Katalog

VĞUSTOS2001 PERŞEMBE CUMHURİYET EKONOMİ / SAYFA T3ekonomi@cumhuriyet.com.tr Sanayi üretimi dibevurdu • ANKARAÇANKA)- Sanayi üretimi iyice dibe vurdu. Haziran aymda geçen yılm aynı ayına göre yüzde 10.4 oramnda gerçekleşen sanayi üretimindeki azalma yılın ilk altı aymda da yüzde 6.2'ye ulaştı. DlE'nin belirlemelerine göre, haziranda, bir Önceki yılın aynı ayına göre üretimin imalat sanayi sektöründe yüzde 12.0; elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 1.7 azaldı. Madencilikte ise üretim 3.4 arttı. Zbankanındaha • ANKARA(AA)- Tasanruf Mevduatı Sigorta Fonu Yönetim Kurulu, Etibank ile Sitebank'ın satış sürecinin başlatılmasma karar verdi. Bankalarla ilgilenen yatınmcılar, Etibank için 17 Ağustos 2001, Sitebank için de 16 Ağustos 2001'e kadar, Bankacıhk Düzenleme ve Denetleme Kurumu'na (BDDK) başvuracaklar. Etibank için verilen tekhfler 28 Eylül 2001, Sitebank için verilen tekliflerdel7Eylül 2001 mesai bitimine kadar gönderilerek ihale sonuçlandınlacak. Depo doldurmak cesaretişi • İSTANBUL(AA)- Artan akaryakıt fıyatlan ve yem ahm gücünün de etkisiyle, motorlu araçlann depolanm doldurmak artık cesaret istiyor. Depo normal benzinin maliyeti son 10 yılda Türk Lirası bazmda 262 kat, dolar bazında ise yüzde 22.3 arttı. 1992 yılının ilk aylannda normal benzinle 182 bin 205 liraya dolan 45 litrelik bir deponun maliyeti, günümüzde 47 milyon 790 bin liraya yükseldi. 10bin işçi ytııtdışına gltti • ANKARA(AA)- Türkiye Iş Kurumu Genel Müdürlüğü aracılığıyla bu yılın Ocak-Haziran döneminde, 10 bine yakm Türk vatandaşı, çalışmak için yurtdışma gitti. Türkiye îş Kurumu Genel Müdürlüğü istatistiklerine göre, 2000 yıh Ocak-Haziran döneminde 7 bin 151 Türk vatandaşı işçi olarak yurtdışına gönderildi. 2001 yıh aynı döneminde ise yurtdışına giden işçi sayısı 9 bin 889'a yükseldi. Geçen yılm aynı dönemine oranla yurtdışma çalışmak için giden işçi sayısı yüzde 38 oranında arttı. Tupkcell'in başvurtısu • ANKARA(ANKA)- Turkcell, yüzde 15 oranındaki Hazine payının hesaplanmasında arabağlantı gelirlerinin de dikkate ahmp almmayacağı konusunda Hazine ile arasında çıkan anlaşmazlığın çözümü için Ulaştırma Bakanhğı'na başvurdu. Açıklamada, sorunun çözülmesi için Lisans Koordınasyon Kurulu'nda görüşülmesinin istendiği belirtildi. 1990'larda büyük yatırımlar sonrası özel sektöre satılan hastane geri alındı Ingfltere'de devletleştirıneERGtN YILDIZOĞLU LONDRA-îngiltere'de, 1940'lar- da Atlee hükümeti döneminde "refah devteti" uygulamalanna geçilmesin- den bu yana ilk kezbir devletleştirme gerçekleştirildi. Özel sektörden 27 milyon sterline satın alındığı sah gü- nü açıklanan The Heart Hospital isim- li hastane, dünyanın en modern ve lüks kardiakbakımkurumlarındanbi- riydi. The Heart Hospital şimdiLond- ra Üniversitesı Ulusal Sağhk Kuru- mu Vakfı tarafından yönetilecek. 600yatakkapasiteli The Heart Hos- pital, 1857'de kurulmuş, 1947'de özelleştirilmiş, 1989'da büyük yatı- nmlarlayenilendikten sonra 19901ar- da özel sektöre satılmıştı. Financial Times'a göre bu devlet- leştirme "Hükümetin, kardiak hasta- lan bekkme listesini azahtnaya ilişkin seçimdenöncekoyduğu hedeflere ulaş- • The Guardian gazetesi kamu hizmeti veren bir özel sektör şirketüıin batma noktasuıa geldiği için kurtanlmak zonmda kalınmasının "hükûmetin sağlık hizmetleri sektöründe planladığı yeni özelleştirmeleri eleştirenleri güçlendireceğini" vurguladı. ma şansınıbüyûk ölçüde artbnyor" İşçi Partisi hükümeti geçen hafta- lardaısrarla özel sektör sağlıkhizmet- lerininverimliliğini övüyor, Başbakan Blairateşlikonuş- malarla, eleştirilere cevap vererekyeni özelleştirmele- rekamuoyuoluşturmayaça- lışıyordu. Bu yüzden The HeartHostipal'ın devletleş- tirilmesi sürpriz oldu. Bir sağlıkbakanhğı görevlisininBBC'ye verdiği bilgilere göre satma önerisi hastaneyi işleten, daha doğrusu gide- rek artan mali sorunlardan dolayı iş- letemez hale gelen özel sektör kuru- luşundan gelmiş. Sağlık Bakanhğı görevlisi "Gündemde,malizorluklar içinde olan diğer kuruluşlara yönelik başka kamulastırmalar var mı" soru- suna karşılık olarak "Bu göz önüne almamu gereken bir durumdur.Buolasüıklanyad- sınuyoruz" dedi. Sağlık lşçileri Sendikası Uni- son'un sözcülerinden Geof Martin ise memnuniyetini di- le getirmekle birlikte devlet- leştirmenin yapılış biçimini eleştirdi. Martin, "Bu kurtarma operasyonu, hükûmetin, bu tür hizmetlerin en iyi özel sektöree sunulabilcceğine ilişkin yalarunıdagözler önüneseriyor* dedi. The Guardian gazetesi de haberin- de, "Hükümetgeçenaylarda özelsek- tör sağhk hizmetierini övüyor ve çok tarnşmah bir yöntem olan 'özel sek- tör fınansman inisiyatifinin' uzundö- nemdeen iyiçozümolduğunusavunu- yordu" diye yazdı ve kamu hizmeti verenbir özel sektör şirketininbatma noktasınageldiği içinkurtanlmak zo- nında kalınmasının "hükûmetin sağ- nk hizmeüeri sektöründe planlandığı yeniözeUeştirmelerieleştirenkrin sav- lannı güçlendireceğSnT vurguladı. lngiltere'de özelleştirilen ulaşım sektöründe patlak veren hizmet kri- zi, ABD'de Kaliforniya'da özelleş- tirilmiş elektrik hizmetleri sektörün- de patlak veren kriz öbür yandan neo-liberalizmin bu iki ana vatanın- dan dikkatleri özelleştirme uygula- malanna çekmişti. Kamu hizmetleri alanlannın özel sektörün elinden alınmasma ilişkin talepler giderek güçleniyordu. Çukurova Elektrik'in üretim ve dağıtımla ilgili sözleşmelerinin iptali istendi Danıştay'danUzanlafa kötühaber Bakanhğın şirkete el koyması bekleniyor. • Danıştay Idari Dava Daireleri Genel Kurulu'nun karannda SPK'nin ; Uzanlar'a yönelttiği "şirketin içini boşaltma" suçlamalannın etkili olması dikkat çekti. FATMAKOŞAR Danıştay, Uzanlar'a ait Çukuro- vaElektrik'in(ÇEAŞ) elektrik üre- tim ve dağıtım işini yapmasma da- yanak oluşturan sözleşmeleri ka- mu yaranna aykın buldu. Danıştay IdariDava Daireleri Ge- nel Kurulu'nun Adana ve çevresin- de elektrik dağıtım işini yapan ÇE- AŞ'la ilgili aldığı bu karar, sözleş- melerin iptalini ve şirketin devlete geçmesini gerektiriyor. tstanbul'un Anadolu yakasmda aynı işi yapan Aktaş Elektrik'le aynı yargı süre- cinde bulunan ÇEAŞ'a Enerji Ba- kanhğı'nın en azından Aktaş'ta yap- SPK raporunda yer alan tespitler • Çukurova Elektrik A§, ana sözleşmeye ve imtiyaz sözleşmesine aykm olarak Telsim'e yüzde 2.62, Imarbank'a yüzde 0.75 iştirak ettirildi. • Sermaye arttırımma katıhnmayarak Telsim'deki iştirak oranı yüzde 15.69'dan, 2.62'ye düşürülüp Rumeli Telefon'a 42 milyon dolar aktanldı. • ÇEAŞ çimento fabrikalanna iştirak edüerek 66 milyon dolar zarara uğratıldı. • Ladik ve Şanhurfa Çiroento'nun sermaye arttınmı operasyonunda Rumeli Çimento'ya, aynca, 28.7 milyon dolar aktanldı. • ÇEAŞ'a grup bankalanndan yüksek faizli kredi kullandmlarak gruba 11.8 milyon dolar kaynak sağlandı. • 1998-2000'in,6aylık döneminde Berke için kuUanılan kTedilere ait 96.4 trilyon liralık finansman giderleri yatınm maliyeti olduğu halde doğrudan gider yazıldk Elektriğe yine zam Ekonomi Scrvisi - TEDAŞ, 1 Ağus- tos'tan geçerli ohnak üzere elektriğin ' birim fiyatma. geçmiş aylarda yüzde 2 düzeyinde seyreden zam oranlannm çoküzerineçıkarakyüzde 8.1 oranında zam yaptı. Böylece, kriz dönemi Ata- hk 2000'den bu yana elektriğe yapüan zam oranı yüzde 82.6 düzeyine ulaştı. Son zamla birlikte Aralık 2000'den bu yana elektriğe birikimli olarak yüz- de 82.6 oranında zam yapılmış oldu. Aboneler,tükettiklerielektrikbedeli- nin yte biri oranında vergi ödüyor. Ör- neğin, ortalama24milyonliralıkbir fa- turanın yaklaşık 8milyon lirası güç be- deli,KDV vebelediye vergisiolarak tu- tara ekleniyor. Tûkeüm bedeli sadece 16 milyon li- raolanbir işyerifaturasında, 973binli- ralık belediye vergisi, 4 milyon lirahk güç bedeli ve 3 milyon 680 bin liralık KDV ahrayor. tığı gibi "el koymasr bekleniyor. Danıştay Idari Dava Daireleri Genel Kurulu, Enerji Yapı-Yol Sendikası üyelerinden Vedat Şen- gûl'ün Danıştay 10. Daire'de açtı- ğı davanın reddiyle ilgili kararı bozdu. Aynı zamanda Elektrik Mühendisleri Odası'nın (EMO) avukatı olan Gökhan Candoğan, Danıştay 10. Daire'nin, görev söz- leşmesinin iptali istemiyle açılan davayı ret kararını temyiz etti. 'Şirketierin içiniboşaltma' Danıştay 10. Daire'nin karanm bozan Danıştay ldari Dava Dairele- ri Genel Kurulu'nunkarannda Ser- maye Piyasası Kurulu'nun (SPK) Uzanlar'ayönelttiği "şirketleriniçv- ni boşattma" suçlamalannın etkili olması dikkat çekti. SPK, Ekim 2000 tarihliraporunda,Uzanlar'ın ÇEAŞ'tan, çeşitli yöntemlerle grup şirketlerinemilyonlarcadolaraktar- dıklarını saptamıştı. Danıştay îdari DavaDaireleri Ge- nel Kurulu, karannda, Şengül'ün davasınıreddeden 10. Daire'ninka- ranndahukukauygunlukbulunma- dığını ve kamu yaranna uygun bu- lunmayan dava konusu işlemlerin iptal edilmesi gerektiğini kaydetti. Avukat Gökhan Candoğan, ÇE- AŞ'la ilgili olarak ilk defa bu yönde karar almdığını belirterek Aktaş Elektrik'le ilgiliolarakda sözleşme- lerin iptalini gerektiren karar bulun- duğunu anımsattı. Gökhan Candoğan, "ÇEAŞ da- vasında bundan sonra olumsuz bir karar çıkması beklenemez. Kamu iradesinin yargı karariannı bir an önce uygulaması gerekiyor. ÇEAŞ Ue Aktaş Elektrik'in devletegeçme- sini gerektiren kararlar söz konu- su" diye konuştu. Kamu çalışanları bir günlük grev yaptı, Katolikler iş bulmak içinkiliselere akın etti ArjantinMe isyan ve dua iç içe 15 mityar dolar kredi karşılığı Brezilya'da IMF kemer sıktıracak Ekonomi Servisi - Brezilya hükümeti. IMF'den sağladığı 15 milyar dolarhk yeni kredi anlaşmasmınko- şullan uyannca kemer sıkacağını açıkladı. Maliye Bakanı Pero Malan, önceki gece yaptığı açıklamada, anlaşma gereği kamu harcamalannm kısıla- cağmı ve daha sıkı bütçe hedefleri belirleneceğini söyledi. Malan, anlaşmadoğrul- tusunda faiz dışı bütçe fazlasının gayri safı milli hasılaya ora- nmınbu yıl için yüzde 3.35'e. gelecek yıl yüzde 3.5*e çıkanlma- sının hedeflendiğini belirtirken spesifik bütçe hedefleri ve ka- mu harcamalardankıs- manmhangikalemler- den yapılacağı hakkın- dabilgi vermedi. Yeni kabul edilen önlemlerin uygulama- ya konulmasıyla bu yıl içinde kamuharcama- lannda üçüncü kez kı- sıntıya gidecek olan Brezilya, IMF'nin ve- receği 15milyarlıkye- ni kredi paketinin lcra Direktörleri Kuru- lu'nun 14 Eylül'deki toplantısında görüşü- lerek onaylan- masını bekli- yor. Onay çıktığı takdirde, Bre- zilya'ya ilk aşa- mada 4.6 milyar dolar kullandınlacak. Brezilya, 1998 yılın- da IMF öncülüğünde dış kaynaklardan sağ- ladığı 41.5 milyar do- larhk borcun son di- limlerini bu yıl içinde kullanmış olacak. Ye- ni kredi paketi 2002 sonuna dek taksitlerle kullandınlacak. 100binden fazla Katolik, koşullann düzelmesi için dua etti. Ekonomi Senisi - Arjantin halkmm, hükûmetin kemer sıkma politikasına yönelik tepkileri yol işgalleriyle sürü- yor. Gerginliğin dinmediği ülkede, ka- mu işçileri ve öğretmenler bir günlük grev yaparken uluslararası topluluktan yeni kredi yanıtının çıkmamasmın ya- tmmcılan gerginleştirdiğibildirildi. İş buhnaya çalışan Katolikler ise çareyi dua etmekte buldu. Arjantin'de hükûmetin kamu harca- malanndakısıtlamalan ve maaşkesin- tilerini öngören ekonomik reform programmayönelik gTev ve işgaller ül- ke geneline yayıldı. Halk, başkent Bu- enos Aires'tevebüyükkentlerde önce- ki gûn başlattığı yol işgallerini sürdür- dü. Ülke sah gûnü kamu işçilerinin, dün ise öğretmenlerin bir günlük gre- vine sahne oldu. Protesto eylemleri yatmmcılar tara- findan dayakmtakibe ahndı. Ülkebor- sasmda ve risk puanında dün yaşanan durgunluk. uzmanlar tarafından piya- salann, IMF'nin serbest bırakacağı 6 milyar dolarhk yeni krediyi bekledik- leri yönünde yorumlanırken Arjantin Ekonomi Bakanı DanielMarx, dün bir gazeteye yaptığı açıklamada, yatınm- cılann sakinleşmesi ve spekülasyonla- nn dinmesi için yeni kredilere ihtiyaç- lan olduğunu söyledi. Öte yandan, krizin Arjantinlileri umutsuzluğa sürüklediği kaydedildi. Ülkede, banka soygunlanmn miktan temmuz aymdayüzde 14 artarken 100 binden fazla Katolik, özel bir sah ayi- ni düzenleyerek ekonomik ve sosyal koşullann düzelmesi için dua etti. İŞÇİNİNEVBENİNDEN ŞÜKKAN SONER L Kavpam Kargaşası Kimi arkadaşlar Mesut Yılmaz'ın "ulusal güven- lik" kavramını tartışmayaaçmasını, durmuş saatin bi- le arada bir doğruyu göstermesi gibi isabetli bir çıkış olarakdeğerlendırdiler. Doğrusu katılamıyorum, çün- kü doğru kullanılması için tartışılması gerekli kavram- lann bileyanlış sunumla, koşullanmayla açılan tartış- masında yaratılan kargaşa ortamında doğruya ula- şılması daha da güçleşiyor. Kaygım o ki, "ulusal güvenlik" kavramtnın, küçük çıkariar, hesaplar, politik oyunlar uğruna tartışmaya açılması, kavramm doğru anlaşılması ve amacı dışın- da kullanılamamasını sağlamak şöyle dursun, pole- miktere çok daha elverişli, tartışılamaz, tabu kılacak- tır. "Ulusalgüvenlik" kavramı, insanlık, toplumlar için yaşamsal pek çok kavram gibi biraz daha kavram kargaşınagömülecek, herkesin çıkarlannagöre key- fı anlayışlarla kullanılmasına elverişli kılınacaktır. Çağımızda insan haklan genellikle topla, silahla gasp edilmiyor. Çoğunluğun beyin yıkama yöntemi • ile kendi bilincine, çıkarlannayabancılaşması ve ken- di haklarının gasp edilmesine onay vermesi sağlana- rak gerçekleştiriliyor. Dünya Felseie Birliği uzun yıllar yaptığı tartışmalar sonucundakavram kargaşasının, kavramlannamaç- lan dışındakullanılmasının sonuçlarının insanlık üze- rindeki kimi olumsuz etkilenne yol açmamak üzere, temel hak ve özgürlüklerin çerçevesinin doğru çizil- mesi yolunda çaba harcamış, kimi kararlar almıştır. Buna göre, tartışılamaz insan hak ve özgüıiükleri sadece ve sadece temel hak ve özgürtüklerle sınırlı- dır. Bu sınirlann taşınldığı bireyin özgürleşmesi ile il- gili düzenlemeler, özgürleşme değil aynmcılıktır. Bireyin özgürteşmesi adı altında dayatılanlar, pek çok ülkede birlikte yaşamak durumunda olan farklı ırklarve inançlardan insanlann haklannı koruyucu, ge- liştirici değil, tam tersi çatışmacı, ayrımcı, birlikte ya- şanamaz, insanlann birbirierini katlettikleri sonuçlar doğurmaktadır. Çağımızdaçok ciddi bir kavram kar- gaşası yaşanmaktadır. Serbestpiyasaekonomisi de, zayrfın, yoksulun ko- runmasını getiren düzenlemeler olmadıkça, insan haklannı geliştirici, eş'ıtlikçi değil, tam tersi aynmcı, ço- ğunluğun haklannı kaybettıren sonuçlar doğurmak- tadır. Kavramın söylemınde görüldüğü gibi özgürlük- çü değil, özgürlük karşrtı sonuçları yaratmaktadır. Bu çok önemli örnekleme ile kavram kargaşasının bizi tehdıt eden boyutlarına değindıkten sonra, ister- seniztartışma konumuza "milli güvenlik" kavramına dönelim. Ülkemizde "milli güvenlik" kavramı öylesıne anla- mı ve amacı dışında kullanılmış ve kullanılmaktadır ki... Ömeğin Türkiye'de 12 Eylül "anarşi ve terörv" durdurma gerekçesi ile, yani milli güvenlik kaygılan kullanılarak gelmiştır. Oysayaşam pratiğınde en çok 24 Ocak karariannın demokratık ortamda başanla- mayan eksiksız uygulamasını sağlamış, çoğunluk- tan azınlığa, yoksuldan zengıne büyükbir kaynak ak- tanmının baskı altında, yağdan kıl çeker gibi uygu- lanmasmı sağlamıştır. 12 Eylül hukuk ile grevlere gelen yasaklar arasın- da, adı erteleme fıilen yasaklama olan bir maddenin içinde "milli güvenlik" gerekçesi ile hükümettere grev- leri yasaklama olanağı tanınmıştır. Ecevtt hükümeti, elbette Mesut Yılmaz ve partisi ANAP bu konularda başrollerde olmak ÜZ&TB cam kavanozu üreten işye- rindeki grevi bile milli güvenliği tehdıt edici bularak gözlerinı kırpmadan yasaklamışlardır. Mesut Yılmaz, Erbakanhükümetinin düşmesi ile noktalanan28 Şu- bat'ın gerekçesinin "milli güvenlik" kaygısı olmasını kendisini iktidara taşıyan bir araç olarak kullanmak- ta hiçbir sakınca görmemiştir. Mesut Yılmaz hangi aşamada ve hangi kaygılaria "ulusal güvenlik" kavramını tartışmaya açmak eğili- mindedir? Işte bu soruya yanıt aramamız ve doğru sonuçlara varmamız, "milli güvenlik" kavramı tartış- malannın ülkemiz yaranna mı zaranna mı yönlen- dirileceği anlamında çok ama çok önemlıdir. Mesut Yılmaz'ı rahatsız eden "ulusai güvenlik" kavramının içinde, Telekom'un sınırsız yabancılara satılmasında engel oluşturmasının bulunduğunu bıl- meyen yok. AB'ntn niyet mektubunda yer alan konularda ne kadar samimi, duyarlı olduğu konusun- da çok açıkdavranmış değil. Ancakjandarmanın işin içinde olduğu temizlik operasyonlarından çok ama çok rahatsız olduğunun tepkilerine birliktetanıklık et- tik. Tantan'ın da başını yiyen temiz toplum operas- yonlannın halka unutturulmakta olduğu ortada. Görülen o ki, siyasal Islamın demokrasi ile çelişen şeriatdüzenini amaç edinmekle birlikte bu yolda iler- lemek için demokrasinin nimetlerinden yararlanmak istemesi kadar geçerli ve etkili bir strateji gündem- de. Bu kavram kargaşasmda, iyi niyetli olmayan amaçlar biline biline "ulusal güvenlik" kavramının sağlıklı tartışması olabilir mi? sukransonerta yahoo.com TİM'in hükümetle temasları Ihracatçılar dert yandıANKARA(Cumhu- riyetBürosu)-Türkiye Ihracatçılar Meclisi (TİM), ihracatçılann sorunlanm hükûmet temsilcilerine iletti. TÎMBaşkanıOğuzSa- ücı, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcıla- n De\1et Bahçeli ve Mesut Yılmaz ile Ma- liye Bakanı Sümer Oral, ekonomiden so- rumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, Sanayi ve Ticaret Bakanı Ah- met Kenan Tannku- lu'na dün yaptığı ziya- retlerde, ihracannarttı- nlması için yapılması gerekenleri içeren bir rapor sundu. "Parasaldestek değil, vurtiçindeveyurtdışın- darekabeteşitlişveşeî- fafnk" başhğını taşıyan raporda, devalüasyon neticesindekurbaskısı- nın ortadankalktığı, an- cak Merkez Banka- sı'nınpiyasayı kontrol- süz bırakması yüzün- den spekülatif denge arayışlannın hâlâ sür- düğü, "bu dalgalanma- nm daihracatçının önü- nü görmemesine neden olduğu belirtildi. TİM Başkanı Satıcı, "Türkiye üretimden kopmak üzere, Türki- ye üretimden kopma- dan reelsektörve ihra- catçı açısından prog- ramlann uygulanmas] gerekir'" di>e konuştu Maliye Bakanı Ora da ihracatta 30 milya dolar hedefinin yaka lanacağmı söyleyere "Cretim ve ihraeat aı tışına ortam yaratm ya çahşıyoruz" açı lamasmda bulundu.