Katalog

18 ARflJK 2002 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA tNCELEME İNSANIN SERÜVENİ TURHAN SELÇUK İ S ? A K 3 J ! EFnroîsî ABDSLCANBAZ' EARÎKULAD2 KACSRALAHI KISIM TS3SÎIİ BÎKD3J <l K FAH î* EJ-ER. OL MUŞLAfc DıR. î£ î A(<TAîâ.MAyA PA DEVAM Î . . PAÜA TZ^ptSJAK HA2İNE- Y N, îiîREP. Ş 400 milyar dolar yabancı sermayenin bulunduğu ülke kültürel kimliğini kaybetme korkusu yaşıyor Çin'depara arük önemli• Bireyselleşme ve tüketicilik komûnist Çin'de gün geçtikçe kök salıyor. Pekin'de alışveriş merkezleri günün her saati dolup taşıyor. 16.000 kilometrekarelik şehirde 16 milyondan fazla potansiyel müşteri bulunuyor. Haber Merkezi - Çin'de 8 Kasım'da Jiang Zemin'den sonra iktidara Hu Jintao'nun gelmesiyle başlayan değişim süriiyor. 400 milyar dolar yabancı yatınmın toplandığı ülke, ekonomik olarak refah seviyesini yükseltmeye devam ediyor. Çin'e yatınm yapan Amerikalı, Japon, Tayvanlı ve Alman sanayiciler Kuzey Amerika veya Avrupa'da artık hayal bile edilemeyen iki rakamlı bir büyümeyi anyorlar. Çinli yöneticilerin hedefi ise on beş ya da yirmi yılda Amerika'yı yakalamak. Bu maddi ilerlemeye karşın Çinliler, batilılaşma sonucu kültürel kimliklerini kaybetmekten korkuyorlar. Bireyselleşme ve tüketicilik komûnist Çin'de gün geçtikçe kök salıyor. Çin'de artık para çok büyük bir önem taşıyor. Pekin'de alışveriş merkezleri günün her saati dolup taşıyor 16.000 kilometrekarelik bu şehirde 16 miiyondan fazla potansiyel müşteri bulunuyor. Pekin, yeni bir enerjiyle çalkanıyor. Ama, bazı konular hâlâ tabu olarak kalmaya devam ediyor. Bunlardan biri de politika. Rejim asla eleştirilemiyor. Bir Punk grubunun solisti Xiao Rong, "PoBtika yapmryoruz, bütünüyle toplumdan söz edîyonız. Müağimize hükümet iyi gözte balalmıyor. Tabii ki tolere ediliyor, ama polis sürekli gözetfiyor" diye açıklıyor. Cln'ln llk dünva markası 40 milyon Çinli'nin hâlâ her yıl hac yaptığı komünizmin kutsal toprağı Hunan'da bugün hâlâ varsa mutlak monarşinin sembolü olan Versailles şatosunun bir benzeri yükseliyor. Fakat bu sembol, her gün biraz daha komûnist ideolojiden uzaklaşan değişimde olan bir ülkenin sembolü. Çünkü bu yapının yaratıcısı düşlerdeki Amerikan başan öykülerini gölgeleyebilecek bir Çin başan hikâyesinin en önemli karakteri. 1978'de Çin'in yeni sahibi olan Deng Xiaoping, "ÇinB, zenginleşinr diyordu. Zhang Yiıe onun öğüdünü dinledi. Bugün 202 milyon dolarlık servetiyle Forbes dergisi tarafından Çin'in yirmi beşinci hazinesi olarak belirlendi. Fakat, 10 yıl önce Zhang Yue'nun sadece 3000 dolan vardı. Her şey Yue'nun erkek kardeşi Jian'ın gazlı bir hava düzenleyicisi icat etmesiyle başladı. Zhang Yue, 3000 dolarlık servetini kardeşinin ıcadını pazarlayacağı Broad Air Conditioning şirketinin kurulması için harcadı. Pazarın llderl Atmosferik hava kirliliği sorunuyla karşı karşıya olan ülkede yeni açılan büyük oteller ve alışveriş merkezleri, bu tip modellerin aksine hiç patlama tehlikesi bulunmayan bu aletin başlıca müşterileri oldular. Beş yılda, şirketin bilançosu, 1248 milyon dolara yükseldi ve Çin pazannın yüzde 60'lık payına sahip oldu. Fakat Çin Zhang Yue'ya yetmedi. Broad'u Çin'in ilk gerçek dünya markası yapmayı hedefledi. Paris'te ve New York'ta şubeler açtı. Ve sonunda Broad, Avrupa ve Amerikan pazarlarınm lıderi oldu. Cep telefonu paîlaması Dünyamn en kalabahk ülkesi Çin'deki cep telefonu abonelerinin sayısı 200 miryonu aşO. Çin basınının Çin Bilgi Bakannğı'nın açıkladığı rakamlara dayanarak bildirdiğine göre, bu yıl Çin'in mobil haberieşme phasası yüksek getişme hmnı korurken, cep telefonu kuDanKilanna her ay 5 milyon ldşi eklendL Şu anda Çin'de her 100 ldşiye 14.95 cep telefonu düşüyor. 212 milyon 680 bin sabit telefon abonesinin bulunduğu Çin'de internet kullanıcılanrun sayısı da 48 mflyona ulaşö. (Fotoğraf: AP) 10 yıl öncesinin hayali Zhangjiang'daki yüksek teknoloji parkı gerçekleşiyor Yaünmteknolojiye Geçenhafta Yao Ming'B Houston Rockets'm bir ligmaçı600 milyon ÇinK tarafindan canb olarak televizyondan izlendLGözü Çinpazarmda olan yabancı yatmmcılar Ming'i kendflerine bağlamak için bolsmrh rakamlan gözden çıkarmış durumda. Nike, Ming'e 100 milyon dolarlıkanlaşma ö'nerdi NBA'in gözdesi dev LEVENT YL'CELMAN NBAYIe bütün gözler Yao Ming'de. Çinli basketbolcu 2.28'lik boyuyla NBA draftlarından 1. tur ilk sırada seçilen ilk yabancı oyuncu. Houston Rockets takımının dıkkatini çeken Yao Ming'i alıp NBA ligine getinnek hiç de kolay olmadı. Çünkü Çin hükümeti, Yao Ming gibi bir yıldızı NBA ligine kapnrmamak için işi elinden geldiğince yokuşa sürdü. îki ülke arasında bilinen soğukluğun ötesinde bu kez Ming politik bir kriz çıkardı. NBA'den alacağuun paranın yansını Çin Basketbol Federasyonu'na bırakan Ming'i, Houston Rockets özel maç sözü verip, "para yedJrerek" NBA ligine kazandıJrdı. Nike firmasının Ming'e 100 milyon dolarlık anlaşma önermesi, tüm gözlerin Çinli pivot üzerinde olduğunu bir kez daha kanıtlıyor. Yao Ming, bir TV programında "eşeğin poposunu öpme iddiası"na giren ünlü yıldız Chaıies Barkley e iddıayı kaybettiren oyuncu olarak NBAde çok konuşulacak. Ekonomi Servisi- Çin'de Huang- pu Nehri boyunca uzanan Zhang- jiang kasabasında yüksek teknolo- ji parkı kurulması hayali gerçeğe dönüşüyor. On yılhk bir geçmişi olan proje ilk ortaya atıldığında. kasaba top- raklannın büyük bir bölümünün pirinç tarlalanndan oluşması yüzün- den gerçekçi gelmemişti. Bu bölgede, yaniletken malze- me fabrikalannın merkezi olacak bir yüksek teknoloji parkının ya- pılacağı yönündekı açıklamalar, elektronık uzmanla- , n tarafindan onay- lansa da, hükümetin ülkeye teknoloji transferi yapmak is- teyen yatmmcılara karşı sergilediği ya- sakçı tutum yüzün- den proje "komik" bulunmuştu. Oysa son dönem- de yaşanan gelişme- ler, bu hayalin bü- yük bir hızla gerçe- ğe dönüştüğünü or- taya koyuyor. Yan- iletken malzeme ünalatı yapan ulusla- • Yîrmibeş kilometrekarelik alanda kurulan yüksek teknoloji parkında 70 tane elektronik şirket buîunuyor. Parkta önümüzdeki 10 yıllık dönemde istihdamın 10 kat yükselerek 200 bin kişiye ulaşması bekleniyor. I rarası bir şirket olan SMIC'nin ge- çen sene bölgede kurduğu 1.5 mil- yar dolarlık fabrikaya bir yenisini daha eklemeyi planlıyor. Buna ek olarak dünyanın önde gelen çip üreticüerinden Tayvan Yaniletken Malzemeleri Imalat şirketinin de benzer bir fabrika kurmayı tasar- ladığı bildiriliyor. 70 tane elektronik şirketin bulun- duğu 25 kilometrekarelik alanın, Sony gibi şirketlerin araştırma la- boratuvarlanna ev sahipliği yaptı- ğı ve General Electric'e ait 400 la- boratuvann da kurulmak üzere ol- duğu kaydediliyor. Alanın idaresi- ni üstlenen şirketin ÇEO'su Dai Haibo, yüksek teknoloji parkı pro- jesiyle ilgili çalışmalann son aşa- maya geldiğini ve gelecekte Tay- van'daki "Bilim Endüstriyel Park"ına rakip olmalannın "uzak ihtimal" olmaktan çıktığını belir- tiyor. Projeninkasabadaki istihda- mı da çok olumlu etkileyeceğine inanan Haibo, önümüzdeki on yıl- lık dönemde işgücünün on kat ar- tarak 200 bin kişiye ulaşmasını .,., • t bekliyor. Zhangjiang, AB ve Kuzey Ameri- ka'ya entegrasyon kadar önemli ve ta- rihte gerçekleşmiş en büyük ekonomik birleşmelerden biri olarak kabul edilen Hong Kong-Çin bir- leşmesinin de odak noktası olarak göste- riliyor. 1980'lerden beri gelişimini sür- düren "BüyükÇin" konseptine en büyük katkıyı, Pekin yöne- timinin kapılan aç- f masıyla Hong Kong ve sonrasın- da Tayvan'dan ülkeye "akm" eden imalatçılannyapûğı dile getiriliyor. Ancak geçen sene Çin'in Dün- ya Ticaret Orgütü'ne girmesiyle birlikte, bu üç ekonomi arasında- ki endüstriyel işbirliğinin hız kes- mesi yaşanan olumsuzluklardan biri olarak gösteriliyor. Yatınmcılann önüne çıkanlan politik engellerin de petrol, banka- cılık, teknoloji gibi stratejik önem taşıyan sektörleri "erittiği'' ifade ediliyor. DUZYAZI ORHAN BİRGİT 'Görevimiz Tehlike' Gnubu Sahnede Kuzey Kıbnslı dostum Ismet Kotak, üç yıl önce Lef- koşa'daki görev süresini tamamlayan ABD Büyukel- çisi'nin, Denktaş'a veda ziyareti sırasında verdiği üs- tü kapalı gözdağını anlatıyor. O, eski zor günlerde ada- da fiilen mucahrt olarak savaşmış olan, Kuzey Kıbns'ta pariamenterlik ve bakanlık görevlennde de bulunmuş olan Kotak, şimdi gazetecilik yapıyor. Denktaş'ın yakın dostlanndan. Bu kimliğı ile de KKTC Cumhurbaşkanı'nı sık sık ziyaret ediyor. Üç yıl önceki bir ziyaret, ABD Buyukelçisi'nin Baş- kan'ın ofısinden aynlışından hemen sonra gerçekleş- miş. Rauf Denktaş, ABD Buyukelçisi'nin kendisine "Al- lahaısmariadık" derken, şakailekanşık "Bu güzel ada- dan aynlıyorum. Ama ülkenizde 3.000 aktif üyemiz var. Bu sayı 12.000'i bulduğunda işiniz zorlaşacak; çünkü hem biz, hem Ingilızler, hem de AB, birlikte düğmeye basacaklar" demiş. Kotak'a göre o 12.000 kişi, KKTC vatandaşı olarak, adanın Rum kesimi ile hangi koşulda olursa olsun, bir- liktelik sağlamak amacı ile AB'nın eski Ankara Temsil- cisi Bayan Karen Foog'un ödenekli elemanlan. Eski yıllarda, TRTnin de dizi film olarak gösterdiği "Görevimiz Tehlike"yı hattriatbKotak'ın söytedikteri. 'Mis- sion" bir Holivut yapımıydı. Yapımcılar, dönemin de- mirperde ülkelerinde ya da Ortadoğu, Güney Ameri- ka'daki ABD karşrtı yönetimlenni alaşağı etmeyöntem- lerini, elbette düşsel olarak senaryolaştırmışlardı. Kıbns'tan gelen haberler, ABD'nin eski Lefkoşa Bu- yukelçisi'nin sözünü ettiği o 12.000'lik aktif üyenin ta- mamlandığı ızlenımıni veriyor. Günahı eski diplomatın boynuna; ama dünkü Sabah gazetesinde, Türkiye'den giden deneyimli gazetecilerin yazdıkları, size 3 Kasım öncesi bizim yaşadıklanmızı anımsatmıyor mu? Bir anket kuruluşu devrede, halkın nabzını yokluyor ve Denktaş'a güvenenlerin sayılannda nasıl erime ol- duğunu saptıyormuş! KKTC pariamentosunda muhalefet partilerinden önerge hazırtığı varmış! Necati Doğru, ızlenimlerini "Kıbns'ta sûrpriz pişiyor" başlığı altında anlatıyor. Sürprizin, "verip kurtulmanın" ne anlama geldiğini, gençliğınin en güzel günlerini bu soruna adamış olan Rauf Denktaş'ı engel görenler biliyor. Yani, bir tür 28 Şubat 2003 öncesinde tek tek sahneye konulmakta olan operasyonun kod adı. Eskiden Marksıst görüşler taşıyan CTP, bugün AB sevdasını gerçekleştirecek yolda, adadaki önemli işa- damlan ile kol kola çalışıyor. Yine dünkü Sabah gaze- tesinde yayımlanan bir miting fotoğrafında. kuzeyde- ki genç çocuklann ellerindeki bir pankartta Ingilizce, "Biz Türk değiliz, Rum da değiliz, Kıbnslıyız" yazılmış- tı. O fotoğrafa bakarken "acaba" dedim, benzer bir pro- testo mitinginde güneyli Kıbnslı çocuklar da "BizRum değiliz" diye alanlara çıktılar mı? Kuşkusuz hayır. Tarihkrini bilenkr ve» Çünkü onlar, tarihlerinı biliyorlar. Bu nedenle de Tür- kiye Cumhuriyeti'nin Dışişleri Bakanı gibi, 28 Şubat'a kadar Birleşmiş Milletler'in ıstediği anlaşma imzalan- mazsa, adadaki Türk Sılahlı Kuvvetleri'nin işgal ordu- su kimliği taşjyacağı türünden bir gafın sahibi olmu- yorlar. Öysa bugünkü Dışişleri Bakanı, 1974'te adaya bir banş çıkartması yapan kendı sılahlı kuvvetlerinin, nice yıldır Rum-Yunan propagandasının etkisi altıdaki Avrupa Insan Hakları Mahkemesi'nde işgalcilikle suç- landığını ve bu yönde Rumlann açtığı davalar nedeniy- leTürkıye'nin tazminata hüküm giydiğinı bile bilmezgö- rünerek, karşıtlannın eline kanıt verdığini bile düşüne- meyecek kadar bu işlerden habersiz olduğunu ortaya koyuyor. "Görevimiz Tehlike" Grubu'nun bılinçli-bilinçsız üye- leri, sadece Kuzey Kıbns'ta değil; anavatanda da ey- lemdeler. Nedir o, Türk tezini ve Kıbns'ta olup bitenle- rien iyi bilenlerden birisi olması gereken eski diploma- tın TV yorumlan? Ve artık hiçbirgizlısı saklısı kalmayan öteki gazetecilerin gayretlen? Güney Rum yönetimı, kuzeydeki eylemcilere tam des- tek verme amacı ile bir dizi ekonomik önlemi Ulusal Kon- sey'in alt komıtesinde hazırlıyor. Bizim enteller Rum Ulu- sal Konseyi'nin, oradaki Yunan ve Rum ordu güçleri- nin de katıldığı bir tür MGK olduğunu bilseler bile, bu- rada alman karariann Türkleri çöketme amacı taşıdığı- nı kabul etmezler. Oysa konsey, isteyen kuzeyli Türk'e pasaport ver- me işinı hızlandırmayı, adada doğmuş Türklerin tapu kayıt ışlemlerinde kolaylık sağlamayı ve yakın döneme kadar korsan ılan ettiği kuzeydeki üniversitetere verdi- ği diplomalan, kendı kesiminde geçerli tanımayı da ka- bul ediyor. Ve yine kuzeyde yetışen ya da üretilen ih- raç mallannın Rum kesiminde ve bu kesım üstünden üçüncü ülkelere satımı da serbest olacak. Tek koşul, ürün üzerinde KKTC yazısı bulunmaması. Sözün özü, uçlü bir işbirlıkçı ekip, yani anavatan Türkiye ve KKTC'deki misyon ile Rum ve Yunan hü- kümetleri, Kıbrıs sorununu 28 Şubat'a kadar paketle- yip Denktaş'ı düşürmenin peşindeler. Yunanlılara da Rumlara da kendi davalan uğrunda çalıştıklan için sö- züm yok. Amaya berikıler?.. O işbiriikçiler.. Onlara ne demeli? Faks: 0212- 677 07 62 [email protected] Rıısya DevtetBaşkanıVladimir Putin, 2 Arahkta Çinli lider Hu Jintao'yu ziyaret ermişfi. lld lider Çin Seddi'ninönündefotoğrafçdaraberaberpozvenn^tL Çin ve Rusya'nın ordu memnuniyeti PEKİN (AA)-Çin ve Rusya arasındaki askeri istişarelerin altıncı turu Pekin'de yapıldı. îki ülkenin Genelkur- may başkan yardımcıla- n XiongGuangkai ve Yu- riBaluyevski'nin başkan- hk ettiği görüşmede, baş- ta terörizmle mücadele olmak üzere iki tarafin sılahlı birlikleri arasın- daki işbirliğiyle ulusla- rarası ve bölgesel konu- lar ele alındı. Halkın Günlüğü gaze- tesinin haberine göre, gö- rüşmede geniş fıkir bir- liğine vanldı. Taraflar, iki ordunun üst düzey yet- kilileri arasındaki düzen- li görüşme mekanizma- sının işleyişinden mem- nun olduklannı belirttiler.