Katalog

1T0S 2001 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA I. U l \ kultur(a cumhuriyet.com.tr 15 UYGARL1KLAR1N İZİNDE. OKTAY EKllNCt sçenhaziran aymda iki ayrı kenttekibuluşmalar 'ortak özlemleri'yaşattılar [Hyarbakır'dan Amasya'y a...»harbakırve Amasya...Bm Ana- u'nunbir ucunda, diğeribaşka bir jesinde iki tarihsel kentimiz... rter ikisi de aralanndaki "uzakb- * rağmen, binkrce yılhk geçmiş- ri içersinde aslmda öylesine "ya- n"olmuşlarki!.. Kıonolojilerini yan yana koyup ıkıyorum. Çayönü, Diyarbakır'm t.Ö. İOO*"krden t.Ö. 3000Tere kadar lan tarihöncesiyerkşme dönemk- ne tamkhk edıyor. İ.Ö. 2000'krde lurri-Mitanni Kralhğı, İ.Ö. 200'krden İ.Ö. 600'kre dek Asur «Urartuegemenliği, t.Ö. 550'kTİe »irlikte Perster, Makedonyalüar, Se- öltid Kralhğu Partlar, Tıgran döne- ni.. derken, t.Ö. 69'dan t.S. 3951e- e dekRoma ve ardından Bizans-. Amasya'da da t.Ö. 2000'krde Hi- tiücr'k başlayan büyük uygarlık se- rüveni Frigler, Kimmerler, Lidyab- lar,Perslerte sürerken. t.Ö. 3OO'kr- de bayrağı Pontus Krallığı devrah- yor; Roma'nın sıraya girmesi t.Ö. 26'dagerçekkşırken yine t.S. 395'te Bizansbuluşması başlıyor... Hem Dıy arbakır'dahem de Amas- ya'da Bizans'\ \zkyen dönemlerde ise "Araplar" var... Emeviler661 'de Diyarbakır'ın, 708'de de Amas- ya'nın yeni sahipkri... Selçuklu- lar'ın Diyarbakır'ı 10&5'te başlar- ken, Âmasya'da da 1075"tennibaren Metik Ahmet Daıüşmend Gaâ yö- Aınadolu'da yaşanan zengin geçmiş aynı coğrafyayı paylaşan kentlerin bir bakırna ortak tarihleri... Bu nedenle gelecekleri için de taribin armağan ettiği değerlerine ortaklaşa sanlıyorlar... Diyarbakır'daki mimarbk mirasu geçmişin ne dentigörkemli ve özenliyaşandtğının da kûttürelkanrtı... (soMa) Amasya'nın yakın geçrrüşine kadar simgelerinden olan HükümetKöprüsü başındaki "Saat KvtlesT şimdiyeniden ve aynıyerde inşa ediüyor^. (sağda) netimı var. DiyarbakırTa Anadolu Seiçuklulan'nın kucaklaşması 1240... Amasya'nın da yaklaşık ay- nı yıllar... Osmanu uygarhğı ise Âmasya'da \ 399'da başlarken. Di- yarbakır da süren İlhanıuar, Timur, Akkoyunlular, Memlukve Safevi dö- nemknnden ötürübu uygarlığın ilk resmı yıh ancak 1515 oluyor... Cumhuriyet'in kuruluş tarihine baktığımızda dayinebuikikentara- sında "duygu yüklü ortakuklarT görmek mümkün. Ömeğin. 22 Mayıs 1919'da. yani Mustafa Kemarin Anadolu'da ba- ğımsızhk savaşını örgütlemek üzere Samsun'a çıkışından dört gün son- ra. Diyarbakır'da "Iznûr'in işgalini protesto mitingT yapılıyor. Ertesi gün (23 Mayıs 1919) bekdiye bina- sındayapılan toplantıda "Müdafaa- i Vatan CemiyetT kuruluyor... Bun- dan 20 gün sonra da M. Kemal artık Amasya'dadır (13 Haziran 1919) ün- tü "Amasya TamimTni yazıp (21 Haziran 1919). ardından 26 Haziran 1920'de bukentten Anadolu'ya doğ- '2001 tnanifestoları'ndanYenibinyüda GAP bölgesinde- ki "kimBkfikalkınma'' hedefkri- ni belirkyen "Dryarbalor Bödir- gesi" i\e tüm tarihsel kentkrde "getenekadçcvrefcrin'* de 3. bin- yılakorunarak armağanedümesi- ni öngören "Amasya BüdirgesT özetle şu mesajlan içeriyorlan GAP yenidenyapüanmah - Habitat-H'nin(1996) "evsahi- bi" olan Tüıkiye, bu konferansın 5. yıhnda ne veıikn sözkri tutu- yot,ne dehâlâbk adımatıyor. Oy- saHabitat-Uözellikk Türkiye gi- bi "•getişmckte'" olan ülkekrin so- runlan içintoplandıveçözümiçin de; u Toplumun tûm kesimkriıün Diyarbakır suriannm da son utnudu GAP'ınyenidenve bu kez "kühüre sahip çıkarak" yapdanmasına kaldı. küMrelveekonomikgeüşmepolitikalannıbir- liktebetirkmeteri'" karannı aldı... - Habitat-U'ninbu temel karannı GAP böl- gesinde yaşama geçirmek için ise çok önemli bir "firsat" var... O da, 1989yümda 15 yıl sü- Teykyürürlüğe giren "GAPKararnamesrmn en geç 2004yılınakadar "yenidendüzenknme- â"... îşte bu yeni yasal düzenlemede. özetlik- k "yoreknKöJrûnünveuygarhk değerleriningö- 2£tömesr GAP hukukunda 6ne çıkartümalı, bölgehalkımn vetoplumsaldinamikkrinin de sonmiar karşısmda u dert ortağı'' değü, ''çö- züm ortağf olmalan sağlanmalıdrr. Amasya'da 'Strabon' dersteri - Kentsel kimliğin sürdürülmesi ve "ld^Bk- BbfrkentsdtoplumküftüriunuT gelişebilme- si için, tarihselyapılara "tektdiörnddcr'"şek- lindekorunması polvtikasuun "yetem" oldu- ğu;hattakimliğin vekişiliğirızenginliğvni oluş- turan "gekneksel dokıüarm" yok olmalanna "gerefcçe" oluşturduğu, Türkiye'de açıkça ya- şanmakta ve kamtlanmaktadır... - Nitekim. Amasya gibi. son yıt- tardakorumadakiduyarlı çabalany- ladikkatçekenvehaklıövgükralan birkenttebik. sadece Yeşahrmakkı- yısındaki Yahboyuevkri ik buböl- ge dışvndaki belirli sayıda anıtsal ve siviltekyapıömekkrininkotunma- sı,bunakarşrnkentindiğerbölgek- rirün karaktersiz ve tekdüze apart- manlarla yığılması, bütün bu özve- rili çabalann genel bir "•kinüikli kenf hedefini yakalamasına da en- get otuşturmaktadır. - Bunedenlekatılımcıkr gelenek- sel dokulann tüm kültûrel imge ve izlerinigözetecekbirkorumaatnaç- h planlamamn genel imar politika- lannıveuygulamalanmdakucaklayacakşekü- deegemenkilmmasını;kentsel-kültürel- doğal çevre mirasmmyok olma sürecini hızlandvran "«ıvanter eksJkliğvnin" de bir an önce gideril- mesini dikmektedirkr. - Katvlımcılar, Amasya'nın korunmasmda vetamtılmasmda"düşünce,felsefevebaimta- rihinin" de değerkndirilmesini, bu çerçevede Amasyalı Strabonadma da ulustararası anma vetartışmatoplanUlannınduzenknmesinitav- siye etmektedirler... ru ayrüırken de "aynıgûn" Diyarba- kır'da "ElceHre" (FiTat-tran sınırı arası)cephesinin "karargâhı"kuru- luyor... .^Ve *2001' manifestolan Tarihlerini işte böyksine derin si- yasal vekültûrelyakmlıklar içersin- de yaşayan bu iki kentvmizin 2001 yüındaki çokönemlibir ortakhklan ise "3. BinYü için" yapılan iki ayn toplantıdaki "birbirini tamamlayan temalar"etrafında gerçekkşti... Mimarlar Odası'nca 1 Haziran 2001 günüDiyarbakır-Kültür Sara- yı'ndadüzenknen "Habitat-Il'nin5. YıhndaGAPBolgesiveYerkşııı-Ko- nut Sorunkn" sempozyumunda köklü ve zenginbir uygarlıklar biri- kimini banndıranbu yörenin, "aym kûMr zenginligini sûrdürerek geli- şebümesr yönünde izknmesi gere- ken sosyal ve ekonomik kalkınma politikaİanşehircüik sorunlanylada birlikte tartışıldı. AmasyaVaBH^'ninlTO Mimarlık Fakültesrndeki "İAPS-CSBE Nct- work" koordinatöTİüğününbilımsel organizasyonu ve belediyenin yanı sıra NtanariarOdasıik ÇEKÜL'ün dedesteğvyk20-23Haziran 2001'de düzenkdiği "YemBrayıidaGdenek- sel Çevrekr" konulu uluslararası sempozyumda da aynı tema bu kez "•kentselkoruma" ve "kültûrelkim- liğin çağdaş mekânlarda da kesinti- sizgözeolmeâ" bağlamında ek alın- dı... Yaklaşık 3 hafta arayla gerçekk- şenbu ikibuluşmanın "sonuçbüdir- geteri", yine iki kentin geçmişkrin- den gekn "ortakyazgdanm veduy- gulannı" geleceğe de taşıyan "2001 manifestolan" gibikT... Tarihe de birlikte geçmekrini dikyerek, her i- ki bildirgenin temel vurgulamalan- nı bu başlık altmda sunuyorum... John Lennon'm Paul McCartney'e yazdığı mektup, sonbabarda Christie's'te satışa sunutacak Beatles'ın dağdmasıııınipuçlarıbu tarihibelgede KültûrServisi-Beattes... Banş ve sevgı üze- rine şarküar söykdikr... Kitkkri peşkrinden sürükledikr... Milyonlarca bayran ve herbin klasik onlarca şarkıyla ansıklopedikre girdı- kr... Sanatın \e dünye\i zevkkrin doruğuna şan, şöhret, para, saygı her anlamda ulastı- İar... Krallar. kraliçeler. devkt başkanlann- dan payekr aldılar... Ve 1970"te şok bir gehş- meyk dağıldılar. John Lennon. Paul McCartney. George Harrison ve Ringo Starr'dan oluşan efsane\ ı müzik grubu Beatks'm beyni Lennon'm 1970'te McCartney'e yazdığı bir mektup. grubun bu dağılma sürecine ilişkin güçlü ipuçlan içeriyoT. SonbahardaLondra'dakiChristie'sMüzaye- de Evi'nde satışa sunulacak mektubun en az 70 bın pound'a satılacağı tahmın ediliyor. Lennon, imlahatalan, bozuk cümkler ve ge- reksiz harflerk karmakanşık bir haldeki 6 el yazması sayfadan oluşan mektubu ünlü Ima- ^ne'nı kaydettiği Tittenhurst Parkı'ndakı Berkshire malikânesinde yazmış. Sanatçı, gnıp arkadaşlannmkendısini bas- kı altvna aldıklanndan, eşi Yoko Ono'ya kar- şı takındıklan önyargüı tavırlanndan söz et- tiği mektubunda, özellikle Paul ve Linda McCartney'e kelımenin tam anlamıyla esip gürlüyor. Aynca Lennon'm sözkrinden McCartney'ninkendisinedahaöncedeneleş- tirel anlamda bir mektup yazdığı da anlaşılı- yor. "Mektubunu okuyordum ve hangi huy- suz,ortayaşUBeatJeshayTambumektubuyaz- nnş olabilir diye düşündüm. Kimin yaptığuu budiğimisakladun.CehennemLindal.. Linda McCartneyzihnindeldsapkınbklaı-uıdan kur- Lennon mektupta, Yoko Ono'ya olan tavuianndan dolayı McCartney çiftine çok kıznuş. tul. Günümüz müzigimn sadece Beatles saye- sinde bir yerkre geldişjne gerçekten inamyor musun? Deli oldugunu zannetmiyorum. Her zamanhareketin kendmdeşlparçasıolduğu- muzu söylemez miydin?™ Başmın üstündeki altın hareyiçıkar ve öyle uç." Konuyla ilgıli Beatles"m biyografisini ya- zan. Lennon'm arkadaşı HunterDavies "Şa- şutıcı bir mektup. Appk adh plak şirkeüeri- nin dağüdığubirbirlerine dava açtıklanvekor- kunç davrandıklan dönemdeydi" dıyor. Grubun tek üyesı olarak kaldığında. dağıl- ma zamanmın geldiğini bildirmek McCart- ney'ye düştü. Dağılmanın kayrıağmvn gnıp üyeleri tarafmdan orda burda Lennon'm Ono'ya duyduğu saplantılı aşk olaTak sık sık dile getirilmesi de Lennon'm canını sıkıyor- du. Lennon, McCartney'nın evliliğinin ıkıyıl- da biteceğini iddıa ederek biraz ılen gittiyse de son cümksine samimiyet ekkmeyi ıhmal etmedi:"Her şeyerağmenudmizdeikinizise- viyoruzT Mektubun gerçekten gönderilip gönderil- mediği bilinmiyor. Aynca hangi elkrden ge- çerek müzayedeye getirildiği konusunda çok azbilgivar. Tekbilinenmektubun 1990'lıyvl- larda Amerika'daki bir açık arttvrmada adı açıklanmayan bir satıcı tarafmdan satm alın- dığı ve şimdi de yinebu satıcıtarafmdan mü- zayedeye sunulduğu. Christie's"in sanatdanışmanlanndanCarey W'aUace dakonuyla ilgiliyaptığı açıklamada, mektubuntarihiönemine değinerek "Bumek- tup tarihibir belge. tki anahtar isimbaşta ol- maküzeregrupüyeterinin,tûm buanlaşmaz- bklar boyııncayaşadıklançatışmalangûn«ş»- ğına çıkanyor. Bir ağız kalabahğı kesinlikk değü,her şeyerağmenhâlâsevgiiçeriyor. Len- non'ınkalbindengelerekyazdığıbir mektup" dedi. 'Shoutî The Beatks in Their Generaüon' adlı kitabm yazan Phifip Norman da mektu- buLennon'm arkadaşlıklanndabiraz kıskanç bin olmasma bağlıyor: "Lennon'laMcCart- ney'nin aralannda inanümaz bir duygu yo- ğunluğu vardı. Bu Lennon'm karakterinde olanbir şeydi.Lennongav değüdifakatkendi cinsiyk çokgüçlü dosüuklar kurabilen bir kt- şiydLBudostluklardan engûçlusüâeMcCart- ney'le olamydı." Norman aynca McCartney'i de Lennon'ı taklitetmekk ekştiriyor." 1966'dansonrada- ğılma sinyaUerini vermeye başlayan grupta Lennonbuyıldanitibarenayrürnayıdüşünme- yebaşlamıştı.McCartneydekonukbirbiçim- deLennon'layanşryor,yapöğıher şeyiyapmak istiyvrdu. Onunla hâlâ yanşıyor. McCartney ounaklayetinmiyor, kibuherkese yetm^T ODAK1SOKTASI AHMET CEMAL '••• Bip Yanıtın Diişündürdükteri Bu köşede bazen bir konuyu ele alırken "Acaba bu konu fazla mı uçlarda, paylaşanian çıkacak mı" diyesorduğum otuyor kendime. Amayazınınçıkma- sının ardından gelen mesajlar, nicedir içinde yaşa- dığımız, yaşamak zorunda bırakıldığımız karanlık ortamda insanı insan kılan değerler üzerine, insan- cayaşamanın kültürü üzerine düşünenlerın yine de var olduğunu gösteriveriyor. Ömer Çilo imzasıyla gelen böyle bir mesajı, kı- sattmaksızın aşağıya alıyorum. "Merhaba Ahmet Bey, Size bu e-mail'i, 26.07.2001 tarihinde yazmış ol- duğunuz 'Dorian Gray'den Bugüne' isimlı köşe ya- zınıza istinaden yazıyorum. Her şeyin makineleştiğı, insarit değ&rterin, insan ilişkilerinin gün geçtikçe yozlaştığı ve tekdüze insan tipi yaratan eğitim sisteminin egemen olduğu bir dönemde yazılan bu yazı; insanın içindeki yaşama sevindni uyandıracak düzeyde çok hoş bir yazıydı. Insanm en kendisi olduğu çağlar bence çocuk- luk çağlandır. Toplumun saçma değer yargılannm sizi ezmediği, kendiniz olarak yaptığınız davranış- lann yargılanmadığı, maskelerden artnmış çocuk- luk yıllan. İnsan doğduğunda bir melek misali uç- mayı bilir, Hayal kurmanın sınırsızlığtnın tadına va- nr. Fakat büyüdükçe, bilinçli ya da bilinçsiz bir şe- kilde sahip olduğu kanatlan budanır. Bunu önce ai- te yapar, daha sonralan ise ailesinin içinde yetişmiş olduğu toplum. lierdeki çağlarda öyle bir an gelir ki, budanmış kanatlaha uçamaz olur insan, toplu- mun surüpsikolojisine ayakuydurmuş, hayatın keş- mekeşi içerisinde içindeki o eşsiz 'ben'i unutmuş- tur. tçindeki oyun oynamak isteyen çocuğun sesi çok uzaklardan gelmektedir artık... ve o çocuğun sesini duyamaz olmuştur bir süre sonra... Kaçımız acaba kendimize sormuşuzdur 'Yaşadıgtm hayat benim hayatım mı' diye. Çoğumuz bu soruyu sor- maya bile cesaretedememiştır. Çünkü karşılaşaca- ğımız gerçeklikten ürkmüşüzdür. Bu soru birsorul- duğu zaman, arkamıza dönüp baktığımızda gördü- ğümüz tek bir şey olur, o da keşkelerden o/uşmuş b'ırdağ. İnsanın ecel geldiğinde hiç yaşamamış ol- duğunu anlamasından daha acı bir duygu olduğu- nu sanmıyorum... Yaptıklanmız değil de yapmadık- lanmız ve söylemediklerimizesas acı verirbize, hep yanna ertelediğimiz planiann yann gelmeden bizle beraber toprak altmda solucanlara yem olmasıdır acı olan... Evet, LordHenry'ninsöylediğinekatıltyorum. Ve o kitabı okuduğumda aklımda kalan paragraflardan biriydi, yazmış olduğunuz o bölüm. Sizden buna benzeryazılan dahada sıkyazmanızıricaediyorum. Emin olun ki tekdüzelik uykusuna yatmış birçok ki- şiyi bu şekilde uyandınp, en azından hayatında bir kere olsun o meşhur soruyu onlara sorduracağını- za \nanryomm. 'Yaşadığım hayatın ne kadannda kendim olarak vanm?..' Saygılar. , ömer Çilo." Evet, temel sorun, Sayın ÖmerÇilo'nun sorusun- dan kaynaManıyor. "Yaşadığım hayatın ne kadann- da kendim olarak vanm?.." Sanınm şöyle de soru- labilir: "Yaşadığımız hayatın ne kadannda kendimiz olarak varolmamıza izin veriyorlar?" Son bir soruyla noktalayalım: Her tür eğ'ıtimin te- mel amacı, insanın yaşamında kendiolarakvar ola- bilmesine katkıda bulunmak değil midir? Olmama- lı mıdır? e-posta: ahmetcemaluı superonline.com acem20(n hotmait.com Armonlkaustasıtarry Mler öMü • LONDR.V(AFP)- Dünyamn en iyı armonika çalan sanatçısı olarak tanman Amerikah sanatçı Lavvrence Cecil bilinen adıyla Larry Adler. geçen salı günü Londra'da yaşama veda etti. 87 yaşvndakı sanatçı bir süredir akciğer kanseri nedeniyle hastanede tedavi görüyordu. Gösteri dünyasmda 73 yühk bir kariyere sahip olan ve bir Oscar adayhğı bulunan AdleT. 1940 yılından bu yana ülkesi Amerika'dan göç ettiğı Ingiltere'de yaşıyoTdu. Baltimore doğumlu sanatçı henüz 13 yaşmdayken Maryland Armonika Yanşması'nı kazanmış, lkinci Dünya Savaşı sırasmda Avrupa'da çıktığı turnelerk askerkre konserkr vermiş ve Debussy, Rahmaninov ve Gersvvin'in yapıtlannı mvzıkasıyla başanyla sunmuştu. 'Genevıeve' adlı fılmm müziğiyk Oscar adayhğı kazanan sanatçmvn müzikkrini yaptığı diğer 200 film arasında 'King and Country'. 'High Wmd in Jamaica' ve 'The Great Chase' de buhmuyor. mm Dorothy Tutinölüü • Kültür Servisi - tngiltere'nin tanınmış aktrisi Dorothy Tutin. geçen pazartesi günü 71 yaşvnda öldü. Sahne ve ekrandaki şöhreti yanm yüzyüdan fazla süren Tutin, lösemi hastasıydı. 2000 yıhnâa 'Dame' unvanma layık görükn oyuncu, 'Royal Shakespeare Company'de sayısız yapıtta yer almıştı. Piyanist olmak isteyen, fakat babasmm yönkndirmesiyl^ oyunculuğa başlayan Tutin, tngiltere'nın en yetenekli sanatçısı olarak nitekndiriliyordu. Filmkrde ve televizyon dramalannda da rol ala Dame Dorothy, özellikle 'The Living Room' filminde canlandırdığı Cecily Carde\v karakteriyk eleştirmenlerden tam not almıştı. BUGÜN • BEYOĞLU StNEMASl nda. OnatKutla anısına düzenknen yaz şenliği kapsamında. AngLee'nin 'Kaplan ve Ejderha" ısimli fıh izknebilir. (251 32 40)