyük katkılannın yanı sıra şair ve ınsan olarak Nâzım Hikmet'i gerçek boyutlanyla tanımamızda da Memet Fuat'a çok şey borçluyuz. tLHAN BERK - Bugünkü şiirimizin Ataç'la Memet Fuat ikı delisidir. Her şey onlann başmın altından çıkmıştır. Bu iki cıns insanla dünya şiinne yalnız açılmakla kalmadık, orada kendimize yer de açtık: Dünya şiiri ile böylece baş başa gitmeyi de öğrendik. Ataç gıbi Memet Fuat da kavunu koklar gibi şiiri koklaya koklaya buldu. Bugün bir şiirimiz varsa bunu nerede ise Ataç'la Memet Fuat'a borçluyuz. CEVAT ÇAPAN - Memet Fuat yalnız bizim kuşaktan değil, daha genç kuşaklardan da okuyup yazarak yaşamayı uğraş edinmış daha nicelerinin candan sevdikleri ve büyük saygı duyduklan bir dost, bir ağabey, kendim esirgemeyen bır yol göstericiydi. Yaşayışı ve yazdıklanyla eşine az rastlanan bir "ömek insan." Eleştirel bilinci ve duyarlığıyla başta Nâzım Hikmet olmak üzere Türkiye'nin ve dünyanın önemli yazarlarının daha iyi tanınmasına ve sevilmesine sınırsız emek vermiş bir yazar, titiz bir yayın yönetmenı, yaşadığımız dönemde sağhkh bir beğeni düzeyinin gerçekleşmesi ıçin yıhnadan çalışmış bir emekçi. Onunla benim gibi birlikte çalışma olanağı bulmuş herkesin bundan sınırsız bır onur ve mutluluk duyduğuna yürekten inanıyorum. Onu yitirmenin acısını derinden duyarak... Oğretrnen, dost EGEMENBERKÖZ Dolmuştayım, gazeteye gidiyo- rum. Yokuşa sarmak üzereyiz. Biraz ilerde, solda Vılayet Han. Dünkü bir konuşma nedeniyle aklımdan o ha- nın üçüncü kahndaki iç içe iki oda- da yaşanan günler, Memet Fuat, Ye- ni Dergi geçiyor ki.. telefon: "Me- met Fuat_" Anlıyorum. Gazeteye vannca bir telaş: Me- met Fuat için kimler yazar? Tele- fonlar ediliyor, yazılar isteniyor, ya- şamöyküsü hazırlanıyor, belgelik- ten fotoğraflan çıkanlıyor... Peki, ben? Yeni Dergi günlerinde Memet Fuat'ın o kadar yakuıında olan; onun Türkçeye titizliğini, en küçük bir yazım ve dizgi yanlışına bile katlanamamasını, sayfa düzen- lerini nasü özenle yaptığıru, bir mi- lim kaymanın bile gözünden kaç- madığıııı yakından gözlemleyen ben, iki satır olsun yazmayacak mıyım? Evet, kafam karmakanşık, gözleri- min ardında sürekli bir film oynu- yor, anılar birbiri ardına diziliyor... Ama yine de bir şeyler toparlayıp kâ- ğıda dökebüirim diye düşünüyor ve tuşlara vurmaya başlıyorum... Futbolromanıbekleniyordu MemetFuat'ınbenim içinve elbet kuşağun için nasıl bir öğretmen, bir ağabey olduğunu düşünüyorum... Bir başka anı beliriyor sonra: Altınyurt'taki o ünlü futbol maçı... Tiyatroculara karşı edebiyatçılar ta- bmında ben de bir devre solaçık oy- namıştım. Memet Fuat yazarlık ve yayıncılığın yanı sıra Altınyurt Spor Kulübü'nün futbol takımını da ça- lıştınyorduo yıllarda... Sonra, yetiş- tirdiği gençlerin profesyonel takım- larca yağmalanması üzerine, o za- manlar amatör bir spor olan voley- bola yönelmişti... Bu yönelişin onu ulusal takım teknik yönetmenliğine kadar götürdüğünü herkes biliyor... Yıllarca yayıncılık yaptı Memet Fuat: Onun küçük tiyatro kitaplan dizısi bir hazinedir, Yeni Dergi baş- ka birhazine... Burada elbet biraz öz- nelim, o günlerin şiirleri Yeni Der- gi'ye kabul edilen genç şairlerinden biri olarak... De Yayınevi'nin ya- yımladığı bütün kitaplar elbette onun seçkin beğenisinin seçimleriydi, da- ha sonra Adam Yayınevi'nde ya- yımladıklan, Adam Sanat dergisi gibi... Ve yaşamının son yıllannda art arda yayımladığı bütün yapıtla- n.. özellikle düşünce yazılan! Son yapıtı futbol romanını ise merakla beklerken ölüm haberini almak ne kadar sarsıcı! Kültür sanat dünyamız Memet Fuat'ı çok özleyecek, çok arayacak... Ama neyse ki sekseni aşkın yapıtı var elimizde... Memet Fuat, De Yayınevi'nin Vîlayet Han 3. kattaki bürosunda. Ardında birçok değerli yapıt bıraktıKültür Servisi-Memet Fuat'ın son kitabı A'danZ'ye Nâzım Hikmet geçen ay Yapı Kredi Yayınlan'ndan çıkmıştı. Usta yazann diğer yapıtlannın başlıcalan şöyle: ANLATI: Aşk ve Sümüklüböcek, Yaşadığımız. Bir Aynlışın Öyküsü DENEME : Unutuhnuş Yazılar, Düşünceye Say- gı, Çağını Görebılmek, Eleştiri Sorumluluğu, iki Yönlü Yozlaşma, Çağdaşmuz Makyavel, Özgünlük Avı, Konuşan Toplum, Dağlarda Yüreğım, Sömürü- süz Bır Dünya, Çoğunluğun Gücü, Duyumsanmayan Karanlık. Biçemden Biçeme, Yaşlı Bir Şaire Mek- tuplar, Aykınlıklar. KONULAREVA GÖRE DERLENEN DENEME- LER: Her Yer Tiyatrodur, Demokrasi Kültürü, Din ile Felsefe, Ikinci Yeni Tartışması, Kültür Alışveri- şi, Orhan Veli, Nâzım Hikmet Üstüne Yazılar, Tar- tışmalar, Eleştin Üstüne, Eğıtim Sonınu, Dil Üstü- ne. YAŞAMÖYKÜSÜ: Nâzım Hikmet SÖZLÜK: Aydınlar Sözlüğü MEKTUP DERLEMELERİ: Nâzım ile Piraye, Cezaevınden Memet Fuat'a Mektuplar, Piraye"ye Mektuplar. ANI: Gölgede Kalan Yıllar, Tribünden Palavra Anı- lar. r: YAŞAMI,SANATI,YAPrrLARIDİZİSt :Yunus Emre, Şınasi, Pir Sultan, Karacaoğlan, Ahmet Ha- şim, Tevfik Fikret, Namık Kemal Köroğlu. ANTOLOJÎ : Türk Edebiyatı, Ilkokul Çocuklan Için Şiirler, Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. Dünya Ya- zınından Çeviri Şiirler, Dünya Yazınından Seçilmiş Kısa Oyunlar I, Dünya Yazınından Seçilmiş Kısa Oyunlar II, Dünya Yazınından Seçilmiş Kısa Öykü- ler, Türk Yazmından Seçilmiş Çocuklar tçin Şiirler, Türk Yazmından Seçilmiş Denemeler, Türk Yazı- nından Seçilmış Eleştiri Yazılan. SEÇME ŞttRLER: Nâzım Hikmet, Orhan Veli, Ok- tay Rifat, Cahit Külebi, Edip Cansever Sabri Altınel, Cahit Irgat. TtYATRO: Tiyatro Tarihı. Her Yer Tiyatrodur. ALBÜM: Nâzım Hikmet - Portreler. Memet Fuat'ın aynca. Hemingway'den Steınbeck, Saroyan'dan Lorca'ya, Maeterlınck'ten Pinter'e, Poe'dan Truman Capote'a pekçok Batılı yazardan ro- man, öykü ve oyun çeririlen vardır. YAZIODASI SELİMİLERİ Reflk HalM ve Istanbul (3) Egzotık özellikli Nilgün (1950-1952), Yeraltında Dünya Var(1953), Dışi örümcek (1953) halkın hoş- lanacağı konularçerçevesınde hem kitap okunj ye- tiştırmeye yönelik romanlardır, hem de yer yer Is- tanbul'a göndermelerle bir Istanbul toresınin sap- tanmasına katkıda bulunmaktadır. Nılgüriim ilk cildinde Istanbul bahçelerıne aynl- mış sayfalar, Türk bahçeciliğı konusunda romanı- mızın ender dikkatleri arasında sayılabilir. Yine göndermelerle, siyasal taşlamalarla yüklü Bugünün Saraylısı (1954). Demokrat Partı döne- mine geçiş günlennin toplumsal panoramasını çi- zer. Eserdeki DolmabahçeSarayf ndabalo sahne- si, Türk Istanbul'da Amerikanlaşma eğilimini yaka- lar. Ikibin Yılın Sevgilisi (1954), tarihı görünümlerle yüklü, metafizikten yararlanmış bir romanın hava- sında 'sonsuz aşk'\ anlatırken, Istanbul Türkçe- si'nin bütün incelığine açılır. Bır başka metafizık ve entnka arayışı, İki Cisim- lı Kadın'\n (1955) izlegidır. Bu romanda Istanbul'un yeni yeni rağbet ettiği ormanlık dinlence yerteri mekân seçilmiştir. Kariı Dağdaki Ateş'le (1956) Is- tanbul sosyetesinin kış gezileri için buluştuğu Ulu- dağ'da geçen bir aşk hikâyesi anlatılır. Refik Halid, son dönem romanlan arasında en ağırlıklısı sayılabılecek Kadınlar Tekkesı'nde (1956), ımparatorluk duzenınden Cumhuriyet rejımine, de- ğişen toplumsal yapıyı, gizli birtekkenin odağında değerlendirir. Roman, Istanbul'da yuz- yüzelli yılın ımbığınden geçmiş butün birhayatı çözümleyışıyle, fondatop- lumsal-siyasal bir söylemı banndırmaktadır. Ka- dınlar Tekkesi, Yakup Kadri'nın Nur Saöa'sına uzaktan akrabadır. Tekke-tarıkat dünyasının git git yozlaşmasına ışaret eder. Bununla birlikte, romanın ikinci bölümü, aynı dünyanın geçmişte ekınsel ıncelıklerle donanmış- lığını belirtmekten uzak durmaz. Bağnazlığı yumu- şatan zengin bir sanat ve yaşama sanatı kültürü söz konusudur... Dört Yapraklı Yonca (1957), Yerini Seven Fidan (kitap olarak yayımlanışı 1977), Ekmek Elden Su Gölden (kitap olarak yayımlanışı 1980) Refik Ha- lıd'in macera romanlan serisindendir. Bunlar arasında Ayın On Dördü (kitap olarak ya- yımlanışı 1980) Kadıköyü'nün sayfiye ortamında bır polisıye roman arayışıdır. Bugünün kalabalık Ka- dıköyü'nden farklı olarak, beldeye yaz aylannı ge- çirmek için gelenlen, yazevlenni, bahçelık köşkle- ri buruk bir gülümseyişle okursunuz. yüzen Bahçe (kitap olarak yayımlanışı 1980), Is- tanbul'dan Akdenız ulke ve kıyılanna bır gemi yol- culuğunun renkli dünyasını romanlaştınr. Bugünün Saraylısı'n\ ve Ikibin Yılın Sevgilisi'n çağnştıran Sonuncu Kadeh (1957) ise romanlann- da hüzne, nostaljıye pek yer vermek istememiş Refik Halid'ın, yıllar öncesinde Beyoğlu'nda baş- layıp yanm kalmış bir aşkı Boğaziçı'nde arayışını, yeniden yaşamak ısteyışını dıle getirdiği bir roma- nıdır. Bu eserde 1910'lann Istanbul'u, zamanda geri- ye yolculukla karşımıza çıkar. 1950'lerdeki Istan- bul'la ılki yan yana getirilir ve kentın tarihi sıluetıne göndermeler öne çıkar. özellikle Beyoğlu ve Boğaziçı gözde ikı mekân- dır. Ne var ki, yaklaşık kırk yıllık bir sureçte, bu iki tarihi mekân adeta kımlık değıştırmişlerdir. Dünkü Beyoğlu'na bugünkünde artık rastlanılamaz. Bo- ğaziçi güçbela varlığını korumaya çalışmaktadır. Eserin bıreysel bir yıkılışla sona ermesi. Istanbul tutkunu romancının bu kentle ilintili son sözünü de sanki sımgeler... Takvimde lz Bırakan: "O akşam sofrada sıze bakarken mahzun mah- zun bu acı şeylen düşünüyordum. Siz, yanı başım- da oturduğunuz halde bana ne kadar uzak görü- nüyordunuz." Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Okun Ucundan, Remzı Kıtabevı, 1940. HaK küjtüpüne hizmet odüUendirldi • Kültür Servisi - 'Folklor Araştırmalan Derneği' tarafindan 1981 yılından bu yana düzenlenen 'Türk Halk Kültürüne Hizmet Ödülleri' sahiplerıni buldu. Bu yılın ödülleri Dr. Mustafa Duman, Doç. Dr. Asker Kartan, Doç. Dr. Muhtar Kutlu, Prof. Dr. Ali Osman Öztüffk, Süleyman Şenel, Ferit Ragıp Tuncor, Dr. Ömer Faruk Yıldızkaya. Hüseyin Yurdabak ve Anadolu Üniversitesi Halkbilim Araştırma Merkezi ile KKTC'den SAMTAY Vakü'na venldi. İSTAHBÜL KİTAP FUARI'NDA BUGÜN • YEŞtLKÖY CNR EXPO FUAR MERKEZİ A SALONU'nda 12.30'da Muazzez DmiyeÇığ'ın katılaçağı 'Sümerlerden Günümüze Kültür İzleri' (Kaynak) konulu söyleşi; 14.00'te Dogan Cücetoğju'nun katılaçağı Üetişimin Üçüncü Bmnru (Remzi) adlı söyleşi; 15.30'da 'E - Tîcaret Süreçleri ve Sanal Ahşveriş Siteleri' (Bilgi Cn. Yay) adlı panel, karılımcılar: Şuk Özmen, Murat Lostar, Burak Güna>r ; 17.15 'te 'Edebijaömızm Unutulan Bir Ustası Reşat Enis' (E\Tensel) adlı panel, yöneten: Hayri Erdoğan, katılımcılar: Adnan ÖzvaJçıner, Feridun Andaç, Aydan Gündüz, Gökçe Enis; 18.45'te Rebetiko Topluluğu'nun katılaçağı 'Yunanistan Kültür Gecesi'. • B SALONU'nda 12.00'de 'Helen Yaymcdar Buüği Prezantas>onu\ 14.00'te Serhan Büyükkeçeci'nin katılaçağı 'Paradokslar ve Manûk Oyunlan: Zekânıza Ne Kadar Güveniyorsunuz?'(Timaş); 16.00'da 'Tarihe Tanıkbk Açısından Anılarm Önenıi ve Hüsrev Gerede' (Literatür) adlı panel, katılımcılar: SamiÖnal, Prof. Dr. llberOıtayh; 17.30da 'Aşk Üçlemesi' (Iş Bankası Kültür Yayınlan) adlı panel, katılımcılar: Atilla Birkiye, Metin Celal, Feridun Andaç. (0 212 663 09 45) UZAKDOĞU FİLM FESTİVALİ'NDE BUGÜN • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZİnde 14.00'te 'Postmen In the Mounöüns'. (0 212 252 35 00)