Katalog

EKİM 2001 PAZA.R CUMHURİYET SAYFA HABERLER 7 tipi cezaevlerine karşı başlatdan ölüm oraıçlarmda dört mevsim 'açlılda' geçti Biryılda 42yaşamsoldu72 Ölüm kaldl F Tipi cezaevlerine karşı başlatüan eylemler birinci yılını doldurdu. Eylemler, geride 40'ı ölüm orucunda, 30'u 'hayata dönüş' operasyonunda olmak üzere 70 kişi yaşamını yitirdi. Operasyonların Ümraniye ayağında 2 askerin yaşamını yitirmesiyle sayı 72'ye çıktı. Açlık grevi ölüm orucuna dönüşüyor 20 Ekim 2000 günü çeşitli cezaevlerindeki 816 tutuklu ve hükümlü F Tipi cezaevlerine karşı açlık grevine başladı. TAYAD'lı aileler ise 14 Kasım'da ölüm orucuna girdi. Süresiz açlık grevi eylemi 19 Kasım'da ölüm orucuna dönüştürüldü. 7 Gkip Ölüm orucunda F tipi cezaevlerinde (bir süre önce eylemleri biten 1. ekibin dışmda) 2, 3,4, 5, 6 ve 7. ölüm orucu ekipleri eylemlerine devam ediyor. îstanbul ve Trabzon'daki eylem evlerinde ise 18 kişinin destek amaçlı ölüm orucu eylemi sürüyor. Eylemlere yurtdışmdan da destek veriliyor. VLPER TURGUT / ÎLHAN TAŞÇI \NKARA/tSTAIVBUL - F tipi cezaevleri ve tecnde karşı başlatılan ölüm orucu eylemi bınncı yıhnı doldurdu. Eylemde 4 mevsim bittı; Sonbahar, kış, ılkbahar ve yaz açlıkla geçtı... Ve ınsanlık dramı kördüğüme dönüştü. Bir yü içerisinde 40'ı ölüm orucu eylemlerinde, 30'u "hayata dönüş" olarak nitelendınlen cezaevlerine yönelık operasyonda olmak üzere toplam 70 kişi yaşamını yıtırdı. Operasyon sırasında ikı de asker öldü. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nun (CMUK) ilgıli maddesi uyannca, eylem sırasında sağhk durumlan kötüleşen ve bakıma muhtaç hale gelen 156 hükümlü ile 60 tutuklunun cezası ertelendi. Yaklaşık 150 kişinin hafızası silinirken onlarca tutuklu ve hükümlü ise sakat kaldı. 20 Ekım 2000 günü Türkiye'nin çeşitli cezaevlerinde kalan 816 tutuklu ve hükümlü F Tıpı cezaevlerine karşı açlık grevine başladı. TAYAD'lı aileler ise 14 Kasım 2000 tanhinde cezaevlerindeki yakınlan için ölüm orucuna girdi. Süresiz açlık grevi eylemi 19 Kasım'da ölüm orucuna dönüştürüldü. 29 Kasım'da 2. ölüm orucu ekibi, 30 Kasım'da ise Ege TAYAD'hlar eyleme gırdı. Adalet Bakanı Türk: İstekler slyasl DSP-MHP-ANAP hükümetinin F tipi cezaevlerini yaşama geçirme çabalannı protesto eden eylemciler, "F tipi cezaevlerinin tutuklu ve hükürnlüleri kişiliksizleştireceğini'" vurguladılar. Istemlerıni ise şöyle sıraladılar: "Terörie Mücadele Yasası'oın, 'üçlü protokol'ün iptal edilmesi, cezaevlerinin demokratik kiüe örgütlerince denetlenmesi, cezae\i katliamlaruun sorunüulannın cezalandınlması/' Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, bu isteklerin siyası olduğunu vurgularken insani koşullann sağlanması için gerekeni yapacaklannı söyledı. Eylemlenn sona erdinlmesi amacıyla girişunler sürerken tabip odalan, ızleme ve muayene birimleri oluşturdu. Eylemin ilerleyen ve risk taşımaya başladığı günlerde Yaşar KemaL, Zûlfü Livaneli, Orhan Pamuk, Can Dündar ve Oral Çahşlar "arabuluculuk" görevi üstlenerek Bayrampaşa Cezaevi'nde eylemcilerle görüşmeler yürüttüler. Operasvon baslıyor Hikmet Samı Türk'ün F tipi cezaevlerinin uzlaşma sağlanana kadar erteleneceğini açıklamasından 10 gün sonra Türkiye cezaevleri tarihinin en büyük operasyonu, ölüm orucunun 61. gününde sabaha karşı 05.00'te 19 Aralık 2000 günü gerçekleşti. 3 bıni aşkın sıyasi tutuklu ve hükümlünün bulunduğu 20 cezaevme yönelik operasyona katılan 10 bin güvenlik görevlisi, baskınlar sırasmda 20 bini aşkın bomba ve ağır silahlar kullandı. Operasyonun ilk gününde 20'si tutuklu ve hükümlü ikisi asker olmak üzere 22 kişi yaşamını yitirirken Türk \e dönemin Içişleri Bakanı Sadettin Tantan operasyonun "başarüV gerçekleştirildiğini savundu. Operasyon, Bayrampaşa Cezaevi'nde 18 saat, Çanakkale'de 56 saat, Ümraniye'de ise 83 saat sürerken ortaya çıkan bılanço ise korkunçtu: tkisi asker 32 kişi yaşamını yitirdi. Operasyonun ardından, "cezaevlerinin aıüdahale tanhinde en yüksek doluluk oranına sahip olnıası ve müdahale sırasında cezae\1erinin büyük hasar görmesi, juvarlann yıkdmış olması" gerekçesiyle, Türk'ün sözünün tersine, F tipi cezaevlerine aakiller yapıldı. Operasyonda yaralanan vüzlerce tutuklu ve hükümlü tedavileri tam anlamıyla yapılmadan F tipi cezaevlerine sevk edildıler. Oruçta ilk ölüm Adalet Bakam Hikmet Sami Türk, "Ölüm orucunda ölüm olursa istifa ederim" diye konuşmasının ardından 21 Mart 2001'de CengizSoydaş yaşamını yitirdi. Soydaş'ın ölümünün ardından durumu kritik olan ölüm orucu eylemcilen tekrar hastanelere taşmdı. Yüksek Sağhk Şûrası, tıbbi etik kurallan çerçevesmde ölüm orucuna müdahalenin şart olduğunu bildirdi. TTB Başkanı Füsun Sayek ise ölüm oruçlarına müdahale, zorla besleme ya da damanndan sıvı VE İZİN Ölüm orucu eylemlerine destek veren bnçok grup Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk'e ç/ağrıda bulunarak 'Ölümleri Durdunın* dedL ?r r Ölüm orucu eyleminde yaşanunı yitiren 42 insandan biri olan Osman Osnıanağaoğlu yaşanunın son anlannda bile hedcfuulen vazgeçmediğini açıkladı. f • H B / Düzenlenen operasyonlar sonucunda atılaıı bombalar ve çıkan yangınlar sonucu yaşamını yitirenlerin cenazeleri cemevlerine götürüldü. Operasyonda hirçok mahkum da yaralandı. Yaralananlann bir kısnu Cerrahpaşa Hastanesi'nde tedavi alhna alındı. 'BIRAKALIM GEBERSİNLER' Çözüme ilişkın diyalog çabalannın sürdüğu günlerde, eskd TBMM însan Haklan Inceleme Komisyonu üyesi MHP'H Mehmet Arslan, Meclis'teki görüşmeler sırasında "Bizgidip 'kuzu kuzu açlık grevini bırakın' diyeceğiz. Zaten btrakmryortar. Bırakahm gebersinkr. Daha ne yapacağız, altianna mı yatacağız" diyerek hükümetin MHP kanadının insan yaşamma verdiği değeri ortaya koydu. Adalet Bakam Türk, aralık ayı başlannda F tipi cezaevlerinin açılışınm, mimari değişiklikler yapılıncaya kadar ertelendiğini açıkladı. Türk'ün açıklamasıyla diyalogda belli bir olgunluğa ulaşıldı ve görüşmeler sürdürüldü. 14 Aralık 2000 tarihinde ise 3. ölüm orucu ekibi eyleme girdi. Arabuluculuk görevini üstlenen heyetle, tutuklu temsilcilerinin yürüttüğü görüşmelerin 15 ve 16 Aralık'ta tıkanmasımn ardından eylemciler operasyon olursa kendilenni yakacaklannı açıkladılar. KURŞUN VE GAZ BOMBASIYLA ÖLÜM Birçok kişinin de yandığı operasyondan sonra Adalet Bakanı Türk, koğuşlardan Kalaşnikoflarla ateş edildiğini, ölenlerin kendilerini yaktığını söyledi. Adli tıbbın raporunda ise öldürücü dozun çok üzerinde gaz bombası kullanıldığuıa dikkat çekildi. Bayrampaşa Cezaevi'ne ilişkin resmi raporda, C-l koğuşunda patlayanlar hariç 45 patlamamış bombanın bulunduğu belirtildi. Silah atışlannm idari kısımdan, çan ve mazgallardan yapıldığı belirtilirken iki av tüfeği fişeği bulundu. Mahkûmlara ait av tüfeğine rastlanmadığına da dikkat çekildi. Böylece, içerden uzun namlulu silahlarla ateş edildiği iddiası resmi raporlarla yalanlandı. DHKP-C, TKP(ML) ve TKİP davası tutuklu ve hükümlülerinin sürdürdüğü ölüm orucu eylemine katılım F tipi cezaevlerine yapdan sevklerie bırlikte arttı. Operasyona ve sevklere tepki duyan 8 ayn örgüt davasının tutuklu ve hükümlûleri de ölüm orucuna başladı. Operasyon sırasmda 290 olan ölüm orucu eylemcilerinin sayısı (baskında 15 eylemci öldü) önce 353'e ardrndan da 395'e çıktı. F tipi cezaevlerinde tecrit ve baskı uygulandığı iddialan, geçen bir yıllık sürede biç bitmezken sık sık hastaneye kaldınlan eylemcilere "zorla müdahakde" bulunulduğu öne sürüldü. Adalet Bakanlığı da ölüm orucu haberlerine yer veren bazı gazetelerin reklam ve üanlarmın kesilmesi için Basın llan Kurumu'na başvurdu. EYLEM SÜRÜYOR Yetkililer sorunun çözümü için diyaloğa yanaşmayıp ölümcül sessizliklerini korurken cezaevlerinde ve dışanda ölüm orucu eylemi sürüyor. F tipi cezaevlerinde (bir süre önce eylemleri biten 1. ekibin dışında) 2,3,4,5,6 ve 7. ölüm orucu ekipleri eylemlerine devam ediyorlar. îstanbul ve Trabzon'daki eylem evlerinde ise 18 kişinin destek amaçlı ölüm orucu eylemi sürüyor. Bugün gelinen noktada, tutuklu ve hükümlülerin istekleri şöyle sıralamyor: ". Tecride son verümeBdir. .Düşünceteriminyoketmekrçingetirilen bütün yiasaklar ve uygulamalar kakhnlmalıdır. . Zorla müdahak tşkencedir. Sakat bırakmak suçtur. Cİeçnüşi ofanayan düşünmeyen duruma getirBdL Zorla müdahak ^kencesine son verihnendir." Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı hükümlü Yazgan'ın cezasının mfazım, tedavisine ailesinin yanında devam edebılmesi için 6 ay süreyle erteledı. Yazgan'ın ardından 300'ü aşkın kişi daha CMUK 399. maddesi gereğince veya cezalannı tamamladıklan için salıverildiler. Tahliye edilenlerden 244'ü tedavi amacıyla TlHV'e başvururken bir kısmı da eylemlerini dışanya da taşıdı. Doktorlara açılan davalar... Cezaevlerine yönelik yapılan yasal düzenlemeyle, izleme kurullan, ınfaz hâkimliği kuruldu. Ancak, Terörle Mücadele Yasası'mn 16. maddesinde yapılan değişiklikle ortak alanlann kullanıma açılmış gibı göstenlse de bu düzenlemeden yalmzca "iyi hükümlü" yararlanabiliyor. Çünkü cezaevınde yönetıme karşı en ufak ıtıraza bıle dısiplin cezası venlebiliyor. Bu düzenlemeler eylemciler açısmdan yeterli bulunmadı. 2001 yılına girildığinde sessızlik duvan daha da yükseltildi, hükümetin de "duyarsız" tavn nedeniyle ölümlere yenileri eklendi. Ölüm orucu eylemlerinin başından beri Adalet Bakanlığı, Içişleri Bakanlığı ve Sağhk Bakanlığı tarafından "zorla müdahale" yönünde görüş oluşturmadıklan gerekçesiyle sürekli eleştirilen doktorlara birçok ilde davalar açıldı. Adalet Bakanı Türk hakkında suç duyurusunda bulunanlara da dava açılırken tutuklu ve hükümlülerin cenaze törenlerine katılan çok sayıda kışı ise tutuklandı. Ayrıca Hayata Dönüş Operasyonu'nun ardından isyan çıkardıklan ve adam öldürdükleri ıddıasıyla haklannda dava açılan tutuklu ve hükümlülerin yargılanması sürüyor. En son dava ise Bayrampaşa Cezaevi'ndeki baskını düzenleyen güvenlik görevlilerine açıldı. Yurtdısından destek Ölüm orucu eyleminde bugüne dek cezaevlerinde 23, dışarda ise 17 kişi yaşamuıı yıtırdı. Eylem sırasında tutuklu îbrahim Erler F tipi cezaevinde, Kazun Gülbağ ise Almanya'da kendilerini yakarak öldüler. Eylemde aynca destek açlık grevindeki Cafer Dereli yurtdışında ülkücülenn saldınsı sonucu, tutuklu Mustafa Coşkun ise tedavi edilmediği için yaşamını yitırdi. ölüm orucunda yaşamını yltlren ao kişlnln Islmlerl "Cengiz Soydaş, Adfl Kaplan, Bülent Çoban, Gülsüman Ada Dönmez (dışardan), Fatma Ersoy, Nergiz Gûhnez, Tuncay Günel, Celal Alpay, AbduUah Bozdağ. Erol EvciL Murat Çoban, Canan Kulaksız (dışardan), Sedat Gürsel Akmaz, Endercan Yüdız, Sibel Sürücü, Şenay Hanoğlu (dışardan), Hatice Yürkli, Sedat Karakurt, Erdoğan Güler (dışardan), Fatma Hüh a Tümgan, Hüseyin Kayacı, Cafer Tayyar Bektaş, Uğur Türkmen, Veli Güneş, Aysun Bozdoğan, Zehra Kulaksız (dışardan), Mehmet Gökhan Özocak, Ali Koç, Sevgi Erdoğan, Muharrem Horoz, Osman Osmanağaoğlu, Hüh/a Şimşek (dışardan), Gülay Kavak, Ümüş Şahingöz, Abdülbahri \ usufoğlu (dışardan), Zeynep Ankan, Ali Rıza Demir, Ayşe Baştimur, Ozlem Durakcan (dışardan), Ali Ekber Banş." Hayata Dönüş Operasyonu'nda yasamlarını vlttrenler. Bayrampaşa Cezaevi'nde Yazgülü Güder Öztürk, Nilüfer Alcan, Mustafa Yümaz, Şefinur TezgeL, Aşur Korkmaz, Seyhan Doğan. Fırat Tavuk, Gülser Tuzcu, Cengiz Çahkoparan, Ali Ateş, Murat Ördekçi, Özlem Ercan, Ümraniye Cezaevi'nde Ahmet İbiB, Alp Ata Akçagöz, Umut Gedik, Ercan Polat, Rıza Poyraz ve jandarma uzman çavuş Nurettin Kurt, Çanakkale Cezaevi'nde Fidan Kalşen, Üker Babacan, Fahri-Sultan San çifti ile jandarma komando er Mustafa Muüu, Çankın Cezaevi'nde trfan Ortakçı, Hasan Güngörmez, Bursa Cezaevi'nde Ali İhsan özkan, Murat Özdemir, Uşak Cezaevi'nde Yasemin Cancı, Benin Bıçkılar ve Ceyhan Cezaevi'nde Halil Önder. İsblrllkçlHkle suçlandılar vermenin etik olmadığını tüm dünyanm kabul ettiğini, bunun uygulanamayacağının anlaşıldığını söyledi. Tutuklu ve hükümlülerin onaylannı almadan hastanelerde yapılan müdahalenin ardından ilk vernicke-korsakoff vakaları Ocak 2001'de başladı. Hafızalannı yitıren ilk eylemciler ise Kütahya E Tipi Cezaevi'nden Semra Askeri ve Hatice Yazgan oldular. Ölüm orucu eyleminin 201. gününde (8 Mayıs 2001) Operasyon sırasında aynca Ümraniye Cezaevi'nde kalan MLKP davası tutuklulan Haydar Akbaba ve Muharrem Buldukoğlu, dava arkadaşlan tarafından 'işbirlikçi'likle suçlanarak öldürüldü.