Katalog

25 ^ĞUSTOS 2001 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI / ekonomi(a cumhuriyet.com.tr 13 Hazine Müsteşarlığı, sosyal güvenlik sisteminin sorunlanndan siyasileri sorumlu tuttu Sıra EmekH Sancbğı'nda• Kazine Müsteşarlığı, Emekli Sandığı'nın son yıllarda SSKveBağ- Kur'dan daha çok açık verdiğini belirterek devlet memurlanna sağlanan ayncalığın giderilmesini istedi. YKB veFinansbank Bankalar kâr açıkladı• llk altı aylık bilançolarda Yapı Kredi 65,5. Finansbank 46,1 trilyon lira kâr açıklarken, Garanti Bankası 350 milyon dolarlık sendikasyon kredisi aldı. EkonomiServisi-Yapı Kredi Ban- kası, yılın ılk altı aylık dönemınde 65.5 trilyon lira kâr etti. Yapı Kredı Bankası Genel Müdü- rü Naci Sığın yaptığı açıklamada. daralan faız marjları ve dövizdekı aşın değerlenme sürecinin devam etmesine karşın, etkin aktıf- pasıf yönetimi ve verımli hizmet gelırı sayesinde bankanın kârlılığının sür- dürüldüğünü belirttı. Sığın, banka- nın aktif toplammın yüzde 72 ora- nında artarak 10.4 katrilyon lıraya ulaştığını, tamamı özel sermayen" bankalar arasında 1.4 katrilyon lıra- yı aşan özkaynak büyüklüğü ile lı- der olduğunu da belırttı. Finansbank Genel Müdürü Onur umut da Finansbank'ın ılk altı ay- lık bilançosuna göre 46.1 tnlyon li- rahk kâr elde ettığinı açıkladı. Garanti hareketfi IntesaBci S.p.A. ile bankanın ana ortağı Doğuş Holding arasındakı ortaklık görüşmelerinın, planlandı- ğı gibi devam ettiğı bildınlen Ga- ranti Bankası 350 milyon dolarlık sendikasyon kredısı aldı. Ihracatm finansmanında kııllan- dınlmak üzere 1 yıl vadelı alınan kredi, Lıbor artı yüzde 0.80 faızle gen ödenecek. Kredıye ılışkın an- laşma dün Londra'da ımzalandı. BANU SALMAN ANKARA-Hazıne'nin "sosyal gü- venlik sisteminde reforma" ılışkın bı[gı notu. SSK \e Bağ- Kur'un ar- dından Emekli Sandığf nda yapıla- cak düzenlemelerle devlet memurla- nnın da bazı haklannın "nrpanJana- cağuu" ortaya koydu. Hazıne. sosyal güvenlik sıstemıne devletın yapmak zorunda kaldığı katkılan. gelir dağı- lımı bozukluğunun ve devletin faiz yükünün nedeni olarak gösterirken sosyal haklan yok edici düzenleme- lerle gelir dağılımının düzeleceğinı, yoksullara daha fazla kaynak aktan- İabileceğini ileri sürdü. Hazıne'nin "Sosyal Güvenlik Sis- teminde Reform" başlıklı bilgi no- tunda, "Sosyal güvenlik sisteminde aktüeryal dengeninönemiyasa koyu- cular ve fcra yetkisini taşryanlar tara- hndan anlaşılamamış, politik müda- haleler genellikle sistemin dcngesini güçlendirmekyerine,denge halini bo- zucu yöndeyapılmışnr'' denilerek si- yasıler sorumlu tutuldu. 'Açığı sosyal güvenlik bûyüttû' Sosyal güvenlik kuruluşlannın 1994'te yüzde 1 olan finansman açıklannın ulusal gelir içındekı payı- nın 1999'da yüzde 3.7'ye yükseldiği. Euro hazırlıklan tamamEkonomi Servisi - Avrupa Birli- ğı'ne üye 12 ülkentn yılbaşından itibaren euroya geçecek olması gözleri, kayıt altında olmayan işçi dövızlerine çevırdi. 1 Ocak 2002 tanhinden ıtibaren markın Alman- ya'da dahı kuHanüamayacak olma- sı, söz konusu paralann banka ya da herhangi bir finans kuruluşunda ka- yıth hale gelmesini sağlayacak. Markın Almanya'da büe kullanı- lamayacak olması, çeşitli ekono- mik çevrelerde, yastık altındaki iş- çi dövizlerinin kayıt akma alınma- sı ve sıstemde kullanıma sokulma- sı ile olumlu bır gelişme olarak kar- şılanıyor. Çünkü, Merkez Bankası verilerıne göre, 2000 yılı sonu he- saplanna göre çeşitli bankaiarda bulunan mark hesabı 21 milyar Doviz büroları da haur tSTANBUL (AA) - Türkiye genelınde 900 civarındakı dövız bürosunda, Avrupa ülkelerinin Euro'ya geçişine. sektöre gelir getıricı unsur olarak bakılıyor. Yetkili Müesseseler Derneği Başkanı Seyran Çakmakçı. bır dövız bürosunun günlük işlem hacmınin 500 bin dolar olduğu- nu, geçişin işlem hacmini en az bir kat arttıracağını dile getirdi. Iktisadı Kalkıma Vakfi Uzman Yardımcısı LeventKırvalda, Eu- ro'nun Türkiye'ye etkilerinin dolaylı olacağını söyledi. Kırval, Türkiye'nin rekabet gücü olan ürünleri satmasının daha kolay- laşacağını kaydetti. markı buluyor. Oysa Bundes- bank'ın tahmınlerine göre bu ra- kam 30 milyar mark. Aradaki far- kın yastık altında olduğu tahmin edıliyor. Dövizlerin eoruya çevril- mesı ile ilgili işlemleri şöyle sırala- mak mümkün: • Bankada döviz hesatn bulunan vatandaşın aksi bir talebi obnadığı sürecc banka çevirme işlemini ken- disiyapacak. 1 OcaK'tan sonra 12 ül- keye ait döviz hesabı açılamayacak. • Dönüşümde aksama olmama- sı için gerçek ve tüzel kişiler, ban- kalar, özel finans kuruluşlan ve MB'de işlem yapma yetkisi olan döviz bürolan \apacak • Dönüşümde komisyon ödeme- mekiçin vatandaşlann elkrinde bu- lunan paralarla banka ya da özel fi- nanskuruluşu nezdindemüşterihe- sabı açtırmalan gerekiyor. • 1 Ocak 2002 tanhinden sonra- ki dönüşüm işlemlerinde serbest beürlenen bir komisyon ahnacak. ancak emeklıhk yaşınm yükseltilme- si, primlerin arttınlması ve emekli aylıklannın sabıtlenmesi sonucunda bu oranın 2000 yılında yüzde 2.6'ya gerilediği kaydedildi. Hazine, bilgı notuyla borçlanma ve faiz yükünden sosyal güvenliği so- rumlu tuttu: " Yapısal sorunlan nedeniyleönem- li boyutiara ulaşan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nın finansman açık- lan vergilerya da Hazine borçlanma- sı yoluyla fînanse ediunektedir. Böy- lece kamu kesimi borçlanma gereği yükselmekte, bu ise daha yüksek fa- izlerle borçlanmamız sonucunu getir- mektedir. Dolayısıyla artan faiz yü- küne paralel olarak gelir dağüıînı, yoksul kesim aleyhine değişmektedir. Sigorta kuruluşlannın açıklan azal- dıkça emekli maaşlarında yer alan kamu payı azalacak, gerçekten ihtiya- cı olan sosyal yardıma muhtaç yaşu- lara aktaıîlacak kaynak artacaktır. Sigortasız yoksul yaşlılara verilen sos- yal yardımlar (65 yaş üstü karşıuksız yardun), yeterli düzeye çıkanlabüe- cektir. Sistemin varhklı olanlara da kamu ka>nağı aktanyor olmasından kaynaklanan gelir dağılımını bozucu etkisi tersine çevTİlebilecektir." 'Fersonel rejimi değjşmeli' Notta. son yıllarda SSK ve Bağ- Kur'dan daha fazla finansman açığı veren Emekli Sandığf nda emeklilik yaşı dışında, kamu personel rejimi nedeniyle dığer kurumlardakı pnm ve emekli aylıklanna yönelik düzen- lemeler yapılamadığı anlatıldı. Ka- mu personel rejimine göre emekli ay- lığının çalışırken ödenen primlere bağlı bır gehrden çok, sıgortahnın emeklıhk öncesı bulunduğu pozis- yonla bağlantılı bır ödeme olduğuna dıkkat çeken Hazıne, "Emekli Sandt- ğı'nda reform ile birlikte valdt geçiril- meksizin kamu personel rejinündeki anlayışın da değiştirümesi, sosyal gü- venlik hakkı açısından devlet memur- lanna sağlanan a> ncahğın giderilme- si gerekmektedir" görüşünü bildirdi. Sosyal güvenüğe tek çatı Bilgi notunda, sosyal güvenlik sisteminde kamu-özel-serbest gibi eşitliği zedeleyicı yapının kaldınl- ması, ödenen primler ile sağlanan yararlann tek bır sosyal sigorta sis- teminin kurularak farksızlaştınlaca- ğı kaydedildi. Özel emekhlik sistemi de yaşlıhk- ta yoksulluğu azaltacak yeni bir ta- sarruf aracı olarak sunularak kamu sosyal güvenlik sistemlennin vere- ceği aylıklann "yoksulluk" düze- yiftde olduğu itıraf edilmış oldu. Riski yok, keyfi çok! Elli milyon lirayla bile alabilir, istediginiz anda nakde çevirebilirsiniz. Tasarrufunuz uzmanların yönetiminde değerlenir, küçük de olsa büyük ölçekli yatırım işlemi görür. AnapafdniZ değer kaybına uğramaz, size her zaman iyi kazanç sağlar. Akbank B Tipi ukit Fon için bütün Akbank şubeleri, Akbank İnternet şubesi, Akvvap, Aktel ve Akservis hizmetinizde. Akbank B Tipi Likit Fon'u hemen alın, kazançlı bir yatırım yapmanın keyfini yaşayın. www.akbank.com.tr Yüzsiız olmadığını kanıtlamak için 17 yıl uğraştı Vergi borçlusunun 'onur' mücadelesiANTALYA (AA) - Manısalı Mehmet Tayfiır Gençkan. yıllardır kendi ılinde "vergi yüzsüzleri" olarak nitelenen \ er- gi borçlulan listesinın başlannda yer alırken "vergi yüzsüzü" olmadığını is- patlamak için mahkemelerde verdiği mücadeleyi kazandı. Vergı yüzsüzü olmadığını kanıtlamak içın yıllarca mahkemelerde mücadele ettiğini ve davaları kazandığını anlatan Gençkan, "Arnk hu- zurluyum. Kaybettik- lerim geri gelmez, an- cak onununu kurtar- dım" dedi.Edinılen bilgiye göre Mani- sa'nın Alaşehir ilçe- sinde, üzüm, pamuk ve toprak mahsullen üzerine ticaret yapan 58 yaşındaki 3 çocuk babası Mehmet Tay- fur Gençkan'ın hikâ- yesi 17 yıl öncesin- den başladı. 1984 yı- lında dönemın para- sına göre 120 milyon liraya süt mamulleri entegre tesıslen kura- rak 7-8 işçi çalıştır- maya başladı. Her şey iyi gıder- ken 1986 yılında fab- rikası yandı ve ıflas etti. Asıl sorun fabri- kasının yanmasından sonra başladı. Gençkan'ın ıfadesıne gö- re, bazı belgeler düzenlenerek vergı borcu yüksek göstenldi. Teblığ ve tebellüğ belgeleri ise Tay- fur Gençkan ya da yakınlanna imzala- tılmadı. Bu olaylar sonucunda vergi yüzsüzü ilan edildiğini ve mahkeme ka- rarlanna karşın Maliye Bakanhğf mn düzeltme yapmadığını belırten Genç- kan, bu sefer Danıştay'da açtığı davayı kazandığını anlatırken "Geçen haziran avinda Danışta> "daki davam da sonuç- landı ve kazandım. Bu karara rağmen tcrkin işlemleri yapılmıyor. Beni 1995 yıhndan beri vergi yüzsüzü ilan ediyor- lar. Vergi yüzsüzü ounadığımı kanıtla- dım. Onurunıun geri verUmesini istiyo- rum" dedi. Vergı börçlannın müfettiş- ler tarafından yeniden incelenmesini de isteyen Gençkan, "Be- nim bu duruma düşme- me neden olanlann ce- zalandınlması ve teşhir edibnesini istiyonun" dedi. • Yülarönce vergi yüzsüzü ilan edildikten sonra memleketini terk eden Gençkan, mahkemelerde hakJam aradı ve aklandu Gençkan, şimdi hem listelerinyeniden düzenlenerek "onurunun iadesini"isayor hem de tazminatdavası açmaya hazıriantyor. Memleketini terk etti Bu arada Manisa"da 6 yıl önce vergi yüzsüzü ilan edildikten sonra dostla- n ve insanlann arasına çıkamadığmı, memleke- tini terk edip 5 yıl önce Antalya'ya yerleştığıni de belirten Gençkan şunlan kaydetti: "İnsan içine çıkamaz oldum. Alaşehir Kız Meslek Li- sesi'nde müdür yardnn- cısı olan eşim Filiz rahat- sızlandı. Tedavi sonuç vermevince de ha\atını ka> bettL Fabrika\a, yüz- de 25 hisseyle ortak olan kardcşim Mehmet Gençkan öldü. Eşim ve kardeşim, bu haksızhğa dayanamadL" Gençkan, Danıştay 3. Dairesi'nin vermiş olduğu karara göre Maliye Bakanlığı, Manisa Defterdarlığı ile Alaşehir Vergı Dairesi yetkilileri ve görevlileri hakkmda tazminat davası açmak için girişimlerde bulunduğu- nu da kaydetti. tŞÇtNİN EVRENİNDEN ŞUKRAN SONER Satışa Getirilmek i Bütün köşe yazarlanna yeni gönderilmiş, çöpe atılmadıysa masalarının üzerinde duruyor olması gereken, Banka ve Sigorta işçileri Sendikası'nın (BASS) hazırladığı 'VakıfBank Olayı'na ilişkin bir ki- tapçık var. Vakıflar Bankası'nın oluşumundan, ku- ruluş yasasından, konuya ilişkin hükümet kararla- nna, yargı kararlarına uzanan bilgiler, hükümet eliy-' le hak ve hukukun ayaklar altına alınmasının bel- gelerini oluşturuyor. ' BASS, bizlere kolaylık olsun diye kitabı özetle- yen bir de üç sayfalık not ıliştirmış. Türkiye'de ya- şanmakta olanların, başımıza gelenlerin tıpik bir aynası olduğu için. Bir köşe yazısına sığabildiği kadarı ile olayı, olup bitenleri, biraz ilginizi, tepkinizi çeker umuduyla dikkatınize sunmak istıyorum: "Siyasal iktidar, hukuki dayanaklan, yaraıian öte- den beri tartışmalı 'özelleştirme' gırişimlerine son günlerde biryenisiniekleme hazırlığı içındedir... Is- \ tenilen başanlırsa, siyası ıktidar, dünyamızda muh- temelen bir ilki gerçekleştırmiş, 47yıl önce zaten 'özel hukuk kurallanna göre kurulmuş bir özel şir- keti', özelleştirmiş(l) olacaktır. Devletin hiçbir za- man maliki olmadığı şirket hisselerini, üstün ikti- dar gücünü kullanarak satmasıyla.." Siyasal ıktidann ilk tasarrufu, 6.7.2000 tarihinde çıkanlan Vakıflar Bankası yasasını degiştıren 606 | sayılı kanun gücünde kararname ile oluyor. Ancak Anayasa Mahkemesı'nın 5.10.2000 tarihli kararı ile iptal ediliyor. Sıyasi iktidar yolunda yürümekte ka- rarlı, 16.11.2000 tarihinde 4604 sayılı yasayı çıka- nyor. Mahkemece iptal edilmiş kanun hükümünde- • ki kararnamenin hükümlerini, hiçbir değişıklik ya- pılmaksızın bu yasaya taşıyor. Bu yasanın iptali de Anayasa Mahkemesi'nin gündeminde. Bu gelişme üzerine hükümet 26.6.2001 tarihin- de 4684 sayılı bir kanun daha çıkanyor. Bankanın A grubu hisselerı ile B grubundan genel müdürlü- ğe ait olan hısselerin satışını öngörüyor. Bu kanu- nun iptali için de Anayasa Mahkemesı'ne başvu- rulyor. Nihayet siyasal iktidar son olarak "satış usul ve esaslannı" içeren 14. 8.2001 tanhli Resmi Ga- zete'de yayımlanan 2788 sayılı bır kararname da- ha yürürlüğe sokuyor. Buna göre hisseler blok sa- tış yöntemi ile satılacaktır. Tüm bu düzenlemelerin ortak yönü: Siyasi ikti- r darın 'hukuk devleti" ilkesıne aykırı olarak ve salt devletin üstün egemenlik gücüne dayanarak, hıç- \ bir zaman devlete ait olmamış ve olmayan bu his- • seleri dilediğıne, dilediği koşullaria satma çabası. BASS bu noktada kitapta belgelen sunulan so-1 rular yöneltiyor ve yanıtlanmasını ıstıyor. örneğın, ' "Bir 'hukuk devleti' acaba, hiçbir zaman kendı- sinin olmamış, bir kuruşluk payının bulunmadığı bir bankayı satabilir mi? Salt egemenlik gücüne dayanılarak böyle bır sa- tış yapılırsa, böylesi bır tasarruf acaba anayasa ile güvence altına alınan çeşitli ilke ve temel haklar- la, örneğin 'mülkiyet hakkı' ile bağdaşır mı? Konunun her yönüyle Anayasa Mahkemesi'ne \ intikal ettıhlmiş bulunduğu ve halen ıncelenmek- te olduğu bilıne bılıne devlet, mahkeme karartan- nın geriye yürümeyeceği kuralını kullanarak, mül- ı kiyeti üçüncü kişilere ait mal ve hisseler üzerinde ' tasarruf eder ve bir 'oldubitti' ile sonuç almaya kal- kışırsa bu hukuk dışı tutum karşılıksız kalırmı? Diyelim ki satıldı, bedel bankaya değil, Vakıflar Genel Müdüriüğü 'ne intikal edeceğine göre, amaç üçüncü şahıslann malvariığına bu Genel Müdür- lük aracılığıyla el koymak mıdır? Acaba hukuk ilkelerinı açıkça çiğneyerek bir ol- dubitti peşınde koşmanın, özeli özelleştirme ıddi- asında olmanın bankaya yönelik dokuz soruştur- ma dosyasının akıbetı ile 'dolaylı' ılgisı var mıdır?" Türkiye Vakıflar Bankası 11.1.1954 tarihinde ka- bul edilen 6219 sayılı kanun hükümlerine göre, "özel hukuk hükümlerine tabi bir banka" olarak kurulmuştur. Bankada devletin "Hazine'nın" hiçbir payı yoktur, olmamıştır. Satılmak ıstenen A grubu hisse senetlennin sahıbi "mazbut vakıflar", B gru- bu hisse senetlerinin sahibı de, vakfedenlerin feri- lerine şart edilmiş, ayrı ayrı hükmi şahsiyeti olan ve mütevellilennce idare edilen "mülhak vakıflar"d\r. Banka sermayesi bu vakıflara ait kaynaklardan sağ- lanmış, yapılan tüm sermaye arttınmlannda da ay- nı yol izlenmıştir. Vakıf mallarının "devlet malı olma- dığı" 6219 sayılı Banka Yasası ile 2762 sayılı Vakıf- lar Yasası yanında, başta Anayasa Mahkemesi ol- mak üzere sayısız Yargıtay ıçtihadı ile bellidir. Mülkiyet hakkının ötesinde Türkiye Vakıflar Ban- kası'nın kuruluş amacı bellidir: "Ulusal değerlere sahip çıkılması amacıyla kurulmuştur. Ulusal de- ğerlerin hiçbir şekilde zarar görmemesıydı asıl amaç... Vakıf mallannın kılına halelgelmemesi, gü- vence altına alınmalanydı..." Hükümetın, hak-hukuku yok sayan, yargı karar- lannı, hile yolu, oldubıttılerle çiğneyen uygulama- lar listesinde önemli yerı olan "Vakıfbank olayını" seyredecek, uygulanmasına izin verecek miyiz? Otomobilde kampanya dönemi • BL'RSA (AA) - Otomotıv fırmalan. ekonomik krizın etkısıyle otomobıllere olan talebın genlemesi üzerine, pazar paylannı artırabilmek için btrbirinden cazip fiyat ve vade seçenekleriyle kampanyalar düzenliyor. Otomotiv firmalan peşin alımlarda modellerine göre otomobillerde 4 milyar lıraya varan ındirim uygularken, vadeli alımlarda da "0 faız"den başlayan seçenekler sunuyor. OYAK Renault. "otomobılinı hemen al. ödemeye kasımda başla" veya "36 ayda öde" seçeneğı sunuyor. Batık krediler 7 katrilyon • ANKARA (ANKA) - Banka ve finans kuruluşlannın şubat krizinin ardından hızla büyümeye başlayan batık kredi hacmi 6 katrilyon 847.5 trilyon liraya. bunun toplam krediler içindeki payı da yüzde 20'ye yaklaştı. Merkez Bankası venlerine göre, tasfiye olunacak alacaklann tutan 3-10 Ağustos arasındakı haftada 278.4 trilyon lıralık büyüme gösterdi. Turkcell ve Telsim'e inceleme • ANKARA (ANKA) - Telekomünıkasyon Kurumu, abonelik ıptallennı zorluk çıkararak engelledıkleri gerekçesıyle Turkcell ve Telsim hakkmda ön inceleme başlattı. Telekomünıkasyon Kurumu, abone kaçışını önlemek için başvoırulan bir yöntem olarak gündeme gelen zorlaştıncı uygulamalar konusunda artan şikayetler üzenne harekete geçti.