Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29 KASIM 2002 CUMA 14 J UJtl. kultur@cumhuriyet.com.tr S Yapıtlarıylayazınımıza damgasını vuran Melih CevdetAndayh dün akşamyitirdik on 'Garip' degittiKültür Servisi - Çarşanba gecesi yoğun bakıına alınan Tü.-k edebiya- tının duayenlerinden MeKh Cevdet Anday(87), solunum veböbrek ye- tersizliği tanısıyla yatrmkta olduğu Marmara ÜniveTsitesi Kojuyolu Has- tanesi"nde dün akşam yaşama veda etti. Şair ve yazar Melih Cevdet Anday 13 Mart 1915'te istanbuTda doğdu. Büyûk dedesı Mirlrva Mehmed Ra- şid Paşa, Osmanlı De\leti'nin ilk "eczaa paşasrydT. Çocııkluğu aile- sinin Kadıköy Bahariyedeki evinde geçen Melih Cevdet, ilkokulu eski Fe- nerbahçe Stadyumu'nun yanındaki taş mektepte, ortaokulu Kadıköy Sul- tanisi'nde okudu. Babasuun görevi dolayisıyla lise öğreninıini Anka- ra'da, Ankara (Gazi) Lıse- si'nde tamamladı. Doku- zuncu sınıfta okuduğu sra- da, Orhan Vfeti ve Oktay Ri- fat ile tanıştı, arkadaş oldu. Şiirimizin yenileşmesini sag- layan Garç hareketi bu ar- kadaşlıktan doğdu. Liseyi bitirince önce Hu- kuk Fakültesi'ne, ardından Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'ne yazıldıysa da, öğrenimini sürdürmedi. Bu süre içinde Devlet Demiryollan'nda —••»• memur olarak çalışmıştı. Bu kuru- luşun olanaklanndan yararlanarak sosyoloji öğrenimi görmek üzere Belçika'ya gitti. 37 yıl Cumhuriyet'te yazdı Ilk şiiri Ukde, 1936'da Varlık der- gisinde yayımlandı. Şnrleri aynca Ses (1940-1941), Yaprak(1948- 1950), Yeditepe( 1951 - 1962), Pa- pirüs, Yeni Ufiıklar, Yeni Dergi, So- yut, Ataç, Dönem, Yön vb. dergiler- de yayımlandı. Daha sonra, Yaşar Nabi, yeni bir şiir anlayışı getiren Anday'a, Orhan Veli ve Oktay Rifat ile birlikte, derginin orta sayfasını ayırdı. 1941'de tek kitap olarak Or- han Veli'nin imzası ve önsözüyle yayımlanan, bu üç şairin şiirlerini kapsayan Garip daha sonra, yeni şi- ir hareketinin de adı oldu. Askerliğinden sonra Hasan Ali Yücd'in önensiyle Milli Eğitim Ba- kanlığı Neşnyat Müdürlügü'nde me- murluğa başladı. Bu görevde bulun- duğu sırada ikinci kez askere alındı. 1946 seçimlerinden sonra Milli Eği- tim Bakanlığı 'na Reşat Şemsettin Si- rer getirilince Konya'ya atandıysa da Kütüphaneler Genel Müdürü'nün araya girmesiyle, Ankara Kitaplığı tasnif memurlugunda çalıştı. tki yıl sonra görevinden aynlarak Istanbul'adönen Anday, 1953 -1954 yıllan arasında Akşam gazetesinde sayfa sekreterliği yaparken gazete- nin sanat-edebiyat sayfasını da ha- zırhyordu. "Sofcu" olduğu için işi- ne son verilince Doğan Kardeş Ya- Şiirimizin yenileşmesini sağlayan Garip hareketi Melih Cevdet Anday'ın, Orhan Veli ve Oktay Rifat ile birlikte lise yıllarında başlayan dostluklanndan doğdu. tlk şiiri Ukde 1936 yılında Varhk dergisinde yayunlanan Anday'ın şiirin yanı sıra roman, deneme, anı, köşe yazılan da bulunuyordu. dek yazılannı sürdürdü. Kendi adıy- la yazdığı dört romanı Aylaklar, Giz- bEmir,fsa'nınGüncesiveRazryeıle anılan Geçen Zaman Duran Zaman da önce gazetemizde yayımlandı. Bu arada 2000'e Doğru dergisinde de yazıyordu. OdüDerle Anday yınlan'nın kitap bölümüne girdi; çe- viriler yaptı, kitaplann baskı işleriy- le uğraştı. Ve yine aynı nedenle işin- den çıkanldı. 1958 de Cttıad Baban ve Semih Tanca'nınyönetimindeki Tercüman- gazetesinde, Yaşar TeOidede adıyla köşe yazılan yazmaya başladı. Biray kadar da kendi adıyla yazdıktan son- ra, bu işine de son verildi. Büyük Gazete, Yeni Tanin ve îkdam'da kendi imzasıyla ya da Ya- şar Tellidede, NiyaziYryazoğju, Mu- rat Tekvb. takma adlarla köşe yazı- lan, denemeler ve yine takma adlar- la tefrika romanlar yazarak geçimi- ni sağlayan Anday, 1960'tan sonra Nadir Nadi'nin önensiyle gazete- mizde yazmaya başladı ve 1997'ye Anday, tstanbul Belediye Konser- vatuvan Tiyatro Bölümü'nde fone- nk-diksiyon öğretmenliği yapn. LCC özel tiyatro okulunda da mitologya dersleri verdi. 1964 - 1969'da TRT Yönetim Kurulu üyeliğinde, 1979 - 1980'de Paris'te eğitim müşavirliği görevinde bulundu. Yanyana (1964) adlı şiir kıtabı 142. Madde'ye aykın görülerek toplanl- dı, sonra da serbest bırakal- dı. 1967-1968 tiyatro mev- süninde Ankara Sanat Se- venler Derneği tarafindan yılın en iyi oyun yazan se- çildiği Mikadonun Çöple- ri adlı oyunuyla tlhan Isken- der Armağanı'ru kazandı. GizüEmir-le TRT 1970 Sa- nat ödülleri Yanşması'nda roman türünde başan ödü- lünü, BuzSaravıfTarjaVe- saas'tan) roman çevirisiy- le Türk Dil Kurumu 1973 Çeviri Ödülü'nü, Teknenin Ohimü ile 1976 Yeditepe ŞiirArma- ğanı'ru, 1978'detüm şiirlerini topla- dığı Sözcükler ile Sedat Sima\i Vak- fi Edebiyat Ödülü'nü, ÖlümsüzJük Ardında Gügamış ıle 1981 Türkiye tş Bankası Ödülü'nü, Ölümsüzier yada BirGnayetin Söyientjsi oyunuy- İa 1984 Enka Sanat Ödülü'nü, 1991'de TÜYAP Onur Ödülü'nü, 20O0'de Aydın Doğan Vakfi Şiir Ödü- lü'nü aldı. 1997 yılında Uludağ Üniversite- si'nin düzenlediği 5. Kültür Sanat ve Spor Şenliği kapsamında Bur- sa'ya davet edilen Anday'a fahri dok- tora unvanı verildi. Melih Cevdet Anday'a aynca geçen yıl Müjdat Ge- zen Sanat Merkezi'nce en iyi yazar ödülü verilmişti. Melih CevdetAnday, 1960tan sonra Nadir S'adi'nin önensiylegazetemizde yazmayla başlamış ve 1997ye kadaryaztlannı sürdürmüştü. Solcu olduğu için bir dönem işine son verilen Anday 'ın şiir kitabı 'Yanyana' da yasaklıydı Her alanda ölümsüz ürünler verdiŞıır . Garip (Orhan Veli ve Oktay Ri- fat'la)-1941 . Rahan Kaçan Ağaç - 1946 Telgraflıane- 1952 Yanyana- 1956 Kollan Bağjı Odysseus- 1963 Göçebe Denizin Üstünde - 1970 Teknenin Ölümü - 1975 (1976 Ye- ditepe Şiir Armağanı) . Sözcükler - 1978 (1978 Sedat Si- mavi Vakfi Edebiyat Ödülü) . Ölümsüziük Ardında Gdganuş - 1981 (Türkiye Iş Bankası Şiir Büyük Ödülü) TanıdıkDürıya- 1984 Güneşte-1989 Deneme . Doğu-Bao- 1961 Konuşarak- 1964 . Gelişen Komedya - 1965 . Yeni Tannlar-1974 . Sosyalişt Bir Dünya - 1975 . DffimizÜstüne Konuşmalar-1975 . MaddeciHk ve Ülkücühik - 1977 .Yasak-1978 . Paris Yaalan-1982 . Açıktağa Doğnı (Ilk iki kitabı, ye- ni eklerle)- 1984 . Sevişmenin Güdükhığü ve Yüce- Hği-1990 Oyun tçerdeküer-1965 . Mikado'nunÇöpleri-1967 (1967- 68 tlhan Iskender Armağanı, 1971- 72'de Sanatseverler Derneği'nde yı- lın en iyi oyunu seçildi.) . Dört Ovıın (Yann Başka Koruda, Dikkat Köpek Var, Ölüler Konuşmak lsterler, Müfettişler) -1972 Roman .Aylaklar-1965 GizliEmir-1970 tsa'nmGüncesi-1974 Razi>«-1975 . Yağmorhı Sokak (Murat Tek im- zasıyla, 1 Ocak 1959'dan başlayarak Tercüman'da tefrika edilmişti.) -1991 . DuDar Çıkmazı (Murat Tek imza- sıyla, 1 Mart 1962'den başlayarak tk- kistan, Bulgaristan. Macaristan (Yeni basımı, eklerle, Anadolu'da ve Sosya- lişt Ülkelerde adıyla) - 1965 Çeviri . BababrveOğolar(Turgenyev'den) . Tann Gelini Sybffl (Par Lagerk- vist'ten) . Tepedeki Işık (Erskine Cald- well'den) ANÜ-YIB^ V^I-^A Ckfitujük AnkdıC «b»re- /MEüH CEVDET ^NDKY tehnenin okjrou . Ölümsuzier (Toplu Oyunlan-1) (Yukanda belirtilen dört oyun ile Mi- kado'nun Çöpleri ve 1984 Enka Sa- nat Ödülleri'nde mansiyon kazanan Ölümsuzier.) -1987 . tçerdekiler (Toplu Oyunlan-2) (îçerdekiler, Yılanlar, Babalarve Oğul- lar) -1989 dam'da tefrika edildi.) . Meryem Gibi - 1991 . Birbirimizi Anlayamavız -1992 Anı . Akan Zaman Duran Zaman I - 1984 Gezi . SovyetRusya,Azerbaycan,Ozbe- . Olü Canlar (Gogol'den) . Müferöş (Gogol'den) . Bir Evlenrne (Gogol'den) . Tharrodan Çılaş (Gogol 'den) .BuzSaravı(TarjeiVesaas'tan)(Türk Dil Kurumu 1973 Çeviri <" Çevirilen Yapıtlan . Veholepnaya Ştuka (Harika Bir Şey), Şiirler, Çeviren: Semena Kir- samova - Moskova, 1965 . Aylaldar (Türkçe) - Sofya, 1966 Obreçionnrv'e (Aylaldar). Çevi- ren: A. îbragimova - Moskova, 1970 . Trinojnik(Sacayağı), Melih Cev- det Anday, Orhan Veli Kanık ve Ok- tay Rifat'tan Seçmeler - Sofya, 1966 . Ulysse Bras Attach'es (Kollan Bağh Odysseus), Çe\iren: S. Eyüboğ- lu. Turhan Doyran. Hıfzı Topuz, UNESCO Poesie-Club - Paris, 1970 Pismoodmrtvogdruga (ÖlüBir Dosttan Mektup), Şiirler, Çeviren: Nermin Menemenoğlu - Talat S. Hal- man-NewYork, 1974 . Rain One Step Awaj r Çeviren: Ta- lat Halman - Bnan Swann - Was- hington, 1980 . The Mikado Game (Mikado 'nun Çöpleri), Çeviren: Nermin Menenci- oğlu, IT1 Yayını - Ankara, 1980 L'arbre qui a perdu la qui'etudc (Rahatı Kaçan Ağaç), Türkçe-Fran- sızca-Paris, 1981 . Trindavü (Aylaklar), Çeviren: Vı- orica Dinescu - Bükreş, 1984 . Eden \ov Svet (Yeni Bir Dünya), Şiirler, Çeviren: Boris Bişinski-Ma- kedonca-Üsküp, 1989 GUNDUZGOZUYLE MELİH CEVDET ANDAY Akla Aykırı Millıyet gazetesi yazan Sayın Güneri Crvaoğlu'nun yazısından öğrendiğime göre görevinden istifa eden Sanayi Bakanı Yalım Erez'in, - Yanlış yapıyorsunuz. Hükümet devam edeme- yecek. Noktayı siz koyun. Sözüne karşılık olarak Başbakan Yardımcısı Dı- şişleri Bakanı, DYP Genel Başkanı Tansu Çiller şu yanıtı vermış: - Alternatıf bulun. Bu hükümet biterse yerine hangi hükümeti koyacaksınız? Çıldırabilır insan. Demek bu hükümet bizim yazgımızmış. Biz ancak bu hükümetle yönetilebilirmişiz. Başkaldırıyorum; REFAHYOL hükümeti bu hal- kın yazgısı değildir. "Alternatıf bulun" demek "Bu- lamazsınız" anlamına gelir ve bu söz halka haka- rettir. Gazetemizde okuduğuma göre MGK toplantısı- na katılmış olan askerî bir yetkili şöyle demış: - Toplantıda hersöylenene nazikçe 'Çok doğru, yapmalıyız' diyen bir kişinin üzehne tabii ki baltay- la gidilmez. Ancak dışan çıkınca durum tamamen değişiyorsa oyunun kuralı da değişiyor demektir. 8 yıllık kesintisiz ve zorunlu eğitim önerisini Re- fah Partisi'nin oyalamaya aldığını görmeyen, anla- mayan varmı? Hükümetin RP kanadı topu TBMM'ye atarak or- du ile TBMM'yi karşı karşıya getirmek istiyor. RP'lilerin söyledikleri ise şu: "8 yıllık kesintisiz eğitimi TBMM'den geçirme- yiz." Gazetemizin pazartesi günkü başyazısında şöy- le deniyordu: "Bir hükümet adamının ya da politikacının attı- ğı imzanın ve söyledıği sözün, hiçbir değeri yok- sa, her şey buz üzerine yazılan yazı gibidir. Hükü- met adamlannın ya dapolitikacı ve yöneticilerin gü- venilir olmadığı birortamda yaşamak zonjnda ka- lan halkın belirsizlik içine düşmesi doğaldır." Bu tümce içindeki belirsizlik" sözcüğünü ben ye- tersiz buluyorum. "Hükümet adamlannın ya dapo- litikacı ve yöneticilerin güvenilir olmadığı bir ortam- da yaşamak zorunda kalan halk ne talihsizdir" de- meyi yeğlerdım. Hayır, bu hükümet bizim yazgımız değildir. Şımarıklık etmeyelim. Evinden çıkmayan bir adamım; politikacılarla ko- nuştuğum görüştüğüm de yok, ama şunu söyle- yeyim ki, bu iktidar gidecektir. Çünkü bu iktidar akla aykırı. (29Nisan 1997, gazetemizdeyayımlanan son yazısı) SES 5. Kültür Sanat Yarışması • ANKARA (Cmnhuriyet Bürosu) - Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikasf nın (SES) düzenlediği kültür sanat yanşmasının sonuçlan açıklandı. Selami Karabulut ve Ahmet Antmen (şiir), Özcan Öztürk (özendirme); Güler Akalan (resim), Özgül Önkaş (özendirme); Erol Büyükyazıcı (fotoğraf), Öznur Bağcı (özendirme); Nilüfer Sakıncı (fotoğraf dalında özel ödül); Nurhayat Varol (fotoğraf dalında jüri özel ödülü); Sultan Su Akar (öykü), Celal Ilhan (özendirme) ödüle değer görüldüler. Ödüller bugün, Devlet Resim Heykel Müzesi Türkocağı Salonu'nda yapılacak törenle sahipleraıe verilecek. (0 312 310 20 94) btanbul'da yeni bir müze • Kültür Servisi - Garantı Bankası'nın, BankalarCaddesi'ndeki tarihi Karaköy binasında kurduğu Osmanlı Bankası Müzesi, aralık ayırun sonlannda açılacak. Kuruluş çalışmalan Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştrrma Merkezi tarafindan yürütülen müze, dünyanın sayıh finans tarihi müzeleri arasında yerini almaya hazırlanıyor. Müzenin projesi, tarihçi Prof. Dr. Edhem Eldem, mimar Prof. Dr. Ihsan Bilgin ve tasanmcı Bülent Erkmen tarafindan yaşama geçirildi. Muzede sergilenen malzemeler, Osmanlı Bankası Arşivi'nden seçilen örneklerden oluşuyor. Müze hakkmda www.obarsiv.com - www.obmuze.com sitelerinden bilgi alınabilir. K Ü L T Ü R I Ç İ Z t K K Â M İ L M A S A R A C I UKDE Birgün ışığa döneryaprak,t Üzümler kızanr kütükte, Elberte diner bu sağanak Kaybolur içimdeki ukde. Sandalımı bırakmryor su, Silinmiş dönüp baktğım iz, Çoktandır kaybettiğim arzu. Boşuna çırpındığım deniz, Dudağımı ıslatan zemzem, Testisinde çökmesin dibe, Rüzgârla dağılacak madem, Bu yolu kapayan eksibe. Bir gün ışığa döner yaprak, Üzümler kızanr kütükte, Elbette diner bu sağanak, Kaybolur içimdeki ukde. (Yayımlanan ilk şiiri, Varlık, 15 Kasım 1936) "Kollan Bağh Odysseus bambaşka bir anlayışla yazılmıştı. Kapalı, anlamını kolay iletmeyen bir şiirdi. Gündelik olaylara sıkı sıkıya bağh, alaycı, yergici, kavgacı bir şiirin yürütücüsü olarak tanınan Melih Cevdet Anday, şiir anlayışını temelinden değiştirmişti" MemetFuat(1985) "tnsanı, tarih içindekı bütün görünüşleriyle ele alma tuthısu Melih Cevdet i biryandan ilkçağın bizim yaşadığımız topraklarda, Anadolu 'da şefdtlenmiş uygarlıklanna götiiriir, eski Anadolu uygarhklanndan mitoslar, kahramanlar bugünün sorunlarıyla ve bugünün insanlanyla birleşerek bu şiirlerde yer alırlar." Konur Ertop (1978). TELGIİİFKİSE Uyuyamayacaksın Memleketin hali Seni sesterle uyandıracak Oturup yazacaksın Çünkü sen arbk o sen Sen şimdi ıssz bir telgrafhane gibisin Durmadan sesler alacak Sesler vereceksin Uyuyamayacaksın Düzekneden memleketin hali Düzelmeden dünyanın hali Gözüne uyku giremez ki... Uyuyamayacaksın Bir s<s çanı gibi gecenin içinde Ta gün ışıyıncaya kadar Vakur metin sade Çalacaksın.