Katalog

I5KASIM2001 PVZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER GÜNÜNADAMI TURHAN SELÇUK 3CTTE. ruM KOCAİAR KARAKTERÎ KARAKTERSZLJK GÛZLÜKLÜ SAMİMN HARİKULÂDE KIVIRTMALARI tEKf.İLÎ Çalışma Bakanlığı, krizin temel nedeninin piyasalann sığlığı olduğunu vurguladı Yoksuttuğuitirafettiler PAZAR çalışma Bakanlığı raporundaii: EQ zengin yüzde 10, en yoksul yüzde 10'un 14 katını kazanıyor. Çahşanlann yüzde 58'inin sosyal güvencesi yok. Türkiye'deki işsiz sayısı 1 milyon 567 bin dûzeyinde. Bu rakamınyüzde 77.6'sını 1 yıldan az bir zamandır iş arayan kişiler oluşturmakta. HACER BOYACIOĞLU ANKARA - Çalışma ve Sosyal Gü- venlik Bakanhğı, Türkiye'de en zengin yüzde 10'un, en fakir yüzde 10'un 14 katını kazandığını belirterek "Yoksıü- hık aröyor" uyansında bulundu. Çah- şanlannyüzde 57.3'ününhiçbir sosyal güvencesi olmadığtna dikkat çekenba- kanlık, 1 milyon 635 bin çocuğun da ça- hşmak zonında kaldığını kaydetti. Ba- kanlık, ülke koşullan dikkate alınma- dan, uluslarası standartlara dayanıla- rak yapılan işsizlik tanınu nedeniyle Türkiye'deki işsizlik oranının düşük çıktığinı vurguladı. ÇalışmaBakanhğı, Türkiye ekonomisinin için- de bulunduğu durumu raporlaştırdı. 19 kitle ör- gütünün görüşleri de alınarak hazırlanan rapor- da, ekonomik gelişmelere ilişkin çarpıcı verile- re yer verildi. Kasım ve şubat krizleri sonrasın- da. ekonomiden toplam 11.5 milyar dolarlık bır sermaye çıkışı olduğuna dikkat çekilen raporda, knzlerin temel nedeni olarak Türkiye'deki piya- salann sığlığı gösterildi. Çariişlemler açığı ve ser- maye hareketlerinin de yaşanan krizlerde rolü olduğu kaydedilen çalışmada, "Türkiye'de pîya- satar bu kadar sığ olmasaydı, sermaye guiş ve çı- krçlanarasındabuboyuttadaigalanmalarotaıaz- SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÖNERİSİ Dalgalı kurdan vaTgeçilsin ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -Çalışma Bakanhğı'nın raporu için görüş büdiren sendika ve ticaret odalan, âyasette güvenin yeniden sağlanması gerektiğine dikkat çektiler. Sosyal politikaiann devreye sokulmaması durumunda, krizin farurasınm daha da ağırlaşacağı uyansında bulunan kitle örgûtleri, vergi sisteminin yeniden yapüandınlması ve kayıtdışı ekonomiyle mücadelenin etkinleştirilmesi istemlerini de gündeme getirdi. Sendika ve odalann, ekonomiye ilişkin baa önerileri şöyîe: Tnrk-tş: Gümrük birliği gözden geçirilmeli, iç ve kısa K _ vadeli dış borç ödemeleri yeniden -••*•• '• —• takvimlendirilmelidir. Ankara Ticaret Odası: Memur maaşlanna zam yapılmalı, güven sağlayacak siyasi kararlar, (seçim dahil) korkusuzca alınmahdır. DÎSK: Bankalann mevduat ve kredı faizlerini ölçüsüz arttırmalan engellenmeli, mevduat garantisi küçük tasarruf sahiplerini korumak için genişletilmelidir. Hak-lş: Kısa vadeli spekülatif yatınmlar caydınlmah, gerçekçi kur pohtikası uygulanmahdu'. Istanbul Sanayi Odası: Fona banka alınmamah, sorunlular doğrudan tasfıye edilmelidir. KESK: IMF ve Dünya Bankası'run yapısal uyum ve istikrar programlan reddedilmelidir. TESK: Grosmarkeüer kent merkezi dışına çıkanlmalıdır İstanbu)Tfcaret Odası: Tüm çahşanlar sosyal güvenlikten yararlanmalı, sosyal güvenlik sistemi yeniden yapılandınlmahdın TtSK: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanhğı istihdam bakanlığı olmaya yönehnelidir. Türkiye Ziraat Odalan Birtiği: Çiftçiler için Bağ-Kur üyeliğı, zorunîu olmaktan çıkanlmalıdır. TOBB: îç tüketimi artöncı önlemler ahnmah, vergi indirimi yapıîmalıdır. töründe yer almakta, yüzde 78.8'i okul- lanna da devam etmektedir. • DÎE verileri ışığında, Türkiye'deki işsiz sayısı 1 milyon 567 bin düzeyin- dedir. Bu rakamınyüzde 77.6'sını 1 yıl- dan az bir zamandır iş arayan kişiler oluşturmaktadır. Bir yıldan uzun süre- dir iş arayanlann oranıyüzde 17.3,3 yıl- dan daha uzun süredir iş arayan ve bu nedenle "ümidini kaybetmiş işâzier* olarak anılan kesimin oranı ise yüzde 4 dûzeyinde bulunmaktadır. Düsük verlmHHk dT denildi. Ekonomideki büyümenin, 2002 yılı birind çeyreğinde başlayacağıileri sürülenrapor- da özetle şu belirlemelere yer verildi: • MarmaraBölgesi, Türkiye istihdamınınyüz- de 27'sini karşılamakta, çahşan 4 kişiden bin Marmara Bölgesi'nde bulunmaktadır. • Antarya, yüzde 11.6 üe en yüksekişsizlik ora- nına sahip. Ozellikle göç alanillerinbaşında gel- mesi Antalya'daki işsizlik oranının Türkiye or- talamasuun oldukça üzerinde olmasına neden olmaktadır. • Türkiye'de istihdam edilenlerinyüzde 25.4'ü SSK'ye, yüzde 9.3'ü Emekh Sandığı'na, yüzde 11.2'si Bağ-Kur'a kayıtlı bulunmaktadır. Her- hangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı ol- mayanlann oranı iseyüzde 53.7 düzeyindedir. Sos- yal güvencesi olmadan çahşanlann yüzde 62'si- ni erkekler oluşturmaktadır. Cocukların durumu • Çocuklann yüzde 10.2'si (1 milyon 635 bi- ni) çalışma yaşarrumn içinde yer ahnakta, ço- cuklanntoplam istihdam içindekipayıyüzde 7.5 düzeyindedir. Bu çocuklannyüzde 57.6'sıtanm, yüzde 21.8'isanayiveyüzde 10.4'ühizmetlersek- • Türkiye'de sosyal güvenceden yok- sun insanlarhayatlannı idame ettirmek için işin niteliğineve ücretine bakmak- sızın bulduklan işlerde düşük verimli- likle çalışıyorlar. Kırsal yerlerde istih- dam edilenlerin çoğunluğu, tanm sek- töründe düşük verimlüikte çahşıyor ve ücretsız aile işçilerinin sayısı da dikkat çekiyor. Tüm bu etkenlere karşın ulus- lararası standartlardakullanılan işsizhk tanımı gereği, Türkiye'de işsizlik oranı düşük görünmektedır. • Türkiye'de yoksulluk sının günde l dolar olarak kabul edildiğinde toplam yoksul oram yüzde 15 dûzeyinde kalmaktadır. Yoksulluk öl- çütü 1.5 dolar olarakahndığındaise burakamyüz- de 38'e kadar çıkmaktadır. • 2001 yılının ilk 8 ayında toplam 14 bin 875 işyeri kapanmıştır. Bu işyerlerinin 3 bin 848'i ekonomik sorunlar, 911 'i iflas, 540'ı devir bir- leşme, 417'si sermaye yetersizliği, 203' ü finans- man yetersizliği, 520'si ölüm, 51 'i mahkemeka- ran, 144'ü ortak şirket yönetimi ihaTafi neden- leriyle kapanmıştır. 8 bin 57 şirketmkapanma ge- rekçesini ise diğer nedenler oluşturmaktadır. Akmerkez ve Carousel'de yapılankampanyaya yurttaşlar büyük ilgi gösterdi, izdiham çıktı İndirimli satışlarahücumALPERtZBUL 'BuÜltetçinSevcSeve* kam- paayası kapsamında Şişli'de baslatılan hafta sonu indirimi- nıt ardından dün Etiler Akmer- ke'de ve Çarouserdeki indi- rkdi satışlar büyük ilgiylekar- şüındı. Akmerkez'e alışveriş anacıyla gelen emekli yurttaş is indirimh satışlar konusun- da. *Eğw indirinKteki ûrünkr bakadarpahafc\"sa,normalsart- knlaki fryaüar Türkiye koşul- lanna aykın demektir" dedi. \kmerkez'deki indirimkam- paryası kapsamında yüzde 15 ikyüzde 50 arasında değişen oraılarda fıyat indirimi yapan rmğazalara adeta alan edenler izdhama neden oldu. Ancak ora gelir düzeyindeki yurttaş- la: indirimlerin bile alışveriş vsmalannı sağlayamadığm- dayakındüar. \kmerkez yönetirninirı ka- rryla başlatüan 2 günlük üı- dnm kampanyasının ilk gü- nİBde, ahsveriş merkezineyurt- taiar yoğun ilgi gösterdi. Ak- ıarkez'e gjden yollarda trafı- |ükilitlenmesi üzerine polis, Ider'e çıkan caddeleritraf iğe laattı. Akmerkez'deki bazı mğazalar içerideki yogunluk Üst düzev gelirgrubunun, modaveeğjence dünyasmınpopükrisimkriylebiıiikte anılan Akmerkez bukezortasınınhedefakh. (VEDAT AR1K) nedeniyle alışveriş yapmak is- teyenleri suayla içeri aldılar. Ancak bazıişyeri sahipleri ahş- verişle kalabalığın aym oranda olmadığını belirttiler. Bir ma- ğaza sahibi "Bizyüzde 15indi- rim yapük. Dotayısıyla ilgi da- ha yüksek oranîarda indirim yapan mağazalara oklu" dedi. Üst düzey gelir grubunun, moda ve eğlence dünyasmın popülerisimleriyle birlikte anı- lan Akmerkez bukez orta sını- fi hedef aldı. Ancak orta gelir düzeyindeki yurttaşlann indiri- me karşın yüksek bulduğu fı- yatlar, günü ahşverişle değil, "Akmerkezturuvia'' noktalama- larına neden oldu. Ahsverişmerkezinde yer alan mağaza sahipleri ise ürünlere bakıp gidenlerin yam sıra çok sayıda yurttaşın alışveriş yap- tığım belirttiler. Yurttaşlann ahsveriş yapmayı özlediklerini gözlemlediklerini belirten ma- ğaza sahipleri, "tstanbuldışın- dangderekahşverişyapanlarbi- leoldu" diye konuştular. Deri- mod Mağaza Müdürü Sevim Kasaro, sabah mağaza açıhşı- ru yaparken dahi müşterilerin beklediğini behrtti. Yargıcı Ma- ğaza Müdürü Uğur Alçık da, kampanyaya olan ilgiyi "öde- nen bir durum" olarak nitele- yerek "Dahaönce başlarögımn yüzde 50'tik indirimk bu kam- panyaya kaokhk. Böytece indi- rim oranımız neredeyse yüzde 75'ibukhı"dedi. Akmerkez Reklamve Halk- la îlişküer Müdürü Ülfcer Me- kk mağazalann kampanyaya katıhmınm yüzde 90 orarunda olduğunu söyledi. Istanbul'un Anadolu yaka- sından eşi ve çocuklanyla bir- likte Akmerkez'e gelen 76 ya- şındaki terzi emeküsi Mustafa Kurtutuş ise "Fi>îiaarda indi- rim var. Ancak yine de emekli, memur, işçikesiminin bu fiyat- lara ulaşması mümkün değiL Eğer indirimdeki ürünler bu kadar pahabysa, normal şart- lardaki frvaûar Türioye koşui- larma aykın demektir" dedi. Bakırköy Carousel'de de 4 mağaza hariç bütün mağazalar yüzde 50Tere varanindirimuy- guladı. Yurttaşlar yağan yağ- mura karşın kapıda uzun kuy- ruklaroluşturdu. Kampanya ne- deniyle saat 23.00'e kadar açık olan Çarousel uzun süredir ya- şamadığı yoğunluğu yaşadı. ORHAN BURSALI Köy-Kent ve Kalkınma Son genel seçimlerden sonra gazetelerdeyayım- lanan, hangi partinin hangi illerde en çok oyu al- dığını gösteren Türkiye haritasını anımsıyor musu- nuz? Belki ben uzun uzun bakakaldığım için hari- ta şimdi bile gözlerimin önünde. OrtaAnadolu, haritadahertürlü tutuculuğun ka- lesi gibiydi. Türkiye'nin ekonomik açıdan en geri kalmış, dolayısıyla kapalı toplumlara özgü sosyal ilişkileri göreceli olarak daha az çözülmüş, din ve ırkçı söylemin en fazla yankı bulduğu bölgeydi Or- ta Anadolu. Oradan Doğu Anadolu'ya doğru gidi- yorsunuz. llkel, verimi düşük, birim üretimfiyatidün- ya pıyasalarına ve gelişmiş ülkelerdeki tanm ürün- lerine kıyasla oldukça pahalı bir tanm üretimi sis- temi, sürekli devletçe ayakta tutuluyordu. Iktidar partileri, bu politikalannı dinci ve ırkçı söylemlerle destekliyor ve karşılığını oy olarak alıyordu. Her bakımdan, ekonomik, bilim ve teknoloji kar- şıtı tam bir gerici fasit daire ve bu daireyi ayakta tutan bir geri besleme sistemi, Anadolu'nun yaz- gısını da belirliyordu. Haritaya bakıp, bu gri alanın renginin nasıl ve han- gi özel politikalaria "açılabileceğini" düşünmez misiniz? Bilinçli ve hedefli uygun bir sanayileşme ile mi olur, bilişim gibi en modern üretim ilişkileri- ni oralara serpiştirmek ve modern ekonominin adacıklannı yaratmakla mı olur, yerel ekonomik özellikleri dikkate alan bir üretimle mi olur, bunla- nn yanı sıra idari yapılanmada hedefe yönelik ye- ni değişiklikleri de uygulamaya koymakla mı olur.. eşgüdümlü bir ekonomik-sosyal politikalar deme- tiyle bu bölgelerde yapısal dönüşümün başlatılma- sı gereğini, düşünmez misiniz? Bölgeler arasındaki büyük ekonomik ve sosyal farklılaşmayı bir parça giderecek, biraz denge ku- racak ve aynı zamanda büyük kentlere nefes al- dıracak bir ekonomipolitika düşünüp-tasariayıp uygulamak, devlet politikası olmalıydı. Ancak bu konuda kafa yorması gereken siyasal kafalar sa- dece Hazine'yi cukkalamayı ve cukkalatmayı dü- şündükleri için her şey "dokunulmadan" kendi nalinebırakıldı... ••• Şimdi ortada bir Köy-Kent Projesi var. Bu proje, belki de ilk kez, doğrudan köylük ya- pıyı hedef alan bir proje. Ondan önce Köy Enstitüleri vardı. Türkiye'nin dünya eğitim tarihine en özgün kat- kısı olan, Cumhuriyeti ileri çağdaş ülkeler düzeyi- ne yükseltme ülküsüne inananlann ortaya koy- duklan Köy Enstitüleri, eğer bir devlet politikası olarak geliştirilerek sürdürülseydi, bugün Türkiye inanılmaz bir gelişmişlik düzeyine yüksetecekti. Ancak, Köy Enstitülerinin, çoğulcu demokra- tik geçişe tam anlamıyla kurban edildiğini belir- telim. Bu kurban, aslındaköylünün kurban edilme- siydi. Köylerin ilkel ilişkiler içinde yaşaması ve tu- tulmasının belki de ilk adımıydı enstitülerin kapa- tılması. Eğer bugün "Çoğulcu demokrasi mi, yoksa Köy Enstitüleri mi" yol aynmında bulunsaydım, hiç kuşkusuz Köy Enstitüleri derdim. Demokrasi, ancak, Köy Enstitülerinin yaratacağı devrimci de- ğişiklikler üzerinde yükselebilseydi, demokrasi olurdu! Şimdi, Ecevit'in Köy-Kent Projesi'nin, türlü çe- şitli modern üretim ve teknikleriyle birteştirilerekve desteklenerek bu geri toplumsal yapıyı değiştirici özelliği olabilir mi? Eğer sahip çıkılır ve yeni perspektiflerle ele alı- nabilirse, belki... • • • Ancak, Türkiye'nin kalkınma dinamiği değildir bu proje. "Kalkınma köylerden baştayacak" sloganı, Köy Enstitüleri zamanının, dünyanın veTürkiye'nin içinde bulunduğu o zamanki ekonomik ilişkilerin bakışıydı. Köy-Kent Projesi sürdürülmelidir. Ancak Türki- ye'nin kalkınması, kafaca, ekonomice ve sanayi- ce, sadece ve sadece bilimsel-teknolojikdönüşüm temelinde gerçekleşebilecektir. Eğer isteniyorsa tabii... Not: "O da Beni Seviyor", Anadolu'nun güzel insanlannı ve ilişkilerini beyazperdeye getiren şiir gibi birfılm. Yapanlan kutlanm. "A/ew'"lerin variı- ğının Anadolu'da ırkçılığa, şeriatçılığa, din tüccar- lığına karşı çok önemli bir baraj ve aynı zamanda şansımız olduğunu düşünürüm hep. "Fotoğraf" da seyredilmesi gereken sıcak, cesur ve sanat yö- nü de güçlü bir film. obursaü@cumhuriyet.com.tr. Hükümetin uygulaması Tütünde 'destek' cıldatmcıcası ANKARA (Cumhu- rij«tBüıan)-Tütün des- tekleme alımını bir ay sonrakaldırmaya hazır- lananhükümet, biryan- dan sigarapazarmı glo- bal tütün devlerine terk ederken, diğer yandan ABD ve AB'deki des- tekleme politikalanyla çeüşiyor. Iktidar, IMF'nin bas- kısı nedeniyle aynenge- çirmekte direndiğiTütün Yasası'nı, 10 Arahk'ta- ki Bütçe Yasa Tasansı görüşmelerinden önce genelkuruldançıkarma- yıhedefliyor. Bu durum- da,lOcak2002tarihin- den itibarentütünürünü için destekleme ahmı yapıhnayacak. Bu uy- gulamayla dünyakoşul- lannauyum sağlandığı- m iddia eden hükümeti, Çumhurbaşkanı Ahmet NecdetSezer'ingerekçe- leri ile Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) ra- porlan yalanhyor.Sezer, TBMM'ye iade yazısın- da, DPT raporundakişu bilgilere dikkat çekti: "ABüIkd£rmdel998- 99 yıüan itibamia 110 binkadarüretid. 135bin hektar kadar arazide, \ilda 345 bin ton kadar tütün üretmektedir. Bu tütünter için 75-100 bin ton kadan oriental tip olupYunanistan'davvtiş- tirilmektedir. Oriental tütünler piyasada orta- lama 1.09 iîe 2.9 Eur/Kg birim fıyatla üreüciler tarafindanişk»şicifınna- lara satılmaktadır. Aynı tütünlere AB aynca 2i fle 4.1 Eur/Kg destekle me primi öâemektediı Yunanistan''daki tütüı üretkismin efine, tütü çeşitlerine göre ortak ma 3.6 üe 6.9 Eur/K arası bir fıyat geçmel tedhf