Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 9 KASIM 2001 CUMA
HABERLER
Başsağlığı mesajları
Berin Nadi
yorulmaz bir
CumhuYİyetçrydi
• Mesajlarda, Nadi'nin yaşamını
adadığı Atatürk ilkeleri ve Cumhuriyet
gazetesinin sonsuza dek yaşayacağı
vurgulandı. Nadi'nin yaşamı ve
çabasının, tüm Cumhuriyetçilere ömek
olması gerektiği belirtildi.
İstanbul Haber Senisi - Gazetemiz îmtiyaz
Sahibi ve Cumhuriyet Vakfi Kurucu Başkanı
Berin Nadi'nin "yorulmaz bir Cumhuriyetçi
olduğu"belirtildi. Berin Nadi için siyasilerin,
çeşitli kişi ve kurumlann, Cumhuriyet
dostlannın gazetemiz yöneticilerine
gönderdiklen başsağlığı mesajlan dün de sürdü.
Mesajlarda, Nadi'nin gerçek bir Cumhuriyet
aydını, yonılmaz bir Cumhuriyetçi olduğunun
altı çizildi. Nadi'nin ölümünün ardından
gazetemize gönderilen faks ve telgraflarda
Nadi'nin yaşamını adadığı Atatürk ilkeleri ve
Cumhuriyet gazetesinin sonsuza dek yaşayacağı
vurgulandı. Nadi'nin yaşamı ve çabasının, tüm
Cumhuriyetçilere örnek olması gerektiği
belirtildi.
Özkan'dan başsağlığı
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı
Hüsamettin Ozkan. Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, eski tçişleri
Bakanı ve Başbakan Yardımcısı \ahit Menteşe,
ANAP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul
Milletvekili EdizHun. Edime Milletvekili
Dr.A.Ahmet Ertürk, Özelleştirme Idaresi
Başkam Uğur Bayar, Türk Tabıplen Bırliğı
Merkez Konseyı adına Başkan Dr. Füsıın Sayek,
îstanbul Bilgi Universitesi Mütevelli Heyeti
Başkanı OğuzÖzerden ve Rektör Prof Dr. Lale
Duruiz. Bılgi Eğitim ve Kültür Vakfi Başkam
Latif Mutlu, CHP Genel Başkan Yardımcısı
inaJ Batu, CHP MYK Üyesı Ali Dinçer, CHP
Şişli, Gaziosmanpaşa ve Esenler ılçe örgütleri,
eski CHP milletvekili Onur Kumbaracıbaşı,
tzmit Bekirpaşa Belediye Başkanı Fikret Toker,
Atarürkçü Düşünce Derneği (ADD) Antalya
Şubesi, ADD Muğla Şubesi Başkanı Birdal
Ertuğrul ve Ödemiş Şubesi Başkanı Remzi
Boyacıoğlu, Belçika Mons ADD, Yapı Kredi
Faktoring Genel
Müdürü Rengin
Ekmekçioğju ve
Genel Müdür
Yardımcısı TûHn
Gündoğdu, Sağlık
ve Sosyal Hizmet
Emekçileri
Sendikası (SES)
Yönetim Kurulu,
Beyoğlu
Cumhuriyet
Başsavcı Vekili
Fahrettin Çankaya,
Bolu Detay gazetesi,
Dr. Suphi Hüdaoğhı,
Didimli Cumhuriyet
okurlan adma
Mustafa Öge, tzmir Turist Rehberleri Odası
Yönetim Kurulu Başkanı Dûndar Ozar, Kocaeli
Gazeteciler Cemiyetı Başkam Mustafa
Bağdiken, Iletişimevi şırketı yöneticileri Feryal
Örs ve Mehmet Şakir Örs, Inşaat Mühendısi
HaHI Avcı, Daver Darende, Sabire Uğunol,
tsmail Yüdınm. Ali Rıza Küçükdoğan, Prof. Dr.
Mustafa Özyurt, Av. Nedim Çağlar, STV Haber
Müdürü Murat Keskin, Iş Başmüfettişi Mevtüt
Can, Niday tzol, Nerim Tokat KESK Samsun
Şubeler Platfonnu sözcüsü Metin Erol, ÇYDD
Ankara Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Ülkû
Günay, Bakırköy Sanatçılar Derneği Genel
Koordinatörü Tuncer Cücenoğlu, Başkan
Üstûn Asutay, Merdivenköy Mahallesi
Muhtan Nazan Gürkan, Yazman Yayıncılık'tan
Fevziye Yazman, Emre Yazman ve Dünya
Yazman yolladıklan mesajlarda acunızı
paylaştılar.
Örnek alacağız
Amasra Bartın'dan Cumhuriyet okurlan
gönderdiklen faksta üzüntülerini dile getirirken
"Cumhuriyet kadmlan onu örnek alacakür"
dediler. Ankara'dan bir grup genç adına Ozden
Sal ise gönderdiği mesajında "Bizkr Berin
Hannn gibi Cumhuriyete sahip çılayoruz"
görüşüne yer verdiler. Bu arada başsağlığı
mesajı yollayan ve gazetemizin dünkü sayısında
unvanı yanlışlıkla İU Tıp Fakültesi Çocuk
Sağlığı ve Hastalıklan A.B.D Başkanı olarak
geçen Dr. Metin Güvener de, yaptığı
açıklamada, röntgen uzmanı olduğunu
vurguladı.
Clçek gönderenler
Kadıköy Belediye Başkanı SetamiÖztürk,Mina
Nadi,Zeynep HomerLange, FuatKeskin, Saffet Sert,
JTt Türkiye, tLAYDA, Hatay LokantasL
Atatüpk'ün okuduğu
kitaplar cilt oluyor
• ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) -Türkiye
Emekli Subaylar Derneği, Atatürk'ün
ölümünün 63. yılı nedeniyle dün bir panel
düzenledi. Türkiye Emekli Subaylar Derneği
Genel Başkanı Emekli Tümgeneral Sıtkı
Aydınel, Mustafa Kemal Atatürk'ün okuduğu
kitaplann 20 cilt halinde yakmda piyasaya
cıkacağını bildirdi.
Prof. Turan: Atatürk'ün yolundan aynlırsak kötü günler yakamızı bırakmaz
Devrimin özünü anlamalıyıztstanbulHaber Servisi- "Atatürk'ü
Anma Haftası" kapsamında düzenle-
nen etkınliklerde, Atatürk ilkelerinin
özünün toplum tarafindan tam anla-
mıyla kavranamadığı vurgulanarak
"Atarürkçü kimliğimizden uzaklaş-
saydık. bugün Taleban yönetiminden
bir farkunız kalmazdı" denildi.
istanbul Cniversitesı (ÎÜ) Rektör-
lüğü tarafindan "Aydınlanma Konfe-
ranslan" kapsamında gerçekleştinlen
"Atatürk Dke ve tnküaplan" konulu
panelde konuşan Kültür Bakanlığı
müsteşarlanndan emekli Öğretim
Üyesi Prof. Şerafetrjn Turan, "Ata-
türk'üveilkelerini ekşrirenler,sorun-
lannı hutbeler, fetvalarla çözmeye ça-
bşıyor" dedi. Aydınlanma ve kültür
devrimleri olan Türk devrimlennin
• 'Atatürk'ü Anma Haftası' etkinlikleri kapsamında düzenlenen panelde
konuşan Prof. Dr. Şerafettin Turan "Atatürk'ü ve ilkelerini eleştirenler,
sorunlannı hutbeler, fervalaria çözmeye çalışıyor" dedi.
bilimi kılavuz aldığını belirten Tu-
ran, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurru-
luşunun bu ilkelere sahip çıkmaktan
geçtiğını vurguladı. Prof. Turan, "Bu
Okeier CHP'nin ilkeleri olarakzaman
içinde doğdu ve 1931'e kadar tam bir
bütünlük oluşturdu. Ancak 27 Mayıs
1960'ta daha özgür, yeni bir anayasa-
ya girişildiğinde bu 6 ilke, anayasa
metninden çıkartıkh. O gûnden bu
yana da 6flkevianavasada bulamavTz"
diye konuştu. Her de\Tİmin bir kar-
şıdevrim ortaya çıkardığını vurgula-
yan Turan, dinin ne devletle ne de si-
yasetle bağdaşamayacağının altını
çizdi. Turan şöyle devam etti:
"Şapka devrimi büyük yankı uyan-
dırmış, ezan Türkçeleşince Bursa'da
büyük olavtar çıkmışo. Şimdi de yeni
kurulan partilerin dine dayanarak ov
toplamalan. kapaulmalanna neden
oldu. Atatürk'ü ve ilkelerini eleştiren-
ler sorunlannı, hutbeler, fervalaria
çözmeye çalışıyor. Bu gibi olayiann
yaşanmaması için devTİmlerin özünü
anlamamız ve uygulamanuz gerekir.
Türkiye'nin kurtuluşu. Atatürk'ün
ilkeJerine sahip çıkan bilinçli. cumhu-
riyetçi, laikve demokrat gençler yetiş-
tirmededir."
Yeditepe Üniversitesi'nde, Büyük
Önder Atatürk'ün 63. ölüm yılı ne-
deniyle düzenlenen anma toplantı-
sında konuşan Devlet Bakanı Fikret
Ünlü de Atatürk'ün herkes gibi ken-
disinın de öncüsü olduğunu belirte-
rek Atatürk'ün izinden yürünmesi
durumunda. toplumsal banşın ve ge-
lişimin sağlanabileceğini söyledi.
Atatürk'ün manevi kızı Ulkü Ada-
tepe de Pera Palas Otelı'nde 1933-
1938 yıllan arasındaki çocukluk anı-
lannı içeren "Atatürk ve Çocuklu-
ğum" kitabını tanıttı. Atatürk'ün,
Türk gençliğıni, Türk çocuklannı,
yannlann güvencesi olarak gördüğü-
nü söyleyen Adatepe, Atatürk'ün ma-
nevi kızı olarak bu kitabı hazırlamak-
la kendisini mutlu ve huzurlu hisset-
tiğini kaydettı. Il Milli Eğitim Müdü-
rü Ömer Balıbey de birinci el ve bi-
rinci ağızdan çok anlamlı, tarihe ışık
tutacak önemli bir kitabın yayımlan-
dığım söyledi. Balıbey, geçmişte bü-
yük özlemle baktıklan "Küçük Ül-
kü"nün bir sorumlu vatandaş, uygar
bir insan ve manevi evlat sorumlulu-
ğu içinde Atatürk'ün hatırasını Türk
gençliğıne taşıdığı için Adatepe'ye
teşekkür etti. Anılan kaleme alan İb-
rahim Gürşen Kafkas da 2.5 yıllık
bir çalışmanın ürünü olan kitabı oku-
yanlann Atatürk'ün çocuk sevgisini
yüreklerinde taşıyacaklannı söyledi.
İlhan Akşn ın, ttnenı iem'in fotoğraflanndan hazuiayıp Akmerkez'de açüğı sergi izteyicfleri Kurtuluş Savaşı günlerine götürüyor
Akşit ve Tem 'den Kurtuluş Savaşıgünleri
İstanbul Haber Servisi - Ulusal Kurtuluş
Savaşı önden ve Cumhuriyetimizin kurucu-
su Mustafa Kemal Atatürk'ün 26 Ağustos
1922 büyiık taarruz günü Kocatepe'ye çık-
tığı, Dikmen sırtlannda karlar üzerinde din-
lendiği görüntüler, hep özel fotoğrafçısı Et-
hem Tem'in gözünden günümüze yansıyan
anlardır. Tarihin yazıldığı yıllan bugünlere
taşırlar.
Dhan Akşit'in, Ethem Tem'in fotoğrafla-
nndan hazırlayıp Akmerkez'de açtığı sergi
izleyicileri Kurtuluş Savaşı günlerine götü-
rüyor. Eski Milli Saraylar Müdürü olan İl-
han Akşit, daha önce de Ethem Tem fotoğ-
raflanndan Atatürk albümü hazıriamışu. Ak-
şit, Atatürk kitabı düşüncesinin kendisinde
oluşmasını şöyle anlatıyor:
"1973te ÇanakkateMrörierMüdürt'yken
İngUtere KraKçesi II. Elızabeth'in Türld-
ye'ye ziyareti sırasmda Çanakkale Abide-
si'ni zryaret edeceği büdirikü. Abide eksikti
ve kraÜçenin konuk edileceği bir yer yoktu.
22 gün içinde Çanakkale Harp Müzesi'ni
kurduk. Başında Atatürk'ün olduğu 19. tü-
menin buhındugu Bigah köyünegittik. Buça-
bşnuüar sn-asmda Atatürk'le gönül bağîm
oldu. Bir kitap oluşturmayia karar verdun".
Akşit, 1980 yıhnda Milli Saraylar Müdür-
lüğü görevi sırasında tstanbul Valiliği'nden
birhaber alır. Atatürk'ün özel fotoğrafçısı Et-
hem Tem'in aruk çok yaşlanmış olan eşi, köy
çocuklannın cam kalıplara çekihniş fotoğ-
raflan krrdığından şikâyet etmektedir. Ak-
şit biri cam kahp fotoğraflar, diğeri baskı fo-
toğraflarla dolu iki bavulu 200 bin üraya
Tem'in eşinden sarın alır. Aralannda 1980
yılına kadar hiç yayunlanmamış fotoğraflar
da olduğunu görür.
Bir fotoğrafçıyla işbirliği yaparak fotoğ-
raflan albüm haline getirir. Akşit "Nerede
güzel Atatürk fotoğrafi varsa işte o arşKden
çıkan fotoğraflanhr"' diyor.
Ilhan Akşit'in, Ethem Tem fotoğraflann-
dan oluşturduğu sergi Akmerkez'de 15 Kasım
tarihine dek gezilebilecek.
Custo'da Atatürk sofrasi:
Entelektüel
bir forumdu
tstanbul Haber Servisi - Atatürk'ün,
istanbul daki gençlik yıllannda da,
cephelerdeki askerliğinde Ankara'da aşadığı
cumhurbaşkanlığı yıllannda da zarif ve
zevkli bir hayat sürdüğü, tavırlanyla halkına
örnek olmak istediği vurgulandı.
Türkiye'nin ilk içki kültürü dergisi olan
Gusto. kasım ayı sayısmda Atatürk'ün
sofrasını işledi. "Bozkırdaki Centihnen"
başlıklı yazıda "Çankaya Köşkü'ndeki ünlü
sofrasmda, rakı da, şampanya da içihyordu.
Ama laubali bir sofra değildi bu, entelektüel
bir forumdu" denılerek, çok saygın
konuklann, çok önemli konulan
konuştuklan sohbetlerin özellikleri anlatıldı.
Döneminin en ryi givineni
Hasan Rıza Soyak'm "Atatürk'ten
Haöralar'', Kıhc Ah'nin "Atatürk'ün
Hususiyetteri", IsmetBozdağ'ın
"Atatürk'ün Sofrası",
Cemal Granda'nın "Atatürk'ün Uşağı
İdhn", Sadi Borak'm "Ata ve İstanbul'',
Falih Rrfkı Atay'ın "Çankaya" ve AB Fuat
Cebesoy'un "SınrfArkadaşun Atatürk" adlı
eserlerinden yararlamlarak hazırlanan
yazıda, Atatürk'ün, döneminin en iyi
giyinen kişilerinden biri olduğu,
kumaşlannı Isviçre'den getirtip, giysilerini
Istanbul'un ünlü terzilerinden Arman'a
diktirdiği ammsatıldı.Yazıda, Atatürk'e
ilişkin çeşitli amlara da yer verildi ve
Atatürk'ün salon adabını çok iyı bilen,
Osmanlı tabiri ile "müeddep bh- beyefendi"
olduğunun altı çizildi.
Ulu Önder ölümünün 63. yıhndatörenlerle anılıyorHaber Merkezi - Büyük önder Mustafa Ke-
mal Atatürk, aramızdan aynhşırun 63. yıldö-
nümünde yurt çapuıda düzenlenecek törenler-
le amlacak.
10 Kasnn nedeniyle yann ilk tören Ata-
türk'ün ölüm saati olan 09.05'te Anıtkabir'de
gerçekleştirilecek. Tören nedeniyle 08.00 ile
11.00 saatleri arasmda Amtkabir üzerinde
uçuş yasağı uygulanacak. Cumhurbaşkanı Ah-
met Necdet Sezer başkanlığındaki devlet er-
kâm yann Atatürk'ün mozolesine çelenk bı-
rakarak 2 dakikalık saygı duruşunda buluna-
cak. Sivil Sa\-unma Müdürlüğü'ne ait siren-
ler ve araç komalan da 2 dakika boyunca ça-
lınacak. Aynca yann tüm bayraklar saat
09.05'ten güneşin batışma dek yanya indiri-
lecek. Yurt genelindeki Atatürk amtlanna da
çelenkler bırakılacak.
10 Kasım nedeniyle Atatürk Kültür, Dil ve
Tarih Yüksek Kurumu'nca düzenlenen "Ata-
rürkçü Düşünce" toplantısı saat 10.00'da Türk
Dıl Kurumu Konferans Salonu'nda gerçekleş-
tirilecek. Toplantının açılış konuşmalannı
Cumhurbaşkanı Sezer ile Devlet Bakanı ve Baş-
bakan Yardımcısı Devtet Bahçeü yapacak.
istanbul
istanbul Vaühği ilk töreni, yann saat 08.50'de
Taksim Cumhuriyet Anıtı önünde yapacak.
Vali ErolÇakırın Anıt Özel Defteri'ni imza-
lamasının ardından protokol mensuplan AKM
Büyük Salon'da saat 09.30'da düzenlenecek tö-
rene katılacaklar. Dolmabahçe Sarayı'nda.
Atatürk'ün odasında saat 09.00'da tören ya-
pılrrken aynı saatte Şişli Atatürk Inkılap Mü-
zesi'ndeki Atatürk'ün çalışma odasmda da et-
kinlik gerçekleştirilecek.
Harp Akademileri Komutanhğı da saat
10.00'da "Atatürk'ü Anma Töreni" yapacak.
tstanbul Universitesi, Mustafa Kemal Ata-
türk'ü Vezneciler'deki Fen Fakültesi'nde ana-
cak. Prof. Dr. Suna Kih'ye "Atatürk Dke ve
Devrimleri Ödülü" verilecek. Anma etkinlik-
leri kapsamında Prof. Kili, "Atarürkçü Düşün-
ce Sistemi, Cumhuriyetve Demokrasi" başlık-
lı bir konferans verecek. Koç Üniversitesi'nde
bugün "Atatürk: Modern Türkrye'nin Kuru-
cusu" adlı kitabm yazan Andrew Mango'nun
katılacağı bir konferans düzenlenecek. "Ata-
türk ve Eserierine Yeni Bir Baktş" konulu kon-
ferans, saat 14.00'te üniversitenin Rumelife-
neri Kampusu'nda gerçekleştirilecek. Yıldız
Teknik Üniversitesi'nin (YTÜ) Atatürk'ü an-
ma etkinlikleri kapsamında Dündar Soyer,
"Atatürk ve Cumhurivet" konulu bir konfe-
rans verecek. YTÜ Merkez Kampusu'nda dü-
zenlenen etkınlikler çerçevesinde yann YTÜ
Cumhuriyet Korosu, Atatürk'ün sevdiği şar-
kılann yer aldığı bir konser verecek. TRT Ata-
türk Fotoğraflan Sergisi 'nin açılışı da yann ya-
pılacak. Sergi 14 Kasun tarihine kadar ziya-
ret edilebilecek.
12 Kasun Pazartesi günü YTÜ Oditoryu-
mu'nda Can Dündar, "SanZeybek-Atatürk'ün
Son 300 Günü" konulu bir söyleşı gerçekleş-
tirecek. Maltepe Universitesi, Dragos'taki
kampusunda 12 Kasım Pazartesi günü saat
14.00'te "Atatürk ve LTkü" fotoğraf sergisi-
nin açılışuıı yapacak. Aym gün "Atatürk'ün
Ülkü'sü" konulu bir söyleşi düzenlenecek.
Dia eşliğinde "Atatürk'ün Son 300 Günü"
belgeseli gösterilecek. Maltepe Universitesi 14
Kasım Çarşamba günü saat 14.00'te Prof. Dr.
Toktanuş Ateş'in katılacağı "Cumhuriyet Yö-
netiminin Önemi ve Tam Bağunsızhk" konu-
lu bir konferans düzenleyecek.
İzmlr
îzmir'deki anma törenleri yann saat 08.45 'te
Cumhuriyet Alam'ndaki Atatürk Anıtı'na
çelenk konulması, saygı duruşu ve Izmir Va-
lisi Alaaddin Yüksel'in anıt şeref defterini
imzalamasıyla başlayacak. AKM'de saat
10.00'da saygı duruşu ve Istiklal Marşı'nın
okunmasmm ardmdan EÜ Rektörü Prof. Dr.
Ulkü Bayındır bir konuşma yapacak.
IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcalislar@yahoo.com
MHP'li Tanm Bakanı Hüsnü Yusuf
Gökalp, Türk devletinin küçülmesi
gerektiği konusundaki tartışmalara
açıklık getirdi: "Türk devleti küçül-
mezbüyür." MHP'ninböyiedüşün-
düğünden hiç şüphemiz yoktu. Şim-
diye kadar bunu kimse bu açıklıkta
dilegetirmemişti. Kendisinebututu-
mu nedeniyle teşekkür bile edebili-
riz. Konuya açıklık getirdi.
MHP'liler, bütün ideolojiktavıralış-
lannı, "devlete hizmet" ve "devleti
güçlendirmek" şeklinde açıklama-
ya çalıştılar. Binlerce cinayet iddi-
asıyla yargılanan Türkeş ve arka-
daşları mahkemelerde "Ne yaptıy-
sak devlet için yaptık" diyerek ken-
dilerini savunmuşlardı. Devlet, otori-
ter sistemlerde birertabu olarak gös-
terilir, kimse onun üzerinden tartışma
yapmaya cesaret edemez. Devlet
kutsaldır.
• • •
Devletin bu kadar kutsanmasının
nedeni, o devletin iplerini elinde tu-
tan sınıfların ve kastlann yarattığı bir
yanılsamadır. Devlet sonunda birör-
gütlenme biçimidir. Bu örgüt hangi sı-
'Türk Devleti Küçülmez Büyür'
nıf ve topluluklann çıkaıian için örgüt-
lenirse onlann isteği yönünde çalışır.
Eğer devlet örgütü küçük ve despo-
tik bir azınlık tarafindan kumanda al-
tında tutuluyorsa, devletin kutsallığı
daha çok vurgulanır.
Hitler Almanyası, Franko Ispanya-
sı, Salazar Portekizi.. hep devletin
fetişlestirildiği ideolojıler üzerinde ku-
ruldu. Ispanya'da hâlâ bazı askeri bi-
nalann üzerinde Franko döneminin
sloganları duruyor. Hepsinin temel
felesefesi devletin dokunulmazlığı ve
devletin ulaşılamazlığı üzerine. Fa-
şizmle, devlet fetişizmi arasmda bir
ilişki olduğunu yaşanmış örneklere
bakarak rahatça söyleyebıliriz.
• • •
Marksizmin bu yanılsamacı devlet
anlayışına getirdiği eleştiriler, dünya-
da yeni tartışmalara ve yeni anlayış-
ların gelişmesine neden oldu. Devlet
hangi sınrf ve kesimin elindeyse onun
yararına işleyen bir örgütlenmenin
adıydı. Bu sınıflar egemenliklerini,
devletin temel unsuru olan orduları,
yargı sistemleri ile korumaya çalışır-
lardı.
Marksizmin ortaya çıkması, sendi-
kal hareketin gelişmesi. sosyalist ül-
kelerin kurulması, sosyal demokrat
partilerin buyümesiyle, devletin özü
değişmemekle birlikte fonksiyonlan
yumuşamaya başladı. Alt sınıfların
örgütlü tepkileri ve sıyasi mücadele-
ye atılmaları, "sosyal devlet" anla-
yışını gündeme soktu. Devlete ege-
men olan güçler, devletin alt sınıfları
koruyan bazı önlemler almasını ka-
bul ettiler. Sosyal banşın sağlanma-
sı için bazı ödünler vermek zorunda
kaldılar.
• • •
Avrupa'da sosyal demokratlar "sos-
yal devlet" kavramıyla sistemi yumu-
şatırken devletçilik denemelerine gi-
ren sosyalist ülkeler de "burjuva dev-
leti" ni yıkıp yoksullann lehıne bir dev-
let kurmaya çahştıklarını söylediler.
Ikinci Dünya Savaşı'nda karşı karşı-
ya gelen faşist ve komünist güçlerin
her iki tarafı da koyu bir devletçiliğin
uyguluyacılarıydılar. Ikinci Dünya Sa-
vaşı, faşist devletçiliğin yıkımı oldu.
1990'ların başı ise sosyalist dev-
letçiliğin sonunu getirdi. Devletin aşı-
rı ölçüde merkezileşmesi ve bütün
gücün küçük bir azınlığın elinde top-
lanması, sistemi tıkadı ve toplumun
yaratıcı ve üretici yeteneklerini ezdi.
Şimdi dünyada bir yandan devletin
toplum üzerindeki egemenlik alanı-
nın daraltılması tartışılırken bir yan-
dan da alt sınıflann çıkarlarının nasıl
korunabileceği tartışılıyor.
Çünkü aşırı özelleştirmeci sistem,
çalışan sınıfların kazanılmış birçok
hakkını yok sayan bir rüzgârı da be-
raberinde getirdi. Türkiye, askeri dar-
belerie pekiştirilmiş, "sertdevlet" di-
yebileceğimiz bir örgütlenme anla-
yışı içinde yönetiliyor. Temel felsefe,
topulumun örgütsüzleştirilip devlet
güçlerinin örgütlendirilmesine daya-
nıyor. Geçen bir yazıda ilginç bir söz
dikkatimi çekti, "Son kırkyıliçinde Tür-
kiye 'de pankart tutanlann sayısı aza-
lırken pankart tutanlan coplayanla-
rın sayısı hızla arttı" diyordu.
• • •
Hüsnü Yusuf Gökalp'in MHP'si iş-
te böyie "sert devlet" sürecının so-
nunda iktidar ortağı haline geldi. On-
lar "güçlü devlet" diyerek bu sert dev-
leti savunuyorlardı. Askeri darbeler on-
ların istediği devlet biçımini ortaya
çıkardı. Fakat bir gerçek daha orta-
ya çıktı. Bu tür bir devlet yapısı, bı-
rakınız halk için, burjuvazi için bile
üretken ve faydalı bir devlet yapısı de-
ğildi. Bu şekilde örgütlenen bir dev-
let, ekonomik olmaktan, demokratik
olmaktan çıkıyor, hantailaşıyordu.
Bu durum değişmek zorunda. Dev-
let bu hantal ve baskıcı yapısıyla bü-
tün topluma acı veriyor. Hızla bir re-
forma ihtiyaç var. MHP'liler de işte
böyle bir reformun gelip dayatmış ol-
masından hoşlanmıyorlar. Çünkü on-
lann istediği devlet, bugünkü devlet-
ten bile daha "erkek" daha sert. On-
ları anlıyorum, ama artık bu anlayış
tarihe kanşıyor. Üzgünüm!