Katalog

!T£KASIM2002SALI CUMHURİYET SAYFA JiiJvUlı\_JlVJLl [email protected] 13 Bütçeyi alıp götüren faiz ödemeleri, taahhütleri gerçekleştirmeyi imkânsız kılıyor AKP'nin ekonomi ikilemi Seçim öncesi vaadedilenler Gerek uluslararası piyasalara ve IMF'ye gerek seçmeıune sürekli "rahaüaücı'' mesajlar veren AKP'nin programında yer alan belli başlı taahhütler şöyle: ^ "Vergj banşı projesT çerçevesinde ak sayfa açılacak. Vergı ihtilaflan üe ilgıli 130 bine ulaşan dosya vergı ve faız ındirimi yoluyla tasfıye edılecek. Tahsilat kolaylığı, stok affı, demırbaş affı gibı yollara başvurulacak. Maliye, hem mahkemelerdekı hem de inceleme ve takdir aşamasındakı vergılenn ceza ve faizinın tamamnıı, aslının da yuzde 25'ini borcun ödenmesı ve kaçakçılık suçunun düşmesi kaydıyla kaldıracak, sıstemı rahatlatacak. • Çalışanlardan alınan Gelir Vergısı ve sigorta prımlen düşürülecek. • Mali Mılat kaldınlacak. Genel KDV oranı yüzde 10, Kurumlar Vergisı yüzde 20 olacak. Yenı ışe başlayanlara ve yeni yatuım yapanlara vergı kolaylığı getırilılecek. Şirketler gayrimenkullerini satarak sermayelerine eklerse stopaj kaldınlacak. • Kredi kartıyla alışverişlerde KDV 2 puan düşürülecek. Organize sanayi bölgelenne yapılan yatınmlara KDV istisnası getınlecek. • Mevduata garantı kaldınlacak. Şirketler iflas ettiklerinde, garantilen olmadığı gibı bankalara da olmayacak. Mal satarken güvence yok, paraya da olmamalı. ^ Sayıştay denetimı etkın kılınacak. Bütçe uygulamalannın parlamento adına gerçek anlamda denetlenmesi ve parlamenterın de Sayıştay'dan kamu harcamalanyla ilgıli soru sormasına ımkân veren düzenlemeler yapılacak. • Yaklaşık 17 katrilyon liraya varan kısa vadelı iç borç. gönüllülük esasma dayanarak yenıden yapılandınlacak. • Reel borçlaruna maliyeti ile büyüme hızı arasındakı uyum gözetılecek Uzun vadeli borçlanma geri ödeme kapasitesi olan yatınmlara yönlendirilecek. Kısa vadeli borçlanma finansman amacı ile değil, nakıt dengesıni sağlamak üzere yapılacak. • Özelleştirme hi2İandınlacak. • KOBl'lenn finansal sektöre olan borçlan yeniden yapılandınlacak. Yatınm seferberliğı ortamı yaratılacak. • Serbest bölgelenn daha etkin kullanılması içın vergi muafıyetlen sürecek. */ îhracatçı firmalann enerjı, istihdam ve haberleşme üzerindeki yüksek vergiler düşürülecek. • Sosyal güvenlik ağı genışletilecek ve yoksul kesımlere hızmet götüren yardım kurumlan yeniden yapılandınlacak. Gelır dağılımı bozuk olan kesimlenn eğıtim ve saglık gibi hızmetlerden faydalanmasına öncelik verilecek. Temel göstergeler AKP 'şansh' mirasçı oldu AKP'nin devralacağı ekonomi, temel ekonomik göstergelere göre, toparlanma sürecine girmiş bulunuyor. IMF'nin gözetimi altın da yürütülen ekonomik program, her ne kadar yoksul laşma, işsizlik, özelleştirme, tanm reformu ve yabancı sermaye konulannda toplumsal kesimlerden yoğun eleştiriler alıyor olsa da bu programa bağlı kalacağını yurtdışında verdiği taahhütlerle duyuran AKP, program çercevesinde artan büyüme oranlan, azalan enflasyon ve faiz oranlanyla başhyor. AKP'nin seçim bildirgesinde de vaatler arasında bulunan bu üç konuda şu anda ortaya konan tablo kısaca şöyle özetlenebilir: • Enflasyon: Yıllık TÜFE (tüketicı fiyat endeksı) yüzde 33.4'e inerek şimdiden yüzde 35 olan yıl sonu hedefinin altına düştü. Öysa ocak ayında yıllık enflasyon oranlan yüzde 92 seviyesinde bulunuyordu. • Büyüme: 2001"in ılk çeyreğinde yüzde 3.1, _^_^ ikinci çeyreğinde 12.1, üçüncü ^ u " çeyTeğinde 9, dördüncü çeyreğinde 12.3 azalan büyüme hızı, 2002 yılıyla birlikte artmaya başladı. 2002'nin ikinci çeyreğinde büyüme hızı bir öncekı yılın aynı dönemine göre yüzde 8.8 oldu. Büyümeyi tetüdeyen ana etken stoklardaki aroş olsa da yeni hükümet, ilk altı ayda yüzde 4.7 büyüyen bir gayrisafi milli hasıla (GSMH) devraldı. 2001 yılı fiyatlanna göre GSMH değeri 148 mılyar 166 milyon dolar olurken kişi başına düşen milli gelir 2160dolaraçıktı. • Faizler: Yerli ve yabancı yahnmcılarda oluşan güvensizlikle birlikte kriz sonrası üç haneli rakamlara çıkan bono faizleri, yapısal reformlann hayata geçirilmesi ve temel göstergelerin olumluya çevrilmesinin yanı sıra 57. hükümetın fınans piyasalannca "istikrarü" ilan edilen yönetimıyle toparlandı. Seçim belirsizlığı süresince yüzde 70-75 aralığına çıkan faiz oranlan, seçimlere doğru önce yabancı fonlardan gelen alımlarla yeniden yüzde 65'lere doğru indi. Faizlerin seçim sonrası düşme eğilimınde olduğ da göz önüne alındığında bu oranın kısa vadede yüzde 60"lara kadar inmesi bekleniyor. Ekonomi Servisi - Yoksul ke- sımler için sosyal projelerinin ceplerinde hazır olduğunu söyle- • Uzmanlann borç ödeme hükümeti olmak dışında şansı olmadığını vurguladığı AKP'nin ekonomi kurmaylan, rektiği görülüyor. "Islamcı" kodlamasıyla yer alan haberler- le kaygı yaratacak biçimde su- yen AKP'nin ekonomi kurmay- partiyi birinciliğe taşiyan seçmen kitlesinin beklentilerine nulsa da Türkiye'de merkez par- lan, IMF'ye yüzde 6.5'lik faız dışı fazla taahhüt ederek "borç ödeme hükümeti" olacaklannın mesajını ver- meyi de ihmal etmiyor. Kendisini birinciliğe ta- şıyan seçmen kitlesinin beklentileri doğrultu- sunda vergi indirimı, sosyal hizmetler. yatınm seferberliği gibi vaatlere programında geniş yerveren AKP'nin bunlan hangi kaynaklan devreye sokarak yapacağı ise belirsiz. IMF'nin öngördüğü yüzde 6.5'lik faiz dışı fazla hedefine uygun davranacağını deklare eden AKP'nin bu mesajla aslında uygulanan ekonomik programın dışına çıkmama taahhü- dü verdiğini belirten uzmanlar, bu durumda 2003 bütçesini yeniden hazırlasa bile yatınm- lara daha büyük kaynak ayırmasının mümkün olmadığına dikkat çekiyor. 57. hükümet tarafından hazırlanan ve mart dönük vaatlerden de vazgeçmiyor. ya da nisan ayında yürürlüğe gırmesi bekle- nen 2003 yılı bütçesi, işçi ve memur ücretle- rine yapılacak zamlan belirlemesi açısından önem taşıyor. Seçim nedeniyle kadük kalan taslağa göre toplam 143.2 katrilyon lira olan bütçeden 79.5 katrilyon lira faiz ödemelenne aynldı. Öte yandan Türkiye'nin 139.7 milyar dolara ulaşan borç stokunun çevribnesi, yeni hükümetin en temel sonınunu oluşturacak. Geiecek yıl toplam 77.3 miryar dolar borç öde- yecek olan hükümetin, 57.3 mılyar dolar iç pi- yasalardan; 5.5 milyar dolar da dış piyasalar- dan borçlanması öngörülüyor. Bu dunımda, başta vergi ve primlerde indi- rim olmak üzere AKP'nin taahhütlenm yeri- ne getirmesi için program dışuıa çıkması ge- ti iktidarlannın tercihi olan piya- sa ekonomisinden ödün verme- yeceği mesajını veren AKP'nin ekonomi kur- maylanndan AH Babacan, seçim bildirgele- rinde yer verdikleri taahhütleri yerine getire- ceklerini belirtti. Babacan "EVIFyle programda revizyon için görüşmeler yapacağız. Ortüşenveörtüşmeyen noktalarvar" dedi. 'Mali Milat'ınkaldınlaca- ğını belirten Babacan, vergi indirimlerinin ya- şama geçirilmesinın planlandığını ifade edi- yor. Buna karşılık Babacan, oluşacak vergi ge- liri kaybının nasıl karşılanacağına ilişkin so- rulara sadece *Kaynak var, sorun kullanılma- sında" yanıtını vermekle yetindi. Merkez Ban- kası'yla uyum içinde çalışılacağının altını çi- zen Babacan, sürdürülen politikalann devam edeceğini belirtti. Veni ihtidarm hurmayları Ali Babacan (1967, Ankara) ODTÜ Endüstri Mühendısliği'ni birincilikle bitirdi 1990-92 yılları arosında ABD Norİrnestem Üniverotesi Kellogg School'da ışletme dalında "* Bklisans(MfiA) yaptı. 1992-1994 n arasında Amerika'da bır özel ijrkette danışman olarak ççjiıştı. BûlentGe<üldi(1964,Trabxon) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Falailtesi rnezunu Matrye Bdranı SOmer Oral'ın danışmanlığinı yaptı. ABD Nortrıeastem Universitesi'nclen ekonomi alanında yüksek lisansı, Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitusü'nden iktisat politikaları akmında doktorası bulunuyor Holen yeminli mali müşavir olarak çalışmaktodır. Evli, iki çocuk babası. Ali Coskun (1939, Bospınar) Eski Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı, mühendis, isletme ekonomisti, sanayki, yeminli mali musavir, milletvekili. Hamburg VVirtichaff Academie Şeref Diplomau sahibt. Kale Grubu'nda ve Türidye Seta Fabrikalan'nda üst düzey yönetidlik gorevferi yaptı. Evli ve 2 çocuk babası. Abdullah Gûl (1950, Kayseri) Istanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi mezunu. 1983-91 yıllan arasında İslam Kalkınma Bankası'nda (ID6) iktisat \jzmani olarak çalıştı. ?991 yılında "Uluslararası İktisat" dalında doçent oldu. Refah Parfisi'nin dışislerinden sorumlu genel başkan yardımcılığı görevini yürüttü. F Iş dünyası Ekonomi Servisi - Türk Sana- yicileri ve Işadamlan Derneği (TÜSÎAD), resmi olmayan so- nuçlara göre tek başına iktıdara gelmesi beklenen Adalet ve Kal- kınma Partisi'ni (AKP) kutlar- ken; TÜSÎAD Yönetim Kurulu Başkam Tuncay Özflhan, "Per- şembe'nin getişi, Çarşamba'dan beffiydi" dedi. Özilhan, FMF ye- ni hükümetin önünde iki tane ana konu bulunduğunu ifade ederek "Bir tanesi ekonomik program, bir tanesi de Avrupa Birliği (AB). Güçlü ekonomiye geçişprogranu,makro ekonomik istikrann güçlendirilmesi ama- cıyta EMF ile \-apılmış bulunan programa sıkı sûaya bu hüküme- tin yapışması gerekir" dedi. Türkiye Odalar ve Borsalar Bırhği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıkhoğhıyaptığı açıklama- da koalisyon hükümeti dönem- lerinde yaşanan belirsizliklerha- tırlandığında seçimlerden tek parti iktıdannm çıkmasını, olumlu bır gelışme olarak değer- lendirilebileceğini bildirdi. Ankara Ticaret Odası Başka- nı (ATO) Sinan Aygün , tek ba- şına ıktidara gelen AKP'den, si- yasal alanda olgunluk, ekono- mik alanda sonımluluk bekle- diklerinı belirtti. Aygün, "halk, işlenen ekonomik suça ceza kes- miştir" dedi. Ankara Sanayi Odası Başka- nı (ASO) Zafer Çağlayan da "Tek parti iktidan şansını, Tür- kiye iyi kullanmaJr görüşünü dile getirdi. Türkiye îhracatçılar Meclisi (TÎM) Başkanı Oğuz Saöcı da, AKP'nin ağırlıklı bir çoğunluk- la Meclis'e gelmesıni "büjük bir sorumluhık" olarak değer- lendirdi. YAPISAL REFORMLAR Eski hükümet ekti yenisi biçecek • 57. hükümetin tamamladığı ya da büyük oranda hayata geçirdiği yapısal reformlann, yeni hükümetin işini oldukça kolaylaştırması bekleniyor. Ekonomi Servisi- Başta, büyük kaynak aktanlarak rehabilite edilen bankacılık sektörü obnak üzere pek çok alanda atı- lan adımlann getirisi yeni hükümetin artılar hanesine yazılacak. 57. hümümet zamanmda gerçekleştirilen yapısal re- formlan şöyle özetlemek mümkün: Bankacılık: Tasifiye edilmeleri mah- kemelerce durdurulan iki banka dışın- da 2001 Kasım'dan önce devralman tüm Türkiye Mevduatı Sigorta Fonu banka- lan, büyük oranda satıldı, sahlamayan- lar tasfiye edildi. Özel bankalann bağım- sız denerim kurumlan tarafından denetlenmesi- nin ardından, sistemin güçlendirilme strateji devam etti. Böylece bankacılık sektöründe yapılması ge- reken ve istenen önlemlerin tamamı alınmış oldu. Kamu bankalan elden geçirildi. Çalışan sayısınm azalfılmasma ilişkin yasal değişiklikler yapıldı. 800 şubenin kapanması takvime bağlandı. Kamu çahşanlan: istihdam edilen memur, işçi ve sözleşmeh personele yönelik işten aynlma kural- lannm hayata geçirilmesi amacına yönelik genel- ge yayınlandı. Doğrudan Gelir Desteği başladı. Küçük ölçekli çiftçiye kaynak aktanlmasına iliş- kin. ödenek aynldı. Harcamalar kısıldı. SSK'de muhteviyatı aym an- cak daha ucuz ilaç alım programı uygulanarak ilaç harcamalan azaltıldı, uygulamanın Emekli Sandı- ğı'nda da gerçekleşmesi için çalışmalar başlatıldı. Piyasa yapıcılığı programı başlatıldı. Merkez Bankası Kanunu çıkanlarak, özerkliği sağlandı. MB'nin enflasyon hedeflemesi rejimine geçmesi yönünde hazırlıİclara başlandı. Söylemi popüüst. programı liberal olan Erdoğan'm ne yapacağı merakla beklenryor. ANCILARDAN DEĞERLENDİRME IMF: Birlikte maya hazınz • Yabancı yatınm uzmanlan uzun süredir koalisyonlarla yönetilen Türkiye'de yönetim zaaflannın azaltılabileceğine dikkat çekiyorlar. Ekonomi Servisi - Uluslararası Para Fonu I(IMF). Türkiye'deki seçimler sonrası oluşa- lcak yeni hükümetle çalışmaya hazır olduk- llannı bildirdi. IMF sözcüsü Conny Lotze, •A.A'nın sorusu üzerine, "yeni hükumetk Içanşmayı bekliyoruz. Adalet ve Kalkınma İPartisi'nin, IMF destekti ekonomik progra- Ima yönelik kapsamlı güveni destekleyen façıklamalannı memnuniyetle karşıhyoruz" açıilamasında bulundu. Öte yandan yabancı yatınm bankalan ve kredı derecelendirme kuruluşlan, AKP'nin kuracağı tek partüi iktidann, kısa zamanda gü- ven oluşturması gerektiği görüşünde uzlaştı. Yatınm Bankası Morgan Stanley, seçim sonuç- lanna ihşkin raporunda, yeni dönemin kötü yöne- timın giderilmesı için fırsat olabıleceğıni kaydetti. AKP'nin muhafazakârlık tanımını ele alan Mor- gan Stanley, bu konuda tedirginlık yaşandığuıı dile getirerek dini yaklaşımlann ön plana çıkanlmasının ülkenin kredibihtesini olumsuz etîdleyeceğini söyledi. CNBC-e'nin sorulannı yanıtlayan Moody's'in Tür- kiye analıstı Kristin Lindow, AKP'nin yapması gereken ilk işin, ekonomi yönetimini ve başkanını belirleyerek güveni tesis etmek olduğunu söyledi. Templeton Fonu Yönetıcisi Mark Mobius ıse tek parti iktidannın olum- lu olduğunu söyledi. Kredi derecelendirme kuruluşla- nndan Fitch, seçimlenn ardından Türkiye'nin B olan kre- di notu görünümünün durağan kalmaya devam ettığini bil- dirdi. Açıklamada, Fitch'in 1.6 milyar dolar kredi dılimı- nin serbest bırakılması için, IMF programına bağlı kahp kalmadığına bakacağı belirtildı. Bu arada, yeni kurula- cak hükümete, Dünya Bankası'ndan destek geldi. Dün- >a Bankası, yeni hükümetle çalışmayı beklediğini belir- terek a Seçmısonucusi\asiistikrangüçlendirecek''denildi. İŞÇİMNEVRENtNDEN ŞÜKRAN SONER Kına Yakalım! Sonradan "Sosyal patlama sandıkta oldu", "Anadolu ihtilali" diyerek gerekçe aramakla, "Bi- zimkiler hiç değilse sokağa dökülmüyor, tepkisi- ni oyla gösteriyor" diye teselli bulmakla olmuyor. Hep birlikte oturup kına yakalım. En büyük kınayı krizde bir adam çıkararak ayak- ta durabilecekken, fırsat bu fırsat, ücretleri aşağı çekmek, maliyetleri en aza indirmek üzere 3-5 iş- çisini işinden atan işverenler yakmalı. Krız sürecin- de 2 milyon, bu yılın başından bu yana 800 bin ye- ni işsiz yaratarak, dışlanmış, yoksun, yoksul kıtle- lerde patlama yarattılar. Hani o siyasetin, sermayenin kilit noktalannda yerleşmiş prensler var ya, yaşamdan, insan üze- rindeki sonuçlanndan kopuk, bilim adına, ekono- mi adına fetva verenler, iş dünyasının kilit nokta- larında. beyinlerini satmalannın karşılığı düzenden pay alanlar, medya yıldızları, borsa yuppileri.. ben en çok takmış onlara bulunuyorum. Işte onlar ku- cak dolusu kına yakmalılar. Düzenin kuralına göre bile borçtan kurtulmanın yolu, ihracata dayalı üretimi arttırmak iken, tanm- dan sanayiye tüm üretım kaynaklarımızın ucuza kapatılmasını, ıthalata dayalı tüketim programla- rını, borcun daha büyük borçla takas edilmesini, IMF kaynaklı krizden kurtuluş reçeteleri olarak bu ülkeye pazarlanmasında suç ortaklığı yaptıkları için... Ya Türk halkının Arjantin halkı olmadığı üzerine fetva verip krizde mucize yaratılmış varsayımı ile siyasetı yönetmeye kalkışan büyük medyanın ak- lına ne demeli? Siyasi partiler yasası demokratik- leşmeden, krizin yükü halkın üzerine binmişken kendilerine daha uygun bir koalisyon iktidan oluş- turmak üzere, Ecevit hükümeti içinde darbe yap- maya kalkanlar? Hükümet içi darbe, üçlü troyka denemesi tutmayınca, dönüşü olamayan erken seçim yolunda geleceği hesaplanan "denenme- mişlere" oynayarak pazarlayanlar?.. Kendi bindikleri dalı kesen sıyasilere aslında söyleyecek sözümüz yok. Bu seçimle onların yan- lışlanndan, kötülüklerinden kurtulacağımız, birtür- lü gönderemediklerimızin doğal elenmesine ta- nıklık edeceğimiz için biraz değil, belki de çok çok sevinmeliyiz. Çok azı hariç baştan sona yenilenen siyaseti, Meclis'i belkı de hayra yormalıyız. Sizi bilmem, ama ben seçim haberierini, analiz- lerini toplumdan kopuk, sadece vitrin medya yıl- dızlarından değil, tarafsız gazeteciliği ağır basan habercilerden dinlemeyi yeğlediğim için, seçim gecesinde özel kanallardan çok TRT'ye takıldım. Siyasi gelişmelerı, seçim kampanyalannı içinden, perde arkasından ızlemiş arkadaşlann altını çizdik- ieri gerçekler üzerinde durmaya çalıştım. Iktidar- daki siyasi partileri ne olursa olsun cezalandırma- ya kararlı yoksul ve yoksun kitleler, itilmiş, kakıl- mışlar, önlenndeki seçeneksizlik içinde seçmişler- di. CHP özellikle seçim sürecinde çizdiği çizgi, yap- tığı ittifaklar ile, parlamento dışında kalmış olma- sına karşın bu tepki oyları için alternatif olamamış- tı. CHP sadece AKP'nin siyasal İslam kimliğin- den, laikliğe yönelik tehditten korkanlar ile yok olan, eriyen merkez sağın oylarını toplamıştı. Sol toplam oylarda büyük bır erime, uçup gıtme gün- demde idi. Solda umut olabilen parti yoktu. DSP'nin bir seçimde dünyada örneği olmayan bi- çimde, geçen seçimin en büyük partisi ıken eriyip gitmesi sonucu kaybolan oyları ağırlıklı AKP'ye akarken CHP'nin kendi tabanından, soldan giden oylar bile söz konusu idi. Yine seçim kampanyalannı. halkı içinden göz- lemleyen bu arkadaşlarımızın çizdiği bir başka önemli gerçek, iktidarpartilerinin kaybettikleri oy- ların tümünün AKP'ye de gidemediği idi. Giden oy- lar, AKP'ye gelen oylardan fazlaydı. Aslında AKP de tepki oylarını toplayacak inandıncılıkta seçenek değildi. Seçeneksizlikte seçilmışti. Siyasal İslam ile çaresiz, kakılmış, itılmışlerin oylarının çözüm- süzlükte buluşmasıydı. Bir seçimliğine bir önceki seçimde iktidar olmayan partilere giden oylar, ik- tidarda tüketilen partilerden kayıp giden oylar ge- çen seçim ağırlıkla DSP ve MHP'de toplanmışken, bu kez CHP'nin de izledığı polıtikaların sonucu, varsılı CHP'de, yoksulu ve yoksunu AKP'de yo- ğunlaşmıştı. Oysa AKP'nin de yoksula ve yoksuna umut ola- bilecek, bir programı yoktu. Alavere dalavere üze- rine çok can yakmış, bıkkınlık vermiş, çok denen- miş, çok kirlenmiş merkez sağ liderter ve partiler yanında, yeni olmasa da yeni gibi pazarianmış bir yüzdü. İtilmiş, kakılmış, horlanmış için, kendisine benzermiş, halinden anlarmış gibi pazarlanma çok tutrnuştu. Tepki oyunda, temiz siyaset, siyasal İslam, reji- mi tehdit.. gibi kaygılarla bilinçli sorgulama ne ya- zar? Nasılsa bir dahaki seçime kadar, asla zama- nında yapılacak bir seçimi bekleyecek koşulları ya- ratamadan "Elim kırlaydı da geçen seçim ona oy vermeseydim" deyip işin içinden çıkmak gibi, bu işin kolayı bulunmuş bir yolu var. Hep birlikte kına yakalım e mi!.. [email protected] BKJONOhn ) Çalışma Bakanı Bülent Ecevit, Bonn'da yaptığı basın toplantısında önümüzdeki 3 yıl zarfında 300 bin işçinin daha - başta Batı Almanya olmak üze- re- çeşitli Batı Avrupa ülkelerine çalışmaya gideceğini açıkladı. 7973: Gelir vergisi ödemeleri için- deki memur ve ücretlilerin öde- dikleri vergi oranı arttınlarak yüz- de 66'yayükseltildi. 1974: Söksa Sinop Örme ve Konfeksiyon Sanayii kuruldu. 7975: Arçelik ürünü buzdolapla- nna yüzde 4.8 ile 13.6 arasında zam yapıldı. Zamdan sonra 12.4 ayak buzdolabının fiyatı 139 bin 700 liradan 158 bin liraya, çfft ka- pılı 14 ayak buzdolabının fiya- tı ise 189 bin 20 liradan 214 bin liraya çıktı.