Katalog

29 MART 2001 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER RESTORAN GÖZDOYURAN TURHAN SELÇUK DtfeÜST TABİATLI İSTÂNBUL EFENDİSİ HARİKULÂDE MACERALARI KISIM TLEKMİLÎ BÎRDEN AZ SÜkEPE KE*TûR£Kf tioZ- Elde edilecek gelir, sermayenin yol açtığı sosyal yıkımın etkilerini azaltmak için kullanılacak Küresel paraya vergi• Kısaca Tobin vergisi olarak tanımlanan uluslararası para hareketlerinin binde 1 ile binde 5 arasında belli bir oranda vergilendirilmesi halinde yılda 300 milyar dolara yakın bir gelir elde edilebileceği hesaplanıyor. ÖZLEMYÜZAK Uluslararası para hareketlerinin vergilendirilmesi önerisini yaşama geçirmek için küresel çaptaki çalış- malar giderek yoğunlaşırken Türki- ye'de bu konuda tek bir ses bile çık- mıyor. Ülke ekonomilerinin spekü- latif sermaye hareketleri yüzünden alaşağı olması, sıcak para kaçışlan yüzönden bir ülkede başlayan krizin tasa sürede tüm bölge ülkelerine ya- yılması uluslararası para hareketle- rine vergiyi yeniden gûndeme ge- tirdi. Tobln verglsl Uzun yıllardır tartışılan ancak bir türlü küresel bir soluk kazanama- yan Tobin vergisi, Brezilya'nın Por- to Alegre kentinde 25 Ocak'ta ger- çekleştirilen Dünya Sosyal Foru- mu'nda alınan kararlar doğrultusun- da ilk kez geniş çaplı uluslararası kampanyalar aracılığı ile dünya ka- muoyunun gündemine oturmaya hazırlanıyor. "Paranın ve serbest pazarm tek değer" olarak kabul ediîdıği Davos mantığına karşı "Hedef yeni bir dünya yaratmak. llgi odağumz ise insan vedoğa" görüşü doğrultusun- da yaşama geçen Dünya Sosyal Fo- nımu ilk ve en önemli icraatlanndan birini Tobin vergisini hükümetlere kabul ettirmek olarak belirledi. Bu doğrultuda uluslararası kampanya- yı başlatma görevi Porto Alegre 'ye katılan Kanadalı bir Sivil Toplum kuruluşu olan Halifax Girişimcile- ri Örgütü'ne verildi. Örgüt gerek interaet siteleri ara- cılığı gerekse yazılı duyurularla To- bin vergisinin hükümetlerin meclis- lerinde tartışılarak yasalaşması için uluslararası bir imza kampanyası başlattı. Para hareketlerinin binde 1 ila binde 5 arasında belli biroranda ver- gilendirilmesi tasansı küresel kal- kınma için en somut kaynaklardan biri olarak tanımlanıyor. Küresel pa- ra hareketının günlük hacmi yakla- şık 1.5 trilyon dolar. Bu sıcak para- nın vergilendirilmesi halinde yılda 300 milyar dolara yakın bir gelir el- de edilebileceği hesaplanıyor. Geçen aralık ayında Tobin vergi- sini gündeme getiren BM Genel Sekreteri'ne eski ABD Hazine Ba- kanı Robert Rubin, eski Meksika Cumhurbaşkanı Ernesto Zedülo, Avrupa Komisyonu eski Başkanı Jacques Delors tarafmdan destek ve- rilmişti. Tobin vergisini ilk kez 1978 yıhnda bu tasansından dolayı Nobel Ödülü alan ABD'li ekonomist Ja- mes Robin önermişti. Tobin vergisinin yaşama geçiril- mesi halinde küresel ekonomiye katkılan şu şekilde özetleniyor: • Döviz oranlanndaki dalgalan- malar azaltılacak, • Ulusal hükümetlerin ekonomi ve para politikalanm belirlemele- rinde büyük etkisi olan mali piyasa- lann gücü dizgmlenmiş olaçak, • Toplanan vergi sayesinde küre- sel kalkınma için küçümsenemeye- cek kadar büyük ortak para toplan- mış olacaL Bu gelir çevresel ve sos- yal tahribatın iyileştirilmesinde kul- lanılacak. Türkiye'nin / gflndemlnde yok - Işin en üzücü yanı Türkiye'nin, gerek Porto AJegre'deki gelişmele- rin gerekse Tobin vergisi tartışma- lannm çok uzağmda olması; Dünya Davos Forumu'na Hindistan'dan Güney Kore'ye, Malezya'ya kadar birçok ülke temsilci yollarİcen Tür- kiye'den bir tek katılımın bile olma- ması. Prof. Dr. Erinc Yeldan: Ekonomiye spekülatif saldın var• Bilkent Üniversitesi'nden Prof. Dr. Erinç Yeldan, "Böylesi bir işlem hacmini niteleyebileceğimiz tek sözcük ulusal ekonominin spekülatif saldın altında kaldığıdır" diye konuştu. ANKARA (ANKA) - Bilkent Üniversite- si'nden Prof. Dr. Erinç Yddan,2000yılındaTür- kiye'de döndürülen sıcak para işlemi hacminin, Türkiye'nin mal ve hiz- met üreriminin yıllık top- lamına ulaştığını belirte- rek "Böylesi bir islem hacmini niteteyebilecegi- miz tek sözcük, ulnsal ekonominin spekülatif bir saktan altında kaknğı ve reei üretim ve yannm kararlannda son derece DÜyükbirbetirsizlikveis- tikrarsızhk tehdidi oluş- turduğudur" dedi. Prof. Dr. Yeldan, yaşa- nan ekonomik krizin ya- pısal dayanaklanyla ilgi- li olarak u Mrfldm" der- gisinin mart sayısında yaprtğı değerlendumede, spekülatif sermaye hare- ketlerinin son derece ıkışkan olduğu günümüz fînans dünyasında bir îkonominin tüm parasal tabanını dış dünyanın kı- sa dönemci, spekülatif ni- telikli sermaye giriş- çı- kışlannın denetimine bı- rakmanın son derece teh- likeli bir girişim olduğu- nu bildirdi. Yeldan, 1989 yılında Türkiye'nin ödemeler dengesinde sermaye hare- ketlerini bütünüyle ser- bestleştirdiğini anımsata- rak şu görüşleri savundu: "Böylece dış sermaye ha- rekeöeri üzerindekibütün konrroUer kaldmlmış ve Türk fînans piyasalan \a- sa vadeü sıcak paranın spekülasyonuna açılmışür. Bu fınansal yapı, ekono- miyi doğrudan doğruya yüksek faizve TL'yi yapay olarakdeğerli kılan bir dö- vizkurunun cenderesinde rutmaktadır. Bu haüyle ta- sa vadcB sermaye giriş ve çıkış işlem hacminin bü- yüklüğü karşLsında ulusal mali prvasalar bağunsızb- ğuuymVmektedn:'' Bütün dünyada küresel düzene karşrt sesler giderek çoğahyor. Avustralya'da küreselleşme karşrtlan 1 Mayıs'ta borsa binasını işgal edecek. Her gün yeni bir eylem plaıu Ekonomi Servisi- Küreselleş- me karşıtlan "uluslararası eko- nomik düzenin adaletsizüği''ne tepkilerini her geçen gün yeni eylem biçimleri geliştirerek di- le getiriyor. Avustralyah küre- selleşme karşıtlan, 1 Mayıs'ta Avustralya borsa binasmı işgal etmeyi planlarken Katar'da ya- pılacak Dünya Ticaret Örgü- tü'nün (DTO) zirvesi bu kez k daha banşçıT bir yaklaşımla protesto edilecek. Fransız çiftçi ve dünya küre- selleşme karşıtı hareketin sem- bol isimlerinden Jose Bove, bu kez destekçilerini şaşırtır bir bi- çimde, küresel ticaretin yeni ya- pısının belirlenmesi için çoku- • Fransız çiftçi ve dünya küreselleşme karşıtı hareketin sembol isirnlerinden Jose Bove, destekçilerini şaşırtır bir biçimde, küresel ticaretin yeni yapısının belirlenmesi için 'çokuluslularla' görüşme masasına oturmaya hazırlanıyor. luslu oluşumlarla görüşme ma- sasuıa oturmaya hazırlanıyor. Bove, bu yaklaşunınm birçok küreselleşme karşıtı tarafmdan anlaşılamadığını belirterek "Ancak ABD'deld giW bir ser- best ticaret bölgesine sahip ol- maktansa DTÖ gibi çokuluslu bir organizasyonla görüşmeye otunnak çok daha önemli'' di- ye konuştu. Bove, dünya ticare- tinin yapısmda köklü bir reform çağnsında bulunacak. Jose Bove'nin içinde yer aldı- ğı Küresel Yurttaş Girişimi, dünya ticaretine ilişkin kuralla- n belirleyen DTÖ için yeni bir yaklaşım getirmek amacmda. Ancak bu girişim diğer küresel- leşme karşıtı gruplarca benim- senmiyor. Üçüncü Dünya Birliği (Third World Network) adlı küresel- leşme karşıtı sivil toplum ör- gütü ise rekabet ve yatınmlar üzerine yeni bir turun tebüke- H' olduğ^ınu savunarak bu gö- rüşmelerde gelişmekte olan ül- kelerin gereksinimlerinin ön plana çıkanlması gerektiğini belirtiyor. 1 Mayıs eyleml öte yandan Avustralya'da M l adı altında birleşen eylem ko- mitesinden 15 kişi, dün Melbo- urne Borsası'na girerek 1 Ma- yıs'ta işçilerin borsalara girme- sini önleyerek 'çokuluslu tira- mn sembolû durumundaki bor- samn' çahşmasmı engelleye- ceklerini açıkladılar. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ Dokunulmazlığa Dokunamamak _ Van Bağımsız Milletvekilı Mustafa Bayram'ın do- kunulmazlığının kaldınlması sıyasal partılerimız ara- sındaki çıkar pazarlıklannın somut bir örneğinin de belgelenmesi oldu. Bayram, iki dönemdirTBMM'de görev alıyor. llki ANAR ikincisi de Fazilet Partisi ada- yı olarak gerçekleşmiş. Hakkında iki fezleke hazırlanmış. Biri adam öldür- meye teşebbüs, ikincisi de eski eser kaçakçılığı ve zorla senet imzalatma suçlarına ilişkin. Fezlekeler 5 Ağustos 1999 günü TBMM Anayasa ve Adalet Karma Komisyonu'nda oluşturulan hazır- lık komisyonunda ele alınmış ve dokunulmazlığının kaldınlması önerisı benimsenmış. Komisyon da 25 Kasım 1999 günü yaptığı oylamada dokunulmazlığın kaldınlmasını kararlaştırmış. Ancak dokunulmazlığın kaldınlması için TBMM Ge- nel Kurulu'nda oylama yapılması gerekiyor. Işte önceki gün TBMM'de yapılan oylama, karma komisyonun anılan karanna dayanıyor. Komisyonun karar tarihi 25 Kasım 1999, TBMM Genel Kurulu'nun oylama tarihi de 26 Mart 2001. Ara- da 16 aylık bir zaman dilimi var. Bayram'ın Picasso tablolannın satılmasına adı ka- nşmasaydı, belki de eski karar anımsanmayacak ve oylamaya konulmayacaktı. Zamanlama ve Bayram'ın konumu da ayn ayn özel- lik taşıyor. Ekonomik kriz nedeniyle başarısızlıktan bunalan iktidar partileri, gündeme yeni bir konu getırerek ken- dilerine yöneltılen salvolardan biraz olsun kurtulma yolunu seçmış olabilirler diye düşünmek pek de ya- dırgatıcı gelmiyor. Bayram'ın konumu da dikkat çekici. Meciis'e, ye- ni dönemde Fazilet Partisı'nden gırmiş ama, bir süre sonra aynlarak bağımsız kalmış. Bu durumu, Bay- ram'ı koruyup kollama ve başka partilerle pazariığa girişme görevini üstlenecek bir sıyası partisinin olma- ması sonucunu da getiriyor. Bayram, bağımsız değil de bir partinin milletvekili olsaydı aynı sonuç alınır mıydı, sorusu ister istemez akla geliyor. Başta genel başkanlarolmak üzere çok sayıda par- tili milletvekilinin dosyalarının ele alınmasının dönem sonuna bırakılmış olması gerçeği karşısında bu de- ğeriendinme de yanlış denemeyecek bir nitelik taşı- yor. • • • Bayram yargılanacak ve adalet kuşkusuz yerini bu- lacaktır. Bu hayhuy içinde hem borç para alabilmek hem de AB'ye girebilmek için kısa sürede çıkanlması gereken yasalar varken milletvekillerinin dokunulmazlık şının- nı daraltmak ve yapamayacaklan işleri beliriemek için yasa değişikliği yapma olanağı bulunur mu bılınmez. Ama mademki büyüklerimız içinde bulunduğumuz durumdan kurtulmak için ulusal bir kurtuluş savaşı vermemiz gerektiğini buyuruyoriar, bize de gerçek Kurtuluş Savaşı günlerine dönmek düşüyor. Kurtuluş Savaşı'nın zorlu günlerınde bir yandan düşmanla boğuşulurken bir yandan da milletvekille- rinin durumunu görüşüyorTürkiye Büyük Millet Mec- lisi. 18 Şubat 1922'de milletvekillerinin "dava vekilli- ği', 23 Şubat 1922'de de "müteahhitlik" yapamaya- cağı kararlan alınıp uygulamaya konuluyor. Bugün ise liderlerimiz kendi partilerinin geleceğini düşünerek dokunulmazlığın daraltılmasına karşı çıkıyor. oerinc(g cumhuriyet.com.tr. CCD yılın gazetecilerini seçti Ekmekçi ödülü Bekir Coşkun'a ANKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - Çağdaş Gazetecıler Demeğı 'nın (ÇGD)^2000YıhGaze- tedleri ÖdüUerTnin sa- hipleri belli oldu. ÇGD'nin her yıl ge- leneksel olarak düzen- lediği u YıhnGazetecfle- ri Yanşmasr sonuçlan- dı. Mustafa Ekmekçi Gazetecilik Ödülü'nü, gazetemizin yaşammı yitiren yazan Ekmek- çi'nin gazetecilik yaşa- mı boyunca savunduğu değerlere "Onuncu Köy" köşesındekı yazı- lanyla sahip çıktığı için Hürriyet gazetesi yaza- n Bekir Coşkun'un al- ması uygun bulundu. ÇGD Onur Ödülü, basındaki tüm yozlaş- maya karşın etik değer- lerden hiçbir ödün ver- meyerek yayın yaşamı- nı sürdüren ve kırlüiğe karşı toplumsal direni- şin simgesi olan Leman dergisine verildi. Yine aramızdan ayn- Ian gazetemizin yazar- lanndan Mahmut Tali Ongören'in anısını ya- şatmak üzere ilk kez bu yıl verilecek "Mahmut TaK Öngören TV Prog- ramı Ödülü"ne, CNN Türk'ün 5N İK progra- mını hazırlayan Cüneyt Özdemir değer görüldü. Basında son aylarda yaşanan kitlesel gazete- ci kıyımına karşı gaze- tecilerin dayanışması için meslektaşlarını bir- likte hareket etmeye ça- ğıran Sabah Gazetesi Uşak Muhabiri Musta- fa Yılmaz'a. işsız gaze- teciler adına ÇGD Da- yanışma Ödülü veril- mesı kararlaştınldı. Uğur Mumcu Araş- tırmacı Gazetecilik Ödülü'ne değerçalışma bulunamazken Haber Ödülü Star gazetesin- den "Barman Silah B% takhğı*' haberi ile Saygı Ozrürk ve Sezai Şeo- gün'e verildi. Diğer ödül sahipleri şöyle: - Anadolu Ajansı AB GüreK: Fotoğraf Ödülü (Hizbullah Vahşetinin Sergisi) - ATV AdnanGerger TV Haber Ödülü (Umut Operasyonu Fiyaskosu) - CNN Türk Ahmet Se\er: TV Program Ödülü (Knter) -TRTZaferAköıran: TV Belgesel Ödülü (Yolun Sonu) - CNN Türk Onur konuralp, Semra Ara- mav, Kutluhan Avkut TV Belgesel Odülü (Kendini Hatırlayan Adapazan) - Batman Çağdaş Ga- zetesi Arif Arslan: Ye- rel Basın Ödülü (Inti- harlarKaderOldu) - TRT Ankara Radyo- su: Radyo Program Ödülü (Tarhşa Tartışa Programı) - Ege Sabah Gazetesi Halime Sürek, Hürriyet Ankara Gazetesi Ydda Ataç, Mılliyet Ankara Gazetesi Behzat Miser Kent Haberi Ödülü.