Katalog

1 2 EKİM 2002 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA dishab@cumhuriyet.com.tr 11 "VVashington'ın Saddam Hüseyin sonrasında kendi denetiminde bir yönetim tasarladığı bildirildi Irak'a askeri yönetimplanı1 ugüne kadar Saddam Hüseyin'in devrilmesinden sonra Irak'ta nasıl bir yönetim oluşturulacağıyla ilgili bir "planı" bulunmadığını söyleyen Bush yönetimi, Kongre'nin desteğini aldıktan sonra Irak'ta kendine bağlı bir askeri yönetimi tartışmaya başladı. ATİNA'DA GİZLİ BAĞDAT DORUCU MURATİLEM AltNA-ABD'nin Irak'a karşt girişeceği operasyonıın tarihi yaklaştıkça, bu konuda çeşitli platformlarda yapılan görüşmeler de yoğunlaşıyor. Yunanistan'da yayımlanan Elefterotipia gazetesinde yer alan bir habere göre, Atina yakınlanndakı Asteras Oteli'nde geçen günlerde gizli bir zirve^erçekleştirildi. Los Angeles Universitesi taraftndan düzenlendiği belirtilen "Ortadoğu'daki getişmeler ve olası Irak operasyonu" konulu toplantıya 12 ülkeden katılım olduğu öğrenildi. Habere göre, gizli zirveye Israil, Ürdün, Lübnan, Suriye, Mısır, Filistin, Irak, Cezayir. Fas, îran, Türkiye ve Suudi Arabistan'dan askeri ve siyasi temsilcüerin yanında, gizli istihbarat servislerinin yetkilileri ile aydınlar da katıldı. Toplantıda "Irak'a olası bir operasyonun yapdması" konusunda yoğun tartışmalann yaşandığı, Türkiye ve Mısır' ın operasyona karşı çıktıklan da haberde belirtiliyor. Dış Haberier Servisi - Beyaz Saray'ın, Irak içın Amenkan güdümünde bir askeri yöne- tim ve savaş suçlan mahkemeleri kurulmasını öngören bır işgal planı hazırladığı bildirildi. New York Tımes gazetesinin adının açıklan- masını ıstemeyen bir üst düzey yetkiliye daya- narak verdiği haberle birlikte ilk kez Irak için işgal sonrası nasıl bir yönetun oluşturulacağı- na ilişkin bir tasan gündeme gelmiş oldu. Önerinin Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in Birleşmiş Milletler'in (BM) taleplerini yerine getirmemesi durumunda Irak'ın kitle irnha si- lahlannı yok etmek ıçin askeri güç kullannnı konusunda Başkan George Bush'a yetkı veren Kongre karannm çıkışıyla çakışması dikkat çekici bulundu. Washington yönetimi tarafin- dan halen tartışılan plan, belirsiz bir zaman di- liminde seçimle ışbaşına gelmiş sivil bir yöne- time geçilmesini de içeriyor. Japonya modefi gibi Planın, Ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra Ja- ponya'da uygulandığı şekilde, ABD'nin güdü- münde bir yönetimin kurulmasını öngördüğü- nü belirten gazete, bu şekilde Irak'ta kurula- cak askeri yönetimin, ilk aşamada, muhteme- len Körfez bölgesindeki Amerikan silahlı kuv- vetlerinin komutanı Orgeneral Tommy R. Franks ya da astlannın denetiminde olacağını kaydet- ti. Afganıstan'da Taleban güçlerinm devrilme- sinin ardından bır türlü sona ermeyen çatışma ve kaosun Irak'ta yaşanmasıru istemediklenni vurgulayan üst düzey yetkilı, söz konusu pla- na göre Saddam Hüseyin sonrası dönemde Irak muhalefet güçlerinin rolünün daha geri plan- da kalacağını belirtti. Irak'ın petrol karşılığı gıda programının is- tikrar ve yeniden yapılanmayı sağlamak için ge- liştirileceği belirtilirken, Afganistan'da olduğu gibi, Iraklılann denetiminde bir geçici yönetim modeli fikrinden giderek uzaklaşıldığı kayde- dildi. New York Times, Irak'ta koalisyon ortak- lannın yönetimi sürdüğü sürece dünyanın ikin- ci büyük petrol rezervinin denetim al- tına aluıacağı ifadesine de yer verdi. George Bush'un üst düzey yardımcı- lanyla yaptığı görüşmelerde ortaya atı- lan planın resmen onaylanmadığı, bu konuda müttefıklere danışdıp danışüma- dığının bilinmediği belirtildi. Beyaz Saray Sözcüsü Scott McCleJ- lan, söz konusu plan hakkında yorum yapmadı. 'Haarhklar arahkta tamamlanabOir' Öte yandan, ABD'nin Irak'a yönelik bir operasyon karan alması durumun- da, gereken askeri hazırlıkların, en er- ken aralık ayuıda tamamlanabıleceği belirtildi. Washington'dakı askeri uzmanlar, ABD'nin Körfez bölgesine sılah ve malzeme sevkıyatı- nın artarak sürdürdüğünü, ancak bolgedeki as- ker sayısı, uçak gemilerinin sevki ve diploma- tik hazırlıklar gibi konulann henüz yeterli dü- zeye gelmedığini behrttiler. Uzmanlar, Bush'un resmen savaş karan al- mamasuıdan dolayı bölge ülkelenyle ıstenen iş- bırliği düzenlemelerinin de henüz sonuçlandı- nlmadığına dikkat çekiyor. Dıplomatık kaynaklar da olası harekât önce- sinde BM'ye ilişkin gelişmelerin haftalar bo- yunca sürebileceğine dikkat çekiyor. Kongre'den Irak'a savaş açma yetkisi alan ABD Başkanı BM'yi çiğneyebilecek Bush engelleri birer birer aşıyor Moskova'da buluşan Blair ve Putin'in birbirlerini büyük bir samimiyetle kucaklamalan dikkat çekti. (AP) Irak tasansı Putin 'le Blair anlaşıyorDış Habeıier Servisi - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Irak konusunda ABD ve Ingiltere ile bir anlaşmaya varabileceğini bildirdi. Putin, dün kendisini Irak konusunda ikna etmek için Moskova'ya gelen Ingiltere Başbakanı Tony Blair ile görüşmelerinden sonra düzenlenen ortak basın toplantısında, "Biz ve ortaklanmız, denetçilerin Irak'ta yapacakian görevkre yarduncı ohnaya hazuız. Bu nedenle ortak bir kararda, ki buna bir BM Güventik Konseyi karan da dahil buluşmanuzı olasınk dışı görmüyorum" dedi. Irak'ın elinde kitle imha sılahlan bulunduğuna ilişkin bir kanıt olmadığını belirten Putin, "Ancak Irak'uı bu tür silahiara sahip olabüeceği kaygüan var. Bu kaygdann giderilmesi için de denetçilerin acikn bu ülkeye gnmesi gerek" dıye konuştu. —ı • Kongre'nin Bush'a savaş yetkisi vermesiyle operasyon için geri sayım başladı. Irak Başbakan Yardımcısı Tank Aziz, "ABD 1 saat içinde saldırsa bile savaşa hazınz" dedi. Dış Haberler Servisi - ABD Kongresi, Irak'ı vurmaya ka- rarh olan Başkan George Bush'a Birleşmiş Milletler (BM) desteği olmadan da sa- vaş açma yetkisi verdi. Bağdat yönetimiyse, savaşa hazır ol- duğunu bildirdi. Kongre'yi oluşturan Temsıl- ciler Meclisi ve Senato, savaş yetkisi kararını onayladı. Bush'a, gerekirse BM'den des- tek almadan savaş açma yet- kisi tanıyan Irak tasansı, ön- ceki gün önce Temsilciler Meclisi'nde 133'e karşı 296 oyla kabul edildi. Demokratlann çoğunlukta olduğu Senato'da dün sabaha karşı ele alınan tasan 23 'e kar- şı 77 oyla kabul edildi. Tasan- nın Senato'dan geçmesınde ki- lit rolü, Senato çoğunluk lide- ri Demokrat Parti South Da- kota Senatörü TomDaschle'ın, dahaönce Irakkonusunda Bush yönetımini eleştirmesıne kar- şın. tt Bush'un yanında yer alacağun" demesi oynadı. Böylece tasan. De- mokrat Partililerin lasmi itirazına rağ- men, iki partinin desteklediği bır ta- san olarak ezici çoğunlukla Senato'da kabul edildi ve BM'den Irak'a karşı güçlü karar çıkarmaya çalışan ABD yö- netiminin elini güçlendirdi. Demokrat Partililer, Bush'un teh- dit olarak gördüğü Irak'a karşı "ön- ceden vurma" taktiğinin, diğer ülke- lerin de aynı taktiği kullanmasına ör- nek oluşturacağı endışesini dile geti- riyorlar. Demokratlar, Bush'un Irak'ı tek başına vurmaya karar vermeden önce BM ile yakın işbirliği yapması- nı istiyor. Demokrat John Spratt "Tek yanh bir eylem; ABD, Irak'a karşı ve bir öiçüde ABD, Arap ve Müslüman dünyasma karşı olarak algüanabinr " diye konuştu. Bush, Temsilciler Meclisi'nin ardın- dan, Irak'a savaş açma yetkisıni ken- disine tanıyan Senato'ya teşekkür ederken, Kongre'den çıkan kararla BM Güvenlik Konseyi 'ne güçlü bir mesaj verildiğını bildirdi. Bush, "Se- nato bu oylamasryla, Amerika'nm tek ses olduğunu gösterdi. Kongre, ulus- lararası tophımve BM Güvenlik Kon- seyi'ne açık bir mesaj verdi" dedi. 'Kanunsuz rejimin sonu gelecek' Bush, "Saddam Hüseyin veonun ka- nunsuz rejimi bölgeye, dünyaya ve ABD'ye bü\iiktehditonıştuniYor.Ha- rekete geçmemek seçenek değİL silab- sızlanma ise şart" ıfadesını kullandı. Irak Başbakan Yardımcısı Tank . 1 rak operasyonu için geri sayım başlarken Bağdat yönetimi de savaşa hazır olduğu yönünde açıklamalar yapıyor. Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'e destekiçin yapılan gösteriye kadmlarda eDerinde tüfeklerle kaüldJL Göstericfler Saddam Höseyin posterleri de taşKÜ. (Fotoğraf: AP) Aziz. Kongre'nin Bush'a, "Irak'a karşı güç kuDanma" yetkisi verme- sinin şaşutıcı olmadığmı, olası bir saldınyahazırlıklı olduklannı söyle- di. Aziz, "Saldınnm zamanuıa biz karar vermiyonız, ancakbir saatiçin- de bile olsa, biz hazunz" dedi. Tank Aziz, Washington'ın Irak'ın kitle imha silahlan geliştirdiği yolun- daki savlannın "ABD'nin bö^»eye ege- men ofana arzusunun bahanesT oldu- ğunu. bunun tüm Araplan tehdit et- tiğini savundu. ABD: Tek de kalsak savaşa gidiyoruz Prof. Dr. TÜRKKAYA ATAÖV NEWYORK-Birkaç gündürBirleş- raiş Milletler'in New York'taki merke- zınde yakından izlemeye çalıştığım, tûm Amerika'da tartışılan, gazete baş- lıklannı kapsayan ve televizyonlardan eksık olmayan konu, Beyaz Saray' ın Iıai'a askeri müdahalede ısrandır. Baş- kan Bush bu konuda babasından bile \adsınamaz öiçüde aynlıyor. Mesajı şu: "'Tek de kalsak, savaşa gidiyoruz!'' Bu denlı kararlı görünüşünün nede- nı. Bush'un, çevresındeki bazı "Şahin- ler'le birlikte, ABD ıçin "yeni bir bü- \vk strateji'' geliştirmekte oluşudur. Ancak, yakın çevresinde Dışişle- r.'nden Sorumlu Devlet Sekreteri Co- EnPowell gibi, aşınhklara şiddetle kar- şı çıkan "Güvercinler" de var. Bu iki grubun arasındaki çelişkı, çekişme, hat- ta sertlik ayn bir yazının konusu olma- hdır. Benzer tartışma BM Güvenlik Kon- seyi'nin içinde, veto ayncalıklı yetkisi olan beş büyük devletin arasında da var. Bir yanda Amerika ve Ingiltere, öte yanda da Fransa, Rusya ve Çin. îlk ikisi kısıtlı bir süreden sonra, silah kul- lanma yanlısı. Son üç devlet Irak'ın si- lah denetçilerine kapılarmı açma sö- züne bir şans tanımak istiyor. Güven- lik Konseyi'ndeki bu ikilemin ilginç aynntısı da başka bir yazı konusu ol- malıdn-. Bush Amerikan Kongresi'nden yet- ki aladı. Ştmdi, Güvenlik Konseyi'nin "yeşilışık'' yakması daha da kolaylaşa- cak. Amerika'dan farklı düşünen büyük devletler, şu ya da bu bıçimde bir mü- dahale karşısında çağunız süper gü- cüyle "pazarnk" olanaklannı da göz ar- dı etmiyorlar. Bunlardan bazılannın büyük ödünler kopardıklan gözden kaç- mıyor. Bu durumda, New York'taki resmi gö- revde ohnayan bazı gözlemci Türkler, Ankara'nın "pazarnkgûcfi''nden gere- ği gibi yararlanamadıklannı ileri sürü- yorlar ki bu yazıda onlann bu görüşle- rini yansıtmak istiyorum. Örneğin, kuzey komşumuz Rusya kendi için birtakım hedeflerin peşinde. Bunlann içindefaak'takundması tasar- lanan petrol konsorsiyumu içinde tem- silcilık. Rus petrolüne dünya piyasala- nnda yer veribnesi, Irak'ın Rusya'j'a olan 8 milyar dolar borcunun Amerika tarafından ödenmesi ve Çeçen savaşçı- lannın Gürcıstan içinde de Ruslarca iz- lenmesi gibi istekler var. Benzer bıçim- de, Amerika Çin"in dışsatım ürünleri- ne koyduğu kısıtlama ve engellemele- ri hızla kaîdırdıktan başka, merkezı hü- kümetin şikâyetçi olduğu Uygur grup- lannı da "teröristier'' listesine koydu. Öte yandan, Amerika ıstediği aske- ri harekâtı Türkiye'nin izni, desteği ya da işbirliği olmadan bir hayli güçlükle yapar. Buradaki bazı Türklenn değer- lendirmesi ve sorduklan sorular şunlar: Türkiye ABD'ye "hayır!'' diyemiyor. "Çantada keklik" olmak yerine, hiç değilse, konumundan yararİanarakpa- zarlık gücünü gereği gibi kullanabıli- yor mu? Örneğin, askeri borçlannı tümden sildirdi mi? Başka borçlannı ne öiçü- de azalttı? Kendi tekstil ürünlerine ko- nan kotalan kaldutabildı mi? Ambar- go ölçüsünde engellenen başka ürün- lenni pazarlama hakkı kazandı mı? ABD'nin tsrail'de ve Ürdün'de kurdu- ğu "yüksek-teknoloji endüstri bölge- sPnin aynının Güneydoğu Anadolu'da oluşturuhnasının bize, bilgisayar gibi bır teknolojinin sahıbi olmadığunız- dan, yaran olmayacağını açıkça anlat- hk mı? Kuzey Kıbns Türk Cumhuriye- ti'nin genelde tanınması için söz aldı mı? Amacı AB'ye gırmekse, bunu da gündeme getirdi mi? Müdahale ola- caksa, Kerkük çervesindeki Türkmen- lerin kaderini, onlara karşı 1959 katli- amını gerçekleştirmiş olan Kürtlerin eünden ahnayı başardı mı? Bunun için- de bir özerklik sözü var mı? Yönetici- lerimiz gene büyük kayıplara uğraya- cak Türkiyeli işadamlanmız için ne gi- bi yatınm ve inşaat anlaşmalan yaptı? Bunlann çoğunu ya da hiçbirini ya- pamamışsa, nedenleri? Türkiye'deki se- çim ortamı mı? Öctıdarlann dışa karşı ür- kekliğe yıllardır koşullanmalan mı? Ya- ratıcı dış politıkanın düşünsel temelin- den mahrumıyet mi? Iktidarın yumuşak zemine oturması nedeniyle bürokratla- nn cesur davranamayışlan mı? Nedeni ne olursa olsun, Türkiye göründüğü gi- bi pasıfdavranıyorsa, Amerika'nm şım- di tasarladığı Irak harekâtı, 1991 'de ol- duğu gıbı, ülkemiz için bir kez daha fi- yasko olacaknr. Uzun vadede Amerika açısından da fı- yasko olasılığı da başka yazı konusudur. 1 ÜRKİYE'YE MALİDESTEK Pentagon heyeti gelecek • Türkiye ve ABD, încirlik Üssü'nde yığınak yapıldığı haberlerini yalanladı. Asparuk, "Haberimiz olmadan bir bomba bile getiremezler" dedi. SERKANDEMÎRTAŞ ANKARA - ABD, olası bir Irak operasyonu öncesinde askeri danışmalarda bulunmak üzere üst düzey bir Pentagon heyetini Türkiye'ye gönderecek Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök'ün de ABD'ye yapacağı ziyaret sırasında Irak konusunun gündeme gelmesi beklenirken Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Cumhur Asparuk, "tncuük Cssü' nde bir harakeüılik yok. Bizim iznimiz olmadan bir tek bomba dahi üsse getirüemez" dedi. ABD ise bır operasyon durumunda Türkiye'nin ekonomik giderlerini karşılayacaklannı açıkladı. ABD Başkanı George W. Bush'un Kongre'den savaş yetkisi alması üzerine Irak'a operasyon olasılıklan güçlenmeye başladı. Orgeneral Asparuk, dün Ispanya Büyükelçiliği resepsiyonunda gazetecilerin sorulannı yanıtlarken, încirlik Üssü'nde olağanüstü hareketlilik olduğu haberlerini yalanladı. Asparuk, ABD'nin Türkiye'den Încirlik Üssü'yle ilgili hiçbir talebı olmadığını belirterek, "Bir bomba bile gerirseler Genelkurmay'ın haberi ohır. GeneUoırmav 'dan izin ahnadan hiçbir şey getiremezler" dedi. 'Üssûn komutanını vTirurum' ABD heyetının Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu bölgesindeki üslerini denetlediği savlannın anımsatılması üzenne de Asparuk, "Bö>1e bir şey yok. ABD bizden böyle bir istemde bulunmadL Öyle bir şe\ olsa önce ben bizzat o üssün komutanını vururum" esprisini yaptı. Resepsiyonda gazetecilerle konuşan üst düzey bir ABD yetkilisi de încirlik ve diğer üslerle ilgili haberlerin doğru olmadığını kaydetti. Yetkilı, Türkiye'den henüz bır istemde bulunmadıklannı, ancak bulunurlarsa bunu kamuoyuna açıklayacaklannı belirtirken, üst düzey bir Pentagon heyetinin Türkiye'ye geleceğini açıkladı. Yetkili, "Bu heyet danışmalarda bulunacak. ABD'den bir heyet gelmese' Washıngton Ankara'ya danışmıyor' eJeştirisi yapdn"" dedi. Yetkili, olası bir operasyon sırasında Türkiye'nin ekonomik zararlannı karşılamayı öngördüklerini söyleyerek, bununla çeşitli fıkirlerinin olduğunu kaydederken Türkiye-ABD ortak ekonomik komisyon toplantısının gelecek ay toplanacağına dikkat çekti. Pearson'dan ekonomik destek sözü tspanya'nın milli günü nedeniyle Ankara'da verilen resepsiyona kanlan ABD Büyükelçisi Robert Pearson da Irak'a operasyon düzenlenmesi durumunda Türkiye'ye verdikleri ekonomik desteği sürdüreceklerini kaydederek, Türkiye"deta üslenn kullanımına ilişkin henüz talepleri olmadığını, ancak gerektiği zaman bunu talep edebileceklerini ifade etti. ARIŞÇIÇÖZÜM 130ülke toplantı istedi \EW YORK (AA) - ABD Kongresi, Başkan George W. Bush'a Irak'a savaş açma yetkisi verirken Birleşmiş Milletler (BM) üyesi ve banşçı çözümden yana olan yaklaşık 130 ülke, Güvenlik Konseyı'nin Irak konusunda açık bir olağanüstü toplantı yapması isteğiyle Konsey Başkanlığı'na başvurdu. Baş\Ttru talebinde bulunan ülkelerin çoğunun bağlı bulunduğu Bağlanhsızlar Grubu, ABD ve Ingiltere tarafından BM Güvenlik Konseyi'ne sunulacak olan ve Irak'a karşı güç kullanılmasına olanak veren BM tasansuun, kamuoyu önünde açık açık tartışılmasmı istiyorlar. Güvenlik Konseyi'nde frak'la ilgili açık toplantının, gelecek hafta yapılması ve en az 100 delegenin görüş açıklaması bekleniyor. Konsey Dönem Başkanı Kamerunlu Martin Befinga-Eboutou, toplantının kesin tarihinin, üyeler arasında yapılacak danışmalardan sonra belirleneceğini söyledi. Diplomatik kaynaklar toplantunn 16 Ekim'de yapılabileceğini belirtti. Konsey'in veto yetkisine sahip 5 daimi üyesi, Irak'a karşı güç kullanılması konusunda görüş aynlığı içinde. ABD ve tngiltere, Irak'a karşı güç kullanılmasına olanak veren tek bir tasannın Konsey'den geçirihnesi için çalışu-ken, Fransa, Rusya ve Çin, ilk aşamada Irak'a BM ile işbirliği yapma şansı verilmesini istiyor.